Hoe Leiden op 4 Mei de gevallenen
zal herdenken
Plechtige dienst in Pieterskerk
Leidenaars ..bouwden" in 1400 uur
een tweede Stadhuis
Gunstige wending arbeidsmarkt
94ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 2 April 1955
No. 28491
Daarna Stille Tocht langs
het Kruis
Van de zijde van het Bestuur der
Stichting Dodenherdenking vernamen
wy de volgende bijzonderheden omtrent
de wijze waarop op Woensdag 4 Mei as.
hier ter stede de tijdens de Tweede
Wereldoorlog gevallenen zullen worden
herdacht.
Zoals men ook reeds heeft kunnen
lezen uit de door de Burgemeester in de
laatste raadszitting te dezer zake ge
maakte opmerkingen, is het helaas niet
mogelijk gebleken de plannen voor de
stichting van een definitief monument
ter vervanging van het Kruis aan de
Steenstraat vóór de komende herdenking
tot uitvoering te brengen. Waar de
huidlce plaats als nunt van definitieve
vestiging niet beschikbaar was de
grond ter plaatse behoort aan het Rijk
en is bestemd voor uitbreiding van het
Museum voor Volkenkunde is daar
voor door het Gemeentebestuur aange
wezen het terrein aan de Binnenvest-
gracht achter de Sociëteit „Amicitia"
tegenover de Molen ..De Valk". Hoewel
de uiteindelijke vormgeving nog de goed
keuring van het Gemeentebestuur be
hoeft en dus nog geenszins vaststaat,
mag toch wel worden aangenomen dat
het hoofdmotief wederom een eenvoudig
kruis zal zijn, uitgevoerd in een meer
duurzaam materiaal geflankeerd door
een tweetal ornamenten. In tegenstel
ling met z.i. gerechtvaardigde verwach
tingen moest het Stichtingsbestuur
noodgedwongen ertoe besluiten de ont
hulling naar een later tijdstip te ver
schuiven. hetgeen temeer betrerd
werd. waar ook in deze kring terdege
werd beseft hoe juist de tiende verjaar
dag van onze Bevrijding een bij uitstek
gunstige gelegenheid zou zijn geweest
voor een dergelijke daad.
berg (sopraan!Annie Woud (alt), Han
Lefèvre (tenor) en een nog nader aan
te zoeken bas. Het koor is voor deze
gelegenheid samengesteld uit leden van
de Chr. Oratorium ver. ..Con Amore", het
Ned. Madrigaalkoor. de Chr. Zangver.
..Ex Animo", het RK. Alma Materkoor.
en de Arbeiderszangver. ..De Stem des
Volks".
De rede van ds Toornvliet wordt te
klokke 8 uur enige ogenblikken onder
broken voor de 2 minuten stilte, welke
op dat zelfde moment over het gehele
land in acht worden genomen, ingeleid
door het gemeenschappelijk zingen van
het eerste en beëindigd door het zesde
couplet van het Wilhelmus.
De plechtigheid wordt besloten met
het ..Te Deum Laudamus" van Alphons
Diepenbrock, wederom uit te voeren door
solisten, dubbel koor en orkest.
Dit programma is in hoofdzaak het
zelfde als 10 jaar geleden, toen de
Bevrijding voor het eerst werd gevierd.
Na afloop van de dienst in de Pieters
kerk. waarvoor ditmaal bijzonder grote
belangstelling wordt verwacht en in
verband waarmede ook speciale maat-
regelen worden genomen om allen een
behoorlijke zitplaats te verzekeren,
volgt de
In overeenstemming met de gewoonte I
van de laatste Jaren wordt de deelne- j
mers, zowel leden van corpora en ver- I
enigingen als particulieren, dringend I
verzocht zich langs het Noordeinde. I
Haagweg, Rijnzichtbrug te begeven naar
het opstellingsterrein, de Morsweg nabij
de Morspoort, Vandaar vertrekt de stoet
met voorop de nabestaanden der slacht-
offers, die samenkomen op het plein
van de Doelenkazerne, zich in volgorde
van aankomst via de tuin van het Rijks- i
museum voor Volkenkunde naar de
Steenstraat, welke als steeds door de
politie voor alle verkeer is afgesloten. 1
Er bestaat vanzelfsprekend gelegenheid
om aan de voet van het kruis bloemen I
of kransen neer te leggen. De aanvang
van de Stille Tocht is omstreeks 9 uur. i
Bij het Kruis staat een erewacht opge
steld. gevormd door militairen van
Land- en Zeemacht en de oud-B.S.
Mogen ook nu weer duizenden stad
genoten zich geroepen voelen door hun
aanwezigheid in de Pieterskerk en/of
hun deelneming aan de Stille Tocht i
te getuigen van hun blijvende dank
baarheid jegens hen. die ónze Vrijheid
met hiin hartebloed betaalden!
Voorzover de herdenking in de open
lucht plaats vindt, zal deze zich dus ook
dit jaar weer voornamelijk concentreren
rond het Kruis aan de Steenstraat, de
plaats dus waar Leiden in de jaren
1940—'45 het zwaarst werd getroffen. In
de morgenuren zullen alle leerlingen der
zesde klassen van alle openbare en
bijzondere lagere scholen zich naar deze
piek begeven, waar zij van 10.55 tot 11
uur getuigen zullen zijn van het slot
van een radiotoespraak van H M. de
Koningin, waarin H.M. zich speciaal
richt tot de jeugd van Nederland. Haar
toespraak wordt gevolgd door het Wil
helmus. waarna enkele ogenblikken stilte
in acht genomen zullen worden. Als
gebruikelijk zullen op het gazon voor het
kruis door de kinderen enkele bloemen
worden neergelegd.
DIENST IN PIETERSKERK
De avondherdenking wordt ingeleid
door het luiden van alle klokken van
alle kerken zomede de Bourdon van het
Stadhuis gedurende de tyd van kwart
voor tot kwart over zeven uur. Op
laatstgenoemd tijdstip vangt in de daar
toe door de kerkvoogdij der Hervormde
Gemeente welwillend beschikbaar ge
stelde Pieterskerk de eigenlijke herden
kingsdienst aan. waarin ds G. Toornvliet.
Geref studentenpredikant, de herden
kingsrede zal uitspreken.
Na inleidend orgelspel, een kort
openingswoord van de voorzitter van het
Stichtingsbestuur, de heer C Zandbergen
en gemeenschappelijk gezang, voert een
koor van ongeveer 180 zangers en zan
geressen met begeleiding van het Ne
derlands Symphonie-orkest en onder lei
ding van Willem Mizée een gedeelte uit
van het Requiem van Mozart met solis
tische medewerking van Erna Spooren-
Wonder in zink en glas
Met uitzondering van Leidens eerste burger, jhr mr F. H. van Kinschot
die er toevallig bij was, dat de telling werd gehouden en de „bouwheer"
van het Leidse Stadhuis, zullen weinigen ons kunnen vertellen hoeveel ramen
dit monument van twintig-eeuwse bouwkunst telt. In- en uitwendig gezien
ook de verdiepingen, die op de binnenplaats uitzien tellen mee
zijn dit er precies 452. Het was de heer A. W. van Helden, wonende in de
Lokhorststraat 21a, die ons dit dezer dagen onthulde. Een nauwkeurige telling,
waarbij zelfs het raampje onder het massief van de toren en de tientallen dak
kapellen niet werden vergeten. Vier honderd twee en vijftig
wel over zoveel fantasie beschikte, dat
hij uit koperdraad en een half-duims
waterleidingbuis een gedeelte van de
toren (boven de tijdsaanduidingwist te
fabriceren. De Nederlandse leeuw, ver
weven in het Leidse Stadswapen, leverde
hem al evenmin moeilijkheden op
een koperen cent werd uitgezaagd! En
zo is de heer Van Helden met zink, glas,
koper, lood en de soldeerbout aan het
werk getogen.
Na een driehonderd uur zat het
skelet in elkaar, na zeshonderd uur
kwam er tekening in het gebouw en
na ongeveer duizend uur ontbrak
slechts het dak. de glaszetting, de
verlichting en de finishing touch. Het
overlijden van de heer Van Helden
in Juni 1954 was oorzaak, dat „zijn
schepping" als een onvoltooide sym
phonic van lijn en kleur aan de kant
moest worden gezet. Zijn zoon dacht
er echter anders over. Autogeen-lasser
van beroep, wenste hij de kroon op
het werk van zijn vader te zetten. In
vrije avonduren en 's Zaterdagsmiddags
en in zijn vacantie ..bouwde" hij op
het door zijn vader gelegde fundament
verder. Ruim 350 uren
Deze week legt hij de laatste hand
de monumentale lantaarn aan de zijde
van het Stadhuisplein aan dit op zijn
juiste verhoudingen getoetste Huis der
gemeente, waaraan werkelijk niets ont
breekt.
Hoewel Van Helden Sr indertijd lood
gieter van beroep en door een verlam
ming van zijn rechterhand gedwongen
tot een voortijdig onderbreken van zijn
werkzaamheden de basis en welk één
voor dit miniatuur en architectonisch
verantwoord ..bouwwerk" legde, heeft
Huisvlijt in optima forma!
Al deze 452 ramen en verder het ge
heel van sierlijke bouwkunst en dui
zenden dakpannen een spel van lijnen
en kleuren werden ..ontworpendoor
wijlen de heer A. W. van Helden Sr. die
daaraan niet minder dan ruim 1000 uren
tenkoste heeft gelegd. Een vrije tijdsbe
steding in de ruimte zin van het
woord! Duizend uren waaraan zijn zoon,
toen dit preciese werk zijn vader „door
de dood ontviel", nog eens ruim 350
uur heeft besteed. Dank zij deze ge
meenschappelijke inspanning in dit
opzicht eert de zoon de vader ont
stond een miniatuur Stadhuis, dat de
grootste bewondering afdwingt. Zelden,
neen nooit, zagen wn zulk een specimen
van huisvlijt en geduld, waarbij zelfs
het kleinste onderdeel wij denken
aan het Leidse wapen op de spits van
de toren en de leeuwen op de Stadhuis-
trap tot in de nauwkeurigste details
werd nagebootst Bovendien en dit
doet het geheel nog meer tot zijn recht
komen brandt achter ieder raam
licht, al naar gelang dit wordt gewenst
in lichtgroen flets rood en helder wit.
In Mei 1952 vatte de thans overleden
heer Van Helden, die reeds eerder de
Geref Kerk van Sassenheim in minia
tuur ontwierp, het plan om op ..Leiden
aan een tweede Stadhuis te helpen". Hij
zocht daartoe contact met de Dienst
van Gemeentewerken, die hem spon
taan de tekeningen op een schaal van
1 a 100 ter beschikking stelde. Bo
vendien stelde de Stadstimmerwerf het
materiaal (snippers zink) ter beschik
king. schonk de firma Duliaert het glas,
terwyl „architect" Van Helden z?lf nog
Kruisappèl in Pieterskerk
Pieterskerkplein van kwart over 8 tot
I kwart vóór 10 een openluchtsamen-
komst plaats, waarin as D J Vossers.
Herv. predikant, hoopt te spreken De
l samenkomst staat onder leidin van de
Onder het motto „Eén Heiland vooi|heer Dikkes
allen" wordt Woensdag in de Pieters-,
k?r< 's avonds 8 uur een kruisappel ge-; Bridgeclub VOG
houden, uitgaande van de contactiom-,
missie voor het evangelisatiewerk te\ De uitslag van de 2e ronde van de
Le.den Spreker is ds C. van der Weele.f parencompetitie luidt:
Ohr geref. predikant alhier. De leidingZwart: Schilthuizen—v. Weesel 4 pnt.;
heeft de heer H. Schouten Jr voorgan-' hr. en mevr. Smit 4; Schouten—Nlevaart
ger in de Baptisten Gemeente Het on- 4; v. Dieren—Kleefstra 3Schalks—Huys
derwerp is: ,X>e triomf van het kruis: 2. EpskampGans 2; Slegtenhorst—
Wie rust bij het kruis vindt de weg naarOudshoorn 2: MeJ. v. Rijn— akel 2;
huis" I NollesWakka 2. Tjalkens—Vlugt 2; v.
Medewerking wordt verleend door de d. Staay—Jansen 2: mevr. Klarenbosch
gemengde zangvereniging Hallelujah.—Belt 2; Otto—v Dieren 0; Oudshoorn
onder leiding van mevrouw T Stenz— Bouwens 1BaardaCrama 0; Schoon -
Leening en de organist Pr van der lingenChrLstlaansc 0.
Reyden. J Groen: mevr. Kleefstra—Kruizinga 4;
Na afloop van het appèl heeft op het1 hr. en mevr. Kooiker 4; demes Baarda—
Wonder in zink en glas. Het
Leidse Stadhuis, gezien vanaf de
Vismarkt. Ruim 200 ramen
(Foto LD./Van Vliet).
Crama 4; hr. en mevr. Adama 2; hr. en
mevr. Jasper 2, hr. en mevr. Dusee 2;
hr. en mevr. Zwarts 2: Onvlee—Leyer-
zapf 2: dames BisschopOmtzigt 2;
mevr. Cancrlnus—Versteeg 2; Raar—
Wendt 2. VersteegDofferhof 0, hr. en
mevr. Grommé 0; dames v. Gelderen—
Broekhuis 0.
Rood: Dames Bruneev. d. Mey 4 pnt.:
Westerman—De Tombe 4; UjjhofGay-
kema 4: hr en mevr. M. Raar 3: hr. en
mevr. J Raar 2 pntdames Tielkemeyer
—Vlugt 2: mevr De KievitBosscha 2
Blom—Brokaar 2; hr en mevr. Caro 2
mej. RoosenHoekstra 2; v. Weizen—
Plan je 2; hr, en mevr. Horee 2. Nieuw
land—Veerman 1; Proper—Cancrlnus 0;
dames Tuk—Bosscha 0; hr. en mevr
Ammerlaan 0.
Het Leidse Stadhuis. Trrrcn. tnrjr
en topgevels vergden maanden van
ingespannen arbeid.
(Foto LD./Van Vliet).
STADHUIS OP TECA '55.
Terwijl de burgemeester deze week
reeds zyn belangstelling voor
Heidens Sr en Jr ..schepping" toonde
(jhr mr F. H. van Kinschot: het is
alles even fantastisch) zal ook de
Leidse burgerij in de gelegenheid wor
den gesteld om dit wonder in zink en
glas te aanschouwen: het zal geëx
poseerd worden op de Teca "55. de ten
toonstelling van creatieve arbeid,
welke onder auspiciën van K. en O.
in Mei in de Stadsgehoorzaal wordt
gehouden.
De Stichting ..Oud Poelgeest" organi
seert van 16 tot 23 Juli en van 13 tot 20
Augustus een zomergastenweek op ..Oud
Poelgeest". Naast een gericht program
ma met een bepaald hoofdthema, zang.
muziek en samenspel, is er ruime gele
genheid tot ontspanning.
Daling aanbod
van 800 naar 585
Over de periode van 21 t/m 26 Maart
viel ln het Gew. Arbeidsbureau te Lei
den een belangrijke daling van het aan
bod te constateren en wel van 800
t m 18 jaar». Overigens is de krappe ar
beidsmarkt het geringe aanbod dus
in vrijwel alle sectoren van bet be
drijfsleven merkbaar.
Het tekort aan jeugdige krachten
15 t/m 18 Jaar betekent voor vrijwel
alle bedrijfstakken een handicap.
He aanbod van vrouwelijke arbeids-
565. Een afname derhalve van 235. De krachten onderging geen wijziging van
gunstige wending, die in de weersge
steldheid optrad, is wel als belangrijk
ste oorzaak van deze daling te noemen.
De activiteit in de bouwsector en in de
landbouw nam in aanzienlijke mate toe.
Zo heeft dan eindelijk het voorjaar, na
een wel uitermate lange periode van
onwerkbaar weer. haar intrede gedaan.
Verwacht mag worden, dat zich in de
komende weken een verdere daling van
het aanbod zal voordoen.
Een vergelijking met het overeenkom
stige tijdstip in 1953 en 1954 wijst uit.
dat het aanbod thans beduidend lager
ligt. De voordelige verschillen bedragen
nl. resp. 1320 en 565.
De vraag bleef zich op gelijk niveau
bewegen en heeft nog steeds voor een
groot deel betrekking op jeugdigen (15
Expositie „Ars" in l akenhal
Uiteenlopend niveau; verrassende
ontdekkingen
Het Leidse Schilder- en Tekengenootschap „Ars Aemula Naturae" brengt
ons ieder jaar in kennis met het werk van zijn leden en adspirantleden. Ditmaal
zijn drie zalen van „De Lakenhal" daaraan gewijd, een teken, dat er in het
afgelopen seizoen of eerder! hard gewerkt is.
Ditmaal een belangwekkende tentoonstelling met verschillende verrassende
ontdekkingen. Het is het verheugende dat op deze wijze velen naar voren
komen, wier scheppingen ten volle aandacht verdienen. Maar ook zij, die reeds
een naam, zelfs een grote naam, wisten te vestigen, schromen niet te exposeren.
Zo is dit een tentoonstelling geworden van uiteenlopend niveau, welke juist
daardoor wellicht des te boeiender genoemd mag worden!
Wassen a ar se portretschilder Slerk
Schroder. Hoevelen zijn er niet. aan wie
hij zhn vaardige penseel en nog vaar
diger hand wijdde? Zijn werk stelt geen
problemen: het Is vlot, gedistingeerd,
aantrekkelijk en getuigt van een op
merkelijk talent. Niemand zal zich ooit
bij hem teleurgesteld voelen!
Er zijn drie voorbeelden van zijn werk:
een kind. een zittende vrouw (olieverf)
en een oudere dame: Schröders „op-en-
top", men kan zich nauwelijks vergis
sen!
I Will Tweehuyzen (Leldenaai i ls een
gans andere figuur. Hij ontwikkelt zich
constant Frappante, felle kleuren, een
temperamentvolle kracht en een zich
bewegen tussen im- en expressionisme,
zyn enige van z'n meest indringende ken
merken. Een groei naar dieper ernst is
bij hem aanwezig. Van hem een uitste
kend portret van de echtgenote van de
directeur van „De Lakenhal", mevrouw
Van Wessem en een opvallend en sug
gestief van lijn en kleur „Naakt",
waarin echter nog een worsteling met
de grote gegevens, die hem ter beschik
king staan, merkbaar is. Men ontkomt
niet aan de indruk, dat Tweehuyzen
zich verdiept, met alle gelukkige gevol
gen van dien
De jonge schilder Rein Dool. wiens ln
decoratieve kleuren gehouden portret
ten en dat van een Jong meisje, gevat in
een teer en wazig palet, hem tot een
opmerkelijk kunstenaar stempelen, ver
dienen alle aandacht Men kan van hem
nog veel verwachten
Mevrouw M Trapman—Brouwer. In
dertijd op bescheiden wijze vertegen
woordigd. vertoont een krachtige ont
wikkeling. Daarvan getuigen haar Ita
liaanse reisimpressies: kundig van op
zet. gevoelig van kleur en typisch vrou
welijk. Dit zijn verrukkelijke herinne
ringen aan een reis, die haar sterk ge
boeid moet hebben!
Onze stadgenoot Piet Herfst toont een
prachtig, levensgroot portret van een
heer. uitmuntend van gelaatsexpressie
cn houding. Het neigt wellicht enigs
zins naar het carlcaturale. doch het is
scherp gezien en getypeerd* Ook een bij
zonder kundig portret van de bekende
schilder Lucas Verkoren boeit in hoge
mate.
Het is een onmogelijkheid U alle wer
ken te beschrijven. Doch In het kort
noemen we nog enkelen, die ons
interesseerden fijnzinnige aquarellen
van Han Werz (oa een straatje in
Beauvaize. een gelukkig voorbeeld van
zyn overigens wisselend werk', gevoelige
aquarellen van de heer N Spijker, uiterst
nauwkeurige natuurobservaties van me
vrouw Oosterholt—Versteeg en mevr
Lechner—Oosterman. een bijzonder
I krachtige ets (havengezicht) van C. de,
modelstudies en een portret van Volkers,
tekeningen kinderen i van mevr. Riek
de Kaat, alsmede verdienstelijke, in fel
le kleuren vervatte Italiaanse reisschet
sen van mej. Philippo Van de bloem-
stlllevens noemen wij die van Bergman.
enige betekenis en bedroeg op 26 Maart
107. De vraag steeg nl. van 340 tot 350
en heeft ln hoofdzaak betrekking op
huishoudelijk personeel, terwijl voorts
behoefte bestaat aan administratieve
krachten. Voor jeugdigen (15 t/m 18
jaari bestaat grote belangstelling ln
vrijwel alle sectoren van het bedrijfs
leven.
Italiaanse expositie in de
„Lakenhal"
Naar wij vernemen wordt op 30 April
een belangwekkende Italiaanse tentoon
stelling in de „Lakenhal" geojjend. na
melijk de exjjositie „Nuove Forme in
Italië betreffende de hedendaagse
kunstnijverheid. Zy wordt hier gebracht
door de „Oompagnia nazionale artigia-
ne" als enige in ons land. Reeds eerder
was deze expositie, gewijd o.a. aan
moderne potterie, textiel, meubels, ge
bruiksvoorwerpen. glas enz. In Zflrich
en Düsseldorf te zien Voordat zy in de
Lakenhal te bezichtigen zal zijn. gaat
zij naar Londen Wij hopen op deze
interessante exjpositie t.z.t. nader terug
te komen.
In een aparte zaal ls het werk der ad-
spiranten-leden opgehangen: onder hen
zijn onbetwist veelbelovende krachten,
zodat ..Ars" waarlijk nog niet op zijn
lauweren behoeft te gaan rusten.
Afwisseling bieden enige vrouwenbeel
den van Lo Molenaar, wlenS sculptureel
vermogen ook ditmaal te waarderen
eigenschappen openbaart.
Wij raden 1° aan deze vanmiddag door
burgemeester jhr. mr F. H. van Kin
schot geopende tentoonstelling in de
komende dagen te gaan bezoeken.
U kunt er uit leren, dat de „Leidse
School" nog niet is uitgestorven en in
de nieuwe generatie lofwaardig blijft
voortleven.
Daarop mogen de Leidenaars trots
zijn!
Wilt Tweehuizen: portret van me- vrouw Van Wessem.
