ENMAAL AAN DE SONT.
I o
SCHOOLSLAG
Een Zoeklicht
ndergang van de „Brederode"
Zaterdag 6 November 1954
EERBETOON AAN WITTE DE WITH
„De sleutels van de Sont liggen in het IJ", zo zei men vroeger, en met deze sleutels
bedoelde men de oorlogsvloot.
De Nederlandse kooplieden uit de 17e eeuw dreven een zeer drukke handel op de
I Oostzeelanden en hadden dus direct belang bij een openblijven van de Sont.
In omstreeks 1650 kwamen er echter donkere onweerswolken aan de Noordelijke
hemel en het begon er op te lijken dat de Zweedse Koning Karei X Gustaaf „het poli
tieke evenwicht zou gaan verstoren, ten bate van zichzelf."
Onze voorouders sloegen het verloop van de Noorse Oorlog met ongerustheid
gade. Als Zv/eden de Oorlog won, zou de Sont gesloten worden. Ondanks de zeer
onvriendelijke gezichten der Engelsen en Fransen besloten ze dan ook mee te doen aan
de kant van Denemarken.
ten zag reikhalzend uit naar onze komst, want
hadden de Denen reeds uit Schonen, d.l.
n, verdreven, en verschillende Deense eilan-
De kastelen Elseneur en Kronenburg, aan
van de Sont liggend, werden genomen en zó
9t het een hachelijk avontuur moest worden
riste vloot ter wereld, de Zweedse vloot aan
)e onder de bescherming van de forten lag ln
lelstromende water.
vlj hadden de oorlog aan Zweden verklaard en
vloot was dus voorbestemd een „onmogelijke
te volbrengen.
pel van Wassenaar van Obdam. een cavalerie-
k huis uit. iemand die nog nooit „zout water
pd. zeilde de vloot uit, bestaande uit 35 oor-
4 branders en 28 transportschepen,
purde lang De wind was tegen. Admiraal van
zijn pleizter wel op! Wat deed hij eigenlijk
j Men leefde in die dagen in het Eerste Stad-
rijdperk. en na Maarten Harpertszoon Tromp,
eld was in de zeeslag bi] Ter Heide, op zijn
ip.de Brederodewilde men per sé
»zmd admiraal.
tsen was Prinsgezind, bovendien een Zeeuw,
ith was gehaat by de matrozenMen koos
van Obdam. Hy was Staatsgezind.
November 1658 kreeg hy de vyand in zicht,
te vloot telde meer zeilen dan de onze en
bevel van de zeer bekwame Admiraal Wrangel,
raartkunde mede in Hollar.d had opgedaan,
imste vice-admiraal was Hendrik Gerritsen
leeuw van geboorte, had zich in Zweden's
en en was wegens zyn grote verdiensten door
ierldderd.
liraal was die dag door jicht gekweld, doch
tn de matrozen zien dat hy. ondanks het voor
e element, over grote moed beschikte
ti wind het toeliet koerste hy op de vUand
Ir dat alleen de grootste koenheid hem de
ij bezorgen kon.
iraal Witte Cornells Zoon de With voerde
aan. op zijn schip de Bredero. De Brcdero
It een laffe Admiraal gezien en zou die ook
t zien. De Brcdero had Tromp gedragen
1. Op deze dag zou Witte de With met de
óse vloot zeilde de Sont in. ondanks ae
n het gedonder der kanonnen op de kusten,
de With zeilde voorop. Vele malen had hy
hoezen als voorhoede-Commandeur.
t de forten liet hy onbeantwoord. Met
ging het de Sont in. Maar de stroom was
t vaarwater nauw. By het overstag gaan van
|1 raakten drie oorlogsbodems en een brander
a in elkaar verward.
Kilde door. wat moest hy ènders? Misschien
'eepsvolk de bodem nog los kunnen kappen.
~u lang duren. Ze zouden zich dan nog by de
P kunnen voegen.
l«n harde bries en de wind die eerst ongunstig
f*as geweest, was een stevige halfwinder
schoten de vol-getuigde bodems door de
Daar naderde de vyandelijke voorhoede,
k ">er hen snel voorbU, <>P groot mogelijke
JJanmaat by de lonten had opdracht gekregen
f ,e vnren. Het gesehut van de vyandelyke
r e rt^htte weinig schade aan. Het smaldeel van
With voer door. Toen wisten alle matrozen
P wat de bedoeling was van „Dolle Kees".
f5 sParen voor het Admiraalschip. Snel voer
I op de hoofdmacht aan. Alles moest ving zyn
j bfn. De Bredero trilt en siddert als hy
il I* T0"e Iaag ceeft- Onmiddellyk daarna.
L °ïels d°or zyn want gieren, gaat hy
11 betwist hem de eer. Die nadert snel en
_l malc WOfdt het vyandeiyke admiraalschip
pan kogels. Het roer Is versplinterd. Sturend
»ekt de Admiraal een wykplaats onder net
Kronenburg, voor zyn reddeloos geschoten
l i e 's de strijd niet afgelopen. Alle schepen
f Vuur en roo'c- Het nauwe vaarwater en
1 reuzenelsen aan de bemanning, zy
to een overmacht, die bovendien beschermd
ncn wn de last.
De Bredero wordt aangevallen door drie grote oorlogs
bodems. doch haar Commandeur. Witte de With, weet
niet van wyken. Te midden van het oorverdovende
kanongebulder klinken zyn commando's. Plotseling
een gekraak of de wereld vergaat. Eén der drie schepen
vliegt in de lucht.
Onmiddellyk daarna gaat de tweede aan de haal. De
derde, het schip van vice-admiraal Bielkentjern. houdt
de stryd vol.
Scheepswanden worden versplinterd, zeilen wapperen
ln flarden. Terwyi de kanonnen bulderen dryven de
schepen, op de snelle stroom, tegen een zandbank.
Niemand weet van ophouden. Bielkenstjern krygt ver
sterking. Nu De With niet keren kan. wordt hy „op zyn
spiegel genomen" en later voor de boeg. Twee uur aaneen
veoht hy door. Onophoudelijk dreunen en blaffen de
kanonnen op zyn toegetakeld schip, dat elndelyk weer
vlot komt.
Zal hy alsnog de overwinning behalen?
Niemand komt de Bredero te hulp, maar ook de vijan
den zyn zwaar gehavend. Opeens.wat is dat? Er
gaat een schok door hem en er komt bloed door zyn
kleren. Nu Is zyn uie gekomen, hy wéét het. Maar de
overwinning moet óók komen. De Bredero kan toch niet
overwonnen worden?
Zyn benen beginnen te trillen. Hy gaat door de knieën,
maar nog zwaait hy zyn slagzwaard en klinken zün
bevelen. Direct daarop tuimelt hy In zee. ZUn handen
slaan In het yskoude water. De muilen der hel gaan
eensklaps open. Kanonskogels dringen de huid van de
Brederode binnen onder de wateriyn. Snel zinkt het
schip.
Vreselyk was de slag in de Sont. Toen de avond kwam
weien de Zweden naar Kronenburg. Het heetst had de
Admiraal het te verduren gehad, doch hy had, soms tegen
zeven vyanden. dapper stand gehouden. Toen hy zich
met zyn van alle kanten doorschoten bodem weer by de
vloot voegde, voelde de vurigste Oranjeklant een stil
ontzag.
WIJ verloren de Bredero en nog drie branders. De
Zweden zagen vier van hun bodems in de golven
verdwynen, drie andere werden prys gemaakt.
De volgende dag ontving de ridderiyke Koning Karei X
Gustaaf, het lyk van Witte Cornellsz de With. De
Koning was in rouwgewaad en omringd door zUn ganse
Hof. Met de meest plechtige eerbewyzen werd de dode
ontvangen. Weldra zou hij zyn laatste reis ondernemen
naar het vaderland. En nu. 300 jaar later, Is de
„Brederode" teruggevonden.
NS leven zou een vreemde
leegte vertonen wanneer
de lessen, cursussen en
veelsoortige vormen van onder
richt, die vrywel zonder uitzon
dering onze aandacht en zorg
vragen, direct of indirect, plot
seling wegvielen.
Daarom kan gezegd worden:
de polsslag van het leven is voor
een groot gedeelte de schoolslag.
Rekenen, talenstudie, muziek,
sport, ook bybels onderricht,
WOORD
VAN
BEZINNING
kan ik zwemmen!" Dat wil niet
zeggen, dat je op kunt houden
met oefenen, maar het begin is
er en dat is nog steeds het halve
werk.
DE avonddienst in de Hoog
landse kerk. vorige Zon
dag, onder de titel „De
kerk zingt", bewyst. dat de
vreedzame maar dikwijls te
leurstellende stryd voor het
geesteiyk lied niet tevergeefs is.
Een verrassend grote schare
zong bereidwillig en enthousiast
in de slag. door Adriaan Blan-
kenstein op sobere wyze aange
geven.
A
vragen oefening, volgens een be
paalde methode.
Het schoolse element, de da-
geiykse of wekeiykse regelmaat
van zoveel uren les, het pro
gramma van de leergang en de
onvermijdelijke exameneisen, ge
ven dikwyls het onbehaaglijke
gevoel van dwang en onvryheid,
maar je moet nu eenmaal de
slag van Je beroep of hefhebbery
te „pakken" krygen.
Het duurt bij de een langer
dan by de ander en sommigen
moeten het gestelde doel prys-
geven. maar telkens komen jon
geren of ouderen zo ver. dat zy
het werk. waarvoor zy worden
opgeleid één kunnen. Zoals een
jongen of meisje met een stra
lend gezicht thuis komt: „Nu
LANGZAAM maar zeker is
het duideiyk geworden, dat
de oude en nieuwe kerk-
Zonder oefening en onderricht
biyft deze rijkdom echter een
verborgen bezit.
Evenals zovele anderen op het
gebied van vakkennis, sport en
culturele ontwikkeling gestreden
hebben en nog steeds stryden,
dat het voordeel en de vreugde
van deze mogelykheden niet tot
enke'.en beperkt biyven, zo heeft
ook het kerklied een schare stil
le stryders. Zij willen de kracht
van het zingen en van de daar
in verweven woorden uitdelen
en meedelen aan anderen.
Het begin is er. Regelmatig
zal deze oefening worden voort
gezet.
„De kerk zingt". Maar het is
beslist niet te bedoeling, dat dit
feestelijke bedryf tot kerkmen
sen beperkt biyft.
Deze zang is een eeuwenoude
vorm van Evangelieverkondi
ging. die opnieuw door leder kan
worden ontdekt.
Van dwang is geen sprake. Het
klassieke, byna vergeten rhyth-
me van de kerkzang is een voor
velen nog te verborgen gave van
God, Zijn ongedwongen en voor
ieder bereikbare schooi-slag.
P. L SCHOONHEIM
Herv. predikant voor het
BuitenkeTkeiyk Werk.
H. Rijndyk 14a.
REIN BROUWER.
Wie zal nog beweren dal
het leven in militaire dienst
zwaar is? In St. Eval in
Cornwall nemen de beman
ningen van het 22Sste squa
dron een taxi waalteer zij
van hun hoofdkwartier naar
hun vliegtuigen willen gaan.
De taxi. een oude Austin
uit 1938. is een afgedankt
Londens karretje, dat ze voor
nog geen 600 gulden konden overnemen. De officieren droegen ieder 30 gulden
bemanningsleden betalen wekelijks één gulden voor liet onderhoud. Zo nu en dan wordt c
zijn oorspronkelijke doel gebruikt, om namelijk aan het plaatselijk stationnetje een gast af t
Foto: Enkele bemanningsleden op weg naar hun vliegtuigen in hun oude „Cab".
Dymphna Cu sack en Florence
James. .„Maar de goden lachen".
Heinemaan/Nederland, 's-Gra-
venhage z.j.
„Maar de goden lachen", In het
Engels of moeten wy In dit geval
zeggen in het Australisch, zoals wy
ook spreken van het Amerikaans?
„Come in spinner" geheten, een
boek dat de prys van duizend pond
heeft gekregen, die de Sydney Dally
Telegraph Jaarlyks uitlooft, Is ty
pisch wat men ..een sterke roman"
noemt.
Het is de levensbeschryving van
enige Jonge mannen en meisjes, die in
de oorlogstijd in hun land vechten voor
de waarden van hun bestaan waar
den. die door de oorlogstoestand en
door de gebeurtenissen na de vorige
wereldoorlog op losse schroeven zyn
komen tc staan enerajds en van de
geruste, zelverzekerde. gefortuneerde
arrivé's anderzyds. Dat de conflicten
zich hoofdzakelyk afspelen tussen het
vrouweiyk gedeelte van de eerste groep
en het mannelijk gedeelte van de laat
ste is. gezien het feit dat de Jonge
Australiërs grotendeels buitenlands
zyn, begTypeiyk.
Deze conflicten groeperen zloh ln
hoofdzaak om de directrice en de as
sistenten van de schoonheidssalon.
Marie-Antoinette, die weer een onder
deel vormt van het grote South Pa. -
fic Hotel.
l OP DE BOEKENMARKT)
deze samenwerking de mensen-
chaos in factoren ontleed en een byna
adembenemende reeks van meer of
minder dramatische gebeurtenissen
onder de schynwerper van haar ta
lent geplaatst. Het element van de
Amerikaanse soldaten, die hun verlof
in Sydney doorbrengen, heeft de oor-
spronkeiyke samenleving van de stad
in onrust en verwarring gebracht, zo
wel sociaal als economisch. Ongure
elementen trachten hun slag te slaan
en leveren gevaar op voor onschuldige
meisjes en andere niet sterk in hun
schoenen staande lieden. De Austra
liërs zelf voelen zich ten achter ge
steld by de bar- en vrouwenverove-
rende Amerikanen. Eenzame vrouwen
komen tot de ontdekking dat de ja
renlange trouw aan een echtgenoot,
die nauweiyks meer lets van zich laat
horen, teleurstellend ls. Kortom, het
zyn de problemen van elk land in oor-
logstyd, maar dan geplaatst in een
land, dat weinigen kennen.
Met smaak laten de schrUfsters
echter vele zaken weer op hun poot
jes terecht komen, evenwel niet. en
dit ook weer met smaak, zonder ge
wezen te hebben op de werkeiyke
waarden van het leven.
De vertaling getuigt van zeer vee!
goede wil. echter ook van niet genoeg
kennis van zaken.
Felix Salten. „Wondere Kleine
wereld". Zuid-Hollandse Uitge
versmij - Den Haag. z.j.
Indien my niet bekend was. dat de
Bambi-verhalen van deze auteur een
groot lezerspubliek veroverd hebben,
zou ik dit boek onbesproken laten pas
seren. In verband daarmee echter. wil
ik een staaltje geven van hetgeen de
lezer in dit boek te wachten staat.
Wat hier volgt, is een samenspraak
tussen de hengst. Duivel, de koe. Lieze
en de merrie. Hex. naar aanleiding
van een aanval op de ezel, Manni,
door de hengst.
„Een stenende?" De hengst verloor
alle zelfbeheersing, „jy ellendige melk-
geefster. ik zou je graag!" Hy sloeg
uit. zodat de tussenwand er van
kraakte.
„Je zou my graag ook vermoorden,
hè?" gromde de koe. „zoals je hem
vermoord hebt! Alleen ben Ik niet zo
weerloos als die arme grilze. Probeer
het. dan zullen we zien, wie van ons
beiden
„Neen! Neen!" De hengst steunde
„Neen, ik zal je niets doen. Vergeef
me. Niemand zal ik meer kwaad doen!
Niemand! En de gryze heb ik toch niet
vermoordheb hem toch niet
opzetteiyk geraakt, geloof me tochl
Niet opzettelijk
„Jouw dwaze lust oir. gelijk te heb
ben was de schuld! Jouw domme
woeste onstuimigheid," bromde de koe.
„Maak nu toch geen ruzie," smeekte
de merrie.
„Zeker niet." mompelde de hengst.
„Geen ruzie, hè moeder?"
„Accoord." loeide de koe zacht."
maar ik moet voor myn mening mo
gen uitkomenEn even verder.
Nog voor Duivel kon antwoorden,
stortte Manni op de pond. Ontzet
sprongen allen toe en gingen om hem
heen staan
Tot verbazing van iedereen klonk
Mannl's heldere stem: „Ziek? O nee!
Alles wordt zo licht, zo heeriyk licht.
Een dergelyke ysbaarlyke kitsch
ben ik maar zelden tegengekomen.
Piet Worm. „De drie paardjes"-
Van Holkema en Warendorf,
Amsterdam, z.j.
In verband met de feestdagen, die
in aantocht zyn. ls het nuttig een al
leraardigst boek voor de peuters te
signaleren, van een hoogst ultzonder-
lyk formaat.
De tekenaar. Piet Worm. die al eer
der en met groot succes, boeken voor
kinderen heeft samengesteld „Een
emmertje water" heeft zyn nieuw
ste creatie een lengte gegeven van 45
cm bi) een breedte van 19 cm. wat een
heel frappant effect teweeg brengt De
drie paardjes zelf zyn van een aan-
doenlyke koddigheid en de grote pla
ten van de stad en de ontvangst op
het stadhuis van een charmante kleu
rige levendigheid. Een grappige vondst
is het om de tekenaar zelf ln het ver
haal te betrekken.
„De drie paardjes" zullen vervolgen
krygen en maken hun entrée tegeiyk
in Nederland, Canada en Amerika.
CLARA EGGINK.
