LEIDSCH
DAGBLAD
..Genève 1955" keerpunt in de geschiedenis?
Ernst, goede wil en constructieve scherpzinnigheid
de eerste voorwaarden
WEERBERICHT;
Staat van beleg in Casablanca
Reeds 70 doden
Navo-raad accoord
met „Grote Drie''
94ste Jaargang
No. 28577
pirecreur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 6.40 per kwartaal; f.2.15 per maand; f.0.50 per week
Witte'Singel-J. Lelden Giro No. 57055
Telefoon Directie en*Administratie: 25041? Redactie: 21507
De Grote Vier bijeen
De wereld in afwachting
(Van onze speciale verslag gever dr P. G. J. Korteweg)
De achttiende Juli 1955 is aangebroken. In Zwitserland is het een stralende
lomerdag. De aandacht der gehele wereld richt zich op Genève, waar Zondag
de hoogste autoriteiten der Westerse Grote Drie elkaar aan de lunch hebben
ontmoet, teneinde nogmaals de gemeenschappelijke politieke gedragslijn van
het Westen te stipuleren. Men heeft echter zoveel mogelijk willen vermijden,
dat de Russen zich buitengesloten zouden voelen! zowel Dulles als MacMillan
heeft vervolgens een kort onderhoud gehad met Molotof en Zondagavond
heeft de Franse premier Faure alle belangrijke leden van de Russische delegatie
te dineren gevraagd.
Hoop en verwachting
Bij het begin van deze conferentie
constateert men in verscheidene krin
gen de hoop, en bij sommigen zelfs de
Terwachting. dat de Russen naar Ge
neve gekomen zijn om zaken te doen.
Niet dat er in deze zes dagen veel za
ken werkelijke afgedaan kunnen wor
den, maar men acht de kans niet uit
gesloten, dat de Russen een serieus en
feitelijk begin willen maken met de op
lossing van gevaarlijke problemen, met
name van het probleem van een gesple
ten Duitsland. De grootte van de Rus
sische delegatie maakt het inderdaad
voor hen mogelijk dat zij hier ter plaat
se belangrijke besluiten nemen. En het
feit dat zij Eisenhower's strijdmakker,
maarschalk Zjoekof hebben meege
bracht, is een aanwijzing te meer dat
ce Russen in deze zes dagen een kans
zien. die zich niet licht zal herhalen.
Zoals men weet hebben Zjoekof en Ei
senhower in de laatste maanden een
briefwisseling gevoerd en de Russen
hebben thans te Genève gelegenheid
,en bloc" te confereren met het staats
hoofd van net machtigste land ter we
reld. President Eisenhower staat in de
Sovjet-Unie veel beter aangeschreven
can Dulles, de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken, bij wie men nu
en dan de neiging heeft geconstateerd
om de mening te delen van vrfj-rechts-
radicale figuren zoals senator Know-
hnd en admiraal Radford. Voor de Rus
sen zou de kans zich misschien nooit
meer voordoen om rechtstreeks in con-
tact te komen met de Amerikaanse pre
sident en in zekere zin over het hoofd
van Dulles heen tot Eisenhower te spre
ken.
Ontruiming Oost-Duitsland?
Welk voorstel de Russen te berde zul
len brengen is op dit moment nog
niet te voorzien en uiteraard kan niet
voorspeld worden of de Russische
voorstellen acceptabel voor het Wes
ten zullen zijn. Zullen de Russen wel
licht bereid zfjn Oost-Duitsland te
ontruimen? En zo ja, zal de prijs, die
zü daarvoor vragen, niet te hoog zfjn
voor het Westen?
Reeds het stellen van zulk een vraag
duidt er op dat men aan Iets meer con
creets denkt dan alleen aan een confe
rentie, die „een wat vriendelijker sfeer
schept", tussen de rivalen.
Eindelijk is het 18 Juli geworden. Bin
nen enkele dagen zal men méér weten.
De geschiedenis van de wereld wordt
vastgelegd in jaartallen, een enkele
maal in data. Zal ook de datum 18 Juli
- talloze malen genoemd in de voorbe
schouwingen der laatste maanden -
zulk een blijvend gememoreerde datum
worden in de wereldgeschiedenis? Mis
schien. Doch waarschijnlijker is het dat
deze topconferentie te Genève herdacht
zal worden, niet als een dramatisch
hoogtepunt in de historie, doch als het
moment waarop - te elfder ure - onze
wereld, die haar eigen ondergang aan
het voorbereiden scheen, de kans had
te genezen van haar eigen doodsdrift.
Of die kans wordt aangegrepen, dat
zullen de dagen en de jaren, die op de
18e Juli van 1955 volgen, moeten leren.
Wanneer men spreekt van een doods
drift, van een drijven en gedreven wor
den naar catastrofale vernietiging, dan
plaatst men zich wel zeer boven de par
tijen, boven de twee ideologische mach
ten, welker gewapend conflict de we
reld thans letterlijk met vernietiging
zou bedreigen. Bij het begin van de con
ferentie te Genève is het wellicht goed
zich van te grote scherpte te onthouden,
wanneer men schrijft over de tegen
stelling tussen de vrije, min of meer
kapitalistische wereld ener-, en het
Nederland helpt de vluchtelingen in
Oostenrijk
1 (Telefonisch va nonze correspondent
in Wenen)
Zaterdag is de eerste spade in de
grond gestoken voor de bouw van het
TJJ.C.-sanatorium in Thalham, een
idyllisch plekje tussen Linz en Salz
burg, als gevolg van de Nederlandse
hulpactie voor de vluchtelingen in
Oostenrijk.
De voorzitter van het Nederlandse
eomité, de heer Reinalda. bracht zijn
grote vreugde tot uitdrukking over het
behaalde resultaat. Van alle collecten
sedert 1945 heeft deze hulpactie de
grootste som bijeengebracht.
Het eerste paviljoen, dat intussen
reeds is klaar gekomen, ziet er uitste
kend uit.
Een gedeelte van het door Nederland
opgebraohte geld zal worden besteed
aan de bouw van een tweede paviljoen,
alsmede voor een kleiner gebouw voor
ernstiger gevallen. Zodra deze plannen
ln de loop van dit jaar zijn uitgevoerd,
zuuen ongeveer 75 vluchtelingen, die
"•B.-patiènten zjjn, in deze Nederlandse
aidelingen leniging en genezing kun
nen vinden.
Als Hoge Commissaris van de V.N.
voor vluchtelingen, heeft mr G. J. van
neuven Goedhart te Wenen de volgen-
belangrüke verklaring afgelegd:
,.Oostenr(jk is vast besloten om het i
asylrecht voor vluchtelingen te erken-
Het wil hun werkgelegenheid ver
schaffen, hen steunen om zich in het
"rj™che leven van Oostenrijk in te
Mhaielen en hun tenslotte het recht
teven om te emigreren of naar hun va
derland terug te keren .wanneer ze dai
*ensen.
Nu de Oostenrijkse grenscontrole
binnenkort uitsluitend door Oosten-
rijkse organen zal worden uitgeoefend,
hunnen vluchtelingen uit fle landen
achter het IJzeren Gordijn onvoor-
Enkele regen- of
onweersbuien
J-te B:lt verwacht tot morgenavond:
veranderlijke bewolking met plaatse-
m enkele regen of onweersbuien. Over
t-m algem€en weinig verandering in
„"Pfatuur Wind in hoofdzaak tussen
«oord-Oojt cn Noord-West. zwak tot
oowmV Cn Van winclstc)ten tijdens
(Opgemaakt te 10 uur)
- 19 Juli
r?n °P; 4 43 uur; onder: 20.52 uur.
Maan op: 4 41 uur; onder: 20 36 uur
(N.M.)
«oogwater te Katwijk te 2.41 en 15.15
waardeiijk steunen op het internatio- j
nale asylrecht en behoeven zij niet
meer te vrezen door een communisti
sche gendarme aan de Russen te wor
den uitgeleverd.
Vervolgens wordt het beginsel der I
vrijheid duidelijk uitgesproken, zodat j
geen enkele vluchteling tegen zün wil i
mag worden vastgehouden cn ieder
een na vervulling van de wettelijke I
formaliteiten naar zijn vaderland kan
terugkeren, wanneer hij dat werkelijk
wenst.
Mr Van Heuven Goedhart heeft bo
vendien bekend gemaakt, dat hü voor
de duur van zijn nieuwe ambtsperiode
(tot 1 Januari 1959) de beschikking
heeft gekregen over een hulp-fonds van
16 millioen dollar om tot een meer
duurzame oplossing van het vluchtelin
genvraagstuk te komen.
communistische bloc anderzijds. Zonder
onnodig scherp te zün. moet men echter
wel memoreren dat Stalin's expansionis
tische politiek onmiddellijk na de twee
de wereldoorlog, de Russen in het har
nas hield en de vrije wereld in het
harnas heeft gejaagd. Dank zij
Stalin sloot het Westen zich aaneen,
maar tevens is het voor een groot deel
aan Stalin te wijten dat er een wedloop
Het spel begint!
Onze speciale verslaggever
telefoneerde ons hedenmorgen:
De Engelsen arriveerden van
morgen het eerst ter conferentie
van Genève om kwart voor tien.
Eden's voorname, gesloten
Rollsroyce werd alleen vooraf
gegaan door een open auto me'
politie in burger. De oprijlaan
naar het*-r.Paleis der Naties"
was mooier dan ooit. De zon
scheen helder op de grote den-
nebomen en op de rozenhagen-
in-v olie-bloei.
Eden is geen man om ooit al
te uitbundig te worden. Met één
vinger groette hij de vele jour
nalisten. die zich bij de ingang
van het gebouw verzameld had
den. Dat was alles.
Daarna kwamen de Fransen,
heel simpel in betrekkelijk een
voudige auto's.
Veel imposanter en tegelijk
uitbundiger waren de Russen.
Zij kwamen aan in open auto's-,
begeleid door motorpolitie. In
de eerste wagen zaten Boelga-
nin en Kroestsjef. een en al
brede glimlach. Kroestsjef nam
demonstratief zijn hoed af voor
de pers. Een mijner collega's zei
schertsend: „Als wij hem om
een handtekening hadden ge
vraagd. had hij gestopt!"
Daarna, ook in een open auto.
kwamen Molotof en Zjoekof.
kennelijk de figuren van het
tweede plan. Molotof hield zijn
hoed stevig op het hoofd.
Dadelijk daarop arriveerden
de Amerikanen, eveneens bege
leid door motorpolitie. Hun
auto's waren gesloten. Eisen
hower had het raampje echter
geopend, hij was blootshoofds
en wuifde, breed glimlachend,
naar de journalisten. Dulles zat
naast hem. ernstig als altijd.
Eisenhower middenwoonde
gisteren een kerkdienst in Genève
bij. De Amerikaanse president na
het verlaten van de kerk met links
de minister van buitenlandse zaken
Dulles en rechts mevr. Eisenhower
cn haar zoon föhn.
in bewapening op gang is gekomen, die
de wereld op de rand van de ondergang
heeft gebracht.
Stalins dood was keerpunt
Wanneer men de geschiedenis vereen
voudigt. is een zekere vertekening van
het beeld onvermijdelijk.
Toch kan men met recht de stelling
poneren, dat Stalin een dominerende
invloed heeft gehad op de historie na
de tweede wereldoorlog en tevens is er
alle reden om aan te nemen, dat de
kentering, die men thans waarneemt,
bovenal te danken is aan Stalins dood.
Niet lang geleden had ik een uitvoerig
gesprek met een diplomaat van achter
het IJzeren Gordijn. Hij betoogde n i et
- zoals Molotof te San Francisco - dat
in de Russische politiek niets veranderd
was, intgendeel: toen ik hem naar de
reden vroeg van de huidige veranderin
gen, was zün bondig antwoord: de dood
van Stalin.
Het is duidelijk, dat Stalins opvolgers
een minder bruuske, een minder pro
vocerende tactiek willen volgen. Het
doel - de wereldheerschappij van het
communisme - is niet veranderd,
maar de strijd wordt thans met ande
re middelen gevoerd, en wellicht zal
de conferentie te Genève kunnen dui
delijk maken of de communisten heb
ben ingezien, dat. in het huidige tijd
perk, een wereldoorlog niet langer
„een laatste middel", een „ultima ra
tio" is, doch een „opperste waanzin".
Slot op Pag. 2
Door bliksem gedood
e 51-jarige landbouwer W. van
Wijngaarden te Stolwijk in de Krimpe-
nerwaard is vanmorgen tijdens een kort
en hevig onweer door de bliksem getrof
fen en gedood. Het slachtoffer was be
zig de koelen te melken.
(Van onze Parijse correspondent)
De toestand in Casablanca is. na vijf dagen, nog steeds even ernstig als op I
de 14e Juli. de dag van de bomaanslag die de aanleiding tot de relletjes van
thans is geweest. Gisteravond telde men reeds tegen de 70 doden en een zeer
gToot aantal gewonden. In de stad is de staat van beleg afgekondigd. De resi
dent-generaal Granval heeft het bestuur van Casablanca in handen van de
militairen gegeven, nadat hem was gebleken dat de politie geen hand uitstak
om de opstootjes en aanslagen te verhinderen. Hij heeft zulks trouwens aan den
lijve ondervonden ter gelegenheid van de begrafenis van de slachtoffers van de
14de Juli. Een menigte van ongeveer tienduizend Europeanen heeft hem uitge
jouwd. hem met kranten gegooid, zijn pet van het hoofd geslagen en zün auto
geramponeerd zonder dat één politieman hem trachtte te verdedigen.
Maarschalk Boelganin spreekt
voor de microfoon bij zijn aankomst
op het vliegveld van Genève. Achter
hem maarschalk Zjoekof.
Zowel uit het moederland als uit Ma
rokko zelf en uit andere Franse gebieden
van Noord Afrika heeft men thans be
langrijke versterkingen, o.a. onderdelen
van het Vreemdelingenlegioen en ba
taljons van de rijkspolitie naar Casa
blanca gezonden en de stad heeft het
aanzien van een belegerde vesting ge
kregen. In de beide Arabische wijken,
de oude en de nieuwe Medina, en in de
Europese stad woeden branden, omdat
de opstandelingen van beide zijden
winkels hebben geplunderd en in brand
gestoken. Men schiet op elkander van
de daken en de gewapende macht moet
dp brandweermannen verdedigen tegen
leden, die hen het blussen beletten. In
de straten liggen de uitgebrande kar-
ten hun vrouwen en kinderen per vlieg
tuig, per schip of per auto weg te voe
ren. De Amerikaanse autoriteiten heb
ben als voorzorgsmaatregel de Amerika
nen in verschillende kampen, die onder
bescherming staan van het Amerikaanse
leger, samengetrokken.
Granval heeft gisteren, na zijn te
rug keer in Rabat, de administratieve
hoofdstad van Marokko, aangekondigd
dat de politie van Casablanca nog
deze week ingrijpend zal worden ge
reorganiseerd cn dat van een terugke
ren van de afgezette sultan Sidi Mo
hammed ben Yousef geen sprake zal
kunnen zijn.
lijden met huilende sirenes door de delijk heeft stelling genomen in de sul-
straten. Alle rolluiken zfin gesloten. Af
en toe worden tanks gebruikt om barri
caden te vernietigen. Zij worden door de
Marokkanen, met flessen benzine beko
geld. Vele Europeanen in de stad trach-
1 nwnmer bestaat uit 10 pagina's
In ieder geval zün de gemoederen in
Casablanca nog steeds zeer verhit en
van enige ontspanning was gisteren
nog niets te merken. Integendeel, men
heeft de indruk dat de kloof lussen de
Marokkanen en de Europeanen, die
met hen willen samenwerken, aan de
ene kant, en de Europeanen, die aan
hangers zün van een Europese hege
monie in de zaken, het land betreffen
de, aan de andere kant, dieper en bre
der is geworden dan ooit.
Soekarno naar Mekka
vertrokken
President Soekarno is vanochtend,
ondanks het nog steeds voortdurende
.Jegerconflict" uit Djakarta naar
Mekka vertrokken.
Soekarno werd uitgeleid door een
groot aantal autoriteiten, o.w. vele
officieren van het leger en zowel ge-
neraal-majoor Bambang Oetoyo au
kolonel Loebis. De president schuddt
ook hen beide de hand.
In een korte vcrklarwig voor zür
vertrek reide Soekarno te vertrekken
met een gerust hart, omdat de tole
rantie van beide partijen in de leger-
kwestie cn hun bereidheid tot overleg
hem hiertoe in staat stelden.
Soekarno's reis geldt voorts alleen een
officieel bezoek aan Egypte en Saoudi-
Arabië. zodat, naar bekend, zijn tournée
sterk is ingekort.
Een gisteravond gehouden vergade
ring van het Indonesische Kabinet U
geëindigd zonder dat een besluit is ge
nomen ter regeling van d crisis.
De minister van Voorlichting, Tobing.
deelde mede. dat de regering nog geen
antwoord van het leger heeft ontvan
gen op het regeringsvoorstel. Hü zei,
dat de regering het leger niet wil haas
ten en dat zü er de voorkeur aan geeft
deze belangrijke kwestie „met een koel
hoofd" te regelen.
Kolonel Loebis heeft intussen een dag
order uitgegeven, waarin het leger ont
kent dat het een militaire dictatuur wil
Instellenvolgens de dagorder is de hul.
dige ingewikkelde toestand to wütcnaan
de politici
Tüdens een onderbreking van een uur
van de Kabinetsvergadering, hebben gis
teravond premier Sastroamidjojo en
vice-premler Arifin verslag uitgebracht
aan een conferentie van leiders van de
partüen, die de regering steunen.
Duitsland wil geen Oost-West
veiligheidsstelsel
De Navo-raad heeft Zaterdag te Parijs in een voltallige zitting de politiek, dit
de „Westerse Grote Drie" zich voorstellen te Genève te zullen voeren, met al
gemene stemmen goedgekeurd, aldus heeft een woordvoerder medegedeeld.
Deze politiek werd uiteengezet door over het werk van de Navo aangehoord,
de ministers van buitenlandse zaken van morgen zullen zü een bezoek brengen
Frankryk. Groot-Brittannië en de ver- j aan Shape (het geallieerde hoofdkwar-
enigde Staten, respectievelük Pinay. Mac tier van generaal Grünther te Louve-
Millan en Foster Dulles. siennesi. Woensdag zullen zij beginnen
De Westdultse minister van buiten- met het voeren van besprekingen welke
landse zaken, von Brentano. verklaarde het eigenlijke doel van de i
dat zün reger.ng nimmer zou kunnen
instemmen met een Oost-West-vellig-
heidsstelsel voor Europa, daar er hier
door ..twee Dultslanden" zouden blüven
bestaan.
Een Britse woordvoerder zeide dat het
Westduitse standpunt t.a.v. het desbe
treffende Sovjetrussische voorstel ..vol
ledig door de „Westerse Grote Drie"
wordt gedeeld".
Onze Parüse correspondent telefo
neerde ons hedenmorgen nog:
Deze gehele week zullen ongeveer 200
parlementsleden, afkomstig uit de vüf-
tien verschillende landen van de Noord
Atlantische verdragsorganisatie, in het
Palais de Challlot te Parijs, vergaderen.
I Vandaag hebben zü een aantal exposé's
uitmaken. nameUJk over de mogeiük-
heid van een eventuele consultatieve
raad van de Navo. Zoals men zich zal
herinneren hebben Noorwegen en Cana
da daartoe het initiatief genomen, doch
verschillende regeringen staan er niet
met grote sympathie tegenover De be
sprekingen van deze week hebben dan
ook geen officieel karakter en het staat
nog ln het geheel met vast dat men In
derdaad onmiddellük tot het oprichten
van een dergelijke consultatieve raad
zal komen. Het is ook mogelük dat Ce
parlementsleden, die zich allen zeer
voor het werk van de Navo interesseren,
zullen besluiten dat zü op geregelde tü-
den bij elkander zullen komen om van
gedachten te wisselen.