[,W. Tilanus sprak voor de C.H.Unie
Is verheugd dat l»rede basis-
politiek voortgang kan viuden
Gedenksteen in woonhuis van
Piet Paaltjens onthuld
Prof. Polanyi besloot de twee
Universiteitsdagen
Officiële uitreiking Leidse Letters
jaargang
Woensdag S Juni 1955
Ne. 28543
Ithtergrond en verloop Kabinetscrisis
Vtor de afdeling Leiden van de Christelijk Historische Unie hield de fractie
lid van de Tweede Kamer, de heer H. W. Tilanus. gisteravond in „Re-
p ten betoog over de Kabinetscrisis; een 6tukje parlementaire geschie-
io3Is hü het noemde, dat zich In de laatste weken in ons vaderland heeft
pH.
i-^tereenvolgens schetste de heer ministers zeiden: huurverhoging, maar
Ss de achtergrond en het verloop dan alleen met afroming. Terwijl de
-•fie crisis om tenslotte stil te staan Minister van Volkshuisvesting en We-
'i. resultaten, waartoe het overleg deropbouw verklaarde: ik kan met mijn
djld. huurpolitiek niet verder gaan als de
de achtergrond greep spreker huren van de oude woningen niet wor-
aaar de aanvang van het nu lo- den verhoogd.
1 «elementaire jaar en
Troonrede. In dit
zei hü. werd o.a.
tjondlgd een verminde-
iiiii de militaire uitgaven,
tielastingverlaging. terwijl
■«ns huurverhoging in
beging werd gegeven,
utwarn bii. aldus de heer
-,-us dat er spanning in
zat. Het Bisschoppe-
yndement was op 31 Mei
;yn de openbaarheid prüs
Dit heeft tot een
geestelijke spanning
i, p. v. d. A. geleid. Deze
is er met grote felheid
'meevlogen. De verhou-
tussen KV.P. en P v. d.
i daardoor nogal scherp
discussie omtrent de
perhoging werd voor een
K deel bepaald door de so-
jt'jche eis van de vorming
T<en egalisatiefonds. De P.
i A. was zelfs bereid een
iel van 25% verhoging te
negen, mits een gedeelte
nan in dit egalisatiefonds
iöt zou komen. Dit fonds
dan moeten dienen voor
5ancierlne van de nieuw-
De C.H.U. en ook de
i Partij heb'oen toen on-
tóllljk gezegd, dat zij daar-
inlets voelden. Volgens de
t Tilanus ontbreekt daar-
,'dke rechtsgrond. Tevens
hij, zou dit egalisatiefonds
jleuw economisch kunst-
ja zijn en daar moeten
ut zoveel mogelijk af. Be.
-idoor de P. v. d. A. wordt
politiek door niemand ge-
lc Wat echter in de Troon.
(Staat moet door de Re-
worden uitgevoerd. Er kwam dus
«tsontwerp tot wijziging van de
n. De huizen met een huurwaarde
dan 400 tot 500 gulden zouden een
ting krijgen van 10%. Die met een
t huurwaarde zouden geen verho-
krijgen. Uitvoerig zette spreker
s hoe dit kreupele huurwetje tot
A is gekomen.
Minister van Economische Zaken
[.schuwde ernstig en volgens spre
ker terecht tegen een loonsver-
ig als compensatie. De socialistische
H. W. TILANUS:
..elkander de hand geven
Geldlening
voor Anna-kliniek
seinde de kaspositie van de Verenl-
i toor Misvormden (Anna-kliniek)
vsterken en onder voorwaarde, dat
'T.eente Leiden zich borg stelt 'voor
baling van een derde gedeelte van
«n deze Vereniging ingevolge een
rtnkomst te eniger tijd verschuldigd
it worden wegens hoofdsom, rente
iflossing, stellen Ged. Staten van
l-Holland aan Prov. Staten voor om
isze Vereniging een geldlening van
3000 te verstrekken,
serband met dit voornemen, deelt
apecteur van de Volksgezondheid
i, dat de Anna-kliniek als landelijk
mm voor chirurgische orthopaedie
sins aan betekenis heeft ingeboet.
Hreekcentrum heeft de inrichting
■chter zeer zeker reden van bestaan,
il indien wordt aangestuurd op een
samenwerking met het Acad.
"•lis alhier. Voorts bleek de in-
van gevoelen, dat de kliniek in
ïf&nisatie van de revalidatie van
'tiigen een belangrüke rol zal kun-
«rvullen. De inspecteur is dan ook
mening, dat elke reële poging, welke
'oortbestaan van de kliniek kan
'«ten, ondersteuning verdient.
Provinciale Commissie voor de
-gezondheid, deelt de mening van
zzpecteur. Zij gaf als haar oordeel
«men, dat de kliniek in het belang
fc behandeling van orthopaedische
aten uit deze provincie niet kan
gemist. De Commissie voegde
an in haar rapport nog toe, dat
i !e meer het geval is. nu de zorg
'ffl revalidatie van gebrekkigen m
■Holland nog slechts aan het begin
«ar ontplooiing staat.
IURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN.
nis Adrlanus Joannes, an van
Breukelen en T. G. v. Halen:
Hubertus Mlohel zn van J. P.
e en J. H. M. Epoenen: Peter
an van L A. de Roy v. Zuyde-
j. v d Geer; Petrus Thomas
Anthonlus zn van F J. de
A. Oroenendllk: Berend, zn
1 Memeller en A. M. Moor: Harm
zn van H. J. Korce en P J.
J*®: Johannes, zin van A. de Boer
•Mkelboom; Johannes Mlohael. zn
C Albertz en E. B. von Jenschur-
i N eelt Ie Bastlaantle Frederlka. dr
Houtman on P. J. Ketel: Maria
faCatharlna dr van P. J. de Kort
Arnold; Catharlna Cornelia Oa-
1 ®r van H. H. v. den Boeaerd en
Groot.
ONDERTROUWD.
,s'Ji)er en M. T WlUemsen: S. A.
E. v. d. Slulls. D Slingerland
htaar; J Filippo en G. C. Maters;
^«bergen en C v. d. Ploeg; W. H.
I^MUlis en G. Paulen: F. de Ko-
i W L. Bell: G. Hoppenbrauwer
'W Klein: H. Flllppo en J. ter
- B. Erades en C. Mastenbroek: I.
1 'a S B. van de Weterlnz: L.
^«ier en M. J. darouenle; M. T. de
J. Stleter: G. Tllsen en E E.
GEHUWD,
en A. J. Otten.
OVERLEDEN.
Uit het Voorlopig Verslag, zo ging
de heer Tilanus verder, bleek, dat niet
één Kamerlid dit een acceptabele zaak
vond. Door voorbeelden maakte spreker
duidelijk dat het zowel naar de kant
van de huurder als naar de kant van
de verhuurder volkomen mis was. Het
paardemiddel. dat de Regering toe
paste, deze huurwet te koppelen aan
de belastingverlaging, heeft niet mogen
helpen. Het Kabinet moest ziin ontslag
aanvragen.
In het kort memoreerde spreker ver
volgens wat er daarna gebeurd is, waar
bij hjj met nadruk wees op de hoogste
betekenis van de souvereine macht van
de Kroon.
VEEL PRIJSGEGEVEN.
De besprekingen hebben tenslotte ge
resulteerd in een aanvaarden van het
plan van mr Burger, de fractie-leider
van de P. v. d. A. waarbij deze party
practisch allerlei zaken prijs heeft ge
geven waartoe ze eerst niet bereid
was. Er komt een 5% huurverhoging
over de gehele linie, welke gecompen
seerd wordt door een aantal belasting
verlagingen. o.a. op textiel en op suiker.
Verder geen loonsverhoging en ook geen
afroming van de huren Door de belas
tingverlaging op deze algemene ver-
bruiksgoederen kunnen ook de zg. ver
geten groepen hiervan profiteren.
Aan het feit, dat de verlaging pas 1
September zal Ingaan, zit het gevaar vast
van een zg. kopersstaking. Om dit te
voorkomen zal aan de Regering worden
voorgesteld de datum te vervroegen.
Blyft natuurlijk de vraag of dit tech
nisch wel mogelijk is.
De heer Tilanus eindigde zijn zuiver
zakelük betoog met zün dankbaar
heid er over uit te spreken, dat het
Kabinet bereid is gevonden zijn arbeid
voort te zetten. Er ziin leden in de
Kamer, zei hij. die deze crisis hebben
willen aangrijpen om een einde te
maken aan de brede basis-politiek.
Spreker deelt deze mening zeer zeker
niet. Wij moeten elkaar blijven vin
den, zo zei hij, in het maatschappe
lijke zowel als in het politieke vlak.
Als we trachten elkaar over de poli
tieke muren heen de hand telgeven,
slechts dan kunnen we de moeilijk
heden en de zorgen te boven komen.
Direct na afloop van deze vergade-
rlne spoedde de heer Tilanus zich weer
Den Haag-waarts teneinde in de Tweede
Kamer deel te nemen aan de aan de
gang zijnde debatten.
Universiteit won
voetbaltournooi
In het kader van de Lustrumfeesten I
werd gisteravond op het LFC-terrein
een voetbaltournooi voor bedrijven ge- 1
houden. Het slechte weer ten spijt had
het tournooi een geslaagd verloop. Er
werd gespeeld in twee poules. In de
eerste kwamen de elftallen van de
PTT, het Stadhuis en de Leidse Uni
versiteit uit. De mannen van de
Brandweer hadden verstek laten gaan.
Toch niet bang van een beetje regen?
In poule 2 kwamen aan de start: Leid
se Broodfabriek. Markt en Havendienst,
Lichtfabrieken en NZHVM
In poule 1 won de Leidse Universiteit
al haar wedstrijden. Uitslagen: PTT-
Universiteit 0-2. PTT-Stadhuis 2-0, Uni
versiteit-Stadhuis 2-0.
Poule 2 bracht zeer veel spanning,
hetgeen wel blükt uit de eindstand, want
Lichtfabrieken, LBF en NZHVM behaal
den alle vier punten. Uitslagen: LBP
Markt en Havendienst 2-0, Lichtfabrie
kenNZHVM 0-0. Markt en Haven
dienst—Lichtfabrieken 0-1. LBF—NZH
VM 0-0, Lichtfabrieken—LBF 0-1, Markt
er. Havendienst—NZHVM 0-1.
Strafschoppen moesten de beslissing
brengen en de Lichtfabriek sloeg toen
zowel de LBF als de NZHVM met 3-2.
Herinnering
aan ds Haverschmidt
Van een Leldenaar ontvingen wü
de volgende ontboezeming:
„Het is een mooie gedachte ge
weest bü de reuniefeesten een ge
denksteen te plaatsen aan de ge
vel van het huis aan de Hogewoerd
waar Piet Paaltjens als student
zün kamers betrokken had.
Tydens de plechtigheid was de
lucht bewolkt en er viel regen. De
natuur was somber als de laatste
levensjaren van Piet Paaltjens (ds
Francois Haverschmidt). Toen ik
met aandacht de beide gevoelige
en hartelijke toespraken beluister
de, kwam bij mij de gedachte op:
„wie van de aanwezigen bü d.t
plechtig gebeuren zou de man. tot
wiens ere deze byeenkomst plaats
vindt, in latere jaren gekend heb
ben. misschien ben ik wel de
enige". Menigmaal heb ik als Jon
gen de Schledamse predikant Ha
verschmidt horen spreken. En zo
jong als ik was, werd ik telken
male getroffen door zün ernstig,
liefdevol en innig vroom woord.
Het was ln die dagen bekend, dat
een scherp keurmeester van pre
ken, die zelden ter kerk ging, om
dat bijna niemand der predikers
hem konden bevredigen, een plaats
verzocht boven bü het orgel, wan
neer ds Haverschmidt optrad. Hoe
helder herinner ik mü nog de tref
fende avondbeurt op een Zondag
die juist op 5 December viel.
Als 20-Jarig Jongmens heb ik bij
de honderden in Januari 1895 aan
zün groeve gestaan: ontroerender
teraardebestelling heb ik niet mee
gemaakt.
Ik heb de plechtigheid op de
Hogewoerd dankbaar bügewoond
en ging daarna weemoedig ge
stemd heen."
H. P. VAN DAM, Leiden.
De beide laatste ploegen moesten toen
nog uitmaken, wie aan de wedstrüd om
de derde en vierde plaats zou mogen
deelnemen. Dit werd NZHVM. In de fi
nale tussen de poule-winnaars, Univer
siteit en Lichtfabrieken, nam de Uni
versiteit reeds voor de rust een 3-0 voor
sprong Na de hervatting werd er niet
meer gescoord.
De wedstrijd om de derde plaats tus
sen NZHVM en PTT eindigde onbeslist:
0-0. Na het nemen van strafschoppen
werd NZHVM winnaar. De eindstrüden,
die 2 x 10 minuten duurden, waren door
de ingetreden duisternis nauwelüks te
volgen.
Voordracht over ontwikkeling van
Natuurpliilosofisch denken
Als laatste spreker in de serie voordrachten der Universiteitsdagen ter gele
genheid van het lustrum voerde gisteren in de grote Stadsgehoorzaal prof. dr M.
Polanyi uit Manchester het woord. Hoewel de belangstelling voor deze lezing
groter was dan de dag tevoren voor de voordracht van prof. Rutgers, was ook
ditmaal de zaal slechts voor een klein deel bezet.
Prof. Polanyi gaf een overzicht over het natuur-philosofische denken in de pe
riode van Copernicus tot Einstein.
Prof. Polanyi. Hongaar van geboorte,
die zyn wetenschappelijk werk in Duits
land opgaf toen het naziregiem de vrg-
heid van de wetenschap in gevaar be
gon te brengen en sindsdien in Man
chester doceert, begon zün voordracht
met een schets van het denken in de
sfeer van Ptolemaeus, toen de mens
zichzelve in het centrum van de cosmos
plaatste. De grote verdienste van Coper
nicus is geweest, dit eeuwenoude denk
schema te hebben doorbroken op grond
van abstract theoretisch wetenschappe
lijk denken.
Naar aanleiding hiervan stelde spre
ker vast, dat over het algemeen de ab
stracte theorie door een groter objecti
viteit wordt gekenmerkt dan de directe
waarneming.
Het baanbrekende werk van Kepler en
Newton nadien baseerde zich voor een
groot deel op de door Copernicus ont
wikkelde gedachtengang. hoevele wezen-
lyke fouten daaraan ook inhaerent wa
ren.
Prof. Polanyi beschouwde in het kort
de andere natuurphilosofische systemen
door de eeuwen heen en gaf een korte
analyse van Einsteins relativiteitstheorie
die een geheel nieuw denksysteem open
de.
In deze gehele ontwikkeling zag spre
ker een veranderende plaats van de
theorie ten opzichte van het experiment.
De mathematische theorie was eertjjds
niet meer dan een hulpmiddel tot het
binnen een systeem brengen van waar
nemingsfeiten. doch is later het uitgangs
punt voor de natuurwetenschappelijke
theorie geworden, een zelfstandige basis
voor zuiver theoretisch denken. Dit
rechtvaardigt ook in hoge mate de sub
jectiviteit van het wetenschappelük den
ken.
Na deze voordracht dankte prof dr
D. J. Kuenen de sprekers van de Univer
siteitsdagen, die hiermede waren beslo-
Warme woorden in een
droefgeestige regen
In een droefgeestige schönbaar ein
deloze regen dromden gistermiddag op
de Hogewoerd veie hooggehoede en
van sombere zwarte parapluies voor
ziene Leldenaren samen voor de een
voudige gevel van het huls nummer
63: het huis waar Piet in zün Leidse
tüd vertoefde en zün onnavolgbare
gedichten schreef.
Tot dusverre herinnerde geen enkel
stoffeiük teken aan dit feit, doch <Ie
lustrumviering is thans aangegrepen,
om ln deze ontegenzegljjke leemte
te voorzien. Een gevelsteen zal de her
innering aan Piet Paaltjens sinds
gisteren ook op deze wfjze levendig
houden.
Ondanks de miezerige regen die
enigszins overeenstemde met de sfeer
van het werk van de studentendichter
werden er enthousiaste woorden ge
sproken, toen de tram met de plecht
statige onthullers was gearriveerd en de
Hogewoerd op dit punt hermetisch voor
het verkeer was afgesloten.
De praeses Collegii de heer J. de
Monchy zwaaide lof toe aan mr H. F.
W. Jeltes uit Den Haag, van wie het
initiatief tot het aanbrengen van de
gedenksteen is uitgegaan. De veelheid
van subverenigingen, bij deze plechtig
heid vertegenwoordigd, kenschetst de
grote plaats die Haverschmidt in de
Leldre studentenwereld heeft ingenomen.
Mr Jeltes, reünist van het L.S.C., trok
vervolgens de kletsnatte Friese vlag voor
de gevelsteen weg. waarna het „Exer-
cendo Vivat" gezongen werd.
Gistermiddag vond in de bibliotheek'van Minerva
de officiële uitreiking plaats van de lustrumuilgave
..Leidse Letters", nadat rector magnificus, burge
meester en enkele andere autoriteiten deze uitgave
reeds des ochtends hadden ontvangen en mr Jeltes.
tic de gedenksteen voer Pi alliens had onthuld,
daurbij reeds een exemplaar m entvangst had mogen
nemen. De foto toont de uitreiking door mr Korthals
Alles (links) aan de voorzitter van het Consilium
prof. mr C. H. F. Polak. (Poto L.D./van viiet.)
GEVONDEN VOORWERPEN
In het tüdvak van 15 tot en met
31 Mei zün de volgende voorwerpen ge
vonden: doublé halsketting, oorbel met
hanger, portemonnaie met inhoud, sjaal,
handschoenen, autostep. kindercape met
capuchon, vulpen, straatnamenboekje.
huissleutels, doublé dasspeld, portefeuil
le met inhoud, bankbiljet, rijwieltas.
passerdoos, nylonkous, 2 contact-sleu
teltjes (van auto), corset, kop van rü-
wiellantaarn, zakhorloge, luchtfilter van
motorrüwiel, doublé broche, padvinders
mes in étui. dekzeil, lap stof, muntbil
jet. paar regbeenpijpen, ba 11-pointpen,
kindermuts, jopper met ritssluiting, re
genjas, motorhandschoen, zakbijbeltje,
passer, kinderschoentjes, geldbedrag,
jekker, zonnebril, zak Inhoud overall,
capuchon van regenjas, polshorloge, bril.
medaillon verm, van wandelsport, arm
band, toilettasje inhoud toiletartikelen,
kanarievogel, wieldop va nauto, deksel
van ondersteek, vishengel tweedelig),
speelgoed olifantje, autoband met velg
Terug te halen en inlichtingen te
verkrügen aan het Hoofdbureau van
Politie, Zonneveldstraat 10 op Woens
dag- en Zaterdagmiddag tussen 2 en 4
uur. Telefonische inlichtingen kunnen
niet worden verstrekt.
Officiële publicatie
PARTIELE UITBREIDINGSPLAN
„LEID EN-ZUIDWEST"
De Burgemeester van Lelden brengt ter
openbare kennis, dat met Ingang van
10 Juni a s gedurende veertien dagen ter
gemeentesecretarie. afdeling Openbare
Werken (Stadhuis kamer 111), ter inzage
zal liggen een door de Gemeenteraad In
zijn vergadering van 6 Juni 1955 vastge
steld plan tot herziening van het partiële
uitbreidingsplan „Lelden-Zuldwest" van
26 Januari 1948, met betrekking tot
gronden, gelegen ten zuidoosten van de
Haagweg. ten westen van de Zoeterwoudsc-
weg. ten noorden van de Voorschoterweg
en ten oosten van de Korte Vliet, met bij
behorende bebouwingsvoorschriften, een
en ander met Intrekking van enkele nadpr
aangegeven gedeelten van het uitbrei
dingsplan der gemeente van 6 November
1933, sedert gewijzigd.
LEIDEN, 7 Juni 1955.
De Burgemeester voornoemd,
F. H. VAN KINSCHOT.
De Friese vlag valt weg voor de
gevelsteen. Beneden op de foto van
links naar rechts de praeses Collegii.
mr Jeltes en de Praeses van de
lustrumcommissie.
(Foto L.D./Van Vliet.)
Een van de samenstellers van do
„Leidse Letters" waarin Piet Paaltjenl
ook met zijn beste gedichten is verte
genwoordigd. mr A Korthals Altes. sprak
vervolgens op de hem eigen zeer bijzon
dere wüze over Piet Paaltjens en zün
werk. waarna het Iovivat deze korte en
druilige plechtigheid besloot. De aan
wezigen spoedden zich zo rap mogelük
naar Minerva om althans weer enige
uitwendige droogte op te doen.
Vlaggen uit
De burgerjj van Leiden wordt
uitgenodigd op de burgerjjdagen van
de lustrumfeesten, vandaag. Don
derdag en Vrüdag, benevens tüdens
de intocht der oud-alumni op
Zaterdag omstreeks drie uur de
vlaggen uit te steken ter verhoging
van de sfeer van het feest.
Scheldpartij in de
Belgische Kamer
Voorzitter nam het niet al te
zwaar op
De Belgische Tweede Kamer was gis
teren wederom het toneel van onwaar
dige discussies en scheldpartijen. Ter
wijl een lid van de R.K. oppositie de
minister van Financiën en vice-presi
dent van de regering, de heer Llebaert,
verweet dat hij de controle op de om
zetbelasting had laten verslappen en
hierdoor „de minister van de smokke
laars en de belastingontduikers" zou
zün geworden, riep een Socialistische
volksvertegenwoordiger voor Gent: „Theo
Lefcvrc is een landverrader". (De heer
Levèvre is de voorzitter van de CKP cn
van het Comité voor vrijheid en demo
cratie, dat de schoolstrüd voert). -s
De minister van Financiën las zelf
ln het Duits een brief voor van een
RK. schoolstrüdcomité in de Duits
sprekende Oost-kantons van België. In
dt schrüven werden de Rooms Katho
lieken aangespoord hun girorekening
tot 1 franc te verminderen en hun geld
van de spaarbanken af te halen. Deze
Incidenten lieten de voorzitter van de
Tweede Kamer, de 82-jarige Kamiel
Huysmans. blükbaar koud.
De heren van het Belgische parlement
zei hü tot enkele Journalisten later In
de wandelgangen, schermen nogal eens
gauw met grote woorden. Wanneer zü
elkander enkele ogenblikken later in het
restaurant of het café van het parle
ment ontmoeten, drinken zü er gemoe
delijk een glaasje op.
Uit het debat over de belastingver
hoging (de omzetbelasting wordt van 4 5
op 5 pet. gebracht) zün niet veel nieuwe
feiten naar voren gekomen.
Prof. Eyskens. die een grote rede
hield, wees op de nadelige gevolgen van
de verhoging der omzetbelasting. Hier
door gaat de concurrentiecapaciteit van
de Belgische Industrie in het gedrang
komen, er wordt opnieuw een ongelijk
heid in het Ben?lux-verband gescha
pen. De indirecte belastineen, die de
kostprüs der verbruiksgoederen verho
gen zün overigens onsociaal, aldus
Eyskens.
De minister van financiën repliceerde
hierop dat de index der kleinhandels
prijzen ln Belgie over het Jongste Jaar
met tien punten Is gedaald, het leven
is dus goedkoper geworden. Verhoging
van de omzetbelasting zal de index met
2 punten doen stügen.
