Herinneringen aan de Hongerwinter
1944- '45.
Na een lange donkere nacht ging de zon weer op
Voedsel - noch brandstofgebrek vermocht
geestkracht te breken
Voedseldropping
begin
van het einde
We JaargangLEIDSCH DAGBLADWoensdag 4 Mei 1955Derde Blad No. 28516
Zo ging de jeugd geschoeid in de
verschrikkelijke hongerwinter van
1044 - 1945. Maar vele kinderen
moesten het zonder voetbedekking
doen.
De officiële bonnenlijst voor de week
van 15-21 April vermeldde de volgende
rantsoenen: 400 gram brood. I1/, rant
soen vlees. 1 kg aardappelen. 3 kg
suikerbieten. Voor kinderen van 0 t/m.
14 jaar waren er bonnen aangewezen,
Op 29 April 1945, enkele dagen
voor de Duitse capitulatie, zagen
de Nederlanders in het westen
met betraande ogen maar met
een stralende lach op hun ver
magerde gezichten vloten van
geallieerde bommenwerpers laag
over het trieste land vliegen.
Tussen twee en drie uur gooi
den Lancasters van de RAF op
twee plaatsen bij Den Haag. bu
Leiden en bij Rotterdam voed
selpakketten af. die het einde
inluidden van de ondraaglijk
wordende honger die tot drama-
sche ontwikkelingen dreigde
aanleiding te geven.
Reeds omstreeks Dolle Dins
dag was er een regelmatige
levendige telegramwisseling be
gonnen tussen voedselcommissa-
ris dr ir S. L- Louwes in het be
zette gebied en de Nederlandse
regering in Londen waarin
voortdurend aangedrongen werd
op maatregelen om voedsel naar
Nederland te verzenden teneinde
een afschuwelijke hongcrtragedie
te voorkomen. Gedurende de
hongerwinter resulteerden deze
pogingen vanuit het bezette ge
bied in de aanvoer van de be
kende Zweedse broden en de
Zweedse boter. Dit was echter in
het laatste stadium van de oor
log met voldoende, en na lang
durige besprekingen en gedach-
tenwisselingen achter de scher
men. waar heel wat persoonlijke
moed voor vele Nederlanders
voor nodig was. en heel wat
overredingskracht tegenover de
onwil van de Duitsers, werd be
sloten voedsel met vliegtuigen
boven de ergste hongercentra in
het Westen neer te werpen.
Helaas kon eerst na de bevrij
ding van Leiden met distributie
van, de gedropte goederen een
aanvang worden gemaakt, doch
zonder deze droppings zou de
eerste tijd na de bevrijding de
voedselpositie in het Westen der
mate zijn verslechterd, dat zich
een ramp had voltrokken die
voor ons volk gedurende de eer
ste decennia onvoorstelbare ge
volgen met zich mee zou hebben
gebracht.
Zowel voor hongerend Neder
land als voor de vliegtuigbeman-
nlngen. die nu voor het eerst
zegen in plaats van dood en ver
derf zaaiden, waren deze drop
pings onvergetelijke gebeurtenis
sen.
Psychologisch was deze drop
ping van voedsel het moment,
dat West-Nederland de bevrij
ding voelde, hoewel deze nog
niet was gerealiseerd. Het uit
bundig enthousiasme waarmede
de voedselvliegtuigen werden
begroet zonder enige reserve
tegenover de meesmuilende be
zetters werd dagen later slechts
in geringe mate overtroffen door
de hartverw n- icnr' r -gde bij
de werkelijke bevrijding.
die recht gaven op kindermeel, voe
dingssuiker, tarwebloem en melk. Maar
deze bonnen waren vrijwel waardeloos,
omdat geen leverancier deze produc
ten voorhanden had
De zwarte handel tierde welig. Geld
had geen waarde, grif werd voor een
brood vijfenveertig gulden betaald.
Toch is het verwonderlnk. dat on
danks alle ellende, de geestelijke weer
stand zo ongebroken kon blijven. Nie
mand geloofde aan de beweringen der
Duitsers, dat de hongersnood te wijten
was aan de geallieerden, die de spoor
wegstaking in September 1944 hadden
geproclameerd.
Als manna uit de hemel kwamen de
voedselpakketten, die de Lancasterbom
menwerpers in de April-dagen boven het
benarde Westen uitwierpen De enige
critiek, welke men had. was op de distri
butie van het aangevoerde voedsel, welke
een zo traag verloop had.
Alles wat maar eetbaar was werd ver
orberd. Gevochten werd er om suiker
bieten. die van een weeïg-zoete smaak
waren. Toen die op waren begon men
bloembollen te eten welke bij velen
maag- en darmstoomissen veroor
zaakten
Leegstaande huizen werden van
alle hout ontdaan. Hout betekende:
brandstof.
Was er geen voedsel en geen brand
stof. het verstoken ziin van verlichting
de walmende oliepitjes maakten het
lezen vrijwel »niet mogelijk bracht
velen eveneens tot wanhoop.
Bij dit alles kwam nog het brute op
treden der bezetters die voortgingen
met het houden van razzia's en met het
roven der bezittingen der bevolking
Onder die omstandigheden te blijven
geloven aan een uitkomst, was moei
lijk. Maar dat geloof was er
Hoe had men anders die vreselijke
hongerwinter van 1944'45 kunnen
doorstaan?
Toen de 'bevrijding eenmaal een feit
was geworden vond de vreugde daarom
haar uiting in geïmproviseerde straat,
feesten.
De zon straalde weer in veler haxt,
al kon zit niet direct alle leed weg
bannen.
Maar zij wekte de hoop na een lange,
lange nacht van helse verschrikkingen,
voor een toekomst, die gespeend zou
Als er een Duits bevel tot eva
cueren kwam. zag men optochten
als deze.
Voor velen kwam dit per schip aangevoerde voedsel te laat.
de spoorbanen werd naarstig gezocht naar kolen.
Moeilijk is het om in woorden uit te drukken hoe groot de geestelijke-,
pair vooral de materiële ellende was in die eerste maanden van het jaar 1945.
Op alle gebied was een tekort ontstaan. Oud en jong hadden een leed te
doorstaan, dat met de dag groeide. Zij, die daartoe de moed konden
opbrengen en geen gevaar liepen als werkkrachten naar Duitsland te worden
weggevoerd, ondernamen kilometerslange tochten om te trachten aan voedsel
ta komen. Hoevelen hebben, uitgeput als zij waren, de reis niet gehaald.
Op zoek naar brandstof.
gingen, te aanschouwen gaf, is met geen
pen te beschrijven. Uitgemergelde kinde.
ren, geen schoenen aan de voeten en
slechts ten dele gekleed, zag men door
de straten lopen, bedelend om eten dat
er niet was.
Het was geen zeldzaam verschijnsel,
oudere mensen te zien sterven op de
openbare weg. Het hongeroedeem was
een nieuwe vijand, die een tooh al zo
geplaagd volk. van zijn laatste restje
weerstand trachtte te beroven en daar
ook op ontstellende wijze in slaagde.
BEHALVE het nijpend voedselgebrek
was er het gebrek aan brandstof.
Dit leidde er toe. dat leegstaande
aan van al het hout werden ontdaan.
®en in plantsoenen of langs de open-
Ure weg staande, werden gekapt. De
fctverungse Bosjes o.a. vielen ten
poi aan het zo begrijpelijke verlangen
es tot wanhoop gebrachte bevolking om
Rr enige brandstof te kuDnen be
nutten.
(Het leed, dat bijv. Den Haag, in de
Sfien. welke aan de capitulatie vooraf
