toiii
r o i
m
öu
V
UtOM
LJ
L
Buckminster Fuller, "11 Amerikaan
met zeer moderne denkbeelden
Vele goede eigenschappen
V.
Eerste originele aanval op het
huisvestingsprobleem - Zijn „Zeepbel"koepelhuis!
WOORD
VAN
BEZINNING
MET KERSTMIS
MAG NIEMAND EENZAAM ZIJN.... (li)
~N
V._
3e Jaargang No. 50
Buckminster Fuller, Amerikaans genie met tal van revolutionnaire
ideeën, vooral op het gebied van de woningbouw.
Een paar weken geleden zond een der televisie-zenders een zogenaamde
„spectacular" uit, een hoor- en schouwspel, dat een fantastische en
humoristische blik in de toekomst liet werpen; het droeg tot 976"
en gaf een beeld van de levensomstandigheden over een jaar of twintig, dat
vooral het gemakkelijke leventje schildert, waarin wij ons dan zullen kunnen
verheugen. Daartoe behporde onder meer ,,de zeepbel" en die zeepbel zou
dan de vorm hebben van onze „levensapparatuur", een doorzichtige koepel,
die elk denkbaar gemak bevatten zou, die men voor een comfortabel en
aangenaam leven nodig heeft.
Nu is het al zo ver dat die „zeepbel" inderdaad al bestaat: het is het
laatste product van de vaak verbazingwekkende en altijd vruchtbare geest
van R. Buckminster Fuller („Bucky"). Amerikanen geven niet gauw de eretitel
van „genie" aan iemand die in het land zelf is geboren, maar Fuller, een van
de meest creatieve ontwerpers en daarenboven wiskundige, ingenieur,
architect, geograaf, redacteur en filosoof van naam is meermalen door zijn
collega's met het woordje „genie" aangeduid. Reeds in 1932 werden Fullers
denkbeelden over het produceren van onderkomens voor grote hoeveelheden
mensen beschouwd als de eerste originele aanval op het huisvestingsprobleem
sedert eeuwen. Zijn Dymaxion woning, waarvan de eerste ideeën reeds tot
1927 teruggingen, baseerde hij op zijn stelling, dat een woning is opgebouwd
uit twee elementen: het zware permanente deel, waarin de verwarming, het
sanitair, de electriciteit, het gas, enz. zijn opgenomen en een lichter, meer
véranderlijk deel, waarin de mensen onderdak vinden.
Deze woning van Buckminister had
als centraal deel een cylindrische mast
van lichtmetaal, waarin de verwar
ming, enz., waren opgenomen. Van
deze vijftien meter hoge mast, hing
aan sterke staaldraadkabels een zes
hoekig bouwsel van lichtmetalen vloe
ren en wanden, onderverdeeld in grote,
hoge vertrekken, die goed geïsoleerd
waren en waarin veel bergruimte was
uitgespaard.
Dit merkwaardige huis scheen alle
goede eigenschappen te bezitten: com
pactheid, goedkope en gemakkelijke
bouw, economisch in onderhoud en be
woning, doch er kwam een „maar" bij,
Dit is een van de bouwsels volgens de moderne denkbeelden van Buckminster Fuller,
een restaurant te Woods Hole in Massachusetts. De „huid" is van doorzichtig plastic en heeft
weerstand geboden aan twee orkanen!
Zaterdag 17 December 1955
n.L dat het idee werd gelanceerd juist
toen het dieptepunt van de malaise
was bereikt l
Te ver haar tijd vooruit
De blauwdrukken van dit huis wa
ren in het jaar 1932 reeds als zeer
vooruitstrevend betiteld, want in de
woning waren allerlei arbeidsbespa
rende apparaten aangebracht, waar
voor men nu nog de grootste bewon
dering kan hebben. Door de toen heer
sende economische toestanden en mis
schien ook wel, omdat dit soort woning
haar tijd te ver vooruit was. had deze
vinding niet het verdiende succes. Nu
komt Fuller evenwel met iets nieuws:
de „Geodetische koepel" en hij koestert
de beste verwachtingen dat dit dè wo-
nig, zoniet van vandaag dan toch van
de naaste toekomst zal blijken. De koe
pel of „zeepbel", zoals die in de volks
mond genoemd wordt, is het resultaat
van zijn toepassing van de beginselen
van „synergetische en energetische
geometrie" op de woningbouw, begin
selen die hij ongeveer 25 jaar geleden
ontdekt heeft en sindsdien op de sa
menleving tracht toe te passen. Kort
gezegd wordt hiermede bedoeld de toe
passing van in elkaar grijpende drie
hoeken, die zich tenslotte aaneenslui
ten tot een volkomen cirkel of halve
cirkel. Druk- en trekspanning is ver
deeld over alle punten van het bouw
sel in plaats van over de enkele pun
ten, waarop het gewicht bij een gewone
constructie drukt.
Revolutionnaire constructie
Fuller heeft deze mathematische be
ginselen nu toegepast op gebruiksvoor
werpen en een er van is dus de koepel,
die door de Amerikaanse Marine wordt
beschouwd als „een revolutionnair nieuw
type onderkomen". Het revolutionnaire
ligt niet zozeer in de vorm omdat
zij rechtstreeks teruggaat tot de igloo
der Eskimo's maar in de construc
tie: een dergelijke koepel kan voor
14 procent van de kosten worden ge
bouwd, die een daarmee gelijkstaand
bouwsel, op de conventionele wijze op
getrokken, zou kosten, terwijl het ge
wicht slechts 3 procent daarvan en het
volume van het te gebruiken materiaal
zes procent bedraagt; de oprichting van
de koepel vergt, in man-uren gerekend,
slechts één procent van het aantal ar
beidsuren dat het oude type vereist!
Fuller kon, dank zij de belangstelling
die de Marine voor zijn vinding toon
de, een deel van zijn oude dromen ver
wezenlijken: in 1927 hield hij zich be
zig met het fantastische denkbeeld een
montage-woning van tien verdiepingen
te bouwen volgens zijn bovengenoemd
„Dymaxion"-principe, deze van de fa
briek met een bestuurbaar luchtschip
naar de bouwgrond te vervoeren en
daar neer te laten! Nu is het de ge
woonste zaak van de wereld wanneer
een helicopter zo'n koepel van 500 kg
gewicht .en 15 meter doorsnede op
neemt, over grote afstand vervoert en
hem neerlaat, waar dit nodig is.
IK hoop dat u het mij niet kwa
lijk neemt, dat ik boven dit
woord van bezinning nog eens
hetzelfde zet als de vorige week.
Het eenzaam zijn vertoont ver
schillende aspecten en ik ben
bang, dat wat lk hier de vorige
week schreef, licht misverstaan
kan worden. In ieder geval: ik
moet hier nog even op terug
komen.
Niet, dat ik zou willen terug
nemen wat ik schreef. Wij moe
ten de strijd aanbinden tegen de
vereenzaming, „de grootste nood
van deze tijd". En juist het Kerst
feest biedt ons een goede gele-
wat wij hem in zijn eenzaamheid
zullen meegeven.
Velen immers ontvluchten de
eenzaamheid en grijpen met bei
de handen het Kerstfeest aan
om nu eens gezellig onder de
mensen te zijn. Het gaat hun om
de gezelligheid, de drukte van
het feest. De boom, de vele lich
ten, de maaltijd, de wijn. Maar
breekt dit onze vereenzaming, of
kerken, de Pieters- en de Hoog
landse Kerk hier in Leiden, zo
groot bouwden en vooral zo hoog
Er moet ruimte zijn. Niet voor de
mensen, maar voor God en zijn
heilige engelen en juist zo ook
voor de mensen.
Ruimte moet er zijn en stilte.
De stilte waarin God tot ons
spreken kan en zijn Boodschap
kan doordringen in ons hart.
Het echte Kerstfeest kan alleen
in de eenzaamheid worden ge
vierd. in die eenzaamheid, die
leidt tot de echte gemeenschap.
Dan ontvluchten wij de een
zaamheid niet, omdat wij niet
genheid hiertoe. Wij kunnen ons
nu voor de ander openstellen en
hij zal dit graag van ons aan
vaarden, juist met Kerstmis.
Maar laten wij ons niet vergis
sen. Het kan immers zijn, dat
wij juist zo ons doel voorbij
schieten en in plaats dat wy de
eenzaamheid van de ander op
heffen. die alleen nog maar gro
ter maken. Het kan zijn, dat wij
hem even zijn eenzaamheid zul
len doen vergeten, maar dat hij
daarna juist eenzamer zal zijn
dan ooit tevoren.
Van beslissende betekenis is
hier de vraag, hoe wij met de
ander Kerstfeest zullen vieren.
schept het die juist? En: is dit
Kerstfeest vieren?
Het eerste Kerstfeest als ik
dat zo noemen mag werd ge
vierd in een grot,eenstal.Maria,
Jozef en het Kind in de kribbe.
De eerste Kerstboodschap klonk
in de open lucht, buiten bij de
herders, in de stilte van de
nacht, in de eenzaamheid. Het
echte Kerstfeest kan alleen ge
vierd worden in de eenzaam
heid „Er moet altijd ruimte om
heen zijn", schrijft Prof. Smelik
in het laatste nummer van
„Wending".
Heus. onze voorouders wisten
wel wat ze deden, toen ze hun
alleen kunnen zijn, maar dan
vinden wij in de eenzaamheid
elkander. Wij vinden elkander,
omdat wij samen God vinden.
En wij vinden God. omdat Hij
zich door ons laat vinden. In de
kribbe, in de stal, in de ander
die Hy op onze weg zendt, onze
broeder, die naast ons zit.
Met Kerstmis mag niemand
eenzaam zijnMaar wie de
eenzaamheid ontvluchten wil...
Ik wens u allen een recht
goede Kerstmis!
J. GROOT.
Ned. Henr. Predikant
te Lelden.
Nuttig maar ook mooi
Terwiijl Fuller zich niet tot de archi
tecten rekent heeft zijn „geodetisch
principe" de oplossing gebracht voor
een architectonisch probleem, dat de
ingenieurs met de conventionele mid
delen niet konden oplossen. Enkele Ja
ren geleden wilde de Ford Motor Com
pany bij de viering van haar 50-jarig
bestaan een enorme koepel oprichten
gelegenheid van de Triënnale een grote
verlichte koepel had ontworpen, die
grote bewondering oogstte.
Als geograaf heeft hij zich zeer ver
dienstelijk gemaakt door de oude Mer-
cator-projectie te vervangen door een
systeem, waarbij vertekening geheel is
uitgesloten en het bolvormig oppervlak
van onze aarde in de juiste onderlinge
verhoudingen in een plat vlak wordt
geprojecteerd.
Men kan zich thans zeker nog geen
denkbeeld vormen of zijn theorieën
van blijvende invloed op de komende
geslachten van architecten en inge
nieurs zullen zijn, maar het staat toch
reeds vast. dat de moderne kunst veel
aan hem te danken heeft. Zo heeft de
bekende Amerikaanse beeldhouwer
Alexander Calder aan hem zijn denk
beeld van de „mobiles" te danken,
toen hij kort na de Eerste Wereldoorlog
Dit is de koepel, waarmee Buckminster Futier het probleem oploste van een van de
Ford-gebouwen. Dit spinneweb is van aluminium, overtrokken met plastic.
op het oude in de vorm van een ro
tonde gebouwde kantoor te Detroit. Uit
een vluchtige berekening bleek dat
een dergelijke stalen koepel van die
afmeting 160 bon zou wegen en veel te
zwaar zou zyn voor het gebouw, waar
op hij zou komen te staan. Fuller
hoorde van dit plan; hy maakte de
Ford Company opmerkzaam op zyn
geodetisch systeem en de directie
stemde er in toe, dat hy de bouw van
de koepel op zich zou nemen. Deze
koepel, bestaande uit aaneensluitende
driehoeken van aluminium en bedekt
met een plastic „huid" was er op be
rekend aan de zwaarste stormen weer
stand te kunnen bieden; de bouw van
de koepel duurde niet langer dan
30 dagen.
Niettegenstaande zyn wiskundige in
slag verliest hy nimmer de eisen der
aesbhetica uit het oog en dit bleek nog
het vorig jaar te Milaan, waar hy ter
Beide benen op de grond
Als beoefenaar van de sociale weten
schappen heeft hy de Dymaxion"
woning en de „geodetische" koepel op
zyn naam staan, die hy heeft ontwor
pen om het woningprobleem op te los
sen. in de eerste plaats in de minder
ontwikkelde gebieden, maar ook in de
sterk geïndustrialiseerde landen.
Ook als docent heeft hy zich onder
scheiden en dit dateert eigeniyk nog
pas van de laatste tyd. Met zyn zachte
stem, maar met de vasthoudendheid
van een man die weet wat hy wil ver
kondigt hy aan zijn toehoorders zyn
toekomstdromen, waarbij hy niette
min met beide benen op de grond
staat, zodat na een van zyn lezingen
de bekende wiskundige van de Colum
bia Universiteit, Edward Kasner,
sprak: „Wat jammer dat Pythagoras
hier niet by heeft kunnen zyn".
kennis maakte met de aan staaldra
den opgehangen bouwsels van zyn
vriend Fuller.
Het schynt dat nu, na 27 jaar, de tyd
ryp geworden is om ten volle te besef
fen welk een enorme betekenis de
denkbeelden van Fuller voor deze en
de toekomstige samenleving kunnen
hebben, dat omstreeks 1976 de „Zeep
bel" geen zeepbel in de gewone bete
kenis van het woord zal blijken te zyn
en dat wij Fuller zullen kunnen rang
schikken onder de grote uitvinders van
de 20ste eeuw.
De Navo-troepen, die deelnemen aan
vyfdaagse atoommanoeuvres in Zuid
Duitsland, hebben de waarschuwing
gekregen geen appels te stelen Zy
werden door hun commandanten ge
ïnstrueerd uit te kyken naar de
„vyand" en niet naar het rypende
fruit in de boomgaarden van Beieren
en Hessen.
