Tropische landen maken het de blanke
i DE SLAAPMUTS
KÓMT NOG WEL....
kolonisten niet gemakkelijk
Kolonisatie slaagde sporadisch
slaagde
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCII DAGBLAD - VRIJDAG 31 DECEMBER - PAGINA 4
Geslaagde blanke kolonisten in de tropen: een welvarende en in een
mooie omgeving gelegen veeboerderij in de laaglanden van Costa
Rica, aan de Golf van Nicorja
DE EUROPEAAN IN DE TROPEN
DE Europeaan vestigde zich vooral
in dunbevolkte en achterlijke
landen, daar dichtbevolkte ge
bieden Ln het algemeen moeilijk te be
ïnvloeden zijn.
Was de gezondheid ln de tropen
perfect, was er geen inheemse bevol
king en de bodem er voortdurend
vruchtbaar, dan zou er een blanke
bevolking kunnen wonen.
Maar, zoals we zagen, ziekten belem
meren een sterk aantal, vermenigvul
diging en activiteit van de blanken:
de inheemsen zijn dikwijls reservoirs
van virus!
Een ander gevaar vormt de sociale
organisatie: de blanke bevolking dreigt
te verworden tot een nietsdoende
aristocratie, indien ze een inheemse
maatschappij gaat domineren. Treedt
menging op. dan blijkt de Creolen
Maatschappij weinig duurzaam
Vanwege hun lager levenspeil ziin
de tropische landen niet aantrekkelijk
voor zuiver blanke kolonisatie. Deze
gelukt dan ook slechts sporadisch!
Op Costa Rica vinden we op hacien
da's blanke veetelers, die niet degene
reren. maar een eenvoudig levenspeil
hebben. Men behoeft zich hier om
gevaarlijke veeziekten geen zorgen te
maken en ook stelt een inheemse be
volking geen problemen. Verder vormen
Porto Rico en Cuba goede voorbeelden
van een geslaagde blanke kolonisatie
in do tropen. Het milieu Is er'relatlef
gezond. Het huidige levenspeil van de
bevolking is niet hoog. Men leeft er
van een kunstmatig beschermde sui
kerexport naar de V S. en de meeste
voedingsmiddelen worden ingevoerd.
Ook de blanken van de Panamaka
naalzone leven zeer gunstig en genie
ten en goede gezondhe.d: men lijdt er
niet onder het tropische klimaat. Ze
hebben er goede voeding en verfijnde
comfort.
Echter, deze employé's leven in kunst
matige economische omstandigheden,
ze hangen nJ. van Amerikaanse finan-
c.ën (het Kanaal!) af en in het geneel
niet van het land.
Ook op Saba en aan de kust van N.
Queensland zijn de omstandigheden
goed. De niet gedegenereerde Schotten
en Ieren op Saba hebben echter naast
de magere inkomsten van hun eiland
belangrijke Inkomsten aan gages van
de Amerikaanse marine, waarby ze in
groten getale dienen.
Deze diverse kolonisaties van blan
ken blijken in uitzonderlijke economi
sche en sanitaire omstandigheden te
verkeren. Zyn deze er niet dan is in
het gunstigste geval voor de kolonisten
slechte een laag levenspeil mogelijk.
OP deze laatste dag van het Jaar voelen
U en ik Anders dan op gewone dagen.
We snuiven de geur der oliebollen en
appelbeignets, waarnaar dit meisje reikhal
zend uitziet.
We weten, dat het eigenlijk maar een fictie
is het aflopen van het „oude" en het begin
van het „nieuwe" we weten bést. dat we
er morgen heus niet schoner, noch van
buiten, noch van binnen, uit zullen zien dan
vandaag, maar we „verbeelden" het ons
gra3g.
We doen alsóf, want er spoelen zoveel
mooie woorden over onze schuldige hoofden,
dat we er onmogelijk onberoerd onder kun
nen blijven en tenminste voor één moment
met de beste voornemens bezield zijn.
Oudejaarsdag en speciaal Oudejaarsavond
zijn niet „gewoon".
Er komen 's middags wonderlijke geuren
uit de keuken, we gaan op een ongewoon uur
ter kerke, er zit iets weemoedigs in de lucht,
want we weten dat er alwéér 365 dagen
achter ons liggen, die nooit terug komen en
waarvan we zeker niet het „beste" maakten,
dat we er van hadden kunnen maken.
Foto Will Eiselin, Rijswijk
Oudejaarsavond is een wonderlijke
avond.
Men ziet terug met angst en beven,
soms met huiver men kijkt vooruit: altijd
vol hoop. vol ambitie, met als pessimistische
ondergrond: het zal wel blijven, zoals het
was.
Of ge moest van idéé zijn, dat ge in het
komende jaar plotseling tot schoonheids
koningin. tot bokskampioen, tot filmster, tot
politiek hervormer of tot directeur van een
der vier grootste Nederlandse wereldcon
cerns U weet zéker, zonder reclame te
willen maken, welke „grote vier" ik bedoel
wordt uitgeroepen.
Voor de meesten onzer zijn dat onbereik
bare grootheden.
We zullen hoogstwaarschijnlijk geen van
allen in 1955 in het middelpunt van „heet
nieuws" staan.
We doen 't. als gewone burgers en burge
ressen. kalmpjes aan, voetje voor voetje de
berg op en dan weeromlaag, voor zover
gewone mensenkinderen „bergen" in hun
leven bestijgen of afdalen.
Meestal blijft de levenswandeling beperkt
tot de laagvlakte.
Dót kost op zichzelf al energie genoeg
IN die laagvlakte is Oudejaarsavond beslist
een hoogtepunt.
Er zijn natuurlijk mensen, die zich da.tr
niets van aantrekken.
Ze gaan vanavond héél gewoon naar bed,
uiterlijk om een uur of elf.
Ze „doen" er eenvoudig niet aan: ze ver
tikken het.
Ze vinden de kerkgang, het soupertje
daarna, het vuurwerk nog later en al dat
stoomfluitengedoe nonsens.
Ze trekken de dekens vér over 't hoofd en
horen niets van de climax, die 1954 van 1955
scheldt: de slag van twaalven.
Dat zijn de brompotten, de siekeneuren.
Wanneer anderen elkaar omhelzen en
met een traan in het oog het glas heffen,
liggen zij in Morpheus' armen, onwetend
van alle poezie en romantiek, die het geluk
zalig ogenblik der jaarwisseling omzweeft.
ZE weten niet wat het betekent uitgeheven
te worden boven de maalstroom der
dagelijkse gebeurtenissen, even stil te
staan in de tijd, die een seconde later weer
zijn eindeloze loop hervat, om ons naar het
onbekende mee te nemen.
Of U tot die onbekende zonderlingen
behoort, weet ik niet.
Doch wie, beladen met zorgen, gelijk wij
allen om beurten zijn, behoefte heeft aan
één avond van de 365 in het Jaar, die boven
het alledaagse uitgaat, maakt deze avond tot
een, waarvan warmte, bezieling en geloof ln
het goede uitgaat, ondanks de zorg, die hem
de volgende dag de eerste van het nieuwe
Jaar alweer omknelt.
TRANSFORMEER daarom oeze avond
allen tot een „feestelijke" en zet Uw
slaapmuts niet te vroeg op.
Luister liever tegen middernacht naar het
klokgelui, neem een enkel woord mee in Uw
hart van de duizenden mooie, die aan tafel
of door de luidspreker gesproken worden en
droom vapnacht Uw wensdroom voor het
jaar 1955.
Maar klink voor het slapen gaan nog even
op een gelukkig 1955!
De slaapmuts komt daarna nog wel
FANTASIO.
INGEWANDSZIEKTEN verzwakken
o.a. de in de tropen levende mens.
Onderzoekt men de darmen van
ren bewoner van Yucatan I Midden -
'merikal miscroscopisch, dan neemt
rien zo'n grote hoeveelheid organis
men waar, dat men zich vol verbazing
afvraagt hoe het mogelijk is, dat de
mensen de kinderjaren nog kunnen
doorkomen.
Ook tropisch Afrika dreigt met een
erote collectie ernstige of dodelijke ln-
ewandsziekten, die men vooral op-
•opt door het drinken van ongezui-
V ?rd water of het eten van rauw voed
sel.
Wormen, wier larven het menselijk
lichaam binnendringen door de huid
van de voeten, verbreiden er de be
luchte wormziekten, die men dus en
kel door contact met de grond kan op
lopen.
In de twaalfvlngerlge darm veroor
zaken talloze draadwormen ingewands
M oornissen en talrijke bloeduitstortin
een en bloedarmoede Ook lepra tiert
welig: in Nigeria is 1 van de bcvol-
lmg erdoor aangetast, in Belgisch
Congo 10
Gele koorts is een andere gesel; in
Afrika heerst deze vooral rond de Golf
ran Guinee, doch ook in Oeganda
wordt de bevolking erdoor verzwakt.
SLAAPZIEKTE TEISTERT
GEHEEL MIDDEN-AFRIKA
GEHEEL Midden-Afrika staat on
der de dictatuur van dc Tsetse-
vlieg. Dit insect, verwant aan
onze huisvlieg. veroorzaakt de gevrees
de slaapziekte, een ziekte, die jaarlijks
tienduizenden doden veroorzaakt. Uit
grote gebieden wordt de mens door
deze vlieg verjaagd en hele dorpen
worden erdoor ontvolkt. In enige ja
ren stierven rond het Victoria Meer
ruim een half millioen mensen aan
deze ziekte. Ook in het stroomgebied
van de Congo treft men geweldige ge
bieden. die als uitgestorven zijn door
deze ziekte.
Rond het Tsaad Meer is het niet
veel beter.
De verwekker van deze moordende
ziekte is "n kleine parasiet. Trypano
soma, die in het bloed van de zieke
leeft. De besmette mensen krijgen
koorts en uitslag, worden steeds ma
gerder, velen worden dol en tenslotte
komt het tot het symptoom waarnaar
de ziekte genoemd is: de zieken sla
pen dagelijks 15-20 uur lang. tot de
dood hen tenslotte uit hun lijden ver
lost.
tot de bestede arbeid niet genoeg op)
of het korter maken van de periode
van braakligging En de eerste metho
de valt zeker te verkiezen!
INSTABIELE BRAZILIAANSE
BEVOLKING
DE snelle uitputting van de bodem,
alsmede de armoede van de boer
uiten zich veelal in een instabiele
bevolking.
De blanke Braziliaanse bevolkings
groep illustreert dit wel zeer typerend.
Het is een weliswaar niet zuiver blan
ke groep, maar het is toch een tot de
Europese beschaving behorende, in de
tropen koloniserende bevolking. Me
rendeels zijn het Z.O. Europeanen, die
in hun geboortelanden aan een zeer
laag levenspeil gewend waren.
De eerste kolonisten (Portugezen)
pasten het ladangsystcem toe en ver
zamelden bosproducten. Werd het
verzamelen echter minder lucratief,
dan gingen sommigen niet weer tot de
landbouw over.
De landelijke Braziliaanse kolonis
tenbevolking was opmerkelijk insta
biel: honderdduizenden boeren trok
ken gelokt door een snel fortuin weg.
Men zooht dit dan hetzij in goud. dia
manten etc., zoals in de 18e eeuw ln
Mihas Geraes, hetzij in nieuwe aan
plantingen of in de hoge salarissen, die
de sinds kort te Sao Paulo gestichte
fabrieken beloofden. Alleen in Z.-Bra-
zilië ontwikkelde zich een werkelijk
blijvende boerenstand, in een minder
warm en regenrijk milieu.
Tot op heden worden in Brazilië de
gronden verruineerd: het gaat om ex
port, dus om onmiddellijke winst en
men neemt geen voorzorgen. Zo trekt
in Sao Paulo de koffie van Oost naar
West, met achterlating van geruïneer
de gronden.
TROPISCH MILIEU VOOR
VEETEELT NIET GUNSTIG
DE tropen zijn niet gunstig voor de
teelt van groot vee. De runderen
zjjn er aan ernstige ziekten bloot
gesteld: malaria, longontsteking, run
derpest, etc. richten hele slachtingen
Trouwens, het tropisch klimaat is
ook niet gunstig om de veeteeltproduc
ten als vlees, melk, boter en kaas te
bewaren.
Het bedenkelykst is echter het feit,
dat het gemiddelde weiland in rle
tropen maar weinig voedingswaarde
biedt: de grassen worden snel taal en
bezitten slechts weinig fosfor, dat voor
de groei van het vee zo nodig is. Deze
tekorten zijn weer te wijten aan de
armelijkheid van de tropische gronden.
Het gevolg is nu, dat het vee lang
zaam groeit (6 tot 7 Jaar nodig heeft
om volwassen te worden) en enorm
veel ruimte behoeft om zich te kunnen
voeden.
De mens heeft zich hier bij de na
tuurlijke omstandigheden aangepast.
Hij bedrijft n.l. weinig veeteelt én zijn
voeding is bijna geheel vegetarisch. Bij
de landbouw maakt hij ook weinig van
dierlijke hulp gebruik.
DE INDUSTRIE
WEINIG industrie vindt men
meestal in de tropische landen.
Vandaar dat het veelal econo
misch achterlijke landen zijn, die voor
hun gehele technische vooruitgang
van Europa en Amerika afhangen.
De natuurlijke omstandigheden zijn
er ook minder gunstig voor een in
dustriële ontwikkeling dan bij ons; er
is weinig steenkool. De even vel In
Brits-Indië in opkomst zijnde industrie
tobt met het probleem dat de steen
koollagen, waarvan ze zich bedienen
kan. zo ver van de industriecentra
verwijderd liggen. China van de ge
matigde zóne. heeft veel meer steen
kool dan Brits-Indië en tevens een
lagere kostprijs. Men zal de Brits-
Indische industrie dus moeten be
schermen.
Het tropisch woud levert ook geen
basis voor een industrie: de bossen
zyn heterogeen, bevatten veel waar
deloos zacht hout, terwijl het wordt
gekenmerkt door een langzame groei.
Dikwijls heeft men een tekort aan
bewerkbaar hout en moet men dit zelf
importeren.
De armoede aan steenkool vormt een
belemmering voor de ontwikkeling van
de tropische landen. De respectabele
rijkdom aan witte steenkool, zoals b.v.
ln Equatoriaal Afrika, zal dit gemis
lang niet kunnen compenseren.
Vele ziekten bedreigen mens en dier
Terecht hebben de tropen - die streken dus, welke tussen
de keerkringen besloten liggen, als Midden Amerika, het Noorden
van Zuid-Amerika, het merendeel van Centraal Zuid Amerika en
Afrika, behalve dan het gebied ten Noorden van de Sahara en ten
Zuiden van de Kalahari, Noord Australië, Nieuw Guinea, Zuid
Azië en de Indonesische Archipel - de reputatie veel ongezonder
te zijn, dan de landen van onze gematigde zone.
Alle ziekten, die vrij hier kennen, heersen ook in de tropen,
terwijl op onze breedten de vreselijke tropische inheemse ziekten
en epidemieën onbekend zijn. Een en ander maakt, dat de in de
tropen levende mens sterk geremd wordt in zijn psysieke en
psychische activiteit
Het oogsten van suikerriet op een plantage van Cuba. Vanwege het
snelle verlies door gisting, nadat het riet is gesneden, moet het met
spoed naar de suikerfabrieken worden gebracht voor het extraheren
van het sap. Met ossekarren wordt het van het veld naar de spoorweg
gebracht. Vervolgens wordt 't snel naar de fabrieken getransporteerd.
EVENALS de mens ontkomt ook
het dier niet aan ernstige en tal
rijke ziekten. Zo lijden bijv. de
langarmige apen van Siam veelvuldig
aan verlammingsverschijnselen, draad
worm- en ingewandsziekten. Runderen
worden in equatoriaal Afrika door de
slaapziekte aangetast: schapen kun
nen in de tropen niet bestaan. Oor
zaak van dit alles is de Intense en on
afgebroken heersende warmte, de
vochtigheid van de lucht, benevens
een te groot en te rijk door regenbuien
gevoed wateroppervlak.
Het meest verbreid is de malaria:
bijna leder mens in de tropen is er
min of meer door aangetast en ver
zwakt. Het werk lijdt eronder, de land
bouw wordt verwaarloosd, hetgeen* de
voeding weer nadelig beinvloedt en zo
ontstaat er een vicieuze cirkel, die
v. eer een gunstig terrein voor andere
ziekten schept.
Bovendien kan de malaria een epi
demisch karakter aannemen en aldus
grote gebieden teisteren. Zo ligt de be
ruchte malaria-epidemie van 1931-"35
op Ceylon, waardoor meer dan 100 000
mensen stierven, nog vers m het ge
heugen.
Zonder warmte en een overvloed aan
water kan de malariamug niet be
staan. De door het Insect verbreide
ziekte is grotendeels verantwoordelijk
voor de middelmatige gezondheid, het
zeringe aantal, de matige werklust,
het statisch demografische karakter
cn de verlate beschaving van de tropi
sche bevolking.
Dit kleine insect houdt de ontwikke
ling tegen, want de ploeg kan men in
Afnka slechts gebruiken in gebieden
waar men deze vlieg voldoende kan
bestrijden. De inzet van trek- en last
dieren wordt in tal van gevallen door
deze insecten onmogelijk gemaakt. Al
leen de kuststroken en de grotere ste
den weten de Invloed van de Tsetse-
vbeg te bestrijden, maar dieper het
binnenland in heerst zij onbeperkt.
Gehele stammen verkeren door deze
vliegen in de diepste armoede want ie
dere vorm van uitgebreide landbouw
wordt onmogelijk gemaakt door het
optreden van de slaapziekte.
Evenals de malaria is deze ziekte er
een van de wilde of halfwilde ratuur.
Was de bevolking talrijk genoeg om
de ongecultiveerde vegetatie, in de
schaduw waarvan het kleine insect
leeft, te laten verdwijnen dan zouden
ook deze ziekteverwekkers snel in aan
tal afnemen.
In de tropen is de stad het gezondst.
Daar immers is geen ongerepte natuur
en hygiënische maatregelen kunnen er
gemakkelijker getroffen worden dan op
het platteland.
COMPLETE LUCHTOORLOG
GELANCEERD.
REEDS jaren is men met de be
strijding van de vliegen en de
ziekte bezig. Hele bossen zijn om
gekapt of verbrand in dc strijd tegen
het insect. Plaatselijk beeft men nel
succes kunnen boeken, maar wat men
hier won ging elders weer verloren. In
ternationale samenwerking is nodig in
de strijd tegen de vliegen. Dit heeft
men ook wel ingezien en te Nairobi
werd reeds een conferentie gehouden
over de strijd tegen de Tsetse vlieg.
Nu wil men echter niets meer of
minder dan een complete luchtoorlog
ontketenen tegen deze vliegen. Er zijn
plannen opgesteld en proefnemingen
worden gedaan, om het insect op gro
te schaal te verdelgen. Immers alleen
dan heeft men kans op werkelijk suc
ces. Per parachute wil men bepaalde
bommen afwerpen, die pas ontploffen
als ze de grond bereiken. Bij de ont
ploffing worden zeer grote hoeveelhe
den verdelgingsmiddelen verspreid, die
de vlieg a h.w. van onderen af belagen.
Allereerst wil men deze methoden
ln de Britse gebieden van Afnka toe
passen. Men heeft echter het voorne
men om na gebleken resultaat, in in
ternationaal overleg te komen tot een
complete luchtoorlog tegen het rijk
van de Tsetsevlieg.
Wel een bewijs, dat gezondheidspro
blemen een dominerende plaats inne
men bij de exploitatie van tropische
streken.
UNIFORME LANDBOUW
TECHNIEK VERARMT
MENS EN NATUUR
DE tropische bodems zijn door het
klimaat armer, gauwer uitgeput
en brozer dan de onze. Vaak zijn
ze arm aan basen en aan assimileerba
re fosfor, voorts matig voorzien van
humus en dikwijls zuur. Door de hoge
temperatuur lijden ze grote verliezen
aan stikstof. De opbrengsten zijn dan
ook lager dan hier; mest heeft in de
tropen een veel kortere uitwerkings
periode dan bij ons. De organische
stoffen worden er snel ontleed en ge
reduceerd tot oplosbare mineralen en
ze gaan gemakkelijk in de grond ver
loren. Vele termieten voeden zich met
humus en zijn aldus de vernielers
daarvan. Want, hoe minder humus,
hoe sterker de uitloging en hoe ar
mer de grond.
De inheemse landbouwtechniek is
in de tropen overal dezelfde: het is
een rondtrekkende landbouw op afge
brande stukken bos. met lange perio-
den van braakliggen. Ze valt te verge
lijken met de ladang ln Indonesië.
Eerst ontdoet men de bomen van een
strook schors: Daardoor drogen ze
uit. Kapt men alleen de takken, dan
laat men deze drogen: daarna ver
brandt men alles en de as wordt als
mest gebruikt. In Afrika bestaan
stammen, die alleen voor de as stuk
ken bos kappen. Er ontstaan natuurlijk
geweldige ravages. Ook kapt men wel
de kruin en de grote takken.
Het oneconomische van dit procédé
valt terstond op: men verkrijgt welis
waar as. doch vernietigt tonnen orga
nisch materiaal, welke men had kun
nen benutten voor timmerhout, voor
de papier-, pulp-, en houtindustrie
etc. Evenwel vormt het ontbreken van
communicatiemiddelen een grete han
dicap voor een rationele exploitatie
van het woud.
Bij de meest vermoeiende arbeid, de
ontginning, gebruikt men veelal de
hak. Immers het vuur vernietigt de
wortelstokken van de grote grassen
niet en de boer moet ze er met de hak
uittrekken, om te voorkomen dat de
wilde grassoorten de graangewassen
verstikken.
Na de eerste regens begint het zaaien.
In een met een stok in de grond ge
maakt gat worden enkele korrels ge
legd, welke men door een voetbeweging
met aarde bedekt. In de regel brengt
men diverse soorten zaden en knollen
ln de grond.
Dank zy deze gemengde cultuur, die
de gronden dan in bezit nemen, wordt
de aarde weer bedekt met een dicht
plantenkleed, dat haar enigszips tegen
de erosie beschermt.
Wanneer de vruchtbaarheid vermin
dert en zich slechte grassen ontwikke
len verlaat men de velden weer: deze
komen dan wel voor een periode van
vijf jaar aan het bos terug. Maar aan
gezien deze „droge cultures" de grond
zeer snel uitputten, moet de bosgrond
wel 25 tot 30 jaar braakliggen, opdat
een voldoende hoeveelheid organisch
materiaal haar weer toekomt.
De zwakke zijde van het ladang-
systeem is, dat het de bevolkingstoena
me niet kan volgen. Het berust op een
zeker evenwicht dat gehandhaafd is
tussen de mogelijkheden welke de na
tuur spontaan biedt en de behoeften
van de mens. Bij bevolkingstoename
zal men moeten kiezen tussen toepas
sing van een andere methode, bijv. ge
ïnundeerde rijstcultuur (maar dan zo
mogelijk ln de vlakten, want de zeer
kleine terrasjes brengen in verhouding
