LEIDSCH
DAGBLAD
Algehele overeenstemming te Londen
op conferentie van Negen
WEERBERICHT
93ste Jaargang
MAANDAG 4 OCTOBER 1954
No. 28337
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur! J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.40 per kwartaal; f2,15 per maand; f0.50 per week
Witte Singel 1, Lelden Giro No. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Herbewapend, souverein
West-Duitsland in Europese
defensie opgenomen
Na zes dagen confereren zijn de negen mogendheden Zaterdag in Londen tot
overeenstemming gekomen. En gistermiddag ondertekenden Amerika, Enge
land, Frankrijk, Italië, West-Duitsland, de Benelux en Canada het verdrag ter
bewapening van de Westduitse Bondsrepubliek, terwijl de ministers van Buiten
landse Zaken van Amerika, Engeland en Frankrijk tezelfdertijd een overeen
komst ondertekenden, waarin zij zich in feite verbinden onmiddellijk af te zien
van hun bezettingsrechten en West-Duitsland souvereiniteit te verlenen. Thans
is dus een herbewapend, souverein West-Duitsland in een nieuw Europees ver
dedigingsstelsel opgenomen.
Om te voorkomen dat West-Duitsland door een gewelddadige poging om de
Oostelijke zone binnen de ondsrepubliek te brengen heel West-Europa in een
oorlog met de Sovjet-Unie zou kunnen meeslepen, zijn in de besluiten van
Londen twee verklaringen opgenomen: een van dr Adenauer, waarin uitdruk
kelijk wordt beloofd dat de regering van onn nimmer zal pogen de hereniging
van Duitsland door gebruik van geweld tot stand te brengen, en een van de
drie Westelijke grote mogendheden, waarin wordt gezegd, dat zij elk gebruik
van geweld, waardoor de eenheid van het Atlantisch verbond of de defensieve
doeleinden daarvan worden bedreigd, zullen beschouwen als een bedreiging
van hun eigen vrede en veiligheid, met als gevolg dat de gebruiker van geweld
alle recht op steun van de NATO zou verliezen en integendeel aan sancties
zou worden onderworpen.
Er is intussen alweer een nieuwe conferentie in het zicht: de Raad van ministers
van het Atlantisch pact zal 22 October bijeenkomen teneinde de toelating
van West-Duitsland tot het pact goed te keuren.
Concessies over en weer
Het resultaat van ..Londen" werd be
reikt door gemeenschappelijke krachts
inspanning en door ..geven en nemen"
van alle partijen. De Britten deden
een zeer belangrijke, waarlijk-historische
6tap, toen zij zich bereid verklaarden
vier divisies voor zeer lange tijd op het
vasteland te legeren Maar daarmee was
het succes van het overleg nog niet ver
zekerd. De conferentie dreigde immers
nog te stranden toen de F r a n s e premier
Mendès-France vasthield aan zijn eisen
voor een'bewapenlngsbureau met inspec
tiebevoegdheden. Mendès-France deed
evenwel een concessie, toen hij de eis liet
vallen, dat het bureau aansprakelijk is
voor alle wapens. Men kwam overeen,
dat de verantwoordelijkheid beperkt
wordt tot de zware wapens. Ook het
vetorecht (inzake de kwestie of West-
Duitsland op verzoek van de NATO al
of niet zware wapens mag maken i moest
Mendès-France opgeven. De conferentie
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllin
Minister Beyen erg
tevreden
..Ik ben erg tevreden", zei mi
nister Beyen. toen hy gisteravond
uit Londen op Schiphol terugkeer
de. ..Er was een raar vacuum ont
staan door het wegvallen van de
EDG. maar door de aansluiting van
de Britten is uit verlies winst ont
staan". Onze minister van Buiten
landse Zaken sprak zijn voldoening
uit over de waarde van de Bene
lux op de Londense conferentie.
„Als de Benelux niet had bestaan
èn als de Benelux met reeds het
EDG-verdrag had goedgekeurd, dan
zouden Nederland. België noch
Luxemburg afzonderlijk de rol
hebben kunnen spelen, die zij ge
drieën gezamenhik thans wèl heb
ben gespeeld".
De minister onthulde voorts, dat
het niet uitgesloten is. dat er ook
in ons land Engelse troepen worden
gestationneerd. maar dat moet het
NATO-commando uitmaken.
heeft verder besloten, dat de West-Duit
sers legerkorpsen mogen formeren, hoe
wel de Fransen er eerst op hadden ge
staan. dat de divisie de grootste eenheid
zou worden. De eenwording van de inter
nationale strijdkrachten zal op korps
niveau geschieden. Een korps zal uit drie
divisies bestaan.
De West-Duitse bondskanselier
gaf op twee punten toe. In de eerste
plaats aanvaardde hij beperkende bepa
lingen ten aanzien van de aanmaak van
gewone zware wapens en wapens voor
massale vernietiging. Hij heeft ook op zich
genomen geen atoom-, bacteriologische of
chemische wapens te maken Ook zullen
de Duitsers geen lange-afstandsbom-
menwerpers, geleide projectielen of zwa-
oorlogsschepen bouwen, tenzij de NATO
hun verzoekt zulks te doen en vyf van
Ook in Nederland geen
A-B-C-wapens
Een Franse woordvoerder heeft nog
het volgende meegedeeld over de over
eenkomst, die thans is bereikt inzake de
vervaardiging van wapens:
in West-Duitsland zullen geen a-, b-
en c-wapens worden vervaardigd, d wz
geen wapentuig voor atomische. bacte
riologische en chemische oorlogvoering:
ditzelfde geldt voor Nederland en
België;
het verbod voor de vervaardiging van
a-, b- en c-wapens kan, wat Duitsland
betreft, nimmer worden opgeheven;
dit kan wel geschieden wat betreft
Het kostte de fotografen in Londen
gisteren niet veel moeite de Britse
en West-Duitse ministers van Bui
tenlandse Zaken, Eden en Adenauer,
bij het verlaten van de geslaagde
Negen-mogendhedenconferentie er
toe te brengen elkaar de hand te
drukken en, met een glimlach van
voldoening op het gezicht, een
ogenblik te poseren.
andere „zware wapens", zoals raketten,
oorlogsschepen en militaire vliegtuigen,
doch alleen wanneer:
a. dit wordt voorgesteld door de Geal
lieerde opperbevelhebber in Europa, en
b. is goedgekeurd door de overgrote
Brusselse verdragsorganisatie, waarbij
tenminste vijf van de zeven lid-staten
hun goedkeuring moeten hebben gege
ven;
in West-Duitsland zullen slechts de
wapens mogen worden vervaardigd,
nodig voor de uitrusting der twaalf
legerdivisies, waarbij rekening zal wor
den gehouden met de ontvangen Ameri
kaanse hulp.
Prins Bernlianl onthulde
standbeeld Maria van Riebeeck
Vandaag bezoek aan hel Kragerpark
Prins Bcrnhard. die Vrijdagmorgen te Kaapstad gearriveerd was. werd in het
kasteel van Kaapstad, waarvan de eerste steen in 1666 door Simon van der
Stel werd gelegd, door de administrateur van de Kaapprovincie. Phillipus Olli-
vier, 's avonds een banket aangeboden.
Ollivier verklaarde in een toespraak tot de Prins: „Het verheugt mij. dat ge
durende de afgelopen paar jaren zoveel door onze twee regeringen is gedaan
om de culturele banden tussen Nederland en Zuid-Afrika te versterken.
Wij zijn verheugd dat Uwe Koninklij
ke Hoogheid met Uw grote belangstel
ling en bovenal Uw practlscne zin de
gelegenheid heeft om. hoe vluchtig dan
ook. uit de eerste hand kennis te ma
ken met de sfeer en de omstandigheden
die in Zuid-Afrika heersen".
De heer Ollivier bood de Prins daarop
e?n springbokhuld aan en verzocht hem
aan Koningin Juliana. Prinses Wilhel-
mina en de vier Prinsessen de goede
wensen van het volk van de Kaapprovin
cie over te brengen.
Prins Bernhard was Vrijdagmiddag
met de kabelbaan naar de top van de
Tafelberg gegaan. Deze berg is bijna 170
meter hoog. Van de top h?eft men een
prachtig uitzicht op de stad en het
zich in Zuidelijke richting uitstrekkend
schiereiland.
De kabelbaan, die een lengte heeft
van ongeveer 1200 meter, werd in 1929
voltooid.
Na zijn terugkeer van de Tafelberg
maakte de Pr:ns. vergezeld door leden
van zyn gevolg een wandeling door de
stad. De Prins, die bloothoofds was en
e:-n pijp rookte, liep onopgemerkt door
de menigte. Zonder gids zocht hij een
paar plaatsen van historische betekenis
op De Prins bracht ook enige tijd door
m het oude stadhuis, dat nu een
schilderyen-museum is.
Zaterdagmorgen heeft de Prins te
Kaapstad het standbeeld van Maria
yan Riebeeck, de echtgenote van Jan
van Rltbecck, die in 1652 de Kaap
stichtte, onthuld.
De Prins zcide: „Het Nederlandse volk
heeft overwogen wat zijn passendste
geschenk aan het volk van Zuid-Afri
ka zou zjjn en zijn keuze viel op een
standbeeld van Maria van Riebeeck,
niet alleen om deze voortreffelijke
vrouw zelf, maar ook om het histo
rische werk van haar echtgenoot te
eren".
Weerrapporten
[Van hedenmorgen 7 uur
Helsinki
Stockholm
Oslo
Kopenhagen
Londen
Amsterdam
Bordeaux
Crcnoble
Nico
Warschau
Berllln
Frankfort
MUnchen
Zurich
Banéve
D'carno
onbewolkt
ceh bew.
mist
onbewolkt
onbewolkt
windstil 8 0
zo 8 9 0
wzw 7 11 0.2
windstil 12 2
onbewolkt
znv aar bew.
eeh. ^bew.
onbewolkt windstil
windstil 13 3
Tijdelijk opklaringen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelijk opklaringen, later weer
toenemende bewolking met plaatselijk
enige regen. Vannacht Iets kouder. Ove
rigens weinig verandering in tempera
tuur Krachtige tot matige wind tussen
West en Zuid-West. (Opgemaakt te 10
uur>.
5 OCTOBER.
Zon op: 6.46 uur: onder: 18.10 uur.
Dit nummer bestaat nlt 14 pagina's.
Ontroerende ontmoetingen met emigranten
,,Ik dank U allemaal héél hartelijk
De mooiste en soms meest ontroe
rende momenten tijdens de reis van
Prins Bernhard zijn de ontmoetingen
met Nederlanders, die niet weten op
welke wüze uiting te geven aan hun
blijdschap over het bezoek.
De avond met de duizenden Neder
landers In Pretoria was onvergetelijk!
Gedragen door golven van enthou
siasme bereikte de Prins het podium.
Toen een klein Nederlands meisje
hem cadeautjes voor de Prinsessen
aanbood toen allen hel refrein van
„Waar de blanke top der duinen"
meezongen en duizendvoudig het „ni
heb U lief. mijn Nederland" weer
klonk toen schoten menigeen de
tranen in de ogen. Fen ontroering,
die weggezongen werd in een donde
rend „Lang zal hij leven".
Men moet het meegemaakt hebben
om te begrijpen wat dit bezoek voor de
Nederlandse Immigrant betekent!
Ik denk aan het kleine groepje Ne
derlanders dat op het vliegveld van
„Welkom" aanwezig was. Aan de baby
op de arm van zun moeder, een Oran-
lesjerp als een soort tulband om het
verwelkomd in zijn auto stapte, met
de tranen over haar wangen stromend
net „Wicn Neerlands bloed" stond te
zingen.
Maar ik denk ook aan incidentele
ontmoetingen, zoals die met de 18 jaar
geleden geëmigreerde tekenaar Stok-
huyzen uit Amsterdam in de ijze- en
staalfabriek in het Van der Bijlpark cn
aan zijn sinds 5 Jaar in Zuid-Afrika
werkende collega Verkerk Zij werden
bi) de rondgang door de fabriek door
de directeur naar voren gehaald cn het
gesprek met de Prins bracht hen weer
even heel dicht by het oude vaderland.
Een ziekenhuis voor inboorlingen werd
bezocht. Aan de uitgang opnieuw een
groepje Nederlanders Hoe zy elkaar
vinden blijft een raadsel, maar de Fries
Lt Kol. sonderman is binnen de mi
nuut met enkele van hen Fries aan het
praten!
Als de stoet auto's verder rijdt,
schuift er plotseling een auto tussen,
die geheel schuil gaat onder een enor
me Nederlandse vlag. De bestuurder
rudt vrolijk mede ën de begeleidende
politie denkt er niet aan deze onder
breking van het protocol te verbieden.
In het ontspanningsgebouw van de
zelfde fabriek drinkt de prins thee met
de Nederlandse kolonie.
Driehonderd kinderen, allen getooid
met Oranje, vormen een erehaag In de
zaal 350 volwassenen.
De voorzitter van het comité van ont
vangst, dc van fitter tot „Inspector" op
geklommen Reimerlnk. spreekt de Prins
toe, recht op de man af. Hij biedt hem
een „karos", een plaid van dassenvel
aan.
Leo Mens leidde als gebruikelijk
de koraalmuzick aan de voet van het
standbeeld van Van der Werff. een
van de traditionele openingsnum
mers van het feest van Leidens ont
zet. Aan het standbeeld de krans,
die tijdens de taptoe van de avond
tevoren iras opgehangen. Voor een
uitvoerig verslag van de feesten
verwijzen wij naar elders in dit blad.
De Prins antwoordt: ..Ik dank U
allemaal héél hartelijk voor dit prach
tige cadeau, dat ik goed kan gebrui
ken. We hebben van de zomer precies
vijf dagen zon gehad! Aan allen hier
breng ik dc hartelijke groeten van
mijn vrouw cn van de hele familie
Wij denken veel aan jullie en ik
weet nu, dat jullie ook ons niet bent
vergeten".
eerste vrouw die uit Europa naar dit
land is gekomen, die gedurende tien
jaar op ongevjer een myl afstand van
deze plaats woonde en die, in de ogen
van het volk van Zuid-Afrika een voor
beeld is van geloof, moed. toewyding en
trouw. Zij bracht een edele traditie
van Holland mee en vestigde zich hier.
zy heeft vele vrouwen na haar geïn
spireerd. die hun echtgenoten in ty'den
van nood en beproeving bystonden en
aanmoedigden.
..Ik hoop. dat wanneer dit standbeeld
tenslotte zijn vaste plaats in de poort
van Zuid-Afrika heeft gevonden, in de
buurt van het standbeeld van haar
echtgenoot, beiden het symbool van
trouw en toewijding zullen blijven".
De Prins uitte de hoop. dat het stand
beeld de Zuid-Afrikanen zal herinneren
aan de vriendschap, die tussen Neder
land en Zuid-Afrika bestaat.
Het standbeeld werd namens het volk
van Zuid-Afrika in ontvangst genomen
aoor dr Eben Doenges, de minister van
Binnenlandse Zakn.
De onthulling van het standbeeld ge
schiedde voor het nationaal kunstmu
seum, waar het tydeiyk in de gouverne-
mentstuinen zal blyven staan. De tuinen
zijn door Jan van Riebeeck aangelegd
en behoren thans tot de grote attracties
van de stad Het beeld zal later worden
verplaatst naar het begin van een laan
van monumenten, d? .Poort van Zuid-
Afrika". Het zal hierdoor bij het strand
staan en een pendant vormen van het
standbeeld van Jan van Riebeeck, aan
d" andere kant van de poort van Zuid-
Afrika.
De Prins reed na de plechtigheid door
Kaapstads hoofdstraat, Adderley Street,
waarlangs een grot? menigte stond op
gesteld om hem te begroeten, naar het
standbeeld van Jan van Riebeeck Hier
legde hy een grote krans neer met do
Nederlandse nationale kleuren. Een mi
litaire kapel speelde het Wilhelmus
Prins Bernhard reed vervolgens naar
het stadhuis, waar een receptie werd ge
houden.
Als Prins Bernhard van zfjn Zuid-
Afrikaanse reis thuis komt. zal hy daar
een collectie protea's vinden, de na
tionale. in het wild groei?nde bloem
van Zuid-Afrika. in de volksmond be
kend als .suikerbossie".
De Prins verwelkomend op een recep-
t:e van de Nederlandse gemeenschap te
Kaapstad, zei de Nedeiiandse consul-
generaal dr N A. C Slotemaker de
Bruine, dat deze bloem ?n. samen met
geschenken voor de Prinsessen, tydlg
per vliegtuig naar ons land uilen wor
den overgebracht.
Op de receptie van de Nederlandse ge
meenschap drukte de Prins 450 Neder*
landers de hand.
De Prins is gisteren per vliegtuig uit
Kaapstad naar Transvaal vertrokken,
na zjjn officieel bezoek aan de vier
provincies van de Unie te hebben
voltooid. Het inspannendste deel van
de tocht is thans achter de rug. Van
daag gaat de Prins naar het Kruger-
park, het grootste nationale natuur
reservaat ter wereld, waar hjj drie
dagen zal blijven.
Er staan nog slechts enkele officiële
afspraken te Pretoria en Johannes
burg op het programma, voordat de
Prins aan het einde van de week naar
ons land terugkeert.
TITO NAAR INDIA EN BIRMA
Maarschalk Tito zal een bezoek bren
gen aan India en Birma „teneinde de
gelederen van hen. die voor de vredo
werken, te versterken". Dc Joegoslavische
staatsleider deelde dit mee op een massa
vergadering in Belgrado. Hij sprak niet
over Europese zaken.
