De Sperwer
CROMWELL
Een Zoeklicht.
GOED
SLECHT?
Bewogen Leven CV
DE KONING
ONTHOOFDT
MEN NIET
STRAFFELOOS..
Kijkjes in de Natuur
Voor de Vrouw
I OP DE BOEKENMARKT)
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 8 JANUARI - PAGINA 2
Schoolboeken over Geschie
denis zijn vaak misleidend.
Zij zijn zo positief. De Geschie
denis der Mensheid pasklaar
gemaakt voor een volk
Een van de zeer belangrijke
dingen die ons zijn ingeha-
merd is het beginsel der volks-
souvereiniteit, dat voor het
eerst in de Achttiende Eeuw
verkondigd zou zijn en in
Frankrijk èn Amerika de stoot
zou hebben gegeven tot het
ontstaan van nieuwe staats
vormen.
Hoe meer men zich echter in
de Geschiedenis verdiept, hoe
dieper wordt de overtuiging
dat ergéén nieuws onder
de zon is.
Olivier Cromwell
op 58-jarige leeftijd
ZO leefde het beginsel van de volkssouverelniteit ln het
midden van de 17e eeuw al sterk in Engeland. Daar
werd de tragische gebeurtenis van de 30ste Januari
1649, de onthoofding van Karei I Stuart, gerechtvaardigd
door dit beginsel.
Het ls een gevaarlijke daad een Koning te onthoofden.
En zij, die het vonnis vellen zoeken altijd rechtvaardiging
daarvan door aan te tonen dat de ter dood veroordeelde
zich heeft vergrepen aan de rechten van zijn volk. zodat
hij een onwaardige, een verrader is geworden Maar ook
r.ls men duidelijk heeft aangetoond dat de Koning heilige
rechten heeft geschonden, blijft toch het vellen van dit
vonnis levensgevaarlijk.
De Nederlanders hebben in 1581 hun Koning afgezworen,
omdat hij een onwaardige was, hij had de heilige rechten
van het volk geschonden. Doch de man. die in alles de
hand had. Oranje, stierf drie Jaar later door moordenaars
hand.
Zelfs in een Westers land is een Koning een merkwaardig
mens. In de ogen van millioenen volstrekt geen gewoon
mens. ook al spreken de lippen dit. Men voelt zich nog
altijd veel beter op zijn gemak bij de strengste minister,
dan bij de zachtmoedigste vorst.
In Januari 1792 beklom bodewijk XVI het schavot. Nooit
is er zoveel op een Koning gescholden dan op deze. Nooit
ls een Koning meer gehaat. Doch zU die de ..tiran" ver
oordeelden. werden spoedig daarna zelf geschoren met
het mes der revolutie en twintig Jaar later besteeg de broer
van de vermoorde vorst weer de troon.
De 30ste Januari 1649 werd Karei I Stuart onthoofd,
door een geblinddoekte beul, tegenover de feestzaal van
Bljn paleis.
HET Engelse volk had waarlijk wel redenen tot onte
vredenheid. De Koning had de rechten van het volk,
waarop dit zo trots was. genegeerd. De Koning wilde
een absoluut vorst zijn, hij wilde zijn eigen politiek, hl)
wilde zelf belasting laten heffen, naar zijn inzicht, en niet
„bedelen cm geld bU het parlement". Bovendien wilde hij
eindelijk af ran „dat gezeur over de godsdienst". Eén kerk
leek hem verreweg het beste. De Anglicaanse, waarvan hU
hoofd was, zou dat dan moeten zijn.
Er waren zoveel misdaden begaan tegen het volk. vooral
in de Jaren toen de Koning zonder Parlement regeerde.
Om maar een voorbeeld te noemen:
De beruchte „Sterrenkamer" van de Koning, had een
man. die in een geschrift beweerd had. dat de Bissohoppcn
der Anglicaanse Kerk naar Rome overhelden, veroordeeld
tot een vreselijke straf. Eerst werden hem de oren afge
sneden. daarna moest, hij aan de schandpaal 6taan
vervolgens een boete betalen van 5000.— en tenslotte
levenslang de gevangenis in.
Een ander, die beweerd had dat toneelspelen zondig
was. en critiek had geoefend op sommige hoogzeplaatsten
die het animeerden, raakte eveneens zijn oren kwijt, met
bovendien nog 5000.—.
OOK de Koningin had het toneel gesteund.
Hoe langer hoe meer wederrechtelijke vonnissen
werden geveld. De verbittering nam hand over hand
toe door de kerkelijke en de belastingpolitiek.
In het uur van de nood kwam er weer een Parlement.
Weldra brak nu de burgeroorlog uit.
De leider van de oppositie werd Olivier Cromwell. Deze,
een puritein, schiep een leger dat onder zeer strenge tucht
kwam te staan en met psalmgezang ten strijde trok. Het
was niet te verslaan.
De Koning, die de wetten had geschonden, die bovendien
uit een Huls stamde dat de Engelsen niet sympathiek
was, het Huis Stuart, werd gevonnist.
Eidoch, hU was een Koning. En al had het volk, dat
beweerde dat hij hen had verraden, duizend keer gelijk,
een Koning onthoofd men nooit straffeloos. Afgezien van
het feit, dat hü In persoon de glorie van het land Is,
zijn er ook zo velen die hun lot aan het züne hebben
verbonden.
HDE gevaarlijk het ls zich met een dergelijk proces te
bemoeien, ondervond een Nederlander. Dorlslaus
genaamd, een Jurist, die tijdens het proces de Repu
blikeinse regering rechtsbijstand had verleend.
Dorislaus was een alleszins bekwaam man. Daarom werd
hU door de nieuwe regering toegezegd aan de Engelse
gezant te Den Haag. Van huls uit was hll immers een
Nederlander.
In deze tUd had stadhouder Willem n. die getrouwd
was met een dochter van de onthoofde Koning. Karei I,
hier veel macht. Geen wonder dan ook dat de meest voor
aanstaande getrouwen van de onthoofde vorst hun heil
zochten ln Den Haag.
Men is op een of andere wjjae bekend geworden hoe
precies kan ik niet nagaan dat Dorislaus iets te
maken had gehad met het proces tegen Karei I. Weldra
wist men wat hij gedaan had: hU had deze executie ..een
schijn van recht willen geven". HU had met de Konings
moordenaars geheuld: hij was een Koningsmoordenaar.
HU was nog veel érger: hU had een Konlngmoord willen
maken tot een gercchtelUke daad!
Onder de emigranten ln Den Haag kwam een zeer
geprikkelde stemming ZU herinnerden zich hoe de Koning
geleden had. bovenal herinnerden ze zich hoe ze zelf van
hof en huis waren verjaagd.
Een groepje Schotten vormde een clan.
De Koning was ook een Schot geweest Veel meer een
Schot dan een Engelsman. HU stamde Immers van Maria
Stuart af.
Op een avond begaven ze zich, gemaskerd, geheel
onherkenbaar, naar het hotel waag Dexislaug logeerde.
Toen ze in de vestibule kwamen doofden ze de lichten.
Daarna traden ze rustig de eetzaal binnen. Er was geklik
van meseen. Geuren van vlees vulden de zaal. Allen keken
vreemd op toen daar een groepje gemaskerde mannen
binnenkwam met kennelUk slechte bedoelingen. Het
werd doodstil.
Te midden der gasten zat Dorislaus.
Hy had tot nog toe heerlük gegeten. Maar nu voelde hij
zich plotseling onwel. ZU. die daar binnenkwamen, waren
uit het Verenigd Koninkrijk. HU zag het aan hun kleren.
ZU waren gemaskerd. Hun ogen dwaalden ln zUn
richting!
Plotseling deed een der gemaskerden een stap naar
voren. HU zei in gebroken Nederlands dat ieder zich
rustig moest houden. Het ging alleen maar om één man,
een Koningsmoordenaar.
Terwijl hij sprak waren twee gemaskerden reeds de zaal
ln gewandeld, ln de richting waar Dorislaus zat.
Daar, temidden der gasten, werd Dorislaus vermoord.
De gemaskerden verdwenen even snel als ze gekomen
waren.
PRECIES een Jaar later onderging Anton Asham het
zelfde lot. Met een opdracht van het Parlement was
hij naar Madrid gezonden. Met de terechtzitting van
Karei I had hU direct niet te maken gehad Toch voelde
ook hU al spoedig gevaar. Spanje was fel katholiek. De
Stuarts hadden katholieke sympathieën, hij was protestant
en voelde dat hU een eenling was. Niemand zou hem hier
beschermen. HU zou het zelf moeten doen. Aan tafel
verscheer, hij met twi pistolen op zy.
Wat begint men met twee pistolen als duizenden vyan-
dige ogen op iemand loeren? Dag en nacht? Op een dag,
toen hij juist aan tafel wilde gaan, werd hU ln de gang
van het hotel besprongen en vermoord zonder dat hU de
kans had gekregen één schot te lossen. ZUn secretaris, die
hem volgde, werd mede opgeruimd.
Geen Ideaal, hoe schoon ook, geen leer. hoe w&ar ook. Is
in staat de mens te betomen als er een burgeroorlog is
losgebroken.
En uit de chaos, die alles dreigt te verslinden, komt de
man naar voren die weer orde zal scheppen. Na de
Franse Revolutie was dat Napoleon, „un soldat
parvenu". In de tUd waarover wU nu schrUven was het
Olivier Cromwell, een edelman.
MEN kan van hem niet zeggen dat hU van de aanvang
af de dood des Koning» heeft gewild. Eerst heeft
hU zU" uiterste best gedaan „de kool en de geit te
sparen". HU trad met de Koning ln onderhandeling. De
Koning beloofde hem. toen hU ln het nauw zat, een
begerenswaardige positie. Bovendien zou hU ridder worden
in de Orde van de Kouseband, als hU de rust voor hem
zou herstellen. Doch aan zUn vrouw sohreef dezelfde vorst:
„Als ik weer de baas ben ln mUn RUk zal lk hem een ander
lint geven, een lint van hennep".
HET ls merkwaardig, dat deze ty
pisch Europese vogel, die ook in
Nederland thuis hoort, bU zo wei
nig Nederlanders bekend ls. Niet zozeer
van naam. want van een sperwer, even
als van een havik, een valk, een bui
zerd heeft ledereen wel eens gehoord of
gelezen, maar voor de meesten zou het
niet meevallen, als zU de sperwer eens
moesten beschrUven.
Dat komt waarschUnlük omdat hU
doorgaans alleen maar in snelle vaart
voorbijflitst en zich ruet. zoals dat
b.v. bU een buizerd he tgeval is. rustig
laat bekUken, op een paaltje in het
welland, of, langzaam kringend schrU
ven d, in hét blauw van de lucht.
Neen, een sperwer houdt, althans
in de zomertijd en dan speciaal in de
broedtud, niet van de openbaarheid.
Zijn nest maakt hU meest ln hoge
bomen, vooral in naaldhout en wie
daar bU zou willen komen, moet een
lang niet gemakkeiUke klimpartU on
dernemen.
Van dit centrum uit onderneemt bet
vogelpaar zijn strooptochten in de verre
omgeving, om het nu maar eens te zeg
gen op de mander zoals ln de dierkun-
öeboeken en in de kranten doorgaans
over deze roofvogel wordt geschreven.
Strooptochten! Dus zoiets als' Nu
ja, hU is eigeniyk een soort misdadiger,
nietwaar? Want hU stroopt het land
af. Of „hU heft een zware tol van de
zangvogels, van de duiven en de kleine
zoogdieren." Dat klinkt meteen nog
lyrisch ook „dat tolheffen".
Zo zijn er een hele serie uitdruk
kingen en tirades, die er allemaal op
neerkomen dat men de sperwer een
mispunt vindt, wie men het best het
levenslicht maar kan uitblazen.
Gelooft U maar. dat er ln dezen een
heleboel napraterij is hetgeen de sper
wer ztln wel zeer slechte reputatie
heeft bezorgd. Waarmee ik niet wil be
weren, dat hU brandschoon ls op het
punit van vangen, doden en kaalpluk
ken van allerlei in het wild levende
vogeltjes. Och, ik heb op dit aambeeld
al zo vaak gehamerd en ik doe dat
telkens maar weer in de hoop, dat ik
hier en daar een enkeling kan berei
ken. Een enkeling die bereid is, alle
napraterij over boord te zetten en eer-
lUk het voor en tegen van deze mooie
roofvogel af te wegen.
En die ook bereid is het licht te
laten vallen op wat wij mensen zelf
al zo doen met „de gevederde vriend
jes". Hebt U zich b.v. wel eens gerea
liseerd. wat voor afschuwelijke behan
deling een gans moet ondergaan voor
dat hU op het Kerstmaal van de men
sen mag prUken met of zonder zUn
ganzenlever? Hebt U werkelUk nog
nooit van die walgelijke vetmesterU ge
hoord? Zullen we daartegenover eens
het eperwertje plaatsen (want het is
een betrekkelijke kleine vogel!) dat
voor zUn onderhoud, zijn noodzakelijke
levensbehoeften dus. zijn prooi zoekt
en doodt, niet maandenlang martelt,
zoals dat schilderachtige ganzenmoe-
dertle doet op haar boerderijtje, maar
die de prooi in een bliksemsnelle vaart
overromjaelt. zodat ze nauwelijks de
tUd heeft, een schreeuw te geven.
We weten het wel. het is een naar
gezicht, als je zoiets van nabu ziet
en het ls begrijpelUk. dat de primi
tieve naturen onder ons in zo'n geval
naar een buks of zoiets grijpen om
die „moordenaar", die ..judas', die
„WTeedaard" mores te leren.
Maar hebben zii in de zomert Ud wel
eens gezien met hoevele tientallen de
mussen en vooral de ringmussen uit
het rijpe koren kunnen opvliegen?
Prrrrrr en dan maar weer naar een
ander veld. Weet U. dat er sperwers
zijn. die dagelijks ettelijke van deze
groanversplllers opruimen? De naam
mussensperwer ls niet voor niets tn de
wereld gekomen!
En vraagt eens aan een fruitteler,
b.v. aan een aardbeienkweker en aan
de eigenaars van kersenbongerds, hoe
schadelyk de merel en de spreeuwen
voor him bedrijf zijn. Moeten zU de
sperwer, die ook onder lijsters en
spreeuwen duchtig huishoudt, dan niet
als hun bondgenoot, beschouwen? En
doen we niet dwaas als we lammeren
om een geslagen vink of een kaal
geplukte houtduif? We kunnen de na-
van een heg of wat struiken, ontwik
kelt een grote snelheid en valt d9n als
een bliksem met een enkele zwenking
van zUn rappe slanke lijf te midden van
de vogels, grist er een prooi uit en is
al weer honderden meters ver. eer het
kleine grut van de schrik ls bekomen.
Bij hun achtervolging gaan ze soms
zeer woest te werk. hetgeen hun wel
eens het leven k06t. omdat sU in hun
tomeloze vaart geen glas en geen gaas
afscheiding bemerken.
Zo komt er dan wel eens bij de prae-
parateur terecht, die met vaardige
tuur toch niet naar onze hand zetten
Nog afgezien van het feit. dat zo'n
mooi getekende slanke vogel een uitge
strekt bebost terrein of een duinland
schap ln hoge mate verlevendigt en
verfraait. Om maar niet te spreken van
de steden, want speciaal nu. in de win
tertijd. huizen er in elke grote stad wel
een paar sperwers, wintergasten, die
op een toren zpn gehuisvest, vanwaar
ze hun jachtterrein kunnen bestrijken.
ZO'N STADSSPERWER kunt U dan
wel eens te zien krijgen, zelfs wel
ln een boom van uw rustig tuintje.
Als er maar wat mussen of merels zijn
te vinden.
Hij zit. op roofvogelmanier, rechtop,
en als U scherpe ogen of een verre
kijker hebt. kunt zijn lange gele
poten zien met de dunne slanke er. zeer
scherpgenagelde tenen. Een roofvogel-
klauw op zichzelf is al een prachtig
ding met z'n hoornschubben en zwart
glanzende nageldolken. Het is ook een
merkwaardig ding, zon klauw, want
de tenen hebben aan de onderzyae
eigenaardige verdikkingen, die mls-
sohien «dat las ik in een boek over
roofvogels) dienen om het afglijden van
de klauw van de gladde veren van de
geslagen buit te verhinderen.
En nu de sperwer zelf. die onmid-
delijk opvalt door ziln bruin dwarsge-
streepte borstveren en zijn donker-
grUze rugzijde. Dat bruin is bU het
mannetje roodbruin.
Als bü alle roofvogels is ook het sper-
werwUfJe aanzlonlUk groter dan de
man. In de vlucht kunnen we deze vo
gelsoort herkennen aan de korte ronde
vleugels en de lange staart.
Ook aan de wUze van vliegen, want
als de sperwer een stadsdeel afzoekt,
maakt hij een aantal vlugge vleugel
slagen om dan met stilgehouden vler
ken verder te glijden. Komt hU dan op
een open gedeelte, b.v. een stort
plaats waar veel oud onkruid in het
zaad staat en waar tientallen zaadeters
zich te goed doen. dan vliegt hij laag
over de grond, het liefst in de dekking
Deze brief onderschepte Cromwell en van dat ogenblik af wist hij dat hU
verstandig deed alleen op God te vertrouwen.
HET oordeel over Cromwell is in de loop der eeuwen aan grote schommelingen
onderhevig geweest. In de eeuw na zUn dood was hU de Koningsmoordenaar,
die zich wederrechtelUk de macht had toegeëigend. Pas in de laatste eeuw
begint men ook oog te krUgen voor het goede dat hU voor Engeland tot stand
heeft gebracht, èn voor de Protestanten van West-Europa,
Daarover echter ln een volgend artikel.
REIN BROUWER.
-3
hand aan het dode vogellichaam de
oorspronkelUke vorm weet te hergeven.
En zo kwam ik aan de opgezette sper
wervrouw. die, de vleugels gespreid en
als 't ware gereed tot de flitsende vaart
in de ruimte, mijn kamera and siert.
SJOUKE VAN LER ZEE.
Waf eten we deze week?
Het Nederlands Zuivelbureau sohrUft
ons:
In het midwinter seizoen komt er
een heel speciale lekkernU aan de
markt. Het is de tamme kastanje.
Reeds onze voorouders waren er grote
liefhebbers van en gedurende de lange
winteravonden, ais de hele familie ge
zellig rond het haardvuur zat ge-
sohaard, plaohten zij de kastanjes in
de hete as te poffen en dan met wat
boter te eten. Nog wordt dit gedaan,
maar we hebben ook andere methodes
leren kennen om deze smakelijke
vruchten te eten; één van deze ls ze
te koken met spruitjes, werkelUk een
uitgezochte combinatie!
Zondag: Kopje bouillon van klap
stuk met kaastoart. rundvlees, spruit
jes en kastanjes, aardappelen, gebra
den appelen met warme vanillevla.
Maandag: Koud vlees, koolraap,
aardappelkoekjes, warme macaroni-
pap.
Dinsdag: Uien gevuld met gehakt,
rijst, fruit, (rest gehakt braden voor
Woensdag).
Woensdag: Gehakt, groene kool,
aardappelen, stoofperen.
DonderdagKaascrcquetten. knol-
selderU. aardappelen, fruit.
Vrijdag: Gestoofde vis. winterwortel
in blokjes, aardappelpurée, warme
broodschotel.
Zaterdag: Nasi-gor eng, yoghurt-
coupe met banaan.
Recept: Kaastoast. Keurig gelijk»
sneetjes bro>«d zonder sorst. worden
beboterd en naast elkaar op een bak-
plaat gelega. Dan zeer dik bestrooid
met geraspte kaas eventueel ook wat
zout en peper. Kort voor het gebruik
wordt de plaat ln een hete oven ge
schoven, zodat het brood goudbruin
wordt en de kaas gaat smelten. De
kleur mag vooral niet donker worden,
dit geeft de kaas een bittere smaak.
Recept: Uien gevuld met gehakt.
Neem hiervoor 4 grote uien, 100 g
gehakt, boter, (paneermeel). De uien
schoonmaken, ln water koken gedu
rende 15 min. Uit het vocht nemen,
een kapje afsnUden en de uien voor
zichtig met een theelepeltje uithollen.
Hetgeen uit de uien ls genomen zeer
Rjn maken en door het gehakt men
gen dat verder op de gewone wyze is
aangemaakt. De uitgeholde uien vul
len met gehakt en naast elkaar ln een
vuurvaste schaal plaatsen: bestrooien
met paneermeel, hier en daar stukjes
boter plaatsen en de schotel gedu
rende uur in de oven gaar en licht
bruin laten worden. Bij gebrek aan
een oven kan de schotel met een dek
sel op een matig vuur geplaatst wor
den.
Aya Zikken. „Als wU groot zUn,
dan misschien
De Arbeiderspers, Amsterdam
1954.
Aya Zikken. die met haar novelle
„Het Godsgeschenk onbegrepen" een
opvallend debuut heeft gemaakt, heeft
deze novelle snel door een roman la
ten volgen. Het lUdt geen twUfel of
ook deze roman heeft zeer interessante
kanten en is vooral romantechnisch
van voortreffelUke kwaliteit.
Het echtpaar Bert en Erie gaat met
vacantie de bergen ln. Deze mensen
zUn ongeveer tien Jaar getrouwd en
hebben drie kinderen, die thuis zUn
gebleven. Met dit huwelUk is niet veel
meer mis dan er gewoonlUk met hu
welijken die tien jaar geduurd hebben,
mis ls en waarbU de echtelieden eigen
lijk geen ander contact hebben dan
die echtverbintenis zelve. Door een
klein ongeluk moet Erie in de berghut
achterblUven, terwUl Bert in de nacht
naar het dal gaat om hulp te halen.
Van deze periode van alleen zUn
maakt de schrijfster gebruik om hen,
leder voor zich, een belangrijke pe
riode uit hun leven van vóór dit hu
welUk te laten overdenken.
De periode van Erie heeft betrek
king op de tUd toen zU ongeveer zes
tien jaar was en ln een ambivalente
verhouding was komen te staan tegen
over twee broers.
Uitstekend ls dit slecht aangepaste
meisje getekend en interessant is haar
conflict met de wereld. Minder aan
vaardbaar zUn de Jongens, Michael en
Marcel, die eerder als volwassenen
tl.uis zouden horen In Huxley's ..Point
Counter Point" dan ln dit middelbare
schoolmilieu: een vergelUking overi
gens waarin de waardering voor de
creatie v3n die beide karakters opge
sloten ligt. Deze figuren bevnden z'ch
alleen maar niet op hun plaats. Dit
zwakke punt ln Aya Ztkkens roman is
eigenlUk meer een merkwaardigheid
dan een aperte fout; men krUgt wei
eens het gevoel dat de Intelligentie
van de schrUfster die van haar sujet
ten de baas ls. En eveneens dat haar
occupatie met hun inwendige conflic
ten haar afleidt van reëel beschreven
gebeurtenissen. Een klein bcwUs daar
van trof mU in de beschrijving van
het meisje Janna, dat ,jnet een ver
veeld gebaartje de inhoud van het
zakje ln haar mond" schudde. In dit
zakje blUken bonbons te zitten, zodat
de critlsche lezer zich afvraagt hoe
groot de mond van deze Janna dan
wel moet zUn.
Ook de vader van Erie, die juist op
het mement dat het conflict tussen
haar en de beide broers ls toegespitst,
overgeplaatst wordt en zijn dochter op
slag meeneemt naar een andere stad,
ls teveel de befaamde deus ex machi
na. ofschoon het duidelijk ls dat de
schrUfster dit conflict Juist ln zUn af
gebroken vorm nodig heeft.
VoortreffelUk echter is de episode
Bert. De beschrijving van diens eerste
huwelUk met een weduwe met twee
kinderen. Is werkelUk met meester
hand getekend in een realisme, dat
a a intelligente subtiliteit en helder
heid niets te wensen overlaat.
Een enkele maal gaat de schrUfster
terwllle van de dramatiek over de
schreef. Het ls bUna niet te aan
vaarden dat een man. hoe sukkelach
tig ook, het zich zou laten welgevallen
dat zijn piano verdwUnt. dat zUn
werkkamer op slot wordt gedraald of
dat zijn vrouw achter zUn rug met
zUn directeur ging praten over zun
overplaatsing.
Om achter de reden van deze over
matige tirannie van de vrouw Terry
te komen, zou men ook de psychologi
sche pelling van haar vorige huwelyk
moeten kennen. Want het zal toch
niet in de bedoeling van de schrUfster
gelegen hebben, om deze Terry alleen
maar als een gevaarlUke nulliteit te
hebben willen plaatsen tegenover de
superieure figuren van Bert en Erie.
Uitstekend ls weer de Invloed gesug
gereerd, die de vroegere ervaringen
van deze mensen hebben op hun ver
houding tot elkaar en merkwaardig
genoeg is ook hier weer de mannelijke
component de beste.
Alle» welbeschouwd is „Als wy groot
zUn, dan misschien een zeer
interessante hedendaags geörienteer-
dr roman en Aya Zikken een schrijf
ster. die hoog boven Iedere middel
matigheid uitsteekt.
David de Jong. „De glazen
wand". Uitgeverij Contact. Am
sterdam 1954.
Een roman te schrUven over een
dichter is een hachehjke onderneming.
Door dit onderwerp aan te snUden
toch. zal iedere schryver een hoeveel
heid materiaal uit het eigen wezen
putten en gevaar lopen in conflict te
komen met het fictieve gedeelte van
zyn creat:e. dat de brug moet zUn tus
sen biografie en roman.
Joris de Hurlu ls de dichter, die te
gronde gaat aan zUn onmacht tot le
ven. Deze onmacht wordt door de
schrijver tot twee bronnen terugge
bracht. De eerste ls zUn tragische
jeugd tussen een idealistische vader en
een onbevredigde moeder, heen en
weer zwalkend tussen Amsterdam en
Wenen. De tweede bron vinden wU ln
zUn dichterlUke geaardheid: een ge
aardheid waarmee het altijd al moei-
lUk schipperen is, doch die in de he
dendaagse tUd. waarin de rede en de
verbeelding nauwelijks meer aan bod
komen, welhaast desastreus is.
Carla, rijn vrouw, iemand bU wie de
vitaliteit en de ruimheid van gevoel
en begrip in een uitzonderlUk even
wicht zUn. spant haar uiterste krach
ten in om hem een plaats in het leven
in te ruimen waar hy volgens zUn
aard en aanleg bestaan kan, doch ook
hiervan is het resultaat averechts. In
zyn eenzaamheid komt Joris helemaal
niet meer tot werken en in zUn ge-
desoeuvreerdheid meent hu dat hU
Carla niet langer „in de weg moet le
ven". Een zelfmoord en een moord -
de laatste mislukt - zUn het einde van
dit sombere bestaan.
„De glazen wand" is een goede ro
man op een breed plan. De brede
achtergrond geeft de uitzonderlijke
figuur van Joris het gewenste relief,
doch de tragiek van dit leven ligt
niet ln de tegenstelling met de om
geving, maar eerder in de levenson
macht van Joris. Dit geeft de schrij
ver ook duidelUk te verstaan. Ten
overvloede zU hier nog gezegd dat
deie levensonmacht - en dat moet
een ieder die dit boek leest duidelUk
zUn - met het dichterschap niets te
maken heeft.
CLARA EGGINK
