Het Nederlandse en Italiaanse
paviljoen op Venetië „Biënnale"
Mej. M. MARTIJN
HAARDEN EN HAARDKACHELS
JAN DE NIE& ZONEN
Mtff fym mud wm imrS C ll 0 01
H Nog altijd
W 't handigste,
't beste,
't voordeligste!
Bruvr
LEIDSCH DAGBLAD - DONDERDAG 26 AUGUSTUS
Charley Toorop, Jan Wiegers,
Karei Appel, Corneille, Couzijn
Italianen zien het abstracte als „loutering''
(Van onze Romeinse correspondent)
Op do 27ste ..Biënnale" te Venetië grenst aan het Belgische pavil
joen het Nederlandse, gloednieuw, niet heel groot, maar ideaal
als tentoonstellingsruimte. Het door architect Rietveld ontworpen
gebouwtje behoort weliswaar tot de kleinere paviljoens, maar het is
met dat van Israël hetgene, dat het best aan zijn bestemming beant
woordt.
Het lag in de bedoeling de ingebruikname van dit nieuwe paviljoen
te vieren met een zeer bijzondere inzending. Dat is naar onze mening
slechts ten dele gelukt. De Commissie meent, dat het niet aanging
werken te tonen van Mondriaan, van Doesburg en andere vertegen
woordigers van de ,.8tijl"-groep. nu deze groep reeds in 1952 en met
groot succes te Venetië was vertegenwoordigd.
Maar Rietveld behoort tot die groep,
en het paviljoen is een typisch ..stijl"-
gebouwtje. Mondriaan is een voorloper
geweest. Zijn naam en die van Doesburg
worden met eerbied uitgesproken door
alle abstracte kuns'enaors en dit jaar
ataat Venetië VTiJwel geheel ln het teken
der abstracten. Als dadaïsme en surrea
lisme ln Nederland geen overwegende
Invloed hebben gehad, zoals de catalo
gus zegt (en het lijkt ons wat sterk
geformuleerd» dan zou er misschien
toch aanleiding zijn geweest om de
latere ontwikkeling der stijl-artisten te
illustreren (daarvan hebben wij in 1952
niets gezien) en daarnaast een Indruk
te geven van wat er dan wel aan surrea
lisme gevonden wordt (Willink en
omgeving, bepaalde grafische kunste
naars). Zulk een Inzending zou beter
gepast hebben in het geheel van deze
Biennale dan werk van expressionisten
en neo-expresslonlsten. Zoals het is
staat het Nederlandse paviljoen wel heel
erg op zich zelf. vooral ook omdat in
het Duitse paviljoen ditmaal geen spoor
van expressionisme te vinden is.
DE Nederlandse Inzending bestaat
uit het werk van vier schilders,
twee ouderen. Charley Toorop en
Jan Wiegers en twee jongeren: Karei
Appel en Corneille. benevens een
beeldhouwer: Wessel Couzjjn.
Zowel Charley Toorop als Jan Wiegers
kunnen zonder meer gelden als uiterst
kenmerkend voor de Nederlandse
kunst van het tweede kwart dezer
eeuw. Dit grote, sterke werk trekt de
aandacht en in zoverre heeft de com
missie bereikt wat zij wilde: het naar
voren brengen van enkele kenmerken
de stromingen in de hedendaagse
kunst van ons land.
In de grote zaal van het paviljoen
vindt men Karei Appel en Corneille.
belden nog zeer jong. Deze te Parlis ge
vestigde kunstenaars zijn nog zoekende
naar de beste manier om het vele. dat
ln hen woelt en werkt, tot uiting te
brengen Appel Is vol van een brandende
levensdrift, een door de liefde tot het
leven, tot de kleur en de verschijnings
vorm der dingen bezetene. De grote felle
doeken, waarin hjj zich uitleeft ln on
gebreidelde kleurenvegen. dateren helaas
alle uit de laatste twee jaar. Zjj getuigen
van een kennelijk nog allerminst afge
sloten ontwikkelingsgang, die naar we
althans vermoeden, de kunstenaar vla
de abstracte kunst en het stamelend
dadaïsme heeft gebracht tot wat we
hier te Venetië zien: een soort neo-
expressionlsme. Dit ls geen terugkeer tot
de figuratieve kunst ln de zin van ult-
Is de weg. die velen, in Parijs en elders,
zoeken en waarop Appel met geweldige
energie voortschrijdt.
Corneille. rustiger, gedempter van
kleur, is een gans andere natuur, be-
somber van
kleur, getuigen eveneens van het zoeken
naar nieuwe uitdrukkingsmogelijkheden
en men proeft er de stellig uiterst fijn
besnaarde natuur van de jonge kun
stenaar uit Maar. hoe belangrijk zij op
zichzelf ook zijn. toch betwijfelen wij of
het Juist gezien is om aan deze twee
jonge kunstenaars verreweg de grootste
helft in te ruimen van de expositie, waar
wi) nu eens extra goed voor den dag wil
den komen. Vol lof zijn wit over de wijze,
waarop de schilderijen zijn gehangen.
DE Italianen wisten, toen zij dadaïsme
en surrealisme tot onderwerp van
deze Biennale maakten, dat ln hun
eigen land die belde richtingen weinig
aanhang hebben. De Chlrico was in zijn
bsste tijd met de „metaphyslsche schil
derwijze" een der meest vooraanstaande
surrealisten van Europa. Maar de Chi-
rico wil niet. dat dit door hem verloo
chende werk nog wordt tentoongesteld
en heeft vier Jaar geleden de Biennale
een proces aangedaan, omdat enkele
van die „zijn reputatie schadende" wer
ken te Venetië te zien waren geweest-
Zonder de Chirico blijft als surrealist
eigenlijk alleen zijn broer Alberto 6a-
vinio. in 1952 gestorven. Savlnlo, even
als de Chirico te Athene geboren, was
een dichter, schrijver. Journalist, com
ponist van opera's en balletten, die eerst
ln 1927, bijna 40 Jaar oud. begon te
schilderen. Voor hem was alle kunst
één. De kunstenaar zal hij als ..de
scheppende centrale", die zich door tal
van middelen, woorden, kleuren, tonen
kan uiten. Dat voor een schilder, die
vóór alles letterkundige was. het sur
realisme. meer litterair dan welk ander
isme ook, bijzonder aantrekkelijk moest
zijn, spreekt vanzelf.
Die litteraire Inslag verklaart al deze
eigenaardige, in ouderwetse kledij ge
stoken dametjes, die op grote armstoe
len gezeten, haar persoonlijkheid eerst
vinden ln de kop, die op haar décolleté
rust, de kop van een struisvogel, een
eend. een kip of enige andere vogel. Ook
het zelfportret van Savinio geeft ons
de onpersoonlijke werkelijkheid van zijn
knieën tot zijn boordje, daarboven zien
we de haarfijn gepenseelde kop van een
katuil. Let wel dat de uil ln Athene de
vogel der wijsheid was
BU GEBREK aan dadaïsten en sur
realisten hebben de Italianen het
gezocht in de abstracte kunst, die
in dit land welig bloeit. Zo goed als in
andere landen toont ook ln Italië het
grote publiek geen begrip voor de pro
blemen. waarmede deze kunstenaars zich
bezighouden en blijft het de voorkeur
geven aan schilderijen „die iets voor
stellen".
Zonder zich daaraan te storen gaan
vele honderden Italiaanse schilders
voort met de studie der ruimtelijke pro
blemen. die -ten grondslag ligt aan het
abstractlsme.
Evenals hun voorgangers in het begin
der 15de eeuw worden zij vooral geboeid
Giuseppe Migneco's „Jongen, die
een citroen schilt" is een typisch
voorbeeld der neo-realistisclie
kunst. Migneco volgt hierin zijn
mede-Siciliaan. de vermaarde Gut-
tuso, na.
door het vraagstuk hoe men rulmts
weer kan geven ln het platte vlak. M&jr
zij willen zich daarbij niet bedienen
van de illusie, welke wordt verkregen
door het weergeven van enig bekend
voorwerp, een tafel of een menselijke
figuur, getekend volgens de welbekende
wetten der perspectief.
Hun streven is diepte te suggereren
zonder weergave van voorwerpen. Dit
is een der richtingen in de abstnrte
kunst, een In Italië veel verbreide en
naar onze mening een richting, die op
den duur moet leiden tot iets geheel
nieuws.
Talloze Italiaanse kunstenaars -
daaronder zijn er velen, die enkele I
jaren geleden nog landschappen, stil-
levens of portretten schilderden
menen, dat de a'sl acte werkwy!t
loutering is. die de kunst moet door
maken om eenmaal, daar bovenuit ge.
stegen, In gans ander voor ons n,. I
niet te beseffen vormen te herrjjitnl I
DIT IS WEL de grootste les. dl>
en men leert ze In het Itallar.r=
Biennale van dit jaar ons kan leren I
paviljoen. Het heeft geen zin veel namen I
te noemen, die de lezer toch niets loulci I
zeggen. Voldoende is het te ween. o I
Snntamosa, die de grote premie acr*
Venetië kreeg, tot de meest ernstig* i,
kers ln deze richting behoort.
De meest onbegrijpelijke voor l...
grote publiek in stellis Lucio Fontv,. I
die na een lange ontwikkeling. rr P
gekomen ls penseel en kleuren ter
te leggen en nuschilder: rr,
spijkers. Hij neemt een doek of een s:j<
carton en slaat daar gaten ln. viij rc-i-i.
matig over het oppervlak verdeel
tere en kleinere gaatjes. De kuiltjes ea I
vulkaantjes, die daarbij ontstaan en
licht- en schaduwwerking aan de rar.d I
dier kuiltjes, vormen zijn manier o:
zich te uiten.
..Fontana", schrijft een criticus, „dru'r.l
met deae ruimtekunst het niagtajl
rhythme der astrale ruimten uit" I
„De door het licht getroffen verho-l
ging. die oprijst als een onregelmn^.l
rand uit het vlak. schijnt de schaduseil
aan te trekken, om die in de diepten .igl
de openbaring te bewaren."
„Het is het geheimenis der
dat een geheim ls van het heelal, r.
centrum van alle wetenschappelijke ai;
dacht.
Zo veel zien wij er heus niet in, mi
wanneer een 60-jartge schilder i
einde van zijn lange reis op zoek diu|
uitdrukkingsmogelijkheden ons
gaatjes aanbiedt, die hjj met t
spijker heeft geslagen in een gevpj
nen stuk linnen of een stuk hurdp-
pler. dan is dit toch lets m
„kinderspel".
LEIDEN 1954
Vrijwillige Openbare
Verkoping
VRIJDAGMIDDAG 2 30 uur zal in Gebouw Jean van
Zijp. aan de Hooglandse Kerkgracht No. 40 alhier.
WEGENS VERGEVORDERD seizoen om contant
geld publick geveild worden:
A. een rijke collectie
PERZISCHE TAPIJTEN EN KLEEDJES
uitsluitend le kwaliteiten in vele uitvoeringen.
Deze Oosterse tapijten worden tegen zeer Inte
ressant lage prijzen ingezet.
B. een partij
WILTON- EN SMYRNAKARPETTEN
ln alle maten. Deze karpetten (seconds) worden
onherroepelijk a. d. hoogste bieder toegeslagen.
KIJKDAGEN: Reeds hedenavond van 8 tot 10 uur en
morgen, Vrijdag van 10 tot 2 uur.
Gerechtsdeurwaarder
J. OOSTERWIJK.
N.B. Deze unieke velling biedt voor IEDERE beurs
een reelo kans van slagen.
PLUIMVEEVOEDERS
VOGELZADEN
HONDEN
EN KATTENBROOD
TURFMOLM
(In elke hoeveelheid zeer
voordelig).
D. P. v.d. Nat Zn.
Morastraat 23 - Tel. 24410
- Siste
Algehele Voetverzorging
Pedicure, Massage, Manicure
MARISLAAN 45. 2 x bellen
Leiden - Telefoon 30157
VLEES VLEES
EET NU....
PAARDEVLEES
p. 500 gr.
Reelamelappen, v.a. 1,
.Mag. Lappen 1.30 en 1.20
Riblappen 1.50 en 1,40 j
Rosbieflappen en
stukje Rosbief 1,50, 1,40
VEULENVLEES
p. 500 gr.
Veulenlapper
Veulenrollade
Veulenroshief
Gehakt h o.h.
500 gram DIK RUNDVF.T bij vlees
Onze prima Paling Rookworst, per 500 gram 80 et.
Gekookt Vlees en Pekelvlees, per 100 gram 35 ct.
NATUURLIJK BIJ DE VERTROUWDE ADRESSEN
B. ERADES
N. ZWETSLOOT
MORSSTRAAT 26
Een keurcollectie
staat voor U klaar
KOMT U EENS ZIEN? VRAAGT INLICHTINGEN
HET HAARDENHUIS
K. Rapenburg 10. K. Rapenburg hk Noordeinde
Tel. 20025 T*L 21387
SMEDERIJ SINDS 1894
GEVRAAGD
Student zoekt p. 15 Sept. of
I later kamer liefst met gebruik
I - an keuken en tel. Brieven m 1
I Drllsooeave Bur. van dit Blad
onder No. 6064 k.
I lieer. mldd. Iceftlld. vraagt
I oneemeub zit-slaaok met ge- I
I b.-ulk v. keuken en stookgele-
eenheld. Brieven Bur van dli
Blad onder No. 5067 k.
Gevraagd net dagmeisje, v.
e. g. v. of werkster voor meer
dere dagen. Aanm, Plantsoen
73 Lalden. Tel. 30926.
AANGEBODEN
Hulsman Motoren. Agent:
Firma L. W. F. van der Steen.
Stationsweg 31. Lelden
Stoof- en bakpallng vanaf
1.25 p ',4 kg., schol, schelvis,
tong kabellauwfllé 1.25 p. V4
kg. Wilting nieuwe bakbok-
klng 2 A 25 ct. Zoute oren 70
ct Vette gestoomde makreel.
Vers gebakken vis. J. vnn W!|K
54. Te). 20169
Aangeboden voor he...
h h.. gem. zit-slaapkamer met
stromend water, In Prof.wilk.
Br Bur v d. Blad No 584 k
Ril**leien. Prima Simplex
dameariiwlel met Torpedonaaf
sn een damesrllwlel met dub
bele handremmen, tevens he-
rensDortrllwiel en een melales-
en tonaensrlhvlel, Levendaal 47
hoek Oranleboomstr. Leiden.
Klad bloes. goed bru-hrl'f-
baar 12 20 cm 30 ct Zes
stuk» f. 1*0. Voorts leveren
wil *ot scherpe nriizen hula-
werkooekles. schoolagenda's,
notltieboeklea. Inktvloel te
kencahiers. tekenpapier, teken-
Dortefeullles enz. Papierhandel
Paddenburg. Nieuwe Riln elf.
Te koop een kinderwagen
(grlis). nog ln prima staat. Te
bevr. 3. Fuchs Borneoatr 26 a
B Twee fauteuil* met vier
stoelen, nieuw stel. f 135. keu
kentafel f7 50 tafelkleed f2 50
vloerkleed 126. nieuw bedatel
f55 babvledlkant f 9, ril wielen
f25, vier stoelen met twee
armstoelen f29. Nleuwenburg.
Hooigracht 55. (Geen winkel
huls)
B Aangeboden 2 zlndell|ke
1onee poesies. Apnthekersdllk
31 hoek Vrouwenxtoeg.
B Te koop nil<l<lrn«tan.l*wo-
nlng In tweeën bewoonbaar.
Direct te aanvaarden Brieven
Bur van dit Blad No 6089 k
B Gevraagd net dagmeisje,
va i 130 lot 4 uur Aanmelden
Mevr. v. d. Woude. Hogewoerd
IOI.
Prima Solex, plck-up ln s^
lonkast en versterker gestof
feerde bank. eiken kabinet,
eiertr zeilboender mooi eiken
Mechels nresvoir enz. W.
Kooreman 9 Nieuwe Riln
I bit de HooBêtr. Let oo Telef,
23281
B Ka|nlt7ellboot eiken, i
vaste slaapplaatsen, dekzeil,
inventarl* enz Wegens
rimrii On,
ER met
N D E R
WOLLEN SPORTKOUS
In beige en grijs, maat 2,
25 c. stijging per 2 malen
TRICOT JONGENSTRUI
„MONTY" was-, kleur- en zon-
echr, verdekte treksluuing met
beleg aan de binnenkom, dub
bele fricoiboord aon mouwen
en onderkom, warme kleurencom
binaties. mooi 5
55 c. stijging per maal
SCHOOLTAS, Schotse ruiten
Solide uitvoering, mlddensloi en
twee draalsloten, stevige hand
greep, waterdicht
CORDUROY SCHOOLBROEK
hechte poolvaste kwaliteit, door
lopende band, elastiek in de rug,
2 steekzokken en achterzak, om
slag aan de pijpen, In 5 kleuren
35 c. stijging per maat
SCHRIFTEN
per stuk 10 c en 3 voor
SCHRIJFBLOC
50 vel prima houtvrij gelinieerd
schrijfpapier
SCHOOLAGENDA
voor Gymnasium, H.B.S. of
M.U.L.O., rijk geïllustreerd
SCHOOLETUI'S
van ijzersferk plastic, compleet
met primo Inhoud, 1.25 en
VULPENHOUDERS
14-karaotsgold plated pen, door
zichtig Inktreservolr
Idem met forse 14-karaats gou
den pen, I |oar schriftelijke
garantie 3.50
HUISWERK-
BOEKJE IU:
BALLPOINT 45c
Extra knopje (spoed). Cnm-
le-hutskameramoublemont.
gothUche still met kloosterta-
le- en uitschulftafel. Tevens 2
vloerkleden, kapstok en enkele
lopers zeil. alles nieuw, we-
s vertrek Hoge Rllndllk 184
Tel. 22433.
Spotgoedkoop aangeboden,
wegens vertrek, nieuwe accor
deon (planoklavlen. 2-oers.
ledikant en overgordllnen. al-
ex nieuw. Geen opkopers.
Hose Rllndllk 184 Tel 22433
Aangeboden Itudge. 250 cc.
met Jod motor, In goede staat
t e. a. b Moet weg. Bevragen
coneumptlctent bil Rhenanla.
"e Blokhut. Warmond
I 11.11 Caféhouders! le soort
-punts nuouon per 6 stuks
f '15 schroefgueuen v.a f 17 50
Orlg. N P. krllt enz Alle repa
raties X. Pardon Driftstraat 5
Lelden Telef. 31961.
Stoof- en bakpallng vanaf
25 per ty kg Schol 8chelvls.
Kabellauwfllêt 125 oer kg.
Bakhokklng strobokking, nieu
we herlne. gestoomde makreel.
Klnpers 0 15 oer stuk H S.
Tevn Laee Rllndllk 32 Telef.
20573
Aangeboden t. e. a. hod
Sparta 1950. In zeer goede
tat v. en a. Telescoop.
Beatrlxlaan 25. Vooracho-
Pnma scuoolschrlften. 36
bladz 12 ct Zes stuks 60 ct
Grote stukken prima gummi
slechts 10 ct. Prima schooipot-
loden merk Stacdtler slechts 10
cc. Papierhandel Paddenburg.
Nieuwe Riln elf
B Verdien veel geld door Cvv
horloge contant te kopen. 17-
steens ankerhorlogc, schokvrll
(Incablok). waterproof en an-
tlmaenetlsch. le klas Zwitsers
uurwerk f. 44.50. Üurwerkkll-
nlck Lage Rllndllk 8. Leiden's
beste speciaalzaak.
le »oort kalltoapler. bruin
en eroen 6? x 75 cm 10 ct,
zes v»l 50 ct 12 Prima eegom
d- schriftetiketten 10 ct 100
stuks 80 ct. Papierhandel Pad
denburg. Nieuwe Rl|n elf.
DIVERSEN
B Wonlngrull. Aangeb. hul*
Riln en Schlekade. 2 kamers,
gang, keuken, v.- en a.tuln,
«ehuur zolder. Huur f. 5.40 p.
week Gcvraned grotere hele
woning ln rustige omgeving.
Pt Bur. v d Blad No 5118k
B GeHeve geen geld of gnede-
E. v d. SteenNleuwenburg.
Oude Varkenmarkt 28 Lelden
anders dan tegen contante be-
tailne daar door mil niets
wordt betaald
H. J. v. d. Steen,
Wonlngrull Pen l';
Lelden of omgevin
eengczlnsw. (n!ou*i
de stand te Den Heide,
woonkamer, keuken
kamers douchecel
Gevr. nette wonlne
of omgeving. Brieven
d. Blad onder No SOoO*
B Wonlngrull. Aan:1*
etace van flat
kamers of huls It
stad Brieven Bur. V3Da
onder No. 5068 K
Fngels. ConvcfJll; 1
opleiding voor em;r'
andere doeleinden,
correspondentie Cro]
amenoDleldlng VertaHJJ
Aanvang lessen b'""-
ber. Heden ln»chrl_:;
Verboog. Leraar End-1
scnuur 18 Lelden
Wegen* teleur»"11
aan huls at te eet" J
hondle. voor zeer L
Gerrlt Doustr»»1
tussen 7—8 uur. f
W, Splrltuall'tl-ch' '3
sol, an Rotterdam
samenkomst Mj
1
recht 10 Trnnec '.T
heer W Lacerwe f.
19.30 uur. Asnvsof -
Toegang vrtl.
HET
LEVEN
Ook voor het
en zilverwerk
Neem de proefI
inigen von koper
Lodoline een uitkomst
Hebt U een vroog op het gebied
von de fijne was of andere toe-
possingtmogeli/kheden von Lodoline
don geeft Lodolientje U
gaarne rood. Stuur Uw vragen naar
Lodolientje, Postbus 269, Breda.
Met
een fles
Lodaline
maak ik alles
in huis
grondig en
veilig
schoon.
Wat een
gemak!
