Vreselijke uren in pikdonkere nacht 25 LEIDSCH DAGBLAD - MAANDAG 6 SEPTEMBER De kille doodsgreep kwam naderbij Verstikkingsproces bij stijgend water (Van onze speciale verslaggever) Shannon. Zondagmiddag. 5 September. Vijfhonderd meter is naar schatting Cc hoogte waarop onze Convair, de PH CGK. boven het wrak van de „Triton" cirkelt. Alle inzittenden van dit extra vliegtuig, aan boord waarvan zich ook de Commissie van Onderzoek bevindt, drukken de neuzen plat tegen de vierkante ramen van de cabine. Er valt een beklemmende stilte over allen. Alleen het geda ver der zware motoren wordt nog gehoord, niemand spreekt een woord. Want daar beneden in de nu zo rustig stromende rivier, die, wat breedte betreft, doet denken aan het Hollands Diep. ligt een vliegtuig, dragend de nationale kleuren, op zijn staartvlakken. Tot voor enkele uren was dit een der vele trotse KLM-vogels. wiens vlucht voor goed is gebroken en tijdens zijn ondergang het leven van 28 opeiste. Vreemd, d:e aanblik van dit toestel waarover het water rustig kabbelt. Zo vreemd, dat het aanschouwen in feite niet in woorden is weer te geven. Zelfs als wij al op het internationale aero drome Shannon zijn geland, laat ons die aanblik niet los. Wanneer enkele uren later de president-directeur van de KLM. de heer I A. A'.er, in sombere be woordingen een relaas geeft van de ramp, bluft het beeld \aa de KLM-vo- gel. rustend cp een metersbrede mod- derbank. voor onze ogen zweven Het completeert voor ons op aangrijpende wijze het drama dat zich in enkele vol zinnen laat samenvatten. Want het is «en drama, dat zich in enkele minuten, daar in het midden van de Shannon, heeft voltrokken 56 mensen, die zich in feite niet bewust waren dat binnen en kele ogenblikken rich een ramp zou gaan voltrekken Dat dalen cp het water in een plkdonkeie nacht ongeveer twee minuten nadat de .Triton" van Shan non Airport was opgestegen, ging zo plotseling, dat niemand iet; heeft waar genomen dat op eü crash duldde Men is door de schok niet uit zijn stoel ge slingerd. Rustig hebben zij. die niet tijdig uit de zwaar gehavende romp van de ma chine hebben kunnen komen, de kille greep van de dood voelen naderbij komen. Men werd duizelig door de alles verstikkende benzine-dampen, en geraakte buiten bewustzijn. Dit verstikkingsproccs werd afgesloten door het water, dat als maar bleef stijgen en zich tenslotte boven de hoofden der ongelukkigen sloot. Heldhaftige stewardess Helga Loewenstein. de stewardess, heeft de d-eigende dood evenmin voelen r.ideren In het Engels gaf zij de pas sagiers aanwijzingen„U behoeft zich niet ongerust te maken. Het toestel is intact, er is geen brand, wy hebben al leen maar een noodlanding gemaakt". Rustig en weloverwogen heeft zij tot de 46 mensen in de kajuit gesproken. „U kunt beter recht door gaan Maar de dood loerde. Ademhalen in de met benzine gevulde passagiersruimte, afkomstig uit de door midden gebroken romptank. was niet meer mogelijk. Duizelingen bevingen haar en haa- collega's Willem van Bu ren en Bob Westergaard. Zij raakten bulten bewustzijn en verdrenken ja Ri mer', nk Met hen 25 passagier; Tot het laatste toe hebben zij gedaan wat ztf menselijkerwijs konden doen De slui ting van de riemen, die al onder water waren komen te liggen, hebben zy van hen. die zulks ze.f met meer konden d:en. losgemaakt: beheerst, en niet zoe kend het eigen lijfsbehoud. Het onverwachte In een der vele hostels, die Shannon telt. geeft de heer Aler een uiteenzet- Drie omgekomen leden van liet cabinepersoneel De drie leden van het cabinepersoneel, die vermist worden zijn W. van Buren. B. Westergaard en Helga Inge Loewenstein. Ie steward: Willem van Buren werd op I September 1919 te Rotter dam geboren. Gehuwd (2 kinderen) en woonachtig te Amsterdam. Hij genoot een 5-jarige opleiding en was sinds een aantal Jaren werkzaam in hotels en restaurants. HiJ kwam op 11 November 1946 in dienst van de KLM (steward 2e klas). 2e steward: Bob Westergaard werd op 18 October 1923 te Rotterdam geboren. Ongehuwd. De heer Westergaard was als scheepssteward opgeleid en is enige jaren als zodanig werkzaam geweest, voordat hij op 1 Mei 1954 in dienst van de KLM trad. Steward 4e klas. Stewardess: Helga Inge Loewenstein werd op 16 Augustus 1930 te Keulen geboren Zijn genoot o.a. een opleiding tot kinderverzorgster en was ook enige tijd jeugdleidster. Zij trad op 26 Mei 1951 in dienst van de KLM. Stewardess le klas. ting. Aan zijn relaas men zie elders ontlenen wij nog. dat in de cockpit een ieder de overtuiging had dat men, nadat de wielen los van de grond wa ren gekomen, aan een normale klim was begonnen. De startsnelheid zal ongeveer 200 kilometer per uur hebben bedragen. Na een minuut ongeveer, nadat de ma chine een hoogte had bereikt van plan 200 meter. de motoren draaiden op volle toeren deed zich het normale verschijnsel voor van bumpy. De ma chine begint dan als het ware licht te steigeren. En toen deed zich het onver wachte voor. In plaats van dat men steeg, maakte het toestel een val. scheer de over het water, waardoor de snel heid werd afgeremd, en bleef tenslotte steken op een modderbank. Wanneer men niet in het water terecht was ge komen. zouden er ongetwijfeld geen overlevenden zijn geweest. Op het ogen blik dat het wateroppervlak werd be reikt, was het opkomende vloed. Bij het neerkomen, midden in de rivier, was de machine 180 graden gedraaid. Stromen benzine De eerste man van de bemanning, die van de cockpit in de cabine kwam. ontdekte dat het toestel in het water lag. Door het open barsten van de geheel gevulde romptank kreeg de benzine gelegenheid in de passagiers ruimte te stromen. De zwaar vergif tigde dampen maakten het schier on mogelijk nog normaal adem te halen. Toch deed een ieder wat hij kon. en zoals gezegd, de stewardess en de twee stewards gaven de nodige aan- wjjznig.en en hielpen de riemen, waar aan de passagiers aan hun stoelen waren gebonden, los maken. Ook in de cockpit Weef een ieder op zijn post. Door het overhalen van een handle kwamen de in de vleugels ge borgen rubberboten vrij, welke ieder aan 25 mensen plaats kunnen bieden Door het grote gat in het dak stroomde frisse lucht toe. Aan dit feit hebben zeer vele inzittenden hun leven te dan ken. want de benzinedampen waren zó dicht, dat vrijwel iedereen duizelig werd en verschijnselen van bewusteloosheid begon te vertonen. Degenen, die zich direct zelf van de riemen hebben kunnen losmaken, spron gen door het gat in het dak of door het r.oodluik naar buiten. Anderen moesten naar buiten worden geduwd. Een der rubberboten was afgedreven, maar in de twee overigen, welke met touwen aan de vleugels waren bevestigd, werden de overlevenden opgenomen. Bittere koude Een paniek is er niet uitgebroken. Dit mede dank zij het rustig en be heerst optreden van de bemannings leden. Het waren vreselijke ogenblikken, die men had te doorleven. Geen hand voor ogen kon men zien, zodat alles op de tast moest geschieden. Bitter en bitter koud was het water. waarin de machine steeds verder weg zakte. In de stik-donkerc nacht hebben vla een kreek de twee rubberbot er de oever I kunnen bereiken. Men moest nog tien tallen meters door modder en slik wa den: soms zakte men hier tot aan het middel m weg. Inmiddels stonden op de oever men sen met brancards gereed. Toen was het I zeven uur in de morgen. Na vier uur I van niet te peilen ontzetting beseften de overlevenden dat voor hen het leven nog geen einde genomen had. Begrijpelijk dat zij de eerste uren nauwelijks tot spreken in staat waren, waarbij nog de angst kwam over het lot van hen. die men in die vreselijke I ogenblikken was kwijt geraakt. De Engelse diplomaat, de heer Ellis, j die vier uur op de staart van de ma chine onder verschrikkelijke omstan digheden zijn redding had afgewacht, moest op het vliegveld horen dat zjjn jonge. Nederlandse vrouw mevrouw j EllisVan Schuylenburg de dood had 1 gevonden.... Commodore Viruly heeft zich bij de ramp. welke het toestel ..Triton" te Shannon trof. als een waar- dig kapitein gedragen: uren lang is hij bezig ge weest zijn passagiers te redden, totdat ook bij hem de uiterste grens van de lichamelijke inspanning was bereikt. Deze telefoto toont de moedige Com modore op het moment, waarop hij uit een van de twee ..dinghies" van de machine geholpen wordt om aan land te komen. (Telefoto A.N.P.) omgekomen passagiers Hieronder volgen de namen van de omgekomen passagiers van de „Triton": Grondhoud A. J. L., Hengelo: Kouwenaar prof. dr W.. Amsterdam; Kouwenaar. mevr. C. H. Amsterdam; Lignac, prof. dr G. O. E., Ocgst- geest; Lignac, mevr. H„ Oegstgeest; Bakker J., New Hampton (staat New York) (V.S.) Nederlander; BakkerDe Vries, mevr. H. (New Hampton, staat New York) (V.S.),Nederlandse: Brongers. J. A., 's-Gra- venhage; Schaap, mevr. A. (Nederlandse) Grand Rapids (V.S.); Mevr. C. Platz (VS.): Habig, H. W Duitsland; Habig. mevr. C.C. W.. Duits land; Schultz, H K. A., V.S.; Cooper. E. V.S.; Hodson. W„ V.S.; Coultas, W. H.. V.S Ellis—Van Schuylenburg. mevr. E.. VB.; Polak. F. J.. V.S.; Thompson, mej. G. D. S., VB.; Griffith, mevr. L., VB.; Tulles, W. G., V.S.; Hyde. mevr. H„ V.S.; Ibrahim G., Egypte; Bahan, Birma; U Tin Pe. Birma. Bemanning „Triton" in leven Uitgezonderd cabinepersoneel De bemanning van de „Triton" was als volgt raniengesteld: Commodore A. Viruly; Edward Parfitt, le vlieger (Engels); Evers Webbink, 2e vlieger; Johan Tieman, 3e vlieger; Henri Oudshoorn, radiotelegrafist; Henrik Ra demaker. le boordwerktuigkundige; Cor nells Kievits, 2e boordwerktuigkundige. Willem van Buren, steward (omgeko men); Bob Westergaard, steward (id.); Helga Loewenstein, stewardess (id.) De „Triton" moest volgens schema om 21.45 uur uit Schiphol vertrekken, doch startte eerst wegens wachten op aanslui tingen om 23.31 uur. Vragen en raadselen (Van onze speciale verslaggever) Shannon. Zondagavond. Er zijn vele vragen rond dit drama, dat zich in het midden van de rivier In de stikdonkere Septembemacht heeft voltrokken. Vragen, welke geen antwoord hebben gevonden Eén er van is: waarom is er zo laat hulp komen opdagen? Niemand kan er een antwoord op geven. Het is normaal, dat wanneer een I machine van een vliegveld opstijgt er I maar vijf minuten van het toestel uit I radiocontact met de vertrekhaven wordt I opgenomen. Binnen twee minuten r.a de I start kwam de Triton in het water te- I reoht cup een afstand van ongeveer 2 ki- I lometer van Shannon Airport. Niemand blijkt het op het vüegve'd vreemd te hebben gevonden, dat het radiocontact met de PH LKY uitbleef. Niemand die alarm sloeg Er zijn vele raadselen, die gisteravond laat cp Shannon Airport nog geen op lossing hadden gevonden. Wel schijnt vast te staan, dat onge veer zes uur het tijdstip is geweest, waarop de eerste reddingspogingen wer den ondernomen. Drie uur tevoren had de crash plaats gevonden. De reddingboot kwam pas tussen ze en acht uur ter plaatse (Vervolg van pagina I, Oorzaal; onbekend „Wat de norzaak van het ongeluk aangaat, daarover kan ik nog geen uitsluitsel geven" zo ging de heer Aler verder. ..Dat zal het deskundigenonder zoek moeten uitwijzen. Wel kan ik u zeggen dat de machine volgeladen was. zowel met passagiers als met bagage. In totaal kon de „Triton", ca. 133,000 pond aan maximaal gewicht vervoeren. In dit geval was het vlieg tuig geladen met een totaal gewicht van 132.000 pond. duizend pond min der dan het maximum", aldus de heer Aler. De machine steeg volgens de beman ningsleden op volkomen normale wijze om 3 uur 38 in de nachtelijke duister nis in Zuid-Oostelijke richting op. De heer Viruly en de overige leden van de bemanning zeggen dat er geen enkele afwijking van de normale gang van zaken is geconstateerd. Het weer was vrf) helder. De snelheid van het toestel wordt door de beman ningsleden unaniem geschat op circa 320 KM per uur. Deze snelheid is nor maal voor een machine, die na een tussenlanding weer is opgestegen. Geen zekerheid heb ik over de bereikte hoogte \an het toestel, want daarover kunnen de bemanningsleden mij niet goed In lichten Hun meningen wijken uiteen. Na circa 1 of hoogstens 2 minuten raakte hef toestel voor iedereen totaal onver- is acht het was nog duister met de staart ln het water. De machine stamp te. gleed door op het water, met 4 moto ren voluit draaiende er. zakte toen. sterk remmend af, tot zij stilstond in de mod der Het punt waarop dit geschiedde liet ca. 2 mijl na het einde van de stn-tbaan. Volgens de heer Aler kon de „Triton onmoeelnk veel hoogte bereikt hebben. Het is dus vrijwel onmiddellijk na het verlaten van de startbaan zonder hoogte te bereiken neergekomen op het water. Dus op dat moment bevond de rivier i zich b(j opkomend getij, doch het water stond nog niet hoog op de zandbank. Zo onverwachts geschiedde het ongeluk, dat I bijv de boordwerktuigkundige Radema ker reeds bezig was met het noteren van normale administratieve gegevens op zijn zogenaamde „checklists". .Ik meende dat ik droomde" heeft de heer Rademaker tot zijn president- directeur eezeed „Ik kon het haast met geloven Wij stonden plotseling met een schok stil. terwyl ik meende dat wij vrij hoog in de lucht zaten Zelfs op dat moment wist de bemanning ln de cockpit noe niet dat de machine midden in de rivier stond Eerst toen een van de vliegers haastig de deur naar de cabine opendeed en daa het water naar binnen zag dringen, begreep hij wat er aan de hand was. In de cockpit werd volgens de Instructie onmiddellijk de handle over gehaald. waardoor twee dinghies uit de vleugels op het water vielen. Hierin konden de meeste passagiers gered worden. Passagiers bedwelmd Volgens de heer Aler i de dood van passagiers en bemanningsleden ver moedelijk te wijten aan het feit dat zij bedwelmd zijn geworden door de bijzonder sterke benzinelucht die on middellijk na het ongeluk de cabine geheel vulde. Alle geredden hebben na afloop verteld dat zij zich goed volgden, zelfs nog toen zij het vliegtuig hadden verlaten. De in de cabine achtergebleven pas sagiers hebben waarschijnlijk geen kans meer gezien de cabine tijdig le verlaten. Zij zijn bewusteloos geraakt en na korte tijd vulde de cabine zich bijna tot aan het dak toe met water waardoor zij allen in bewusteloze toe stand zijn verdronken. Twee manne lijke passagiers klommen door ramen naar buiten en aangezien zij slecht zwemmen konden waadden zij zich door het tot aan dc borst toe staande, nog steeds stijgende water een weg naar de staart waar zij zich vast klem den aan de radio-antenne. gelukte en zij afdreven. Een /an deze passagiers hield zich bijna vier uur bij de staart boven water en werd toen door een reddingboot alsnog gered De andere verdronk óp het moment dat de red dingboot nog slechts drie meter van hem was verwijderd. Commissie van Onderzoek Met een extra toestel, de Convair P H - C.GK, zijn gistermorgen 18 KLM- officials. twee vertegenwoordigers van de Rijksluchtvaartdienst, en 8 journa listen om kwart over elf van Schiphol naar Shannon gevlogen. Er werden rubberlaarzen en ander materiaal mee genomen en toen de motoren reeds stonden te draaien bracht een KLM- employé nog een grote witte verband- trommel naar het vliegtuig, die de piloot, vla het raampje van de cockpit, in ont vangst nam. Tot de staf van de KLM-deskundigen behoren o.m. de gezagvoerder K. J. Rupplin von Keffikon, hoofd van de afdeling Vluchtuitvoering, ir J. A. Augustein. adjunct hoofd technisch be drijf. de heer G. J. ten Du is van het bureau opleiding vliegers, de heer C. A. van Bruynesteyn, hoofd van de sectie Lockheed, de KLM-arts J. G. Grimm, de boordwerktuigkundige de heer P. C. Lorwa. de heer N. Kelso, secretaris van General Operations, de heer J. H. W. van der Muelen van het adviesbureau directoraat productie en mr Masters, vertegenwoordiger van de Lockheed- fabrieken op Schiphol. Van de Rijks- luchtvaa-tdienst gingen mee ir C. A. F. Falkenhagen en de heer F. H. van Wey- dom Claterbos. 's Middags omstreeks drie uur arri veerde een Commissie van onderzoek boven het wrak van de verongelukte Super-constellation. De KLM-officials, zagen uit de Convair dat enkele honder den meters beneden hun in het woelige water van de rivier Shannon, de „Tri ton" in het water stond. Het vliegtuig was toen zichtbaar als de witte rug van een walvis met twee staartvinnen nog juist boven het water. Tegen de machine aan lag een reddingboot gedrukt, waarin redders bezig waren met hun pogingen om nog inzittenden te bevrijden. Ogen schijnlijk dreef de Triton op het water. Het toestel stond ln de modder met het dalende water tot ver boven de buik. Op de vlieghaven Shannon zelf hing een gedrukte stemming. Men sprak van een mysterie en vroeg zich onge rust af, hoe het komt dat nu binnen 13 dagen voor de tweede maal een KLM-machine is verongelukt, nadat deze als laatste landingsplaats het vliegveld Shannon had aangedaan. De „Proton" PH-TFU. hier gefotografeerd op Schiphol is een Superconstellation van precies het zelfde type als de ..Triton", het K.L.M -toestel, dat in de vroege morgen van Zondag 5 September in de rivier de Shannon in Ierland, zo noodlottig ver ongelukte. Deze toestellen, waarmee destijds ook de directe verbinding op Kaapstad werd geopend, zijn in de loop van de tijd zeer betrouwbaar geble ken. De „Triton" is de eerste „Superconnie" ter wereld, welke is verongelukt. Modder bemoeilijkte redding Een DUKW waarmee personeelsleden van de Ierse luchthaven gisterochtend omstreeks zeven uur naar het wrak van de Tnton uitvoeren, zonk halverwege de rivier. Met inspanning van alle krachten, slaagden de inzittenden erin zich te redden. Een zekere dr Flyn. een Ierse arts. werd op het nippertje gered. 's Middags waren reddingsploegen aan het zoeken In het modderige water, doch zij werden toen zeer gehandicapt door het hoge tij. Politiemannen zochten de oevers af naar overledenden. die mogelijkerwijs de wal hadden kunnen bereiken. De modder bemoeilijkte de reddingspogingen ten zeerste en zeer velen verloren daarbij schoenen en kousen, die in de modder verdwenen. Ook een DUKW van de brandweer, die aan het reddingswerk deelnam, zakte diep in de modder weg. In de kleine wachtkamer van het vliegveld Shannon markeerden modder- beekjes de plaatsen, waar de geredde passagiers hadden gestaan. Een stapel doorweekte enveloppen van ongeveer een meter hoog vormde de rest van de post. die men had kunnen ophalen. Bemod- derde en vermoeide passagiers vertelden hun wederwaardigheden en konden het nog niet begriipen, dat ze gezond en wel aan wal waren gekomen. Uren hadden zij soms in modder en water rondge- waad De 28ste dode, Gisteravond laat werd eerst op het vliegveld Shannon bekend, dat de ramp nog een dode had geëist, n.I. de Amerikaanse mevrouw Carolyn Platz, de enige der 29 overlevenden die gis terochtend zwaar gewond aan wal werd gebracht, en vervolgens naar het Ennis hospital in het plaatsje Clare verd vervoerd. Zij is gisteravond laat jan haar verwondingen bezweken. Mevrouw Platz had brandwonden en ~en bekkenfractuur opgelopen. Daar- nee steeg het aantal slachtoffers van dit ongeluk tot 28. precies de helft van het aantal inzittenden der machine, want er zijn tevens 28 over levenden. Mevronw Platz had een bezoek ge bracht aan familie in de omgeving van Rotterdam. Wat geredden vertelden Dr Charles Farrington uit St. Peters burg in Florida, die met zijn vrouw en twee kinderen, een jongen van 12 en een meisje van 16 Jaar. terugkeerde van de internationale chirurgenconferentie te Bern. zelde dat hij zijn vrouw en kin deren in de eerste rubberboot had weten te krijgen en zelf in de tweede boot een plaats vond. „We maken het allemaal goed. de schrik daargelaten. Het toestel was Juist gestart en kwam binnen twee minuten tfjds. zonder aanwijsbare c zaak. op het water terecht". Dr Ernest H. Bettmann van het White Plains ziekenhuis te New York, die ooi van de conferentie te Bern teruggekeerd was en in het ziekenhuis te Shannon op de rand van zijn ledikant zat. ln dekens gehuld, vertelde: „Het gebeurde alle maal zo snel en zonder waarschuwing Ik weet niet of er nog mensen ln het vliegtuig waren, toen ik er uit kwam". De 24-jarlge Albert Reinfeld. student van Harvard die uit Parijs kwam. zelde: „We stortten neerdat is alles wst ik kan zeggen We schenen wel voldoen- de hoogte te hebben, maar ik kan het niet met zekerheid zeggen. Twee minu ten later was ik ln het water". Mej. E. Snyder van een advertentie bureau te New York. wier zenuwen ge schokt waren, zei er geen idee v hebben wat er gebeurd was. De advocaat Richard Hart uit Chicaro, die ook een zenuwschok had gehad, zei' Ik had het gevoel, dat er bij de start Iets niet ln orde was. maar merkte vr- der niets totdat we neerstortten." Dr Ernest Ettman. uit New York, zei dat hii. kort na de start, een ruk vrek Hij herinnerde zich niets meer tot h moment dat hij zijn medepassagiers d het vliegtuig zae rennen „Daar er rrote m®niet® bij de uitgang stond '•"1 ik een raam ingeslagen «n miizeif rV- door gewerkt Ik ben tn een motorboot aan land gebracht". Grondpersoneel van het vliegtz' Shannon is van mening, dat de .TMri op ongeveer 200 meter vloog toe- r-J neerstortte. De Duitse overlevende, ct heer Haver vertelde: „Ik deed cr nierf dan twee uren over om de vaste wal bereiken. Ik zag een rubberboot bij het vliegtuig drijven en '"inrde f'c vrouw die bij mij ln de buurt stond e:3 Daarna klom ik zelf in de boot. Op efn gegeven ogenblik waren we met negen mannen en drie vrouwen, in de rubber boot waaronder een lid van de beri'3; ning van het vliegtuig. Deze hers zeil, dat op de bodem lag en we zeil3" zo dicht, bij de wal tot we aan de grM liepen. We zijn toen door de mode-; geploeterd ®n bereikten om ongeveer uur de vaste wal" De heer Haver zei. dat de oemanju-' zich tijdens en na het ongeval voort*»- dig had gedragen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1954 | | pagina 2