Grotere zelfstandigheid voor onze
provincie verlangd
93ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Woensdag 18 Augustus 1954
Tweede Blad No. 28298
Eigen belastingen hoeft
Oen Haag niet goed te keuren
(Van onze parlementaire redacteur)
De wetgevers in Den Haag zijn altijd bang geweest dat de provincies een
e-eif,tandig leven zouden willen leiden zonder oog te hebben voor hun plaats
K het geheel van Nederland. Daarom moeten verordeningen, die de Provin-
.;,'g Staten nodig achten voor het provinciale belang, nog altijd door ,,Den
u.jg" worden goedgekeurd.
D e eis van goedkeuring moet vervallen, zo betoogt thans de Commissie,
'e regering in Juni 1949 heeft ingesteld om haar te adviseren over de
■akelijke herziening van de verouderde provinciale wet.
De eis van goedkeuring acht de commissie ook niet nodig voor de belastin-
„1- die de provincie heft. De wet geeft immers een beperkende opsomming
de belastingen, die de Provincie mag heffen en bepaalt bovendien de
pzen, die bij de heffing niet mogen worden overschreden.
Het toezicht op de provinciale belastingheffing bepaalt zich daarom in de
,;tiik tot een toetsing van de ingezonden belastingverordeningen op juridï-
,,e |uistheid en dat acht de Commissie, gelet op de deskundigheid van de
Ec/rciale besturen, overbodig!
De Commissie wil echter niet de goedkeuringseis laten vervallen ten aanzien
jr de reglementen van Waterschappen, veenschappen en veenpolders, omdat
■rschillende Waterschappen in meer dan één provincie liggen en bij de
cementering van bepaalde waterschappen mede de belangen van andere
icieden, zelfs buiten de provincie gelegen, kunnen zijn betrokken.
GD
de tx
Vrijheid van vergadering
pt Commissie geeft nog een advies:
I College van Prov. Staten, tenslotte
I opperste bestuur van de Provincie,
fcht-treeics cekozen door de bevolking.
de vrijheid moeten hebben net zo
J»:jls te vergaderen als het zelf wil
niet slechts tweemaal per Jaar. zo-
e Grondwet nog voorschrijft,
.et was bijvoorbeeld ln Noord-Bra
lt al zo ver gekomen, dat onofficiële
ioderingen werden gehouden,
■ovendien wenst de Commissie dat
■Prov. Staten het dagelijks bestuur,
1 in uit hun midden hebben gekozen,
'lege van Ged. Staten, niet al-
verantwoording kunnen roepen
|t de regeling van het bestuur van
.huishouding" der Provincie, maar
I voor het verlenen van medewer-
l jan de uitvoering van Rijkswetten
voorschriften uit Den Haag.
llilgezonderd zouden echter daar
in moeten zün drie onderdelen van
jt bestuur:
I - het toezicht op de gemeente-
besturen.
- de beslissing In een geschil en
- een besluit, waartegen bij de
J KrooD beroep ls opengesteld.
■Toorts zullen de Commissaris der
feinrin en Ged. Staten inlichtin-
h moeten kunnen weigeren indien
Hopenbaar belang zich daartegen
I nieuwigheid is voorts het advies
■stelling van een Commissie om
■Staten bij te staan bij de voorbe-
T van voorstellen waarover Prov.
ft hebben te besluiten en In het
j: van bepaalde takken van de
louding der provincie.
Nieuwe
tijdsomstandigheden
i denkbeelden heeft de Commis-
gelegd In het ontwerp voor een
I nieuwe Provinciewet. De eerste
stand gekomen in 1850 (de be
un Thorbecke» en het laatst
gd In 1927. Aanpassing bU de mo-
tjdsomstandlgheden werd dus
3:?. In het ontwerp zijn de waar-
p voor de Provinciale besturen bU
an hogerhand op hun be-
i. aanmerkelijk vergroot,
ffiser de grotere zelfstandigheid
■ovincie een feit zal worden, moet
pachten. Ten dele ls er wijziging
Grondwet nodig. De Staatscom-
I die een algehele herziening van
[ondwet voorbereidt, is het wel
et de nieuwe denkbeelden voor
tag van het Provinciale bestuur.
duurt zeker nog wel twee jaar
e Staten Generaal die Grond-
|ntening zullen hebben goedge-
ns blijft voor de regering de
eid bestaan. Indien zij zulks
en, reeds direct de voorstellen
Idlenen, waarvoor geen wijziging
I grondwet nodig is Maar het ls
isarschijnlijk, dat dit gebeurt.
Meer geld nodig
is trouwens
J Geen automatische
t uitvoerders
i Wel uitermate groot is de omvang
f van de bemoeiingen der Centrale
Overheid; bij 's lands bestuur
dreigt het gevaar dat het verstrikt
raakt in een warnet van voor
schriften en een veelheid van
commissies en dergelijke, hetgeen
aan de eisen der democratie niet
ten goede komt.
Met nimmer voldoende kracht kan
gehamerd worden op het aam-
f beeld van de noodzaak de provin-
ciale en gemeentelijke besturen
a niet te verlagen tot automatische
f uitvoerders van de wil der Cen-
f trale Overheid, maar de verant-
f woordelijkheid van deze besturen,
door hun de nodige vrijheid te
laten, te prikkelen.
hoofdzaak het subsidiëren van werk
zaamheden van allerlei verenigingen
en organisaties.
Tooh spreekt de Commissie de wens
uit (ofschoon haar geen advies was ge
vraagd over de provinciale geldmidde
len) dat de regering zodra zich de mo-
De advies-commissie is trouwens gelijkheid voordoet, stappen tot verrui-
van mening, dat ten aanzien van de ming van de provinciale inkomsten zal
Provincie niet lean worden gesproken j ondernemen. Want ten dat is in het
van een noodtoestand, die het nood- j rapport aan de regering vet gedrukt)
zakelijk zou maken onverwijld voor-
zienlngen te treffen. Zij concludeert »Met h*} '"edelen aan de provincies
dat het wettelijk keurslyf (Grondwet va" voldoende geldmiddelen staat of
en verouderde Provinciale Wetl een vaU haar ontploonngsmogelukheid.
ruimere ademhaling der provincies De Commissie hoopt dat de regering
niet heeft belemmerd. Op enkele pun- ernstige aandacht zal willen besteden
ten zou men kunnen zeggen dat de I aan de financiële zijde van de zozeer
financiën daaraan in de weg staanwenselijke verdieping van de provin-
of hebben gestaan. Dit betreft dan in ciale activiteit.
Toeneming taak der provincie in
omvang en gewicht
Vertrouwen in verstand en beleid
(Van onze parlementaire redacteur)
Met een kronkelig vraagteken in hun hoofd nemen de kiezers en kiezeressen
eenmaal in de vier jaar de moeite naar de stembus te gaan voor de verkiezing
van de Prov. Staten. Het heet altijd dat die gang naar het stembureau voor
namelijk van belang is voor de verkiezing van de Eerste Kamer, want de
Provinciale Staten zelf vergaderen maar tweemaal per jaarEnfin, Men
stelt het altijd voor, dat die Prov. Staten niet zo belangrijk zijn.
Voor de vrouwen en mannen, die de moeite nemen tot een weloverwogen
conclusie te komen voor het uitbrengen van hun stem. moet het dan wel
troostrijk zijn uit een officieel rapport van eerste rangs deskundigen te ver
nemen. dat van meer waardering getuigt voor het werk van de Provinciale
bestuurders.
Het bestuur
De door de minister van Binnenlandse
Zaken in 1949 ingestelde Commissie van
onderzoek, die de regering thans heeft
geadviseerd grotere zelfstandigheid te
verlenen aan de provincies, zegt in haar
rapport, dat zij de provincie ziet ais een
krachtig levend organisme, belast met
een belangrijke taak. die in de laatste
tientallen jaren en in het bijzonder in
de jaren na de tweede wereldoorlog.
In omvang en gewicht is toegenomen.
Geplaatst tussen Rijk en gemeenten,
vervult de Provincie enerzijds een in
zekere zin bemiddelende functie tussen
deze lichamen, anderzijds behartigt zij
de belangen. d:e in een andere sfeer dan
die der gemeenten liggen, die niet zo
algemene kanten vertonen, dat zij voor
behartiging door het Rijk in aanmer
king komen.
Geworteld in het vertrouwen der be
volking van het gewest, levert het pro
vinciaal bestuur dagelijks een belang
rijke bijdrage voor de verwezenlijking
van een der kenmerken van d? demo
cratie: bestuur voor en door de bestuur
den. Het staat dichter bii de vertegen
woordigers van het Rijk en verkeert an
derzijds in de gunstige toestand, dat het
ten aanzien van de aan de zijn zorgen
veel leden tellen de Staten tlians?
Mtal leden voor elke provincie der Prov. Staten bedraagt thansGroningen
Ijshr.d: 50. Drenthe: 35. Overijssel: 47. Gelderland: 62. Utrecht: 41. Noord-
t 64, Noord-Holland: 77. Zuid-Holland: 82, Zeeland: 42 en Limburg: 45.
later -■onze ruim 10 mlllioen Inwoners
op 1 Januari 1951 in:
Zuid-Holland 2.424.581
Zeeland 271.669
Noord-Brabant1 267.244
Limburg 739.343
Noord-Oost Polder7 677
Elten 3.361
Tuddern 5.774
Kore'Wj
n? èwM
v d
plait: t
O
ABt "I
ene**51
1.097.615
584.176
'«•Holland1.874.557
frwd van deze cijfers stijgt het aantal Statenleden van Groningen met 6.
fo met 1, Drenthe met 8, Overijssel met 12. Gelderland met 9. Utrecht met
p-Brabant met 11. Noord-Holland met 2, Zuid-Holland met 1. Zeeland met
PT met 14
pis ls het bevolkingsaantal echter gestegen.
PtUl leden van de Provinciale Staten wisselt thans tussen 82 (Zuid-
pon 35 «Drenthe).
pmlssie. die de regering heeft geadviseerd over de herziening van de
p* *et. stelt nu voor dat de Provinciale Staten zullen bestaan uit:
ten provincie beneden de 200.001 Inwoi
n in een provincie van 200 001 tot
0 m een provincie van 300.001 tot
n ta een provincie van 400.001 tot
n een provincie van
n een provincie van 625 001 tot
n een provincie van 750.001 tot
n een provincie
n een provincie van
750.000 inwoners
875 000 inwoners
875.001 tot 1 000 000 inwoners
1.000.001 tot 1.250 000 inwoners
provincie van 1.250.001 tot 1500 000 inwoners
Ij provincie van 1.500.001 tot 2.000 000 inwoners
f 111 ee" provincie boven de 2.000.001 inwoners
J» «,w,l,n.Verb,"a ,usst; "V•a"»1,en Statenleden en de bevolkte „rovineie, oenn.ve aura-,
Böt w» 1 lanezamerhand verloren was gegaan, worden hersteld cn Drenthe', dan wel deze zorg
"L.,- """^stelde regeling zou in geen der provincies het bestaande aantal gemeenten overlaat Is eveneens een
ver minderen. door de provincie in eerste instantie
toevertrouwde belangen gemakkelijker
afstand kan nemen dan de gemeentebe
sturen.
In de jongste tijd zijn de Provinciale
besturen hun belangstelling in belang
rijke mate mede tot het sociale, econo
mische en culturele terrein gaan uit
strekken. De ontwikkeling van het maat
schappelijke leven heeft dit meege
bracht. De Grondwet zowel als de Pro
vinciale wet laat het Provinciaal be
stuur in beginsel vrii elk belang, dat
naar zijn oordeel tot de „hulshouding
der provincie" behoort, ter behartiging
tot zich te trekken.
Wat de Provincie doet
Hoe weinig beperkt thans reeds het
werkterrein is. kan blijken uit de vol
gende niet beperkte opsomming
van de al dan niet uit de wet voort
vloeiende taak der provincie:
Het maken en uitvoeren van ver
schillende verordeningen, bijv. betref
fende Waterstaat, ruimtelijke orde
ning. natuurbescherming, ontsierende
reclame, kamperen, watervoorziening
en gasvoorziening, de zorg voor eer.
goed Waterschapsbestel
De aanleg van wegen en kanalen,
de exploitatie van verkeers. en waren-
keuringsdiensten. en het ter hand ne
men of bevorderen van de electrici-
teits-, gas- en watervoorziening.
Het subsidiëren van aanleg en
onderhoud van wegen, van de arbeid
van het particuliere initiatief op het
gebied der sociale hygiëne, van het
sociale en culturele werk in zijn di
verse verschijningsvormen, de bevor
dering van de belangen van de land
bouw en het onderwijs, van de werk
zaamheid van provinciale commissies
voor de werkgelegenheid, van samen
werking tussen de op verschillende
terreinen werkzame organen.
Het aanmoedigen van activitei
ten op economisch sociaal en cultu
reel terrein, bijvoorbeeld door middel
van een economisch technologisch in
stituut en een opbouworgaan.
Het toezicht op besluiten van ge
meente- en Waterschapsbesturen.
Het beslissen op beroepen inge
volge diverse wetten en net bemidde
len bij geschillen tussen gemeenten.
Eigen historie
De vraag kan worden gesteld, aldus
het rapport, waarom niet alle Provin
cies in dezelfde mate deze werkzaam
heden ter hand hebben genomen. Wat
enkele onderwerpen betreft, zou mer.
kunnen zeggen, dat de financiën daar
aan in de weg staan of hebben ge
staan. Dit betreft dan in hoofdzaak het
subsidiëren van het werk van anderen.
Of een Provincie zelf de tweederangs en
derderangs-wegen in onderhoud heeft
of dit overlaat met subsidie aan ge
meenten en waterschapen, is een kwestie
van historie en doelmatigheid, maar niet
van wettelijke beletselen
Of de Provincie de electriciteltsvoor-
ziening ter hand neemt, rechtsstreeks
(als de provincies Noord-Holland. Fries
land. Groningen) of in N V.-vorm (de
andere provincies behalve Zuid-Holland
-
zelf te beoordelen vraag van doelmatig
heid.
De bestaande staatsrechtelijke nor
men hebben slechts in beperkte mate het
provinciale leven in bepaalde banen ge
leid. Men zal niet kunnen volhouden,
dat het wettelijk keurslijf van Grondwet
en Provinciale wet een ruimere adem
haling der provincies heeft belemmerd.
Activiteit nodig
Ontbreekt het het Provinciale be
stuur aan besef van eigen kracht, mist
het de activiteit nieuwe taken ter
hand te nemen, dan zal. ondanks dc
fraaiste wettelijke constructie, het
staatsrechtelijk gebouw niet aan zijn
bestemming beantwoorden. Anderzijds
is het de taak van de wetgever de
remmen weg te nemen, die de activi
teit onnodig heiemmeren en het kli
maat te scheppen, waarin de provincie
zich in zo ruim mogelijke mate kan
ontplooien.
De Commissie is er zich van bewust,
dat de provinciale activiteit niet onbe
perkt kan zijn en dat toezicht op de
handelingen der provinciale besturen
ook ln de toekomst niet kan ontbreken.
Doch, vooral met het oog op de vraag
hoever men hierbij zal moeten gaan.
meent zij dat moet worden uitgegaan
van vertrouwen, vertrouwen in het ge
zonde verstand en het wits beleid van
de provinciale bestuurders, waarvan
herhaaldelijk op allerlei gebied ls blyk
gegeven.
Wie dit in het oog houdt, zal er slechts
I dan toe komen de eis van voorafgaand
toezicht op handelingen der Provinciale
besturen te stellen wanneer dit. met het
I oog op de eisen van het algemeen be-
lang strikt noodzakelijk is te achten.
De Commissie is van oordeel, dat het
gezond verstand de Provinciale besturen
1 er in het algemeen eveneens van zal
weerhouden zich te zetten op de stoel
I der gemeentebesturen en taken ter hand
zal nemen, die evengoed of beter in
i gemeenschappelijk verband behartigd
kunnen worden. Ook ten opzichte van
de Waterschappen vreze men niet te
I spoedig, dat de provincies het goede
spoor blister zullen worden.
Hèt probleem van de dag oor
duizenden kampeerders: „komt de
zon of niet?" Maar ook wanneer
zij niet komt. weet men zich wel te
amuseren! Al is 't dan koud en
vochtig
Portugal vastbesloten
in India niet te wijken
Nehroe tegen vreedzame
invasie
Dr Paulo Cunha, de Portugese minis
ter van buitenlandse zaken, heeft op een
persconferentie de verwachting uitge
sproken. dat met India een zekere mate
van overeenstemming zal worden bereikt
over het geschil met betrekking tot de
Portugese gebieden in India.
De minister logde er evenwel de
nadruk op. dat alles wat de Portugese
souverciniteit en de Portugese binnen
landse situatie en juridische positie
zou raken „heilig" was en „absoluut
buiten elke discussie of onderzoek" zou
Dr Cunha zeide verder nog om., dat
het de wereld onmiskenbaar duidelijk
gemaakt was. dat er in noch buiten
Portugees India een noemenswaardig
aantal mensen voor inlijving van de
Portugese gebieden by India was. Des
gevraagd ontkende de minister, dat
India zeven jaar lang gepoogd had met
Portugal te onderhandelen. India had
eenvoudig overdracht van de Portugese
gebieden voorgesteld. Dit was niet het
zelfde als een voorstel tot het voeren
van besprekingen.
Portugal heeft India in een nota er
van verwittigd, dat het drie gedelegeer
den heeft aangewezen om met de Indi
sche autoriteiten te onderhandelen over
de instelling van een internationale
commissie van waarnemers in de Por
tugese gebieden in India. Als plaats voor
overleg wordt Nieuw Delhi aanvaard
De secretaris van de overkoepelende
commissie voor onderscheidene groepen
in India, welke voor inlijving van de
Portugese gebieden bij India zijn. heeft
verklaard, dat door geheel India een
„Tiracol-dag" gehouden zal worden ter
ere van degenen, die door de Portugezen
bij het fort gevangen genomen zyn.
Tiracol. zo zelde hij. zou „heroverd"
worden. De strijd om de inleving van
Goa zou verscherpt worden en de neder
zettingen zouden tegen het einde van
het „koloniale bestuur bevrijd zijn",
aldus de secretaris.
De secretaris van de Praja-socialisten
van de Indische staat Savrashtra, Jas-
want Mehta. heeft de gouverneur van
het Portugese eiland Diu een „ultima
tum" gesteld om het eiland voor 25
Augustus op vreedzame wijze te verlaten
en voorbereidingen te treffen voor Inlij
ving met India. Na die datum zou Diu
als deel van India beschouwd worden
Meth zou 25 Augustus met een aantal
vrijwilligers een „vreedzame invasie"
uitvoeren.
De Indische premier Nehroe. heeft zich
ln een brief aan de Praja-socialistische
leider Desal uitgesproken tegen diens
poging om met duizend Indiërs de Por
tugese bezitting Damao binnen te mar
cheren.
Desai werd Zondag j.l. door de Indi
sche politie tegengehouden, toen hij over
de grens wilde gaan. In een telegram
verzocht Desai aan Nehroe hem toe te
staan Damao binnen te gaan. ter be
vordering van de bevriidingsstrijd. die
reeds door de Goanezen is begonnen".
Nehroe verklaarde in zyn antwoord:
„Hoewel ik uw verlangen om bjj de
bevrijding van deze buitenlandse en
clave op ons grondgebied te helpen,
waardeer, aehtrn wjj het toch niet
wenselijk, dat Indische burgers op deze
wijze Portugees grondgebied betreden.
Dat zal onze zaak niet bevorderen." i
Frans-Tunesisch overleg
begonnen
De Tunesische minister-president. Ta-
har ben Ammar. en zijn minister van
staat, Mohamed Masmoedi. zijn te Parys
besprekingen begonnen met premier
Mendès-France. de minister voor Tune
sië en Marokko. Fouchet. en de Franse
resident-generaal in Tunesië, generaal
Boyer de la Tour. Het doel van het over
leg, dat twee dagen zal duren, is het
vaststellen van de procedure voor de
opstelling van een reeks conventies, die
de Franse belangen in Tunesië moeten
waarborgen Volgens Pa lij se functiona
rissen werden de besprekingen ln een
„zeer hartelijke sfeer" gevoerd.
Wanneer de kwestie der conventies ls
geregeld, zal de weg voor zelfbestuur in
Tunesie zijn geëffend.
Aan een lunch, die aan de besprekin
gen voorafging, overhandigde premier
Mendès-France zijn Tunesische ambtge
noot een gouden vulpen.
Griekenland legt kwestie
Cyprus voor aan de V.N.
De Griekse delegatie bij de VN. heeft
bekendgemaakt, dat zij Vrijdag a s.
secretaris-generaal Hammarskjoeld offi
cieel zal vragen de kwestie-Cyprus op de
agenda van de komende zitting van de
algemene vergadering der V.N. te plaat
sen.
Men verwacht, dat Griekenland zal
vragen onder leiding der volkerenorga
nisatie een volksstemming op het eiland
te houden over de vraag, of Cyprus by
Griekenland moet worden gevoegd dan
wel een Britse kolonie moet blijven.
PLAATS VAN SOVJET-RUSSISCHE
ATOOMONTPLOFFING ONTDEKT
Volgens een rapport van de Ameri
kaanse gezondheidsdienst zijn op het
eiland Saint Lawrence, een Amerikaanse
bezitting in de Beringzee. op een afstand
van ongeveer 60 kilometer van de Siberi
sche kust gelegen, de kadavers van 200
walrussen gevonden, die kennelijk ten
gevolge van een zware ontploffing om
het leven zijn gekomen en wel in het
najaar van 1951. In dit verband wordt
er op gewezen, dat Amerikaanse waar
nemers 3 October 1951 een atoomont
ploffing in de Sovjet-Unie hebben gere
gistreerd. Over de plaats van de
ontploffing werden echter geen bijzon
derheden bekend gemaakt.
Eskimo's hebben verklaard, dat zij
tegen het eind van September 1951 het
geluid van een reeks zware ontploffin
gen hebben gehoord, waarschijnlijk
komende uit de richting van Siberie.
Er bestaat een mogelijkheid, dat de wal
ruskadavers op een ijsberg aangespoeld
zijn.
