Emil en Dana Zatopek hebben de
gouden plakken alweer binnen
111
93ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Donderdag 26 Augustus 1954
Tweede Blad No. 28305
Europese atliletiek kampioenschappen
(Van
i speciale verslaggever)
Felle schijnwerpers boorden gisteravond door
de avondlijke duisternis, welke over het Neufeld-
Bladion te Bem gevallen was en zetten het kleine
witte podium op het middenterrein in een lichte
gloed.
Daarop stond de familie Zatopek. Eerst Emil, de
luitenant-kolonel van het Tsjechische leger, die
zo juist op de weergaloze wijze, die men nu al een
jaar of zes van hem gewend is, de 10.000 meter
had gewonnen - en even later Dana Zatopkova,
zijn vrouw, die op verrassende wijze de speer het
verst had geworpen, verder dus ook dan de
wereldrecordhoudster de Russin Konjajeva, die
derde werd. Voor de Zatopeks was de dag dus
beter dan voor de Russen, die op dit eerste treffen
van de Europese athletiek-kampioenschappen al
op enkele fronten moesten ondervinden, dat niet
al hun uitgezondenen rijp voor het podium der ere
zijn, al zal hun rol in dit grote steekspel van Bern
In de vallende schemer begon de 10
I fan race. die Zatopek de prolongatie van
I urn Europese titel zou brengen en
"ia een nieuwe wereldrecordtijd Want
e merkwaardige Tsjech, die onbuig-
m roor zijn .concurrenten blijft en
I eelt een opnieuw straffer geworden trai-
I ruig had opgelegd om alle weerstand te
I Tf.-ir.nrzelen, is daarin volkomen ge-
I fbaed. Hy zorgde er al halverwege de
I «r.-te ronde voor de kojj te krijgen en
s geen denken aan. dat hij di? ge-
i tie positie zou afstaan,
ei scheen de geduchte Duitser Her-
I bert Schade éénmaal naast hem, doch 'n
1 venijnig tussensprintje droeg er zorg
dat de Tsjech onmiddellijk los
ï»am van de Duitser. Ronde na ronde
I heeft Schade toen de lult.-kolonel aLs
leen schaduw gevolgd.
I Maar nimmer heeft er voor de even
lelijk als regelmatig lopende Schade
1 kuis op succes ingezeten. Steeds traoht-
te Zatopek van hem weg te spurten en
il lukte dit voorlopig met. d? pressie
c:e op zijn tempo werd uitgeoefend
meest de Duitser wel tot forceren bren-
j;n. Daaidoor konden de eerst ver te-
Rygeworpen Kovacs en Sando geleide-
aan wat van hun achterstand op
ISchade afknabbelen en van de zevende
er tussen Zatopek en de
[hm achtervolgende Duitser een meter
..licht" zat. verloren Kovacs. de
ar en Sando, de Brit, niet meer
b Schade.
I Zitopek was toen al onbereikbaar.
1 Steeds verder liep hij uit. Altijd weer
J ui die merkwaardige stijl, met op-cn-
loeer dansend hoofd en af en toe die
trekkerige beweging met de rechter
lirm. De 1500 meter ging in 4 min. 3.4
Iteconde onder de roffelende voelen
1 in de Tsjechische locomotief door.
I v 1 meter In 8.37.3, de 4 km. in
l.ïi.7. Halverwege de race lag Zato-
Jtk al 75 meter op de moeizamer lo-
[k-nde Schade voor en even later wer-
n de eerste lopers door hem gedub-
ongetwijfeld prominent zijn. Voor Nederland
bracht de dag een tweetal verwachte succesjes:
Theo Saat en Hajo Rulander kwamen zonder
ongelukken door de series 100 meter en zullen
vandaag in de halve finales mogen starten. Dat
wij ondertussen ook onze eerste verliezen leden
was normaal. Abnormaal echter was de wijze,
waarop dit gebeurde. De Kroon - volgens de ge
ruchten wegens verworven vaderschap niet naar
Bem gekomen - startte dus niet in de deze middag
gelopen 400 meter-series. Jammer, dat hij officieel
echter niet teruggetrokken was. zodat zijn naam
niet onder de niel-starters genoemd werd. Pech
was dat onze 110 meter horden-loper Broeken van
de sintelbaan werd afgehouden, wegens een Dins
dag opgelopen enkelblessure. Niet dat hij zich
geplaatst zou hebben (De Kroon trouwens even
min). maar er is ook nog zoiets van de eer van
het meedoen
anderen: zyn landgenoot Grischacv en
de Fin Karvonen. Murw geslagen door
het noodlot strompelde de ongelukkige
Filin over de grijze sintels. Hij kwam
tenslotte als derde over de eindstreep
en was voorlopig te moe om luidkeels
te protesteren - dat deed intussen het
publick wel voor hem!
Het Is dan ook onbegrijpelijk, dat de
organisatoren niet tijdig genoeg voor-
hei eid waren op de terugkeer van de
i Marathonlopers. Gebrek aan organisatie
bracht Filin uit de course. Terwijl de
mannen van de ordedienst nog hun
'fraaie witte linten uitrolden, waarlangs
de Marathon-lopers hun laatste ronde
zouden moeten afleggen, draafde de kop
groep al binnen.
Filin draaide links inplaats van rechts
de baan op en het conflict was geboren,
want na d? aankomst kon de Jury
d'Appêl onmiddellijk een Russisch pro
test tegen de uitslag gaan behandelen
Karvonen. de Fin had gewonnen. 20
meter vóór Grischaev. maar daar legden
de Russen zich zomaar niet bij neer. Op
het erepodium heeft Karvonm dan ook
nog met gestaan.
I Md.
I Op 8 km. '23.14.4) leek een wereldre-
pherbetering niet uitgesloten en Za-
es's eindsprint was er ook wel naar.
onw erstaanbaar trok hij zijn
ki'.ele lichaam in de allerlaatste ronde
|o; langs tal van vermoeide athleten
n Maar de door de overvloedige re
ien. -»■
uitgt-l
3
tu Jj
'i
1.»,
/oiiu 5 v. d. Zonde
•■■goede marathon
«bt geworden baan belette, (sa-
"e voor athletiek kille tempe-
t het windstille weer overl-
gelijk zou hebben gemaakt - Za-
wl met de tijd van 28 mm. 58 4
3 8 seconden boven zijn el-
"eiflrecord. De topvorm ls dus wel
een halve ronde voor de fi-
het duo Kovacs-Sando einde-
itiegestreden Schade te pakken
Kovacs ging feller door dan
1 '*erd dan ook keurig tweede in
"^i)l Sando derde werd en Scha-
bullion-drum a
n «as de Marathon uitgemond
li. n*tr,alsl stuk dramatiek, door
J1"5 Filin, die aan de kop van
t»K vtvan dric> na 1,2 Km. gelo-
u "'hoen in het stadion terug-
sintelbaan in de verkeerde
hL,?®P5neIdc. Wel renden officials
"Mft «,hl„ |„m maar
lelijk
In i
k? .z'j" vermoe!de schreden i
atkiÜÜL ''ij een paar honderd me-
WRtand gekregen op de beide
Onze Janus
Intussen wordt het tijd acht te slaan
op de fraaie Marathon, welke onze
landgenoot Janus van der Zande gelo
pen heeft. Ilij eindigde als zevende,
kwam zeer fit binnen, liep stijlvol zijn
laatste ronde en heeft kans gezien
driekwart van de race deel uit te ma
ken van een kopgroep van een man
of zes. welke al enkele kilometers na
de start was gevormd, en waartoe ook
beide genoemde Russen behoorden.
Toen de situatie na de 25ste kilometer
werd opgenomen, maakte v. d. Zande
nog deel uit van eer. leidend groepje van
zes man. waarto? ook nog de Fin Puo-
lokka, de Portugees Araujo en de Zweed
Jansson behoorden.
Toen kwam de terugslag. Van der
Zande heeft ons kort geleden verzekerd,
dat 42 km. eigenlijk te lang voor hem is
en dat hij na d? 25ste km. in moeilijkhe
den komt. Ditmaal moest htj lossen uit
het verbeten doordravende groepje.
Toch kwam hij zeer verdienstelijk als
zevende binnen. 120 meter voor de Por
tugees Araujo. Enkele Marathon-lopers
vielen direct na de finish uitgeput in
het gras of op de sintels en moesten per
brandcard weggedragen worden. Ande
ren werden door verpleegsters onder
steund weggeleid, maar v. d. Zande
kwam fit binnen en kon op eigen, reste
rende kracht de kleedkamer gaan opzoe
ken.
,een verrassingen
De sprint leverde wein
gen op. Heinz Futterer, de 22-jarige
loper uit Karlsruhe, maakte de snel
ste tijd (10-7) van de dag en deed
daarmee niets bijzonders: hij is favo
riet. Zijn landgenoot Pohl liep er sa
men met de Brit Jones de Rus Sa-
nadze uit. die in een felle eindsprint
juist iets te kort kwam om geplaatst
te worden. Fohl. de Fransman Bo-
ninno en de Hongaar Zarandi kwa
men nog het dichtst bij Futterer. door
aile drie 10.8 le lopen, hetgeen in de
drenzige regen het werd pas later
op de middag droog geen slechte
prestatie was.
Saat was merkwaardig geval al
geplaatst epr li(j gelopen had. Hij zat
oorspronkelijk in een serie van vijf.
waarvan nummer een en twee geplaatst
zouden worden. Maar de Italiaan San-
germano en de Spanjaard Llana kwa
men niet opdagen en toen de Saarlan-
der Lemmes wegens tweemaal veroor
zaken van een valse start uit de race
werd genomen, lagen de overigen
Saat. en de Roemeen Ma gaas bij
voorbaat gewonnen. Zjj maakten er des
ondanks nog een echte match van,
welke Saat in 10.9 won.
Onze tweede man op de sprint. Ru
lander, had het moeilijker, maar al
presteerde hij geen beste tijd (11 hij
werd toch netjes tweede in zijn serie,
waarbij hij alleen de Hongaar Zarandi
moest laten voorgaan. Rulander had
een zeer trage start gevolg van een
door hem veroorzaakte valse start,
waardoor hij tot voorzichtigheid ol an
ders diskwalificatie gemaand was. Maar
zijn tweede plaats was voldoende om in
de running te bluven.
De 400 en 800 meter series brachten
prachtige prestaties voor minder be
roemde lieden als de Fin Hellsten en
de Zwitser Hegg. die onder een storm
van applaus met een zeer krachtige pas
over de baan spurtten en de chrono
meters op 47 7 lieten stilstaan. Hellsten
presteerde hetzelfde en liet de favo
riete Duitser Haass achter zich. die
hoofdschuddend naar de kleedlokalen
terugging. Haass werd niet uitgescha
keld. maar doordat hij op de laatste
meters inhield, kwam zijn tweede plaats
nog in gevaar. Hi) redde zich. maar zal
vermoedelijk met een gedeukt moreel
de halve finales ingaan Zijn landge
noot Geister liep oventu gender, al was
zijn tyd (47.9i een tiende seconde
slechter Maar hij ondervond in zijn se
rie nauwelyks tegenstand.
Nog niet roluil
De enorme strjjd welke men in de
finale 800 meter verwachten mag.
kwam er ln de series natuurlijk niet
helemaal uit, temeer daar de vier
Zatopek
..onverwoestbaar..
besten van elke serie in de halve fi
nale komen en de talenten uiteraard
nogal verspreid waren ingedeeld. On
der hen was de Noor Boyson, die de
Brit h'ewson toestond de serie te win
nen, maar die zelf zo rustig door de
finish ging, dat hij ongetwijfeld
veel scherpere tijd kan maken. Hcw-
son maakte 1.50.2, Boyson deed
een tiende seeonde langer over en
daarmee de kleine Belg met zyn pit
tige kuif, Robert Mocns, nog meer
dan een seconde tc snel af.
Maar dat zegt allemaal zo weinig,
want het had er alle schijn van dat
Moens het kalm aan deed in z_
en pas in de laatste 50 meters, toen zijn
plaatsing ln gevaar dreigde te komen,
even poot-aan speelde. Het sprintje, dat
hij er toen uitroffelde. maakte veel in
druk. Moens kan veel. Boyson kan veel
dat zal een finale worden!
Tenslotte een woord over een blond
Russisch meisje Otkalenko geheten, dat
ln sublieme stijl een nummer won. dat
wij niet waarderen kunnen: de 800 me
ter hardlopen voor vrouwen. Dit is in
het algemeen gesproken te zwaar voor
vrouwen en het verwonderde dan ook
niet. dat sommige series het aanzien
niet waard waren en dat enkele meis
jes na afloop tegen de sintels sloegen
van vermoeidheid. Maar deze blonde,
zeer slanke Otkalenko liep een manne
lijke, sterke en stijlvolle race en finish
te ver voor haar zwoegende mededing
sters. Ook enkele Engelse meisjes gaven
blijk van hardheid en doorzet tings-
kracht. maar overigens moet men de
azen voor dit werk achter het ijzeren
gordijn zoeken.
Oosten verwerpt
KNVB- voorstel
De Vereniging van Oostelijke 2e. 3e
en 4e klassers die Woensdagavond te
Deventer ten tweede male In verga
dering bycen kwam In verband met
de kwestie van het betalen der voet-
balspelcrs, heeft het gewijzigde voor
stel van het KNVB-bestuur met 25
tegen 24 stemmen verworpen.
Een voorstel van Tubantia 'Hengelo)
om een transferbedrag te betalen aan
lagere clubs, die spelers kwijt raken aan
eerste klassers. werd met 26 tegen 21
stemmen aanvaard. Dit besluit zou op de
eerstkomende bondsvergadering op ho
ger niveau worden behandeld
De algemene indruk ter vergadering
van het lagere voetbal in het Oosten
was, dat er wel niet te ontkomen zal
zijn aan betaling der spelers. De sfeer
was heel wat gemoedelijker dan veertien
dagen geleden, toen het voorstel voor de
eerste maal ln behandeling kwam.
Boomkamp tekent, Van Beek
en v. d. Schilden drossen
De ei-Blauw-Witter Boomkamp, die
overschrijving naar Ajax had ge
vraagd en het komende seizoen voor
die club zou uitkomen, heeft zjjn con
tract met de profclub „Utrecht" ge
tekend.
De Elinkwijkspelers J. van der Schil
den en A. van Beek. die voor de profclub
„Utrecht" hadden getekend en getraind,
blijven voor Elinkwijk uitkomen. Zij
speelden gisteravond voor hun oude ver
eniging in een HchtwedstriJd tegen DOS
ln het Utrechtse stadion.
e rust ging met 0—0 in. Vijftien ml-
•n voor het einde scoorde de mid
denvoor Lammers een DOS-doelpunt.
Van Roon bracht in de laatste minuut
de stand op 1—1.
Vader en kind gedood
De 54-jarige T. Groen uit Hoog Blok
land en zijn 4-jarig dochtertje zyn gis
teren te Nieuwland om het. leven geko
men. toen de door de heer Groen be
stuurde vrachtauto aan de weg reed en
ondersteboven in de Vliet terecht kwam.
Reddingspogingen hadden pas resultaat
toen de kraanwagen de vrachtauto uit
het water kon halen. De heer Groen en
zyn dochtertje bleken reeds te zijn
overleden.
Partieel onderwijs voor
werkende meisjes
Defensiepact voor het
Midden-Oosten
Volgens diplomatieke berichten, welke
uit Bagdad te Beiroet aankomen, zijn
Egypte en Irak overeengekomen om
het daarheen te lelden, dat het Arabi
sche verdrag voor wederzijdse bijstand
vervangen wordt door een midden Oos
ters defensiepact op bredere basis, waar-
toe later ook Turkije en Pakistan zou-
den kunnen toetreden.
Egypte en Irak zouden overeengeko-
men zijn, dat Irak zich niet zou aanslui
ten bij het Turks-Pakistaanse veround.
Irak zou echter een unie met Syrië aan- i
gaan onder vooraarde, dat de pro-
unionisten ln de Syrische algemene ver- I
kiezingen een meerderheid zouden ver
krijgen.
In diplomatieke kringen verklaart
men, dat Jordanië zich bij een even-1
tueel tot stand gekomen Iraaks-Syrische 1
unie zou aansluiten. Hiermede zou de
Arabische liga een effectieve regionale
organisatie worden, welke een defensie- 1
organisatie voor het midden-Oosten zou
organiseren en steunen.
West-Duitse communisten
moeten feller worden
Het bestuur van de West Duitse com
munistische partij heeft de vorige week
een resolutie aangenomen, waarin de
leden der partij beschuldigd worden van
„opportunisme, lafheid cn sectaris-
me." Zij worden er voorts van beschul
digd te weigeren om in massa-organisa
ties te werken, in het bijzonder ln vak
verenigingen.
Het partywerk was ten achter geble
ven bij het gebruik maken van de „ge
weldig grote mogelijkheden, welke zich
bij het ineenstorten van de West Duitse
regeringspolltiek voordeden."
Het voornaamste doel was er in gele
gen om het West Duitse parlement te
dwingen samen te werken met het Oost
Duitse parlement. Beide parlementen
dienden aan de vier grote mogendheden
voorstellen te doen betreffende de her
eniging van Duitsland en de Europese
beveiliging. Het West Duitse parlement
diende onder druk gezet te worden door
de West Duitse bevolking.
De Agamemnon op Kreta
De koninklijke gasten van koning
Paul van Griekenland, die een tocht
door de Middellandse Zee maken op de
5 000 ton metende Agamemnon, bezich
tigden gisteren de robijnen van het ge
slacht van koning Minos, wiens paleis
4.000 jaar geleden op Kreta is gebouwd.
Het paleis ligt in de heuvels op een
geringe afstand van de haven Herak-
lion. waar de Agamemnon meerde. Een
groot deel van het palels. dat naar men
aanneemt, op bepaalde plaatsen zelfs
vier verdiepingen hoog reikte, moet nog
worden opgegraven.
De Agamemnon zet na Heraklion
koers naar de eilanden Thera en Rhodos.
Boven het Westelijke deel van het
Deense eiland Seeland hebben Dinsdag
middag twee maal vliegtuigen van on
bekende nationaliteit gevlogen. De toe
stellen konden niet worden waargeno
men. doch men hoorde zwak het geronk
van motoren. Later werd een kle n ge
schrift in een vreemde taal gevonden,
dat op de vier hoeken het teken van
een drietand vertoont.
De plaatselijke militaire autoriteiten
van Korsoer konden het stuk niet ver
talen. Het zal nu door deskundigen ln
Kopenhagen worden onderzoch;.
„Rode Ster", het blad van hef Sov-
Jet-min'sterle van defensie, schrijft in
een artikel over verdediging tegen
atoomaanvallen. dat laagten en bossen
troepen tegen de uitwerking van atoom-
aanvallen kunnen beschutten Het voegt
er aan toe. dat steile hellingen, afgron
den. hellingen van laagten en oevers
een schild kunnen vormen tegen het
licht en de uitstraling van een atoom
ontploffing Zij kunnen ook voorwerpen
tegen de uitwerking van schokgolven
beschermen.
In bossen, aldus het blad. dienen
maatregelen getroffen te worden togen
het uitbreken van branden.
In de steden dienen de ondergrondse
schuilplaatsen versterkt te worden, ten
einde het neerstorten van metselwerk
tegen te gaan. Voorts dienen zij van
nooduitgangen oorzien te worden en
van een ventilatiestelsel. dat het bin
nenkomen van radio-actieve deeltjes
tegen gaat.
Uitslag Marathon
ongewijzigd
De Jury d'appèl heeft vannacht be
sloten de volgorde van aankomst van
de Marathonlopers ongewijzigd te la
ten. Karvonen (Finland! is dus de of
ficiële winnaar terwijl aan de Rus Fi
lin. die als derde aankwam, nadat hü
kort voor de finish de verkeerde rich
ting nas ingeslagen, eveneens een
gouden medaille zal worden uitge
reikt.
Het officiële klassement van de Mara
thon luidt als volgt:
1 Karvonen 'Finland' 2 24 51.6 2.
Grischaev (Rusland) 2 24.55.6. 3. Filin
(Rusland) 225.260; 4. Puolakkn 'Fin
land' 2.26 45.6; 5 Jansson 'Zweden»
2.27.278; 0 Iden iG.Bi 2 8028, 7. Van
der Zande 'Ned.' 2 29.19.2; 8. Araujo
(Portugal' 2.29.45 0, 9. Olsen iNoorwe
gen i 2.30 49.4, 10. Chrlstea (Roemenië»1
2.3507.4; 11 Smith 'G.B 2.35.322; 12.,
Rehnvall Zweden 235.486.
Bij de loting voor de halve finales op
de 100 meier werden onze landgenoten
Rulander en Saat respectievelijk in de
eerste en derde serie geplaatst. De eerste
twee van elke serie gaan over naar de
finale Het resultaat, van de loting was:
Eerste serie: Futterer iDldi. Carlsson
'Zweden'. Jones Engeland». Rulander
'Nederland'. Derderian (Frankrijk i
Bjarnason i IJsland i
Tweede serie: Pohl 'Dld>. Ellis 'En
geland». Wehrl 'Zwitserland». Magdas
'Roemenie'. RJabov 'Rusland'.
Derde serie' Zarandi 'Hongarije),
Bonino 'Frankrijk'. Saat 'Ned.i. Staw-
czyk (Polen), Janecek (Tsj. SlowJ»
Verschenen is het rapport van de
subcommissie voor het partiële onder
wijs bestemd voor werkende meisjes, van
de Commissie ter bestudering van goede
onderwijsmethoden voor het algemeen
vormend Nijverheidsonderwijs voor
meisjes.
Deze commissie heeft zich by haar
arbeid bepaald tot de meisjes, die
leerplichtvrü zyn. daarna geen enkele
vorm van onderwijs ontvangen en de
leeftyd van 17 jaar nog niet hebben
bereikt.
Zy meent dat. In afwachting van
een totale leerpllchtverlenging. par
tiële leerplicht voor het 14- tot 17-
jarige meisje een voorlopige oplos
sing is.
De uitdrukkelijke wens bluft echter:
a. volledig onderwijs tot 16 jaar; b.
partiël onderwijs tot 18 jaar.
Voor het door de Commissie be
doelde partiële onderwijs komen in
aanmerking de meisjes, die na het be
ëindigen van de leerplicht, zoals deze
momenteel is. geen onderwijs meer
krygen. Dit betreft: 14-jarigen 20.000
meisjes; 15-jarigen 50.000 meisjes; 16-
jarigen 78.000 meisjes.
Bulten beschouwing vallen die meisjes,
die of de U.L.O.-scholen, scholen voor
V.H.M.O. e.d. bezoeken, of scholen waar
op zij een verdere vakopleiding kunnen
volgen, zoals N.O.-scholen.
I Dit part-time onderwijs zou in 8 uur
per week kunnen worden gegeven. Er
1 zouden maatregelen moeten worden ge-
nomen om in de kortst mogelyke tyd
1 een kader van leerkrachten te vormen,
die bekwaam en geschikt zou zyn het
onderwijs aan de 14- tot 17-jarigen op
zich te nemen. Hoe de verdeling van
deze 8 uren zou worden geregeld, kar.
van plaatselyke omstandigheden af
hangen.
100 ANTILLIANEN IN ONS LAND.
Opleiding voor diverse beroepen.
Gisteravond zyn op Schiphol 53 jonge
Antillianen aangekomen, die aan Ne
derlandse onderwijsinstellingen zullen
worden ingeschreven. As. Dinsdag zul
len zij door een contingent van 50 jon
gelui worden gevolgd.
De gisteravond aangekomenen (uit
Curacao. Aruba en Bonaire) werden
door mr N. Debrot. vertegenwoordiger
van de Ned. Antillen ln Nederland, ver
welkomd. De mannen of jongens vorm
den een kleine meerderheid (30». Eén
hunner, de heer J. A. Abraham van
Bonaire, gaat psychologie studeren.
Met uitzondering van twee anderen, aan
wie op aandringen van minister Plantz
een plaats is ingeruimd aan de Belas-
tingacademie te Rotterdam, zyn de I
overigen bestemd voor MTS. kweek-
school en middelbare scholen.
De meisjes zoeken het hoofdzakelijk
in opleidingen tot verpleegster en maat
schappelijk werkster of aan een kweek- 1
school.
De leider van het gezelschap is de
heer A. E. Kibbelaar. die In Hilversum
tot inspecteur van politie zal worden
opgeleid.
EÉN VAN DE DRIELING OVERLEDEN
Gisteravond is ln het RK ziekenhuis
te Groningen één van de eergisteren
geboren drieling van het echtpaar Bou-
manTen Brink onverwacht overleden.
Aangesloten bij de Nato
Bij dit alles is de jonge republiek
sinds 1944 onafhankelijk van Denemar
ken geologisch de fluitketel van
Europa. Sterk vulcanisch als IJsland is.
zoekt kokend of nagenoeg kokend water
op vele plaatsen een uitweg uit de grond.
De Geyser, ongeveer 100 km. landin
waarts van de hoofdstad Reykjavik, ge
niet in dit ojjzlcht wereldfaam, ook al
zijn er elders ter wereld wel hogere fon
teinen van heet water. Naar de Geyser
zyn ln elk geval alom de heet-water-
apparaten genoemd.
IJsland is een merkwaardig land
IJsland, 's werelds noordelykste natie, is in menig opzicht een merkwaardig
land: er staan geen bomen, er rijden geen treinen. In Juli gaat de zon er
nauwelijks onder en ls er dus geen nacht. Er is geen leger, men kent er geen
fooien n de scholleren hebben er ln de zomer drie maanden vacantie.
Voorts ls IJsland het dun bevolkste land van Europa: drie maal zo groot
als Nederland, heeft hel toch slechts 150-000 mensen, voornamelijk aan de kust,
want het binnenland ls door gebergten en gletschers onherbergzaam. Deze
kleine gemeenschap (te vergeiyken met het inwoneraantal van een stad als
Eindhoven) ontplooit echter op allerlei terrein een activiteit, die bewondering
afdwingt.
overweging, gevoegd by idealistische
motieven, die het land in 1949 deden
toetreden lot de N.a.t.o.
„Wy deden dat in grote meerderheid
uit overtuigingverklaarde ons minis
ter-president Olafur Thors. „Wij boden
onze nog maar kort verkregen onafhan
kelijkheid aan ter wille van de algemene
zaak. De N.a.t.o. beschermt hoge idealen,
Qie wy de onze noemen".
De bijdrage van IJsland bestaat uit
het ter beschikking stellen van terrein
voor militaire bases, in dit geval voor
bases van de Amerikaanse luchtmacht,
die de verdediging van de republiek op
zich heeft genomen. Daartoe is het vlieg
veld Keflavik belangrijk uitgebreid Ai-
leen al de laatste jaren met woon
complexen. hangars, wegaccomodatie,
startbanen en dergelijke voor een be
drag van 50 mlllioen dollar.
Dit Keflavik heelt intussen het eco
nomische probleem doen ontstaan,
waarop onze zegsman doelde. Enerzijds
bezorgt zo'n activiteit de binnenlandse
samenleving financiële injecties, aan ae
andere kant kan niet worden vermeden,
dat het object veel IJslanders aangelokt
door de lonen en ruime overvterkïnoge-
liikheden, aan het eigen bedrijfsleven
onttrekt. Dit is een reëel probleem.
Keflavik trekt zoveel mankracht aan.
dat de trellers niet dan met moeite en
dan nog onvoldoende kunnen worden be
mand. Ook de fabrieken kampen met
personeeltekort. Deze omstandigheid
heeft de toch al hoge lonen nog (erder
doen stygen. Op IJsland, dat na de oor
log tweemaal een inflatie heeft gekend,
verdienen ongeschoolde arbeiders per
jaar f. 8000. opvarenden van trellers
f. 10.000. vaklieden in de bouwbedrijven
en anderszins f. 12.000 en meer. Dj kosten
van het levensonderhoud ziin intussen
naar verhouding Eén artikel is er ech
ter goedkoop- de IJslander eet vijf dagen
j>er week vis bij het warme maal en dia
kost slechts 2 a 3 kronen, dwz dat een
arbeider voor zyn uurloon 5 kg. v is kan
kopen.
De politierechter te Georgetown
Bnts-Guyana) heeft de beschuldigin
gen. dat de thans gedetineerde mevrouw
Janet Jagan. echtgenote van oud-eerste-
minister dr Tsjedi Jagan. ondermynende
lectuur in haar bezit had. afgewezen.
Mevrouw Jagan werd er van beschul
digd een exemplaar van het pamflet
„voor een duurzame vrede, voor volks
democratie" ln haar bezit te hebben ge
had. Haar verdediger bracht naar voren,
dat het pamflet in een gesloten, aan
haar man geadresseerde envelopjoe was j
gevonden. Het was niet bewezen, dat zi)
frist wat er ln zat, j
De bewoners van IJsland buiten de
aanwezigheid van dat hete water voor
treffelijk uit' zti verwarmen er huizen
en gebouwen mee. In de hoofdstad Reyk
javik gebeurt dit van gemeentewege. 15
km. buiten de stad, bij het plaatsje
Reykir. heeft de overheid een pomp
station gebouwd. Ruim 40 buizen strek
ken zich daar van 130 tot 700 meter
diepte in de grond uit. Het water, dat
via die buizen in de centrale komt. heeft
een temperatuur van 87 graden Celsius.
Door stevig geïsoleerde buizen voert men
dit hete water naar Reykjavik, waar het
door middel van radiatoren ln hulzen,
kantoren en andere gebouwen alle ver
trekken aangenaam verwarmt.
Dit heet-watersysteem ls niet alleen
gerieftyk (geen gesjouw met brand
stof, geen asla legen, geen stofl. het
Ls ook voordelig. De centrale verwar
ming. inbegrepen het comfort van al-
tyd beschikbaar heet water voor keu
ken en bad. kost slechts f. 0.75 per
1000 liter, hetgeen voor een normaal
woonhuis neerkomt op f. 120 In een
heel jaar. Op het algemeen 70 dure
IJsland is dit bcslLst goedkoop.
Het heet-watersysteem is te beschou
wen als het levenswerk van Helji Si-
gurdsson. de 55-jarige hoofdingenieur
van de stad Reykjavik. De aanleg,
de oorlog voltooid, heeft f. 12 millioen
gekost.De economische betekenis is groot-
in Reykjavik profiteren 40.000 van de
50.000 bewoners van de warmte. Er be
hoeft dus veel minder brandstof ge
ïmporteerd te worden dan vroeger.
Van hetzelfde hete water profiteeert
op IJsland ook de tuinbouw: de groen-
tentelers verwarmen er de kassen mee.
waarin dusdoende zelfs bananen kun
nen groeien.
MODERNE STAAT.
Velen in West-Europa hebben van IJs
land een geheel verkeerde voorstelling.
De naam werkt misleiding trouwens in
de hand. Groenland moest IJsland he
ten en omgekeerd. Er leven op IJs
land geen Eskimo's, er lopen geen ys-
beren rond en primitieve toestanden
tieft men er nergens aan. Integendeel,
IJsland is een moderne staat. In weinig
landen rijden ook zoveel auto's, nl. één
op 9 Inwoners (Nederland één op 35'.
Volksgezondheid en onderwijs zijn voorts
uitstekend georganiseerd Het klimaat is
gunstig- koele zomers (gemiddeld 11 gra
den Celsius' en milde winters (in Ja
nuari gemiddeld l graad Celsius*.
Uiteraard heeft, het land zijn proble
men. „Als IJsland niet langer ztjn trel
lers en kotters kan bemannen, gaat het
failliet", zei ons een autoriteit te Reyk
javik. Daarmee gaf deze zegsman te
verstaan:
le. De vissery is voor IJsland van
alles overheersend belang (vis en vis
serijproducten maken ruim 90 procent
van de export uit i
2e. Er is een omstandigheid, die op de
arbeidsmarkt storend werki. de uitbrei
ding van de luchtbasis Keflavik op de
Z.W.-punt van IJsland, ongeveer 40 ki
lometer van Reykjavik.
IJsland heeft geen leger. De ligging
als vluchtheuvel tussen Europa en
Noord-Amcrika in de nabijheid van
het strategisch belangryk geworden
Noordpoolgebied ls voor een open land
echter riskant. Het was deze practische
GEHEIM INSTRUMENT BIJ
NEW-YORKSE DOUANE
IN GEBRUIK.
Douanebeambten van de New-Yorkse
haven hebben een nieuw geheim instru
ment gebruikt om de bagage der passa
giers te controleren.
Het instrument bevond zich in een
normale lessenaar, die met de achter-
zyde aan een groot aantal electnsche
draden verbonden was.
Een verslaggever van Reuter zei, dat
de waarsehyniijkste glss'ng is. dat het
toestel dient om atoombommen oi ra
dio-actieve stoffen ln de bagage der
reizigers op te sporen.
De verkiezing van de 1226 afgevaar
digden van China's eerste nationale
volkscongres is voltooid. Op 15 Septem
ber komt het voor de eerste maal byeen.
Tot de eerste werkzaamheden behoort
het goedkeuren van de nieuwe grondwet,
volgens welke het volkscongres de hoog
ste macht in de Staat is.
De Guatemalaanse junta heeft be
sloten de communistische party te ver
bieden. Het desbetreffende decreet ver
biedt iedere groep, die communistische
doelen nastreeft of waarvan het pro
gram is ingegeven door communistische
leerstellingen.
Ook heeft de junta de onmiddellyke
uitvoering bekendgemaakt van eenp.an
voor grootscheepse publieke werken ten
behoeve van de economische ontwikke
ling van het land. Het plan ormat om.
de aanleg van wegen en de bouw van
woningen, scholen en ziekenhuizen. Ook
voorziet het in bevloeling en electrlfi-
cering.
