if
H
^Drinkwatervoorziening moet thans
in nationale sfeer treden
FILMS
2 In toekomst 200 a 250 liter per
hoofd en etmaal nodig
Water sparen wordt noodzaak
r~
putti
RHEUMIN
VAIN DEZE WEEK:
r-jj
Bij lusïrxun mkurpj
mm
—,94ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Zaterdag 16 April 1955
Derde Blad No. 28501
1 Wtr
(Speciale berichtgeving)
Wie woont in een deel der wereld waar de hedendaagse techniek toepas-
fing heeft gevonden, komt uiterst gemakkelijk aan het water, dat hij behoeft.
bezorging van water wordt niet geëvenaard door die van enig ander
\evensmiddel. Het water wordt op alle verdiepingen van de huizen der gebrui
kers in onbeperkte hoeveelheid afgeleverd en wie in het bad zit behoeft er
Ielfs niet uit te gaan, om water bij te vullen!
I Intussen moet er rekening mee worden gehouden, dat de groei van bevol-
fjngsagglomeraties enerzijdt leidt tot grotere behoeften tengevolge van de
voortschrijdende .waterbeschaving"anderzijds tot verontreiniging van ope.i
voter en grondwater. Centrale voorziening, met aanvoer van zuiver water van
llders, werd daardoor noodzakelijk en thans is een periodb aangebroken,
voorin de drinkwatervoorziening van het gemeentelijke en provinciale plan
'p de nationale sfeer zal moeten treden. Dit, omdat de waterbehoefte sterk
tijgt, terwijl de beschikbare bronnen gevaar lopen, ontoereikend en van onvol-
foende kwaliteit te worden.
Toenemende
waterbehoefte
Wat de waterbehoefte betreft, stjjgt
zowel het waterverbruik voor huishou
delijke als voor industriële doeleinden.
In een primitieve landelijke sfeer be
draagt het verbruik 10 a 15 liter per
hoofd en per etmaal. In onze grote
steden is het al tot 150 liter gestegen;
er worden geen woningen meer zonder
douche en een of meer vaste wastafels
en closets gebouwd; de warmwater-
Toorziening neemt toe en het gebruik
van wasmachines in huis. In het bui-
- tenland treden reeds veel hogere ver-
-3 bruiken op en voor de toekomst moet
men voor ons land zeker op 200 a 250
liter rekenen. In Washington gebruikt
men 750 liter per hoofd en in Chicago
1.000 liter. Daar wordt echter veel lei
dingwater aan de industrie geleverd.
Nl Tot nu toe kon de Nederlandse
industrie meestal in eigen behoefte
voorzien, maar zij komt in toenemende
mate aansluiting aan de waterleiding
vragen.
Tegen uitbreiding grond-
waterwinning
'eJ'f De waterbehoefte werd tot dusver voor
;ndel0'i uit het grondwater en voor 30%
it oppervlaktewater gedekt. Uitbreiding
an de grondwaterwinning aldus prof.
Nw. F. J. M. Krul, directeur van het
Éjksinstituut voor Drinkwatervoorzie-
Ing, tijdens een tweedaagse excursie
*">r ons land, georganiseerd door hqt
listerie van Sociale Zaken en Volks-
indheid, in samenwerking met de
liging van Exploitanten van Water-
lingbedrijven in Nederland (Vewin)
stuit echter op twee bezwaren: wan-
?r men de grondwaterspiegel teveel
jaagt, loopt men in het Westen ge-
ir, brak water uit de diepte aan te
ikken en in het algemeen schade toe
brengen aan de begroeiing, dat wil
(gen, dat de belangen van land- en
inbouw en van het natuurschoon kun-
'n worden benadeeld.
Voorts verzetten zich andere belangen
ls recreatie, uitbreiding van steden,
anleg van wegen, aanleg van begraaf-
laatsen, winning van zand en grind,
inleg van militaire werken, tegen uit
breiding van grondwaterwinplaatsen. Het
,eKi i duidelijk, zo zei prof. Krul. dat deze
roblemen 'n nationale regeling vereisen.
In afwachting van een integrale rege-
g "wig van het gebruik van grondwater is
HtP 1 Maart j.l. de Grondwaterwet Water-
lidingbedrijven in werking getreden.
TS"tbreiding van grondwaterwinning is
ierdoor afhankelijk geworden van een
DJwrgunning van de centrale overheid, die
!n f Jhadevergoeding als voorwaarde kan
v ellen. Tevens is het nodig, de water-
lesci lnplaatsen tegen verontreiniging te be
ihermen.
lkei
ndei Ua*rtoe moeten planologische maat
delen worden getroffen, waarbij in
»n: Peekplannen en gemeentelijke uitbrei-
•str. ngsplannen de bescherming van de
trail ^em wordt vastgelegd. Op dit gebied
erken de Dienst van het Nationale
lan, de Provinciale Planologische Dien
en en het Rijksinstituut voor Drink-
•tervoorziening samen.
Ontzilting van zeewater
Nog geen mogelijkheden
in het groot
Met betrekking tot de ontzilting
van zeewater deelde prof. Krul het
volgende mede: „De toestand is zó.
aat reeds tientallen jaren in kleine
hoeveelheden, tegen hoge prijzen,
zeewater zoet wordt gemaakt, bijv.
°P schepen. Hier toegepast zou dat
•ongeveer een rijksdaalder per
kubieke meter kosten, terwijl nor-
waal drinkwater vervaardigd wordt
tegen een dubbeltje per kubieke
meter!
I Ook l ngs chemische weg en elec-
trische weg wordt getracht zee
water drinkbaar te maken. Naar
I aanleiding van een Nederlands rap-
port over de ontzouting van brak
w JJ'ater is dit vraagstuk over de ge-
i I hele wereld gecoördineerd.
De O.E E.S. (Organisatie voor
I Europese Economische Samenwer-
king) te Parijs heeft een commissie
I voor de coördinatie van het onder-
I zoek in de aangesloten landen in-
I gesteld onder voorzitterschap van
he directeur van het Nederlandse
1 Rijksinstituut voor Drinkwatervoor
ziening; het secretariaat berust bij
de organisatie T.N.O. te 's-Graven-
hage. Bij deze instelling meent men
Pinnen een paar jaar zwak brak
water tegen 25 cent per kubieke
meter drinkbaar te kunnen maken.
Er is samenwerking met de V. S
en volgende maand ga ik daarheen
in verband met een wereldcongres
PVer het vruchtbaar maken van
woestijnen, waarbij een der proble-
ihen, die behandeld zullen worden.
«?^n ontzouting van zeewater
Als we zo gezamenlijk verder
onderzoeken zullen we over enkele
oecennia wel verder zijn. Maar hier
hgt thans nog geen mogelijkheid in
het groot, wél in het klein en die
231 er waarschijnlijk wel komen".
Wist U
dat in de oorlogsjaren de water
druk bij de Haagse Duinwaterlei
ding sterk terugliep tijdens de
nieuwsuitzendingen van de B.B.C.
en dat dit jaren geleden ook het
geval was. als Han Hollander inter
nationale voetbalwedstrijden voor
radio versloeg?
dat in Amsterdam het mindere
waterverbruik te constateren valt
tijdens de uitzending van radio
hoorspelen en een groter gebruik
tijdens de pauzes van interland
wedstrijden, die per televisie of voor
de radio worden uitgezonden, door
dat er dan in de huizen thee gezet
wordt of doordat de kijkers (luiste
raars) dan de gelegenheid benut
ten, even van het toilet gebruik te
maken?
Goede regeling water
huishouding
Nationaal en internationaal is een
goede regeling van de waterhuishouding
onontbeerlijk geworden, waartoe beho
ren: aanleg van spaarbekkens in het
bovenstroomgebied en in de delta (IJsel-
meer en afsluiting van de zeegaten vol
gens het Delta-plan, waardoor grote
zoetwatermeren zullen worden gevormd),
bespreking van de waterverontreiniging,
goede keuze van de vestigingsplaatsen
der industrie, gebruik van afvalwater ter
bevloeiing, enz.
Ook bestaat op verschillende plaat
sen in ons land de mogelijkheid om
in de natte tijd grote hoeveelheden
oppervlaktewater in de bodem te laten j
infiltreren, waardoor een ondergrondse
spaarpot wordt gevormd voor de droge
perioden. Het rivierwater wordt hier
door tevens gezuiverd, krijgt een con
stante samenstelling en temperatuur
en door de verhoging van de grond
waterstand wordt schade aan de be
groeiing opgeheven.
Hierop berusten de in uitvoering zijn
de grote plannen voor Den Haag en
voor Amsterdam, die aanvoer van voor-
gezuiverd rivierwater uit de Rijn (bij
Bergambacht en Jutphaas) naar de be
staande duinwaterwinplaatsen beogen.
Ook in Zeeuwsch Vlaanderen wordt deze
methode toegepast (infiltratie van uit
België afstromende beken en vaarten)
en in Enschede (infiltratie van water
uit het Twenthe-Rijnkanaal).
Toespitsing van het probleem
Volgens prof. Krul zal het probleem
van de watervoorziening zich in de
naaste toekomst nog toespitsen. Wil
ons land, zo zei hij, zijn betekenis in
de steeds kleiner wordende wereld be
houden en er liggen voor Nederland
prachtige mogelijkheden! dan moet
het naast zijn welvaartspijler van han
del en scheepvaart die van landbouw
en industrie verder tot ontwikkeling
brengen. En deze mogelijkheid is van
een goede waterhuishouding afhan
kelijk.
Er zullen niet hier en daar pompsta
tions moeten worden gebouwd, maar
nationaal dient de zaak te worden ge
zien in het kader van het oppervlakte-
Bij na 1.500.000 Nederlanders zijn nog
van waterleiding verstoken
Op 31 December 1912 was nog slechts 1/3 van de Nederlandse bevolking
van leidingwater voorzien; op 31 December 1954 was het voorzienings
percentage bijna 87. Thans zijn nog steeds bijna 1.500.000 Nederlanders
van waterleiding verstoken!
In 1951 heeft de Interdepartementale Commissie Rijkssteun Drinkwater
voorziening een rapport uitgebracht over de systematische aansluiting
van de toen bestaande onrendabele gebieden. De Commissie wil het uit
eindelijke doel: een zo algemeen mogelijke drinkwatervoorziening, in twee
etappes bereiken. Voor de eerste etappe is het zogenaamde Tienjarenplan
ontworpen; hiermede is een begin gemaakt in 1953. Dit plan strekt tot het
aansluitbaar maken van ongeveer 200.000 woningen en is van belang voor
ongeveer één millioen Nederlanders. Verwacht mag worden, dat als
het Tienjarenplan is uitgevoerd (omstreeks 1963) ten minste 93 procent
van de Nederlandse bevolking van leidingwater zal zijn voorzien en prac-
tisch alle dorpen aangesloten zijn op een waterleidingnet. Maar toch zal
dan nog maar gemiddeld 86 procent van onze plattelandsbevolking aan
sluitbaar zijn. De resterende 14 procent zijn de zogenaamde verspreide
agrarische percelen (in totaal circa 140.000 percelen). Met de bestudering
van het vraagstuk van de watervoorziening van de agrarische percelen is
een begin gemaakt.
Alleen in Noord-Holland is, dank zij een provinciale regeling, het vraag
stuk al goeddeels opgelost. Het vraagstuk is verre van gemakkelijk, doch
zó belangrijk voor onze agrarische bevolking, dat gehoopt moet worden,
dat een regeling niet te lang op zich zal laten wachten.
.J
water, dat verzameld moet jvorden op [Rapport Over jonge ingenieurs
plaatsen, waar dit nodig is. Er kan dan
water gespaard worden voor slechte
tijden. Ook is een zuinig watergebruik
nodig er moet getracht worden, min
der te verspillen, mede in verband met
de grote kosten, welke aan de waterwin
ning worden besteed en verder zullen
de rivieren zo schoon mogelijk gehouden
moeten worden.
Niet de bus missen!
„Wjj zijn", zo besloot prof. Krul,
„een nieuw stadium ingegaan. In de
toekomst liggen voor ons land enorme
mogelijkheden tot kwaliteitsopvoering
van de landbouw en de industrie, tot
ontwikkeling van onze economie. De
bestaansmogelijkheid van ons land
kan aanzienlijk verbeterd worden, als
we de bus maar niet missen! Moge
een wijs bestuur, gesteund door goede
deskundigen, de hiertoe nodiee maat
regelen tijdig weten te treffen!"
(Ingez. Med.-Adv.)
Meer gebruik
oppervlaktewater
In de toekomst zal steeds meer tot
het gebruik van oppervlaktewater
moeten worden overgegaan, in hoofd
zaak afkomstig van de Rijn, een inter
nationale rivier.
De toenemende industrialisatie en
bevolkingsdichtheid leiden tot sterkere
vervuiling der open wateren, terwijl
de rivierdelta aan toenemende verzou
ting bloot staat door verbreding en
verdieping van de Nieuwe Waterweg,
het Rotterdamse havencomplex, de
sluizen in het Noordzeekanaal en door
vermindering van de afvoer van de
Rijn in droge perioden tengevolge van
ontbossing, drooglegging van moeras
sen, riolering van steden enz.
De belangen van landbouw, visvangst
en recreatie lopen hier parallel met die
van de drinkwatervoorziening en botsen
althans schijnbaar tegen die van
de industrie. Stelt méh echter geen paal
en perk aan de verontreiniging, dan zou
het oppervlaktewater- op den duurook
voor de industrie onbruikbaar worden.
De strijd tegen de waterverontreiniging
is dan ook op lang zicht wel degelijk een
belang voor de industrie.
Een wettelijke grondslag dient voor
deze materie op korte termijn te worden
geschapen.
20 tabletten 65 cent
„On the waterfront"
Obsederend
TRIANON De door Elie Kazan
geregisseerde en met niet minder dan
acht „Oscars" bekroonde film „On the
waterfront" is thans ook tot onze stad
doorgedrongen.
Een keiharde, meedogenloze film over
het leven van de werkers in de New
Yorkse havens, hun arbeid verrichtend
onder de terreur van gangsters, die zelfs
de macht dei- Vakbonden hebben gebro
ken. Hoe een dezer arbeiders hier uitge
beeld door de bekende acteur Marlon
Brando op zijn beurt die macht der
gangsters breekt, vertelt deze bewogen
geschiedenis.
Hij durft, mede onder invloed van een
I priester en de zuster van de man. die
door zijn toedoen tot slachtoffer van de
gangsters werd, voor de waarheid op te
komen.
Ofschoon hij nadien aanvankelijk
door al zijn collega's als een „verrader"
en een „verworpene" bestempeld wordt
en de gruwzame consequenties van zijn
houding moet ondergaan, krijgt hij ten
slotte zijn kameraden tóch mee en zege
viert over de schurken, die hem tot
bloedens toe bijna dood sloegen.
Nogmaals: een keiharde film, waarin
Amerikaanse wantoestanden zonder
scrupules onthuld worden, met een ui
termate sterke rolbezetting, in het bij
zonder ook die van de priester, die on
vervaard zijn idealen uitdraagt en on
verschrokken met zijn mannen omgaat
in een verdorven wereld
Een. mede door de schrille muziek,
obsederende film, die U biologeert en
menigmaal doet huiveren door haar op
eenvolging van spanningen. Een men
senleven is in deze wereld niet veel waard
en tóch bloeien hier en daar nog wel ro
zen aan alle doorntakken
Een film, die haar achttal Oscars ten
volle waard is, al laat zij een sinistere
indruk achter
Dat de in Amerika veelvuldig heersen
de gansstermethodes hier onvervaard
en eerlijk aan de kaak gesteld worden,
strekt het land ende ..democratie"
tot eer.
EN AAN HEN TE STELLEN EISEN
De Commissie van onderzoek naar de
eisen, te stellen aan de pas-afgestu
deerde werktuigkundige ingenieur, is
thans met haar rapport gereed geko
men en heeft dit aan de ministers van
Economische Zaken en van O.. K. en W
alsmede aan het College van Curatoren
en aan alle hoogleraren van de Tech
nische Hogeschool te Delft toegezonden
De commissie, die onder voorzitter
schap stond van prof Lr D Dresden,
merkt in haar rapport op. dat 63 bedrij
ven en diensten en 255 bij deze instan
ties te werk gestelde werktuigkundige
ingenieurs mondeling zjjn geënqueteerd
Over het algemeen bleek het oordeel
van de werkgever over de jonge inge
nieurs gunstig te zijn. Toch zijn nog
wel een aantal wensen sterk naar vo
ren gekomen. Bjj de werkgevers kwam
het verlangen tot uiting dat aan de
T.H. meer aandacht zou worden ge
schonken aan kostenbesef (86 ró).
karaktervorming (66 leiding ge
ven (64 en algemene ontwikkeling
(51 De algemene technische vak
kennis van de jonge ingenieur werd
over het geheel wel voldoende geacht
Ten aanzien van de gespecialiseerde
vakkennis werd door 17 r> van d? werk
gevers een vermindering moselijk er.
wenselijk geacht: hoofdzakelijk werd
dit gebaseerd op de overweging, dat deze
gesp?c:aliseerde vakkennis beter in het
bedrijf kan worden bijgebracht.
Bij een beschouwing van de wensen
van de geënqueteerde ingenieurs valt
het op, dat deze vrijwel parallel gaan
met die der werkgevers
De Commissie acht het mogelijk, zon
der verzwaring van het programma
meer te bereiken door het beter op el
kaar afstemmen van de colleges, zodat
de stof niet dubbel wordt gegeven er.
voorts door de opleiding in sterkere
mate dan tot nu toe te richten op de
persoon van de as. ingenieur, alsmede
de behandeling van de theoretische vak
ken meer op de toepassingen in de prac-
tijk.
Mr Stoffels weer naar
Djocja
Van het hoofd van de Zuid-Molukse
vertegenwoordiging, drP J. Nikijoeloew,
vernemen wij, dat mr Stoffels, die de
verdediging van enige beklaagde Ambo-
nese leiders op zich nam en thans weer
in ons land vertoeft, voor de hervatting
van het proces tegen deze leiders naar
Diocja zal terugkeren. Waarschijnlijk
vertrekt hij op 30 April per vliegtuig
naar Djakarta.
„Désirée"
Gisteren heep Ministt Mansholt
in Amsterdam de tentoonstelling I
„De Suikergeopend. Tijdens zijn I
ondgang ontving hij hij een i an de
oud-Hollandse stands een trommel
tje koek.
Kleurrijke romantiek
LUXOR Het is geenszins te ver
wonderen, dat na het succes, dat het
verhaal van Annemarie Selinko als ro
man en als radio-hoorspel oogstte, ook
de film er zich meester van heeft ge
maakt en 20th Century Fox geeft „Dé
sirée" het volle pond.
In Cinemascope-uitvoering, in techni
color „de luxe" en in een bezetting met
sterren van de eerste grootte als Marlon
Brando als Napoleon, Jean Simmons in
de titelrol en voorts Merle Oberon en
Michael Rennie. Als dat niet trekt, trekt
niemendal!
Niemand minder dan Henry Koster
voerde de regie en al getuigen de teksten
en effecten af en toe van een typisch-
Amerikaanse mentaliteit en nonchalance
ten aanzien van de historische waarheid,
dat neemt niet weg dat men met toene
mende belangstelling de avontuurlijke
carrière volgt van het Marseillaanse
zijde-verkoopstertje, dat aanbeden werd
door Napoleon en als echtgenote van
maarschalk Bernadotte uiteindelijk werd
uitverkoren als kroonprinses van Zwe
den.
„Het duel met de duivel"
Wild West
REX De film. die deze week in het
Rex-theater vertoond wordt, is geba
seerd op een Wild-West-verhaal uit de
Saturday Evening Post, dat geschreven
werd door Luke Short. De Amerikaanse
filmindustrie, die dergelijke films aan
de lopende band vervaardigt, heeft er
wederom een spannend en kleurrijk ge
heel van gemaakt. Het gaat hier voor
namelijk om de veelomstreden Hatchet-
Ranoh, welke door enkele stoere cow
boys fel begeerd wordt om het uitste
kende grasland, maar die uiteindliJk toch
in het bezit komt van de dappere Will
Ballard, die bovendien nog kan< ziet
het hart van een vechtlustige, maa- °er-
lijke jongedame - de verloofde va' Min
vijand noe wel liefst! - te veroverer
Waarom men de oorspronkelijke titel
(Ride the man down) van het zich om
streeks de eeuwwisseling in Missouri af
spelende verhaal 2» verminkt heeft zal
ongetwijfeld een raadsel blijven. Men
kan niettemin volop genieten van vuur
gevechten en wilde achtervolgingen te
paard en dit alles terwille van het Recht,
dat ook nu weer zegeviert!
Teodora
Goede sfeer
Lido De film „Teodora" verplaatst
ons naar het Oost-Romeinse keizerrijk,
ten tijde van keizer Justinianus, en wel
speciaal naar de hoofdstad van het rijk,
Byzantium (later Constantinobel en Is-
tamboel geheten). De keizer wordt door
het volk op de handen gedragen, doch
een groep invloedrijke patriciërs tracht
de macht in handen te krijgen en te
houden, tegen het volk in. De keizer
treedt niet krachtig genoeg op tegen
deze groep, althans aanvankelijk niet
Na zijn huwelijk met het vroegere cir
cusmeisje Teodora, dat zich in haar eer
zucht het ideaal heeft gesteld keizerin
te worden, doch bij wie de eerzucht
plaats maakt voor werkelijke liefde voo:
de keizer, geeft hy het volk steeds meer
rechten en behandelt hij het veel men
selijker. Wat de reactie van de adel
hierop is laat zich gemakkelijk raden
In hoeverre het gegeven overeenstemt
met de historie, kunnen wij op dit mo
ment moeilijk beoordelen, doch de fan
tasie zal wel een flink woordje meege
sproken hebben. Op zichzelf is dit ech
ter geen bezwaar, daar er hierdoor m
ieder geval een boeiend verhaal is ge
komen. De verhalen van het oude Ro
meinse rijk zijn altijd boeiend, zeker
wanneer men ze zich ziet afspelen. Ei
zijn vele dingen veranderd sinds de eer
ste eeuwen van onze jaartelling: folte
ringen, schandpaal, wagenrennen zijn
verdwenen, de kleding is geheel anders
maar er zijn ook dingen die gelijk zijn
gebleven, als liefde, jalouzie en intrige
Deze laatsten kan men in bijna iedere
film zien, doch het aantrekkelijke van
deze film is juist dat men verplaatst
wordt in de sfeer van het oude Romein
se rijk. En dit lijkt ons ook een van de
belangrijkste dingen in deze film. dat
men de sfeer goed heeft weergegeven
Daarnaast heeft men dan nog het span.
nende verhaal dat-wel wat „romme
lig" op het witte doek wordt gebracht.
Al met al is „Teodora" een film, die
het zeker waard is een groot aantal be
zoekers te trekken.
The little kidnappers'*
Geprolongeerd
Casino Het heeft on* verheugd te
mogen constateren, dat de film The
little kidnappers' is geprolongeerd Dat
is tenminste een bewijs, dat ook werke
lijk .goede" films gewaardeerd worden
En dat men hier met een goede fi!m
zeilfs een uitstekende film te doen heeft, 1
ls voor geen tegenspraak vatbaar.
1^-Kj
'D(tze. WJ?k stond.
!n 'nai [aken van.
iH&iljcvooe 1 Karweitje.''
Cfin
tjm yx/^osiavisch.
Volky&aX team komt
xitei) ojtl,
-X.
4,z debollm' cjiruj
ii(wem li par.
VltóiOXijiXi uit
.Iteufjs/iniH Maaki 'li
«xhtee iWt. voiofi
r^A
,'ial cUt yuu: voor de.
SCftfc biuxaoAiZil flpt.
