)P 4
MEI 1945 WAS DE LUCHT
VOL GERUCHTEN
HEEFT U NIETS VERGETEN?
Capitulatie of geen capitulatie?
WAT NEDERLAND IN 10 IA AR
PRESTEERDE
DE meesten van zullen wel
eens by het verlaten van
een winkel, waar iets werd
gekocht, aan de binnenkant der
deur een plaatje gezien hebben,
met de woorden: „Heeft u niets
vergeten?"
De bedoeling van de eigenaar
der zaak is duidelijk. Hij wil u
even tot bezinning roepen, eer u
de zaak verlaat. Denk even na
over alles wat ge hebt gekocht en
keer terug als ge iets hebt ver
geten. Maak het in orde, aleer
ge de zaak verlaat.
Heeft u niets vergeten? Deze
vraag rijst in vlammende letters
voor ons op, nu we voor de tien
de maal het Bevrijdingsfeest
gaan vieren. We worden tot be
zinning geroepen op deze ge
denkdagen. opdat we niet zullen
vergeten, dat deze bevrijding
duur is betaald en niet gevierd
WOORD
VAN
BEZINNING
staanden niets ontbreekt. Heeft
u in dit opzicht niets vergeten?
Bezin u en herstel zo nodig het
vergetene terstond.
NA onze gevallenen willen we
niet vergeten uit welk een
grote nood we zijn verlost.
Onze gedachten richten zich
hierbij allereerst naar Boven,
naar Hem die de geschiedenis
Dankbaar gedenken we haar
vastberadenheid en moedgeven
de woorden door Radio-Oranje
en Illegale pers. Naast God heb
ben we aan deze trouwe Oranje-
vorstin ontzaglijk veel te dan
ken. God zegene haar levens
avond! Vergeten we haar niet!
LAAT ons hierbij bedenken
dat de houding onzer
Koningin weinig zou gebaat
hebben als ze niet was overge
nomen door bevriende mogend
heden en het grootste deel van
het Nederlandse volk.
Er is gestreden en gebeden.
Een dichter schreef in de straf
gevangenis te Scheveningen:
„En 't veel gebruikte woord, dat
nood leert bidden, krygt in de
werkelijkheid van 't heden glans,
want nimmer stond zo werkelijk
kan worden in uitgelaten brood
dronkenheid. maar in stille
dankbaarheid aan God en
mensen.
Tussen ons en uitgelaten feest
vreugde staan de gestalten der
duizenden, die vielen in de strijd
voor vrijheid en recht. Met eer
bied gedenken wij de mannen en
vrouwen, jongens en meisjes, uit
alle lagen van ons volk. wier stof
rust op onze erebegraafplaatsen,
stads- en dorpskerkhoven, ge
denkplaatsen. op de bodem der
zee of voor ons onbekende plaat
sen. Laten we nooit vergeten,
dat zij in onze plaats gevallen
zyn, op eigen of vreemde bodem,
voor vuurpeleton en in concen
tratiekampen.
Zij moesten hun trouw aan
God, Koningin en vaderland be
kopen met het offer van hun
leven. Het is onze ereschuld hun
nagedachtenis levendig te hou
den en te zorgen dat hun nabe-
van landen en volken schrijft.
Onder Zijn toelating, hoe raad
selachtig voor ons verstand, is
deze zwarte nacht over ons volk
gekomen. Maar in Zijn uur is in
Nederland de fakkel der bevrij
ding ontstoken en gedragen van
plaats tot plaats.
Toen is uit veler mond het lof
lied gehoord: „vergeet nooit een
van Gods weldadigheden, ver
geet ze niet, 't is God die ze u
bewees. Hij ziet in Christus ons.
altijd genadig aan. en heeft ons
op dien dag met goedheid over
laden!"
Is dit lied niet bij velen ver
storven en vergeten?
Daarnaast gaan onze gedach
ten uit naar onze toenmalige
Koningin, nu Prinses Wilhel-
mina. Met een bloedend hart
verliet ze tijdelijk ons land. om
als Koningin op vreemde grond,
door haar vast geloof te leiden,
tot ons God bevrijding zond.
als thans, de Here Jezus Christus
in ons midden".
De vraag rijst hier. na tien
jaar, de vraag van diezelfde
Here Jezus Christus: „Zijn er
niet tien geholpen? Waar zijnde
negen? Is er slechts één terugge
keerd om dank te bewijzen?
Moeten we niet aan velen van
ons volk vragen: „Heeft u het
gebed niet vergeten?"
En tenslotte mogen we niet ver
geten, waartoe we zijn verlost.
Prinses Wilhelmina maakte dit
zo schoon duidelijk by de over
dracht van haar taak aan
Koningin Juliana; toen zij jong
en oud opriep om eendrachtig,
gehoorzaam aan de hoogste wet.
God liefhebben boven alles en de
naaste als onszelf, mede te arbei
den aan de opbouw van het volk
en het winnen van de vrede!
J. v. d. WIEL.
Herv. predikant te Lelden.
e Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Woensdag 4 Mei 1955
Vierde Blad No. 28516
I -i!e onzekerheid was er toch een
Ei<rhe;d in aller harten. De ln-
:orting van de Wehrmacht kon
klits een kwestie van uren zijn.
vel werd in elke radiouitzending
in van steeds snellere vorderin-
geallieerde legers. Wanhoop al-
i.-fl afzonderlijk opererende Duitse
leden er toe, de verloren strijd
Ie geven.
n is gevallen. De rode vlag wap-
;u ae Rijkskanselarij!" De Zwit-
•nders hadden in een extra uit-
ivan dit belangwekkende feit
i gemaakt.
28 April waren de geallieerde
egers in de binnenste verdedi-
ugsring van Berlijn binnenge-
p, van het Noorden uit in Char-
o;g en van het Zuiden uit over
rjegreld Tempelhof. Met het uur
bd gebied, waarop de verbeten
Ede Duitsers stand hielden, klei-
tels had in een laatste pogmg ge
ld om de desperate Berlijners een
cfier de riem te steken. „Ik ver-
vin iedere Berlijner en iedere
een ijzeren discipline, een groot
en een bereidwillige ge-
aldus Goebbels in zijn
rede tot het volk van een stad,
alle kanten brandde en waar-
Kh een laatste oordeel scheen te
«Hes wist men in het Westen van
waar de situatie met de dag
was geworden. Bij alle ellende
van Amsterdam, Rot
an Den Haag, kwam nog de
voor de ingesloten Duitsers. Zou-
i óch zonder meer overgeven, of
tij tot nieuwe gruweldaden over-
Het was een van die vele vragen,
niemand een antwoord kon of
teven.
Die Vrijdag patrouilleerden de Duitsers
door de Haagse straten met een fana
tisme. welke het ergste deed vrezen.
Op punten, waar mensen samenschool
den om het laatste nieuws te bespreken,
schoot men In de lucht. Zelfs werden
hier en daar arrestaties verricht.
DIT optreden bracht twijfel in de
harten van velen, ondanks alle
hoopvolle berichten over een op
handen zynde totale overgave.
Totdat om twee minuten voor negenen
op de avond van die 4e Mei de „Rotter
dammer met bewogen stem voor radio
Herrijzend Nederland het volgende be
kend maakte:
„Reuter meldt zo juist, dat de Duitse
troepen in Westeiyk Nederland hebben
gecapituleerd, ingaande morgenochtend
8 uur"
Nooit zal een bericht met groter vreug
de zyn begroet. Degenen, die het zelf
hadden gehoord, renden de straat op. Zij
schreeuwden het grote nieuws over de
straat. Niemand heeft zich op dat mo
ment over zijn tranen geschaamd
Ondanks het feit, dat het al de gehele
dag werd verwacht, kwam de officiële
mededeling toch nog onverwacht.
ZOALS het in Leiden was, was het
vrijwel overal in het Westen van
Nederland, waar duizenden aan de
gesel van de hongersnood ten offer wa
ren gevallen. Men liep te hoop, juichte
en danste. Hier en daar werd met schor
re stem het Wilhelmus gezongen. Maar
in de tekst bleef men steken, zo had
de ontroering allen overmeesterd
Duitsers waren er in die eerste mo
menten in de Haagse straten niet te
zien. Doch ineens waren zij er weer.
Snauwend gaven zij hun bevelen, dat
men zich moest verspreiden. Werd hier
aan niet onmiddellijk voldaan, dan wa
ff Foulkes heeft generaal i latievoorwaarden ter hand gesteld.
2 een af schrift der capitu- Aandachtig neemt de Duitse bevel
hebber kennis van de onverbidde
lijke eisen.
De gehate hakcnkruisvlag. die zo dikwijls van de Haagse toren had
gewapperd, wordt van de vlaggeinast verwijderd.
Maar al dat machtsvertoon kon met
de vreugde temperen. Met hoongelach
werd de proclamatie ontvangen, welke
door het Rijkscommissariaat was uitge
vaardigd.
Daarin werd verteld, dat „geruchten"
over een capitulatie „door de vijand wa
ren verspreid en dat het Duitse gezag
onverminderd krachtig gehandhaafd
werd".
Dit was Generaal
Blaskowitz
Generaal Blaskowitz behoorde
tot die militaire figuren, die
weinig op de voorgrond traden.
Toch behoorde hij tot de kliek
der Nazi-fanatici, die van geen
wijken wilden weten.
Het is goed om de dagorder
in de herinnering terug tc roe
pen. welke Blaskowitz op 3 Mei
- dus slechts twee dagen vóór
dat hij in Wageningen de capi
tulatievoorwaarden aanvaardde
- tot de soldaten in de vesting
Holland richtte. Daarin zegt hij:
..Soldaten van de vesting
Holland. Door trouw en geloof
ten diepste met zijn volk ver
bonden. heeft de Fiilirer zijn
strijd gevoerd en zijn werk met
de heldendood bekroond. Thans
aan ons de taak. hetzelfde sterke
geloof aan Duitsland tot het
laatste toe te bewijzen.
Sluit de rijen in de vesting
aaneen. Met een ongebroken
wil tot strijden zijn we één voor
Duitsland, voor onze moeders,
vrouwen en kinderen. Liever de
dood op het slagveld, dan als
slaven in smadelijke krijgsge
vangenschap.
Commandanten en bevelheb
bers. verzamelt Uw manschap
pen rondom U in de geest van
de Führer. Hij is en blijft onze
Führer. Wij staan in onwankel
bare trouw voor ons volk en
vaderland."
SI i hotel „De Wereld" werd Duitse trots
gebroken
ie sic zal uit ons geheugen kunnen worden gewist de herinnering aan die
4 Mei 1945. De dag was vol geruchten geweest. Het bleef gevaar-
jiveel waarde te hechten aan berichten, die moeilijk waren te controleren,
ing was er gefluisterd over een capitulatie. Die Vrijdag was de lucht
verhalen, die gewaagden van een algemene overgave der Duitse
(richten.
kZ], die nog over electrische stroom beschikten en op verborgen plaatsen
fer:»n naar de B.B.C. of naar de zender van Herrijzend Nederland, moesten
fe? ontkennend antwoorden op de vraag, of de radio al officieel een
riover een capitulatie had gegeven.
Hotel ..De Wereld" te Wagenin
gen had het zwaar te verduren ge
had. !n de enige kamer, welke nog
intact H'as gebleven, werden de
Duitsers in kennis gesteld van de
capitulatievoorwaarden.
GEZWEGEN werd in deze procla
matie over de bijeenkomst, die in
hotel „De Wereld" te Wageningen
had plaats gevonden.
In het bijna geheel vernielde hotel
had generaal Foulkes, bevelhebber van
het 1ste Canadese corps, de Duitse be
velhebber in Nederland, generaal Blas
kowitz ontboden, om hem op de hoogte
te brengen van de geallieerde eisen met
betrekking tot de algehele overgave.
Z.K.H. Prins Bemhard woonde deze
conferentie eveneens by.
Van een bespreking kan men moeilijk
gewagen. De Duitse delegatie, met aan
het hoofd Blaskowitz, had slechts te
luisteren naar de voorwaarden, welke
generaal Foulkes met onbewogen stem
voorlas.
De Duitsers was geen gelegenheid ge
boden om te onderhandelen. Daardoor
bood deze historische zitting weinig
spectaculairs. Per auto waren zij gearri
veerd. Onmiddellijk na aankomst ging
de delegatie het hotel binnen, waar ge
neraal Foulkes en zyn staf reeds achter
de tafel hadden plaats genomen.
VAN een begroeting was geen sprake
De Duitsers, die aanvankelijk het
voornemen schenen te hebben met
enig vertoon de cotiferentiekamér te be
treden, kregen hun groet niet beant
woord. Zij kregen de uitnodiging om
plaats te nemen. Enigermate onthutst
over deze opmerkelijk koele ontvangst
gingen de Duitsers zitten, met een ver-
beten trek om de mond Niets was er
meer te bespeuren van de zo spreekwoor
delijke Duitse hooghartigheid. Ze waren
gekomen om te luisteren naar onverbid
delijke voorwaarden.
Toen Generaal Foulkes met de voor
lezing van de achttien punten gereed
was, vertrokken de Duitsers. Weer heers
te er die kille gereserveerdheid, toen men
van de stoelen opstond en de hotelka
mer verliet.
NIMMER tevoren hebben de Duitsers
zo de minachting van him over
winnaars gevoeld als tijdens die
korte historische zitting in hotel „De
Wereld" in Wageningen.
Zondagmiddag 6 Mei. om 5 uur wer
den in de aula van de Landbouwhoge
school te Wageningen de capitulatie-oor
konden geratificeerd.
Om half 5 arriveerde Blaskowitz met
enige officieren. Van geallieerde zijde
waren Generaal Foulkes en Prins Bern-
hard met hun staven aanwezig.
Het was omstreeks half 7. dat een stra
lende Generaal Foulkes het gebouw ver
liet. De hem volgende Duitser Blasko
witz keek strak voor zich uit. De onder
zyn bevelen staande 120.000 soldaten in
West-Nederland hadden moeten zwich
ten voor de Geallieerde overmacht.
HET uur der bevrijding had geslagen!
Naast alle vreugde, was er weemoed
in de harten.
Want groot was het getal dergenen,
die in de stryij voor die vrijheid het le
ven hadden gewten, hetzij op de slagvel
den, hetzij in de concentratiekampen,
hetzij voor de vuurpelotons.
Het zijn deze doden, die mede met
hun bloed de felle historie der bewogen
jaren 1940-1945 hebben geschreven, do
doden, die wij ook thans In deze dagen
van herdenking in onze herinnering te
rugroepen met gevoelens van eerbied,
dankbaarheid en trouw
Voor hen was de byeenkomst in hotel
„De Wereld", in Wageningen te laat ge
komen!
ren er de wapens, die kracht moesten
byzetten aan deze bevelen. Gelukkig be
hield het uitgelaten volk, over het alge
meen zijn verstand. Begrepen werd, dat
de Duitsers altijd nog de macht in han
den hadden cn daar ook gebruik van
zouden maken.
