Een Zoeklicht.
„DE ZES VROLIJKE POESJES'
ORSINI BELEED SCHULD
O
O
Geen geweld, maar zelfverloochening
H
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCII DAGBLAD - ZATERDAG 11 DECEMBER - PAGINA 2
NIEUWSTE ONTDEKKING:
y OP DE BOEKENMARKT
VE
V z
VERRASSING van het mu-
zlekseizoen: „The six jolly
cats" (De zes vroiyke
poesjes).
Nauw uit de wieg gekropen,
verbaasden zij gisteravond voor
het eerst in de Stadsgehoorzaal
een massaal opgekomen publiek
door hun uitzonderlijke muzi
kaliteit en verrassende techniek.
Een gezegende primeur voor
Leiden!
Het mag ongeloofwaardig he
ten, maar tóch ls het zo!
Deze zes spruiten van een to
taal onmuzikale vader en een
even totaal onmuzikale moeder,
leverden het onomstotelijke be
wijs, dat de wetten der erfelijk
heidsleer radicaal omvergewor
pen kunnen worden en men
daar geen vaste lijn meer in
ontdekken kan.
Het was een groots moment,
toen zij gezessen de zaal bin
nentrippelden en jolig wuivend
met hun staartjes voor het da
verend welkomstapplaus dank
ten.
HET werd doodstil bij het
openingsnummer.
We hoorden vele cory-
pheeön. maar deze entrée span
de de kroon!
Het ..Poesje mauw. kom eens
gauw" was een schitterende
ouverture tot een veelzijdig pro
gramma, dat niet naliet de ge
moederen tot laaiend enthou
siasme te stemmen.
Het waren de twee jongste
spruiten, die hiervan een onver
gelijkelijke interpretatie boden:
een duet. zó ragfijn en heider-
glanzend over de toetsen neer-
gepareld, dat men eenvoudig
versteld stond over zulk een
jong meesterschap, dat hier on
verwacht tot openbaring kwam.
Velen braken zich er het hoofd
over hoe het mogelijk was. dat
deze poesjes tot zo een prestatie
In staat waren I Maar er werd
hun geen tijd gelaten het hoofd
verder te breken, want de vol
gende minuut waren er weer
twee anderen naar voren ge
sneld. op hun draaistoeltjes ge
wipt en volkomen verdiept in
het welbekende „Mijn klein Mi-
netje, bezorg mij een pretje".
ZO volgde het ene héérlijke
nummer het andere.
Steeds opzienbarender,
steeds verwonderlijker, steeds
kunstvoller.
Duetten, trio's, kwartetten,
kwintetten en zelfs een slot-
sextett. het onvergankelijke en
onvergelijkelijke „Kitten on
the key's", met een verbluffen
de virtuositeit en een zuiver in
stinctief aanvoelen van het mo
dernste rhythme weergegeven,
klonken over de hoofden der op
gewonden en overrompelde
schare.
Telkens leek het, alsof de
©tadszaal op instorten stond.
Zó geestdriftig waren de toe-
Juichingen, zó stormachtig was
het applaus van een auditorium,
dat alle sensaties van deze tijd
als op slag overtroefd wist door
dit optreden van zes jeugdige fe
nomeentjes. die enkele weken
geleden In het dierenpark van
Parasjaslawl in de Oekraïne ge
boren zijn en met een speciale
vergunning der Sovjet-autori
teiten van achter het IJzeren
Gordijn naar Lelden mochten
reizen.
Aan Rusland de eer voor deze
verwonderlijke ontdekking
HET zou ons niet verbazen,
indien deze poesjes van
Lelden uit hun roem zou
den vestigen en uitdragen: niet
alleen in vele steden van ons
land. maar ook In gans Europa
en in gans Amerika. Ter ver
broedering der wereld!
Dit festijn van klank en char
me. nog verhoogd door de ver
rukkelijke keelge'.uldjes dezer
nog zo geheel onbedorven dier
tjes. die op zichzelf al één voor
cén ontroeren en met deze
geluidjes hun spel aan het toet
senbord zo schattig omlijsten,
slaat -edere tot nu toe geboden
„show" volslagen ln het niet.
Men zij gerust!
Zij zullen nog een week lang
avond aan avond een
propvolle Stadszaal in hun ban
slaan.
Op het slotconcert verwacht
hun impresario de 100.000ste
bezoeker(bezoekster).
Hem of haar wordt een vijf-
weekse reis naar de landen ach
ter het IJzeren Gordijn met
alle gemakken van dien aan
geboden.
Siberië incluis.
Zes lieve poesjes
En dón dat spel!
Hoe fs het mogelijk
Verwondert het U. dat de we
reld er ademloos van wordt?
FANTASIO.
Bert van Aerschot. „Bittere
Wijn". A. W. Bruna en Zoon.
Utrecht 1954.
Er zijn schrijvers, die in staat zijn
om aan één individu een tijdsperiode
of een maatschappijstructuur te de
monstreren. Tot dezulken behoort Bert
van Aerschot. Wat hij door middel van
de lotgevallen van zijn John Drnes op
roept, ls het geestelijke luchtledig
van de geldmaatschappU. Draes, het
prototype van de selfmade man, is van
arme slokker opgekomen tot bouw-
magnaat met behulp van een finan
ciële acrobathlek en een ..het doel hei
ligt de middelen "-mentaliteit die beide
noodzakelijk schijnen te zijn om het te
brengen tot zakenman van interna
tionaal formaat Geld en nog meer
Teld is bet doel van lov-n
en wraak op de wereld die hem als
"en ..onder o-H-» knaap met een veel
ta groot hoofd aa het begin van de
startbaan heeft eezet On het moment
van ziin mogelijke ondervarg drinet
''et voor het eerst tot hem door „h'J
had nooit nagedacht over zichzelf-
dat hij er met al zijn welvaart ni«'s
00 vooruitgegaan ls en dat hit n!"t
anders bpeft kunnen konen dan de
.bittere wijn" van het lege leven, van
het versleten liohaam en van de lief
deloze hebzucht.
'De wijze waaron de schrijver de
tocht van de. In de drank vergetel
heid zoekende, man door de avond
lijke stad beschrijft en hem laat ver-
volren door de Nemesis van de her
innering is In zijn bondigheid even
meesterlijk als aangrijpend.
Willem de Geus en W. Boel
houwer Sr. „Rond de Horizon"
- H. P. Leopolds Uitgeversmij.
Den Haag 1954.
Een kloeks zeeroman ls .Hond de
Horizon" van Willem de Geus men
herlnnere zich zijn „Wilde Vaart'
en W. Boelhouwer. De avontuurlijke
en bijna noodlottige reis van de vler-
mastbark „Condor" sohijnt op hlstorl-
sohe gegevens gebaseerd te zijn en het
feit, dat dit zellsohlp ln de praktijk
een vrouw tot kapitein had, draagt
niet weinig bij tot het brengen van
variatie ln de spanningen, die uiter
aard al ontstaan tussen de shellbacks,
die ln de vorige eeuw de kleine sche
pen met hun grote zeilen over de
zeven zeeën haalden. Goede manne
lijke vriendschap enerzijds, tirannie
en wraak anderzijds vullen de kleine
scheepsruim te met een ziedend leven,
waarin uiteindelijk alles wijken moet
als het om het behoud van het schip
gaat.
Dat de Nederlander De Prammer,
die ondanks een niet helemaal kraak-
wlt verleden, een verstandig leider en
een puike zeeman blijkt te zijn, aan
het slot het aanbod van hart en schip
van de kapitelnse niet aanvaardt, ls ln
overeenstemming met de vrijheids-
bewuste aard van deze lieden.
Dola de Jong. „De Thuiswacht".
Em. Querldo. Amsterdam 1954.
Dola de Jong heeft enige Jaren g?-
waoht voor zU haar roman „En de ak
ker is de wereld", waarmee zit In 1947
de prozaprijs van Amsterdam ver
wierf. een opvolger gaf. Dat zij onder
tussen niet stilgezeten heeft is dui
delijk merkbaar in haar nieuwe boek
„De Thuiswacht", dnt van een uitzon
derlijke gaafheid blijkt te zijn. Even.
wichtig en nauwgezet, geheel toege
spitst op de psychologische eeben
nissen ln de beide mensen beschi
zij het botsende samengaan van taM
jonge vrouwen. Bea en Erica d Vi£
tot hun ongeluk tot elkaar aanzet™?
ken voelen. Erica, wie oen ie,«S
trauma heeft gevoerd tot een bmtf*
maatschappelijke wispelturigheid
erotiek, maakt het Bea de zedelijk
schoolde. die Erica niet anders
geven dan haar genegenheid dl» 7,,2
uit op de moederliike zorgende en b,
zorgde wijze, een tijdlang onmogei
om haar eigen levenslijn te volg
Het drama van deze vriendschap vinSI
zlln katbarsis in de tlidsomstandieh».]
den. Door de Duitse tvzettlnp
symboliseer-! in de afzichtelijke n>5i
der van Erica, vindt het korte i',u|
en stuurloze leven van Erica een hi
roïsch einde.
Terecht zegt Marni* Olisen
deze roman, dnt „het ee'heel
haast klass'eke allure kriigt" iets
men van „En de akker is de vtti
ongetwijfeld niet zou kunnen z:2~,
Doch het moge vreemd kllnkta
ondanks mijn waardering voor d«
nieuwe roman geef ik persoonlijk i
voorkenr aan de ongnve. wannbloe
dige. poëtische eersteling boven dn
perfecte, evenwichtige, foutioi
tweede roman.
Virgil Greorghlu. „De man dli
reisde". Uitgcversmü Pa*.
s-Gravenhage z. ,j.
Gheorghiu. bekend geworden m
zijn „Vijf en twintigste uur" en m
,JDe tweede Kans" beschrtlft in j
man die alleen reisde", het korte tri
glsche leven van de dichter Trajj
Matlsi. Zijn harde overgcvulde
lingsjaren Matise is een ttjdlü
tegelijk soldaat en dagbladredacteur
geven hem een vroege rijpheid
politiek inzicht, die hem geschikt mi
ken voor oorlogscorrespondent
voor de diplomatieke dienst Een rel
met een onderzeeër die gebombardeei
wordt, de roem van het, schrilverschi
in Frankrijk en eindelijk zlln ultw
ken naar Zuid-Amerika, vormen tre
fende hoogtepunten. Hoewel de aut<
hartstochtelijk geoccupeerd ls met
politieke gebeurtenissen van zijn la
Roemenië staat hü voldoen
boven dat begrip om zijn overtuirj
gen een algemeen menselijke
te geven.
Robert Croltct. „Negri. Pag
boek van een kat'
Loghem Slaterus. Arnhem 193
Zo aanvaardbaar in ziin mysteriën
sfeer als de geschiedenis van het ren
dier „Maoeno", eveneens van de ha
van deze schrijver, is. zo totaal onaa
nemelijk ls deze poezengesohieda
Een poes Pola niet Paula, zie pi
31 Negri geheten, schrijft
potig haar dagboek en moralise*
er eigenwijs en wijsneuzig op los. Hi
mensen beleven de ijselljkste mi
drama's met spoken en bljna-moon
in de entourage van natuurlijk
kasteel.
Het ls mogelijk, dat Crottet in
miauw meer hoort dan alleen 1
verzoek om een schoteltje mei
maar als zijn kat hem dit alles
teld heeft, dan moet die een afsl
meling in de rechte linie zün
Courts-Mahlcr.
CLARA EGGJNK,
Bewogen Leven CII
God schenkt een volk vrijheid, dat vrijheid waard is
W'
j ij schrijven de 14de Januari 1858. Het is avond. In de buurt van het helder
verlichte operagebouw schuifelen donkere figuren rond. Zo nu en dan blaast de
wind om het grote gebouw en doet de straatlantaarns flakkeren.
De eerste bezoekers, deftig uitgedost, schrijden reeds de poort van het grote gebouw
binnen - Geratel van wielen, klepperende paardenhoeven, weg rijdende rijtuigen die
hen naar de galavoorstelling hebben gebracht. De zaal is tot de laatste plaats uitver
kocht. Ook de Keizer zal met zijn gemalin, de Spaanse gravin Eugénie de Montigno, in
zijn loge verschijnen.
Daar waar de Keizer verschijnt, verschijnen ook vele hovelingen. De kostbaarste
toiletten zullen deze avond schitteren in het licht der kronen.
HET wordt drukker. In de verte nadert een hofrijtulg.
Snel komt deze nader. Pierl, een der gezworenen
van de Orsini-groep. kijkt gespannen toe- Het ls
niet de Keizer, die in dit hofrytuig zit. Het ls Ernst
II van Saksen-Coburg! Hij herkent hem duidelijk. Als nu
alles maar niet verkeerd gaat. Als men nu de bommen
maar niet ten onrechte naar dit rijtuig gooit! De bom
men zijn voor de Keizer, die weldra komen zal. Nooit
krijgen ze meer zo'n kans.
HU loopt haastig in de richting van de plaats waar zUn
vrienden staan opgesteld. -Het Is de Keizer niet',
schreeuwt hU, ..het is de Hertog van Saksen-Coburg!"
Zijn vrienden hebben hem verstaan, doch een agent,
die belast was met de taak scherp op de menigte te let
ten. verstond ze ook en iets in de trilling van die gejaagae
stem zei hem dat er Hts niet in orde was. Daarom nam
hU de schreeuwer onmlddellUk gevangen en leidde hem
weg.
Zo was een der gevaarlijkste leden dus al Ingerekend
nog voordat de Keizer ln zicht gekomen was.
Orsinl en zijn makkers verspreidden zich. doch hielden
voortdurend voeling met elkaar. Steeds ratelden er rijtui
gen aan hen voorbij. Het getrappel der paarden maakte
hen nerveus. Er vlogen vonken uit de straatstenen en de
flakkerende lantaarns gaven veel te veel licht. Als on
heilspellende ogen kwamen zU uit het duister.
INEENS wisten ze het: de Keizer komt! Was het ge
fluisterd? Geschreeuwd misschien? ZU wisten alleen
dat hU kwam en daarom troffen zU hun voorberei
dingen. Er was veel hoefgetrappel in de verte. Er waren
veel paarden. Haastig drongen zU naar voren, elke zenuw
gespannen. Bleker dan anders, doch ook vastberadener
dan ooit Het moest gebeuren, het mócht niet mislukken
of zou een mislukte aanslag ook zin kunnen hebben
misschien?
Het hofrUtulg ratelde nader. De Keizer was reeds te
zien. HU zat naast de Keizerin-
EENSKLAPS een geweldige knal!
Direct daarop nog écn. drie tellen later de laatste.
Gerinkel van glas, gekerm van gewonden, door
dringende kreten als het gehuil van een hond in doods
nood.
Zo ongemerkt mogelijk verlaten de gezworenen het
toneel van de misdaad. Orsinl Is gewond door een bom-
splinter, niet erg. Zonder moeilijkheden vindt hij zijn
huis. Zjjn volgeling Gomez echter wordt gegrepen.
De Keizer en de Keizerin stappen voor het operagebouw
uit. ZU zUn niet getroffen. LUkbleek begeven ze zich naar
binnen, om ln de loge weer wat op het verhaal te komen.
De Keizer ls zeer opgewonden, de Keizerin ls kalmer. Zij
zegt dat ze zich aan het publiek moeten vertonen, opdat
het wete, dat hun niets overkomen ls.
Maar als ze zioh naar de balustrade van de loge bege
ven, zodat het ganse publiek hen zien kan, ontstaat er
een doodse stilte
Zo beschrUft althans Ernst II van Saksen-Coburg dit
moment in zUn boek: ,.Aus melnem Leben" En hU was
ooggetuige.
Buiten werden de doden en gewonden weggedragen en
daarna begon men met het afzetten der straten door mi
litairen, tot aan de Tullerleën. Als een lopend vuurtje
ging het door ParUs: ..Er is een aanslag gepleegd op het
KelzerlUk paar, de daders zUn ontkomen!"
Toen de Keizer die avond met zUn gemalin alleen was
in het grote palels, nadat zU honderden hovelingenhan
den hadden geschud, gingen zU naar de wieg van hun
zoon en barstten daar ln tranen uit
TOEN men de volgende dag Gomez aan de tand
voelde, bekende deze alles. HU was Immers geen ge
wone misdadiger. De wereld moest toch weten waar-
HU deed zelfs nog méér. HU zei met nadruk dat geen en
kele Franse emigrant bU de aanslag betrokken was ge
weest., Hij zelf nam het leeuwendeel van de schuld op zich.
Ook al was zUn daad een daad der duisternis geweest,
hij had die gedaan in de hoop dat daardoor spoediger
het licht der vrUheid voor zUn geknechte landgenoten
mocht schUnen.
In de gevangenis kreeg Orsinl ruimschoots de tUd
over zijn leven na te denken. Op de 11e Februari schreef
hij een hartstochtelijke brief aan de Keizer, die aan
zijn bommen was ontkomen: ..Bevrijdt mijn vaderland
Sire. en 23 millioen burgers zullen uw nagedachtenis
zegenen!"
Dit alles maakte grote Indruk op de Keizer. Gaarne
had hij de moordenaar gratie verleend, doch hU durfde
niet, want een voorstel in deze zin van de Staatsraad
bereikte hem niet. En dat was waariyk geen wonder,
want bij de bomaanslag hadden tien mensen het leren
verloren en meer dan hoDderd waren gewond.
ET proces-Orsini kreeg veel aandacht. Dit kwam coi
door de verdediger, de advocaat Jules Favre. D»:e
«as namelijk eeh der leiders van de democratische
oppositie togen de Keizer. In zijn beroemd geworden ver
dediging. die er niet op gericht was een mlsdaaa te klei
neren, maar wel om de drUfveren bloot te lei'gen. de
Orslni hadden bewogen tot deze daad. zei, hU wel zeer
merkwaardige dingen.
Dingen, die menige Fransman uit die dagen lot diep
nadenken stemde: .Is een volk zo ongelukkig om ond'f
liet juk van een tiran te geraken, dan zal het slaal van
een sluipmoordenaar de ketenen niet doen sprinten-
Dergelijke regeringen vallen door hun eigen gebreken,
en God. die de uren telt. roept katastrophen in het aan
zijn, die oneindig verschrikkelijker zijn dan de hels»
machine van een samenzweerder".
nder ademloze stilte schilderde de advocaat het sa-
rakter van Orsinl. Geen man die, met bloed bevlcut.
werkte aan zUn eigen weg naar boven. Wel een man
die nooit afgelaten had zich op het spel te zetten voo-
bevrUdlng van zUn vaderland. Vele malen aan de 1
ontsnapt, soms op wonderbaariyke wUze. zou d8,n
delUk bU hen zUn dood vinden. Doch wie nog da<-htj£l
men hier met een gewone misdadiger te doen mocht net>-
ben,, zou eens aandachtig moeten luisteren naar de orici
die zyn client vanuit de cel aan de Keizer geschreven
had, en die zijn verdediger heden, met toestemming van
ZUne KeizerlUke Majesteit, zou voorlezen.
Dit voorlezen werd het dieptepunt ln deze tragedie,
want zelden heeft de mens een document gehoord. waar-
In op zo hartstochteiyke en belangeloze wUze werd ge
tuigd van liefde voor een onderdrukt vaderland. En nooit
nog had de Fransman zo'n hartroerende bede om hulp
gehoordvoor anderen.
Toen het vonnis, de doodstraf, over Orsinl werd geveld,j
ging er een vreemde ontroering door de zaal.
P de derde Maart, tien dagen voor zijn terecht- I
schreef Orsinl de Keizer een nieuwe brief.
Hierin dankte hU hem voor de toeslemming t« -
publicatie van zyn eerste schryven en beleed bij schol - r
HU betreurde dat hU deze zware misdaad bad
en bU smeekte zijn landgenoten niet meer de gewei
dadlge weg te betreden, doch voortaan de weg Ie gaan
van zelfverloochening, toewUdlng, eendracht en deug
God zou een volk dat de vrijheid waard was, reker e
vrijheid schenken!
REIN BROUWER-
