fANHOPIG TEKORT AAN STUDENTENKAMERS SCHEPT GROTE
GEVAREN VOOR UNIVERSITEIT EN LEIDEN
geleidelijke ontwikkeling thans in
critiek stadium gekomen
Er moet iets aan worden gedaan
Leiden als uiencentrum
Itf'
Jaargang
Vrijdag 9 September 1955
,1 No. 28623
Hechts begrip bij de burgerij kan uitkomst brengen
(Van een onzer redacteuren)
,jCubicula locanclaeen verdwenen begrip
I, <je naoorlogse jaren heeft zich geleidelijk een ont-
ritfling voltrokken ten aanzien van de huisvesting van
Leidse studenten, die thans een critiek stadium heeft
[ritt Er bestaat een schreeuwend tekort aan studen-
s, zo erg zelfs, dat thans het spoorstudenten-
niet alleen meer niet kan worden opgelost
in sterke mate groeit, terwijl reeds voorbeelden
d zijn van nieuw aankomende studenten, die
«s-geefs naar huisvesting in Leiden zochten en toen
Kt-besloten hebben elders te gaan studeren.
Ifer voltrekt zich een ontwikkeling, die verstrekkende
gevolgen kan hebben zowel voor de Universiteit als voor
Leiden in het geheel. Hoevele oorzaken hiervoor ook zijn
aan te wijzen, er moet iets gedaan worden, op korte
termijn, om deze fatale gang van zaken te stuiten.
Wat er gedaan moet worden? De mogelijkheden zijn
miniem. In het huidige stadium kan slechts de hulp van
de gehele burgerij uitkomst brengen. Oplossingen op
langere termijn zijn in overweging, doch ook hierbij doen
zich problemen voor, die diep kunnen ingrijpen in het
karakter van Leiden als studentenstad en van het studen
tenleven zelf.
ele oorzaken werkten
in zelfde fatale richting
Algemeen en specifiek
probleem
5»; hulsvestingsvraagstuk is na de
een van de grootste gesels van
cimenleving. Dat is een algemeen
üem. en ook de student heeft daar-
idmard zijn deel gekregen. Maar
studentenhuisvestingsprobleem zou
(rood van deze algemene verschijn-
b niet tot de omvang van thans zijn
tzrorid. indien er niet vele andere
jien waren opgetreden specifiek
rdeze vlottende Leidse bevolkings-
?ontelbare bordjes ..Te huur" of
toop". die voor de oorlog dikwijls
s huizen naast elkaar plachten te
i«a zijn verdwenen. Dit hoefde
a nog niet mee te brengen, dat de
'Leiden zo karakteristieke bordjes
Srala locanda" eveneens tot het
leden gingen behoren. Toch is dat
gral geweest.
Verdwenen grote
ploerterijen
ft Leidse binnenstad kende voor de
tiv tientallen grote studentenhuizen,
tij vele generaties academici gere
geerde grote „ploerterijen". Gelei-
II aan zijn deze vrijwel alle aan een
tie bestemming ten offer gevallen.
Ij denken aan bekende adressen als
hpenbnrg 8. 13, 57. 58. 75 en 123, aan
\inwe Rijn 3, 8, 10. 29a, 30 en 40, aan
''eoischnur 7a en 13, aan Oude Sin-
td 112, aan Pieterskerkhof 22, aan de
line, aan Morssingel 11. aan Becs-
«narkt 15 en talloze andere studen-
ioizen waar dikwijls tussen tien
twintig of zelfs nog meer jonge
ndemiebnrgers een onderdak von-
r
luns zijn dat kantoorgebouwen, of
tzzkiren voor enige gezinnen, of een
ti tin zaak of iets dergelijks De
"iten zijn gedwongen elders een
roer hun Leidse tijd te vinden.
'z dat elders is niet eenvoudig.
7a woningnood is over het algemeen
en waar ook maar een gezin kan
rta ondergebracht, daar is de kans
de student verkeken. Door die al-
Mf woningnood wonen bij lange na
s mei mensen als vroeger royaal
eg om een kamer te kunnen missen
er het eigen gezinsleven te scha-
De grote huizen in de binnenstad
Iffl steeds meer tot kantoren en
a omgetoverd, de nieuwe wijken
geen grote huizen meer. slechts
Be. veelal voor gezinsbehuizing te
v woninkjes.
Gewijzigde verhoudingen
h sterke mate wordt bovendien het
"%«m van de verdwijnende studen
ten veroorzaakt door verschuivin-
binnen de studentenmaatschappij
Het welvaartspeil in deze groep is
gedaald in vergelijking met de
■raiogse situatie. Hoewel de waarde
geld in verhouding tot voor de
stede ts gedaald, de lonen en
.Jdus sterk gestegen, is het gemid-
maandgeld van de Leidse student
gelük gebleven in guldens uitge-
iH" be'etent ook. dat de student
c niet meer dan vroeger kan veroor-
J*3 toor zijn huisvesting. De prijzen
studentenkamers zijn dan ook
■Wijfe hoger dan eertijds.
-a vroeger een hospita van een stu-
--ohuis een goed bestaan vinden
maandelijkse inkomsten van
jwffl", dan kan dat tegenwoordig
-wt minder makkelijk, als in geld
Krakt de inkomsten gelijk zijn ge-
voor de oorlog. Men kan het
«lide maandinkomen van de stu-
leiden, waarvan hij ook zijn
^ang moet betalen, op 160 gulden
a ten volledige Rijksbeurs. waar-
en student geacht wordt rond te
komen, komen, bedraagt f. 1800
mu: dus een nog iets lager maand-
r* «O het genoemde gemiddelde
Men kan niet verwachten.
ff Dergelijke financiële middelen
«'Student, de kamerprys veel ho-
tv? V?ir de oorlog kan zijn. De ge-
•wie kamerprys ligt tegenwoordig
«to de veertig gulden per maand,
ta* °°rl°g was dit naar schatting
*ueurige gegevens zijn niet be-
f num dertig.
blijkt wel, dat de levensvat-
<--i tan grote „ploerterijen" er
^»etop is vooruitgegaan.
^BEDRIJF TE STADSKANAAL
'Speciale berichtgeving)
■Ï^Wfabrieken hebben besloten
een belanrijk bedrijf te
Ljj": Het betreft hier voorlopig een
taS? met 100 200 arbeiders voor
tTv'Se van vol-automatische tele-
b oevenbedrijf van de Philips
Het is thans een algemeen
Leids belang, dat zoveel moge
lijk Leidse woonruimte voor
studenten beschikbaar komt.
Wie een studentenkamer heeft
aan te bieden, wordt dringend
verzocht hiervan op korte ter
mijn mededeling te doen aan
het Studenten Huisvestings
bureau. gevestigd in het Pryta-
naeum. Rapenburg 6. Op het
ogenblik worden daar achter
lege lijsten stromen aanvragers
te woord gestaan en... teleur
gesteld weggestuurd
Naast de reeds vermelde oorzaak van
zeer intensieve bewoning van de huizen
als algemeen na-oorlogs verschijnsel
moet zeker ook de sterk gestegen alge
mene welvaart als een oorzaak genoemd
worden voor het feit, dat het aantal
losse kamers voor studentenhuisvesting
verontrustend is gedaald. Men heeft de
'ook al weer door de geringere finan
ciële draagkracht van de student be
trekkelijk geringe) neveninkomsten van
een student op kamers niet zo meer
nodig als b.v. in de crisisjaren, de laat
ste voor-oorlogse jaren en de eerste
jaren na de bevrijding.
Vroeger kwam het meermalen voor.
dat een gezin zich wat beperkte in
eigen woonruimte om de nevenver
diensten van een student-op-kamer
te innen. Tegenwoordig is een der
gelijke beperking door de benauwen
der huisvestingsomstandigheden niet
zo vaak mogelijk, terwijl de welvaart
over het algemeen minder daartoe
dringt en relatief de geldelijke voor
delen aanzienlijk ziin gedaald. Drie
in dezelfde fatale richting werkende
factoren, die niet kunnen worden
weggecijferd of genegeerd.
Eigen graf
Uiteraard heeft het gemeentelijke
huisvestingsbeleid, dat er op uit was
aan zoveel mogelijk gezinnen onderdak
te verschaffen, geleid tot het verlies
van woonruimte voor studenten. Daar-
Spoorstudent
gesanctionneerde gestalte?
De spoorstudent heeft (zeker waar het
betreft de mannelijke studenten) geen
deel aan de zo uitermate belangrijke ka
rakter- en persoonlykheidsvormende as
pecten van het voortdurende onderlinge
studentencontact en de grote invloed,
die uitgaat van het opgenomen zijn in
de academische gemeenschap ook bui
ten de uren van vakonderricht en we
tenschapsbeoefening in algemene zin.
Reeds talloze malen is daarop ook op
deze plaats gewezen, zodat het geen zin
heeft hierover thans nader uit te wei
den.
De gehele Civitas-idee, in Leiden ster
ker dan waar ook een realiteit, is strij
dig met het begrip spoorstudent.
En thans is, als gevolg van de huis-
vestingsmoeilijkheid, de situatie zo. dat
de Leidse Universitaire gemeenschap
het spoorstudentenprobleem niet alleen
niet meer bestrijden kan, maar zelfs
een vergroting ervan moet aanvaarden.
Nieuw aankomende studenten moet
gezegd worden, dat zy maar in Den
Haag, in Voorschoten, in Voorburg or
Rijswijk onderdak moeten zien te kry.
gen. Dit betekent, dat die studenten
reeds by de aanvang van hun studie
uitgesloten worden van een belangTiJk
deel der algemene academische vor
ming. die van karakter en persoonlijk
heid. Een dergelijke vorming is zeker
in de eerste studiejaren niet te ver
krijgen by huisvesting buiten de Sleu
telstad.
Directe consequenties
In de na-oorlogse Jaren was steeds on
geveer éénderde van de Leidse studen
ten spoorstudent. By het Leids Studen
tencorps waren slechts enkele, een te
verwaarlozen aantal, spioorstudenten aan
gesloten. Komende week hoopt het
Corps er ongeveer 160 adspirantleden,
groenen, bij te krijgen. Een groot aantal
van hen kan In Leiden geen huisvesting
vinden. Tijdens de groentijd worden zij
gehuisvest op kamers van ouderejaars,
iets ongekends en zeer ongewenst ver
schijnsel doch een noodzaak.
Na de groentijd -zullen enkele hunner
wellicht toch nog een plaatsje in de
Sleutelstad hebben gevonden, doch de
anderen zullenspoorstudent worden
d.w.z. zeker in de aanvang half-student.
Ook de meisjesstudenten hebben met
dit probleem te kampen, doch het
spoorstudentschap is in deze groep door
Op den duur springt
overheid bij
Van overheidswege zyn deze proble
men voorzien, althans onder de loupe
genomen na daarop geattendeerd was
door Universitaire kringen. Er zijn
plannen in de maak tot oprichten van
enorme tehuizen, die bijv. aan 200 stu
denten onderdak zouden verschaffen.
Een project dat vooralsnog op een
(door het Ryk te fourneren) bouwbe-
dr?g van meer dan anderhalf miilioen
geraamd is.
Bovendien zou de exploitatie ongetwü-
feld een tekort opleveren, dat met on-
NS.P. te Hilversum. Men
wt ».de eerste opzet een succes
kiirm ^d tot een fabrlek voor
^'Wman te komen.
kSif1 de bedoeling dit Philips-
^'«rlopig onder te brengen ln de
v'an de Stadskanaalse Ge
komen tegenwoordig veelal voor het
einde van hun studie tot de stichting
van een eigen gezin. Zij trouwen doch
blijven in Leiden wonen, zonder woon
ruimte toegewezen te krijgen voor een
gezin. Zij ondervangen dit dikwijls door,
door hun toekomstige echtgenote offi
cieel een kamer naast de reeds bewoon
de studentenkamer te laten huren.
Trouwt dit stel, dan beschikt dit jonge
gezin over enige bijelkaar gelegen ka
mers, die een woning vormen. Wanneer
het echtpaar na verloop van tijd naar
elders vertrekt, wordt die gecombineer
de woonruimte veelal als een gezins
woning aan een ander gezin toegewe
zen en niet meer gesplitst in studen
tenkamers.
Vierhonderd extra is
te weinig
Hoe dit alles ook zij, men zit op het
ogenblik met een angstwekkend, een
wanhopig tekort aan studentenka
mers.
j De situatie is zo. dat wanneer van
daag aan de dag vierhonderd stu-
dentenkamers beschikbaar zouden ko
men. deze over een maand alle bezet
eouden zyn. zonder dat één van de
thans in gebruik zynde studentenka
mers leeg zou komen.
Dit leidt tot ernstige problemen.
Lelden heeft zich. als geen andere
Academie, steeds ten scherpste gekeerd
1 tegen het instituut van de spoorstudent.
de andere verhoudingen meer te ver
enigen met bijv. VVSL-lidmaatschap
dan zulks by de manneiyke studenten
en het LSC het geval is.
„Dcjèr maar naar Utrecht...
Zoals in de aanvang gezegd is het
zelfs nog erger: reeds hebben adspt-
ranl-studenten afgezien van studie in
Leiden en zyn naar byv. Utrecht ge
gaan omdat zy in de Sleutelstad geen
onderdak konden vinden. En dat is
natuurlijk iets volkomen onaanvaard
baars. Serieus, ook al zou men er ook
een grappige noot aan kunnen verbin
den, door een Leids hoogleraar te ci
teren ten aanzien van een onderwijs
instelling achter Woerden.
Lege lijst
Er staan bij de enige centrale instan
tie voor studentenhuisvestings-bemidde-
ling, het huisvestingsbureau in het Pry-
tanaeum, in totaal slechts twaalf aan
geboden woongelegenheden in Lelden
ingeschreven zonder pension en 45 met
pension, doch die laatste groep kan ver
waarloosd worden, omdat de Leidse stu
dent niet een kamer met pension pleegt
te betrekken. Deze cüfers waren van
enkele dagen geleden. Nu zyn die ka
mers waarschyniyk reeds bezet, of zy
zijn van een dergelyk gehalte, dat zij
onaanvaardbaar zijn. Dit laatste vormt
een probleem op zichzelf, waarover wy
thans niet uitvoerig willen schryven.
En tegenover die cijfers staat de ze
kerheid, dat vierhonderd kamers extra
binnen een maand bezet zouden zijn
Een verdwenen verschijnsel, een
herinnering aan betere tijden": hier
kan een student onderdak vinden.
(Koto L.D./Van Vliet.)
geveer driekwart ton per jaar door de
overheid zou moeten worden gedekt.
Maar dit zyn plannen op lange ter-
myn. Als het over tien jaar zover is,
mag men niet mopperen. Niet mopperen
ondanks het feit, dat er grote bezwaren
bestaan tegen dergelijke tehuizen. De
ervaring met het studentenhuis aan de
Oude Vest. waar 35 man zijn onderge
bracht. heeft reeds geleerd dat zich
hier eigen samenlevinkjes vormen, die
het contact met de algemene studenten-
maatschappy dreigen te verhezen.
Gevaar van gewoonte
Het gevaar dreigt thans, dat het
spoorstudentendom een noodgedwongen
gesanctionneerde gewoonte wordt, een
gewoonte die na zes, zeven jaar. wan
neer de studentenmaatschappij vrijwel
geheel verjongd zou zyn, het noodge
dwongen karakter misschien niet meer
zo duideiyk toont en het etiket „nor
maal" verwerft. Dat betekent een on
herstelbare schade aan het karakter
van de Leidse Universitaire gemeen
schap en een fundamentele wijziging
van de plaats der Academie en der Aca
demische gemeenschap in het grotere
Leidse geheel.
Verlegging
Gemeentelijke norm?
Men vraagt zich af. of van gemeente
wege niet meer kon worden gedaan om
de huisvestingsbelangen der studenten
te behartigen; of niet tezeer de gewone
burgerlyke belangen in het gemeente-
lyke huisvestingsbeleid praevaleren bo
ven de studenten- en Universiteitsbelan-
gen.
De algemene woningnood is, vergele
ken bij 1940 wellicht Iets verlicht, de
studentenhuisvestingsnood is in on
rustbarende mate verzwaard.
Wordt het niet tyd, dat ook de ge
meentelijke normen dan worden gewy-
zigd ten gunste van een van de ergst
verdrukte groepen? Niet alleen de hui
dige leden van de studentengroep wor
den daarmede gediend. Veeleer moet
voor de gemeente het belang-op-lange-
termijn spreken, dat de nauwe banden
tussen studentengemeenschap en Leiden
gehandhaafd blijven Worden zij een
maal verbroken, dan zal het later on-
doeniyk biyken, tot herstel te geraken.
En nu reeds overheidssteun?
De vraag is ook gewettigd, of de over
heid. die zich in principe bereid heeft
verklaard studenten,.kazernes" te bou
wen en hun exploitatietekort te dekken,
niet reeds thans soortgelyke jaarlijkse
bydragen zou kunnen leveren tot leni
ging van de studentenhuisvestingsnood,
byv. door het verlenen van toeslagen op
kamerhuur, waardoor het voor de bur-
gery aantrekkelyker wordt kamers te
verhuren, zodat het aanbod van kamers
wordt gestimuleerd.
De nachtmerrie van de LeidsB
Academie: vakschool ergens aan de
spoorbaan
(Foto LD./Van Vliet.)
Uiteraard treden dan allerlei algeme
ne prys- en loonproblemen op. doch het
wil ons voorkomen dat wys beleid hier
voor een oplossing zou kunnen vinden,
en dat eventueel bezwaren zouden moe
ten worden genomen, die minder zwaar
wegen dan het verlies van heel veel
waardevols in de huidige Leidse studen
tensamenleving.
Burgerij moet
uitkomst brengen
Thans echter moet op de kortst mo
gelijke termyn de krachtigst mogelijke
hulp worden geboden. Die hulp kan
slechts komen van de zyde der burgerij,
die jaarlijks mede de vruchten plukt
van de Leidse Universitaire gemeen
schap en wier belang het is die gemeen
schap te dienen en in stand te houden.
Nü, niet over een jaar of een half
jaar, niet mettertijd eens als de ver
houdingen gewijzigd zijn, moet ieder
Leids gezin dat op menswaardige
wijze een student zou kunnen huis
vest enzonder zelf voor onoverkomen-
lijke moeilijkheden te komen staan, die
huisvesting ook aanbieden.
Wat ook de oorzaken zyn van de fa
tale ontwikkeling, langs welke wegen
ook oplossingen voor op den duur wor
den gezocht, de nood van nü moet wor
den opgelost, en dat kan slechts door de
hulp van de Leidenaar.
Enige maanden geleden hebben wy de
aandacht gevestigd op het streven van
de uientelers rondom de Sleutelstad
om vla de Leidse Veiling te bewerkstel
ligen dat hun uienoogst centraal gesor
teerd en verkocht zou worden. Dit nu
is sinds kort verwezenlykt en in ver
band daarmede hebben wij deze nieuwe
instelling bezocht om een indruk te krij
gen van dit belan'gryke bedrijf, dat
midden in het Leidse industriegebied ge
legen is.
wy bezochten deze instelling op een
middag, dat er een aanvoer was van plm
40.000 kg.
Onze eerste les was dat uien worden
onderscheiden in picklers, drielingen,
middel- en grove uien, respectieveiyk
metende 20-35 mm, 32-43 mm. 40-75 mm
en 70 mm of meer.
Voorts leerden wy dat 40 000 kg wel
iswaar naar onze mening een groot
kwantum vormt, maar in werkeiykheid
toch maar een bescheiden aanvoer mag
heten. Wanneer het uienseizoen binnen
kort goed begint, verwacht men een we
kelijkse aanvoer van 100.000 kg. Waar
deze uien naar toegaan? De picklers
zUn voor de Inmaak bestemd en de an
dere sorteringen gaan momenteel naar
Duitsland. België en zelfs naar Brlts-
Guyana.
Het sorteren geschiedt met behulp van
een machine ter lengte van twaalf me
ter, die de uien naar grootte verdeelt en
de zakken automatisch vult met een
tempo van liefst 10.000 kg per uur.
Deze recente uitbreiding betekent een
waardevolle verbetering van het bedryf
der Leidse Groenteveiling, waarmede zo
wel de Vellingbelangen als de telers ten
zeerste gebaat zyn.
Ambassadeur von Balluseck
bood geloofsbrieven aan
De nieuwe Nederlandse ambassadeur
in de Sovjet-Unie, de heer D. J. von
Balluseck. heeft zyn geloofsbrieven
aangeboden aan de vice-voorzitter van
het presidium van de Opperste Sovjet
Sarjef.
De ambassadeur zei. dat hy er naar
zou streven „de nuttige betrekkingen,
die gedurende eeuwen tussen onze lan
den bestonden, opnieuw te vestigen".
In zyn antwoord wenste Sarjef de
ambassadeur succes en sprak zijn beste
wensen uit voor het welzyn van Konin
gin Juliana, aldus Radio-Moskou.
