Trondheim, een stad met karakter
Bouw maar lustig voort,
ZATERDAG 14 JANUARI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
I
Naar Fjorden en Bergen (VII)
ding van de architect Christian Chris
tie, het hoor, de dwarssohepen, het
hoogaltaar en het schip.
Na de dood van Christie werd deze
taak overgenomen door Olaf Nordha-
gen, die ook de beelden ging restau
reren en nieuwe beelden liet vervaar-
Koninklijk paleis is grootste
houten gebomv van Europa
Nidaros-kathedraal vertegenwoordigt
glorie der Middeleeuwen
Om een nachtmerrie van te
krijgen
Voorlopig zijn we nog niet ao
(Speciale berichtgeving.)
Het district Trondheim biedt de bezoeker van de Noorse landschappen
alles in één hand. De dalen van het berglandschap in het oosten, de
fjorden in het westen en de plateaus van het noorden. Jagers en vissers
kunnen hier hun Latijn leren. Het biedt daartoe alle mogelijkheden. Het
centrum van dit district is Trondheim, de derde grote stad van Noor
wegen. Eens de hoofdstad, in vroeger tijden Nidaros geheten. De straten
zijn er breed en plezierig aangelegd. Er is een vrolijk uitgaansleven. De
machtige Nidaros-Kathedraal is de trots van de Noorse architectuur, een
relikwie uit de Middeleeuwen. In deze kathedraal werden de koningen
van Noorwegen gekroond. Werden, want een volgende koning zal niet
meer gekroond worden. Hij is thans koning door de wil van het volk.
Volgens de constitutie regeert de koning, doch bestuurt niet.
Niet ver van die prachtige Gotische kathedraal uit de 12de eeuw,
waaraan nog steeds gebouwd en gerestaureerd wordt en in de restauratie
waarvan architect Helge Thiss, sedert 1930 een levenswerk vindt, ligt het
aartsbisschoppelijke paleis, dat reeds 1000 jaren oud is.
De Stiftsgarden, de oude residentie van de gouverneur, gebouwd in
1770, Is thans in gebruik als koninklijk paleis. Het is het grootste houten
gebouw van Noorwegen niet alleen, doch ook van Europa.
Trondheim is een oude handelsstad.
Zij werd in 997 gesticht door O lav
Tryggvason, op een schiereiland aan
de Nidelv, een uitloper van de Trond-
heimf Jord. ZiJ werd een stad van grote
betekenis, de zetel van een aartsbis
schop in 1182, en de hoofdstad tot
1380. De dood van de roemrijke Olav
Haraldsson, in zijn strijd om het chris
telijke geloof en de unificatie van het
koninkrijk tijdens de slag bij Stikle-
stad in 1030, was de oorzaak van een
rijke opbloei van het religieuze leven
in Noorwegen. De koning werd heilig
verklaard. Bij zijn graftombe vonden
tal van wonderen plaats en nog meer
legenden en verhalen werden geweven
fraaiste Gotische bouwwerken, welke
men thans in Europa kent. De schoon
heid van de Gotiek demonstreert
zich hier in alle vormen.
In het hoogaltaar, gebouwd in de
vorm van een octagon, werd de zilve
ren schrijn met het gebeente van St.
Olav geplaatst, een plaats van wijding
en aanbidding voor vele pelgrims.
Doch ook zien wij hier de rijke over
gang van de Romaanse stijl in die
van de Gotiek. De Gotiek ging zich
hier ontplooien in al haar praoht. De
nissen in de arcaden werden versierd
met rijke bee lcfcouw werken van apos
telen en heiligen. Hoewel het gebouw
onmiskenbaar een Engelse stijl heeft,
De toren van de kathedraal thans.
om zijn persoon, tot zijn meerdere glo
rie. Bedevaarten vonden plaats. In
Trondheim werden contacten gelegd
met Noord-Europa, Engeland. Frank
rijk en Duitsland. In Trondheim ont
stonden de oudste geschreven docu
menten van een literaire taal in de
12de eeuw.
Olav Kyrre stichtte een kerk, waar
van de fundamenten thans het koor
dragen van de Nidaros kathedraal
waaraan men in het jaar 10C6, toen
Willem de Veroveraar Engeland on
derwierp, begon te bouwen tot in de
dertiende eeuw. In deze twee eeuwen
groeide deze kathedraal tot een der
valt niet te ontkennen dat het beeld
houwwerk door Franse kunstenaars is
geïnspireerd en die van de Notre Dame
te Parijs en de kathedraal te Reims in
de tweede helft van de 13de eeuw en
het begin van de 14de evenaart.
Vele malen is de Nidaros kathedraal,
evenals de stad. door branden ver
woest. Stad en land werden door pla
gen en oorlogen geteisterd. Deze moei
lijke tijden gingen evenmin aan de
kathedraal voorbij. Ze raakte in ver
vallen staat, binnenmuren stortten in
en de stenen werden gestolen en in
andere gebouwen gebruikt. Ook de
buitengevel geraakte in een ruïneuze
dlgen naar oude kopergravures uit 1661.
Door andere architecten werd de grote
rozet aan de gevel opnieuw aange
bracht.
Van 1930 af, werkt thans architect
Helge Thiss aan de machtige restau
ratie. waar hij een levenswerk in heeft
gevonden. Tal van beelden heeft hij
in de arcaden en nissen geplaatst.
Eigen werk en dat van jonge kunste
naars. Beelden die te groot waren
heeft hij vervangen. Onder de kunste
naars. die mede werkten aan de glo
rie en de praal van de Nidaros kathe
draal bevindt zich ook Gustav Vige-
land, de beroemde beeldhouwer, be
kend om het park en museum te Oslo,
waar honderden beeldhouwwerken zijn
geplaatst. De beeldhouwers die hun
krachten aan deze restauratie wijdden
of gewijd hebben zijn: Stinius Fre-
driksen, Nic Schioll, Ame Kvidberg-
skar. Dyre Vaa, thans Odd Hilt. Kris
toffer Leirdal. Knut Skinnarland. Ar
nold Honkeland, Anne Raknes en Tho-
ne Thiss Schjetne. Thiss is thans be
zig aan het herbouwen van de twee
torens. De hoofdtoren zal in de toe
komst weer in zijn oorspronkelijke
staat worden gebracht. In 1934 werden
ook nieuwe glas-in-loodramen ge
plaatst van de glazenier Gabriel Kiel-
land.
Zo staat daar thans de kathedraal,
boodschap uit het rijke culturele leven
der middeleeuwen, doch getuigenis
tevens van de offers van hen, die deze
glorie in steen in het hoge noorden,
zo vlak bij de woestijnen van sneeuw
willen herstellen.
SLEEPTANK TROTS VAN
TRONDHEIM
Om deze glorie van de Middeleeu
wen is een stad gebouwd, die na de
Reformatie in verval geraakte, doch in
het begin van de 20ste eeuw weer tot
nieuwe bloei is gekomen. Trondheim
heeft thans plm. 60.000 inwoners. Er
is handel, industrie en visserij. Er zijn
Maquette van de kathedraal in de toekomst.
scheepswerven en machinefabrieken.
Ook hier neemt de visconservering een
belangrijke plaats in De Stiftsgarden,
thans Koninklijk Paleis in rococostijl,
gebouwd uit rivaliteit met 2 andere
kooplieden weduwen door fru Scholier,
meer karakteristiek dan monumentaal,
trekt zeer de aandacht. De vissersha
ven geniet met zijn oude houten woon
huizen en pakhuizen grote belangstel
ling. Doch boven dit alles troont de
nieuwe tijd, in welks greep Trondheim
is gevangen.
Het heeft een biologisch instituut en
een Technische Hogeschool met plm.
1000 studenten. In de sleeptank, de
trots van Trondheim, die men verge
lijken kan met die te Wageningen,
worden vele scheepsmodellen beproefd
voor reders en scheepsbouwers.
Trondheim is een stad met karak
ter. Van hier uit plantte zich het ver
zet der geestelijken voort tegen de
Quisling-regering.
In Trondheim loopt men overigens
ook met echt Nederlandse plannen
rond. Men heeft voor de aanleg van
het vfiegveld grote stukken grond
moeten onteigenen, die nog in gebruik
was bij een aantal boeren. De beste
schadeloosstelling zou natuurlijk grond
zijn. Die was er echterjvel niet. Wel
lag er grond langs de kust aan het
einde van de Trondheimfjord. Deze
moest echter nog ingepolderd worden.
Hoe men bergen moet verzetten weet
men daar wel. Ook hoe uit te gra
ven. Voor het inpolderen is men ad
vies van Nederlandse deskundigen ko
men vragen. Ir. Dibbits van de Rijks
waterstaat vertoefde deze zomer enige
tijd in Noorwegen om daadwerkelijke
steun te verlenen. De Noorse regering
heeft voor de drooglegging van dit 300
ha grote gebied financiële steun toe
gezegd.
We hebben al een hele tijd geen let
ter geschreven over scholen, hier ko
men twee berichtjes. Om bij het be
gin te beginnen: in het dak van de
lagere school m Pandrup - als U in
Denemarken bent, moet U er maar
eens heen gaan, want dan kunt U
meteen zien, dat deze rubriek 'n be
trouwbare berichtgeving waarborgt!
- in het dak van die school dan zit
ten gaten. En het ergste is. dat er
geen geld is om het te laten repare
ren. Nog erger de leerlingen den
ken er anders over. Het gemeentebe
stuur heeft namelijk besloten, de
school alleen bij droog weer te ge
bruiken. Als het regent worden de
180 leerlingen naar huis gestuurd.
De leerkrachten moeten dan echter
met emmers en dweilen aan de slag
om de boel weer droog te krijgen. En
wie is er nu nog jaloers op onderwij
zers? (vanwege die lange vacantles).
Restauratiewerkzaamheden aan de
Nidaros-kathedraal
toestand. Twee beelden-galerijen ble
ven gespaard. Niet meer dan vijf van
de beelden min of meer beschadigd,
waren op hun plaats gebleven. Het
bovenste gedeelte van de hoofdtoren
was neergestort. Alleen de buitenmu
ren en de grondconstructies bleven ge
spaard. Geld, materiaal en durf ont
braken om de kerk te herstellen.
Het nationale ontwaken, in 1814
begonnen, eiste dat men ook de ka
thedraal zou restaureren en herstellen
in de glorie van weleer. In 1869 begon
men eindelijk onder leiding van de
architect Schirmer. De sacristie kwam
het eerst aan de beurt. Later onder lei-
DIT is, naar U gelezen zult
hebben, de maand van de
bouwnijverheid.
Ik denk nog wel eens wee
moedig aan de tijd, toen de hui
zen behangen waren met bord
jes „te huur" of „te koop", aan
de goede, maar voor de huiseige
naars kwade tijd, dat er blijk
baar meer huizen waren, dan
mensen die er in wilden wonen.
Van prijsstop en alle andere
regelende zaken, die het tegen
woordige economische leven be
heersen. was nog geen sprake.
De wet van vraag en aanbod
was de enige wet. die gold en er
was niemand, die zich er druk
over maakte.
Had men in die tijd wat meer
huizen gebouwd dan strikt nood
zakelijk was, dan zaten we nu
met minder narigheid
NARIGHEID is er tegen
woordig op huizenbouwge-
bied in overvloed. Wie
zónder huis zit weet er alles van
en wie wèl een huis heeft, denkt
achter de behaaglijke warmte
van zijn muren soms aan de
stroom van stakkers op de lijst
van woningzoekenden.
Ze hopen eindelijk aan bod te
zullen komen, maar telkens krij
gen ze de kous op de kop, on
danks de 60 A 70.000 woningen,
die er volgens het schema ieder
jaar bijgebouwd worden.
Tegen een bevolkingsaanwas
als van na de oorlog is nauwe
lijks op te tornen en ik zou wel
eens willen weten, of daar ooit
verandering in komt. Niemand
zit graag zonder dak boven het
hoofd, maar als t in hetzelfde
tempo blijft doorgaan - de kin-
dertjesaanwas enerzijds en de,
ondanks alle bouwnijverheids-
maanden nog te trage woning
bouw anderzijds -, vrees ik het
ergste voor de toekomstige ge
neratie. die er overigens nog
geen begrip van heeft, hoe moei
lijk het voor haar worden zal
om een zolderkamertje op de
kop te tikken.
TOCH is het niet de schuld
van de bouwondernemers
of de bouwvakarbeiders.
Die werken hard genoeg, bij
mooi weer en als het éven kan,
ook bij slecht weer. Ze zitten
heus niet bij de pakken neer, ze
doen wat ze kunnen om ieder
een het zijne te geven.
Flatgebouwen lijzen aan alle
kanten, in alle steden uit de
grond. Kom een tijdje niet in
een bepaalde stad en als je er
dan weer rond neust, sta je
versteld.
Hele wijken zijn uit de grond
gestampt en nóg is 't niet ge
noeg.
Altijd weer zijn er verliefde
paartjes, die „hun nestje willen
bouwen", altijd weer komen er
rissen nieuwe namen op de
huisvestingslijsten bij, altijd
weer zijn er nieuwe zaken, die
nieuwe kantoren of nieuwe win
kels openen.
Waar moet dat op den duur
heen in een land zo volgeladen?
ZO rolt de bouwerij voorlopig
rustig door.
Tot er, gelijk bij alles, plot
seling een punt van overzadi-
ging en weer een tijd van bord
jes „te koop" en „te huur" komt.
Die tijd zullen wij, volwasse
nen van thans, waarschijnlijk
niet beleven, hoewel er een
kans is, nu de gemiddelde leef
tijd met sprongen omhoog gaat.
Die tijd zal eerst komen, wan
neer gans Nederland zal volge
bouwd zijn, er geen plekje voor
ontspanning meer over is en
Nederland van Vaals tot Delfzijl
één huizencomplex vormt.
Ongelukkig voor de woning
zoekenden. een meevaller voor
hen, die al onderdak zijn.
Intussen bouwen de arbeiders
lustig door, plakken de ene eta
ge op de andere, van staal,
steen of van hout.
Zij benemen het uitzicht en
varen er wèl bij.
Het zij hun van harte gegund.
Maar laat als-je-blieft - als
het eventjes kan - één recreatie
oord over voor hem, wie de da
ken nü al over het hoofd groei
en, Uw
FANTASIO
(Foto Will Eiselin, Rijswijk.
