Slechts 20% der bevolking begrijpt
betekenis der verkiezingen
Golden Fiction
93ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Dinsdag 22 Juni 1954
Tweede Blad No. 28249
Indonesië telt, zoals gezegd, ongeveer
80 millioen Inwoners. Men kan aanne
men dat ongeveer 50 millioen daarvan
kiesgerechtigd zijn Men Is dat namelijk
op zijn 18e jaar, en Jonger nog als men
getrouwd ls of getrouwd ls geweest. Men
rekent ongeveer 10 minuten voor de
registratie van een kiezer. Dat is dus in
totaal 8 millioen man-uren om alle
gegevens van de Indonesische stemge
rechtigden op kaart te brengen.
Dat registreren der kiezers kost dus
veel tijd. maar het kost ook veel geld.
Want de registratie-ploegen doen dat
werk natuurlijk niet voor niets. ZIJ be
staan uit mensen, die hun normale
dagtaak hebben en er dan "s avonds op
uit trekken. Van 5 tot 11 uur, dat is de
tijd waarop men het meest zeker ls de
adspirant-keizer te zullen aantreffen.
Om een klein beeld van de registratie
kosten te geven: voor Groot-Djakarta
is daarvoor beschikbaar gesteld een be
drag van 200.000 roeplah. Het kies-
comité voor Oost-Java heeft een begro
ting van 50 millioen roepiah!
Het merkwaardige feit doet zich voor
dat. wat de grote steden betreft, de
registratie het vlotst verloopt bij de
„kleine man". De moeilijkheden by deze
categorie van stemgerechtigden betref
fen vooral de leeft'jd De mensen weten
vaak niet hoe oud zy zijn. Als U zich
daarover verbaast: uw correspondent
vroeg eens aan zijn chauffeur een
prachtkerel In alle opzichten toen hij
e-n keer twee „anakjes" kinderen i bij
zich had. hoeveel van dat grut hij had.
„Banjak" veelt was het antwoord, en
als men het tellen van zijn kinderen
kennelijk niet zo nauw neemt dan is
het begrnpelijk dat men ook het aantal
jaren niet op een goudschaaltje afweegt.
De registreerders zoeken aus. als zij op
de vraag omtrent de leeftijd geen posi
tief antwoord krijgen, naar aankno-
pinespunten. Het is dan bijv. de
uitbarsting van de Kelud of de Kraka-
tau-eruptie. welke dienen moet om de
leeftijd vast te stellen. Als de adsplrant-
kiezer zich daar iets van herinnert en
neet hoe oud hij destijds was, dan komt
Minister Donker in „ongenade"
Bij voormalige Duitse
krijgsgevangenen
Omdat zij minister Donker „een man
die geen genade kent" achten hebben
de voormalige krijgsgevangenen in
Bad Godesberg plechtig besloten, dat
zij hun vrouwen opdracht zullen geven
voortaan geen Nederlandse levens
middelen te kopen.
In een met algemene stemmen geno
men besluit van de vergadering van de
Godesbergse afdeling van de Bond van
vroegere gevangenen heet het. dat deze
boycot zal moeten voortduren „tot de
Nederlandse Minister van Justitie gena
de zal laten gelden". Ter geruststelling
van het Nederlandse volk heet het in
dit besluit, dat de boycot zich niet wil
richten tegen de Nederlanders ln het al
gemeen. dooh uitsluitend tegen minis
ter Donker, „die zich stijfhoofdig en
hard voor elk menselijk gevoel ontoe
gankelijk toont".
De verlangde genade moet volgens de
voorzitter van de Godesbergse krijgsge
vangenen. Albrecht Hankamer, de nog
in Breda opgesloten oorlogsmisdadigers
gelden. Zij worden, aldus Hankamer. op
..gruwzame wijze" behandeld en mogen
aleen met Kerstmis een pakketje ont
vangen. Hankamer vond. dat de gevan
genen van Breda zonder het bewijs voor
een persoonlijke misdaad achter slot en
grendel zaten. Hun vonnissen dienden
door een Internationale rechtbank te
worden onderzocht. Hy deelde mede.
dat het centrale verbond der vroegere
krijgsgevangenen alle afdelingen heeft
opgeroepen tot een actie voor de ln Ne
derland nog gevangen gehouden misda
digers De Godesbergse „kameraden"
hebben terstond aan deze oproep gehoor
gegeven en niet alleen tot de boycot be
sloten, maar bovendien met 200 man
nog 50 mark bijeen gebracht om pakjes
naar Breda te sturen.
Te Utrecht is een ledenvergadering
gehouden van de Landelijke Specialis-
lenvereniging. Hierop ls de overeen
komst. zoals die door de Ziekenfondsen
en specialisten, aangesloten bij de Lan
delijke Specialistenvereniging, ls ont
worpen. goedgekeurd: hoewel er wei
enige bevreemding en teleurstelling was
omdat het behaalde resultaat geringer
was dan het door de specialisten gedane
voorstel beoogde. Het belangrijkste punt
van de aangenomen regeling is het mi
tigeren van de progressieve korting. De
ledenvergadering heeft zich verenig I
met het schrijven van de Commissie-de
Quay. om<jat dit een basis kan zijn voor
verdere besprekingen met de Zieken
fondsen en de Nederlandse Vereniging
van Specialisten.
De vergadering schonk haar volledig
vertrouwen aan het bestuur, aldus deelt
de L.VB. mede.
men wordt lastig gevallen
en om van de zaak af te zijn wil men
betalen, zelfs zonder te weten meestal
waarvoor men zijn goede geldje gaat
storten.
Dat het werk van een registreerder
niet zonder gevaar ls. blijkt uit het feit.
dat In West-Java van deze functiona
rissen door benden werden gedood.
Indonesië volgend jaar ter stembus
Registratie van 50 millioen kiezers
enorm en moeilijk werk
Moet „nieuwe koning" worden gekozen?
(Van onze correspondent te Djakarta)
De bevolking van Indonesië zal als alles verloopt, zoals men zich heeft
gedacht volgend jaar voor het eerst ter stembus gaan. Dat lijkt rijkelijk
loat als men de maatstaf neemt dat eind 1949 Indonesië de souvereiniteit
verkreeg. Doch men ziet het van uit een andere gezichtshoek als men bedenkt,
dot men niets had wat in de verste verte ook maar enigszins leek op een ,,ver-
hezingsmachine"Er is immers geen burgerlijke stand, waaruit men de kiezers
lijst zou kunnen samenstellen en men heeft te maken met een volk dat nog
voor een groot gedeelte uit analfabeten bestaat, een volk van 80 millioen,
wonend op enkele zeer grote eilanden, maar ook op honderden kleine eilandjes,
die vaak maar een uiterst gering contact met de buitenwereld hebben.
En wat denkt men van de zwervers-zonder-huis duizenden zijn er zo) die op
I hun verkiezingsregistratiekaart als adres krijgen aangetekend: ..onder die-en-
die-brug"?
Wie garandeert dat zij straks niet zullen zijn „verhuisd?" Dat zit men met
het biljet dat hen naar de stembus oproept
De registratie van de kiesgerechtigden
is feitelijk reeds de tweede fase ln de
verkiezingen in Indonesië De eerste fase
was de voorlichting aan de bevolking
om hun te vertellen wat de algemene
verkiezingen eigenlijk zijn en wat zij te
betekenen hebben. Dat lijkt voor een
burger van een land. waarin reeds tien
tallen van jaren bij de stembus wordt
uitgemaakt wit zullen regeren, een een
voudige zaak. Maar voor mlllioenen
Indonesiërs, die voor het eerst ter stem
bus gaan. ls het dat natuurlijk niet. Hoe
ver men soms nog van de werkeliikheid
af staat, leert een merkwaardig voor
beeld. In West-Borneo, op een plaats
nogal diep ln het binnenland, werd een
huwelijksfeest gevierd. Om meer luister
aan de plechtigheid bij te zetten werd
er een vlag gehesen: niet de roodwitte
van de Republiek Indonesia, maar de
rood-wit-blauwe van het Koninkrijk der
Nederlanden. Men had daar in dat
kleine Borneose dorpje kennelijk nog
nooit gehoord van de souvereiniteits-
overdrachtt
De organisatoren van het feestje wer
den prompt gearresteerd maar even
prompt weer vrijgelaten toen hun goede
trouw bleek. Men heeft in alle krin
gen hartelijk om het geval gelachen!
In dit licht bezien is het ook niet zo
verwonderlijk dat zeer velen in Indo
nesië niet weten waarvoor de verkie
zingen worden gehouden en dat er
zijn. die denken dat het gaat om de
verkiezing „van een nieuwe koning"
Anderen staan afkerig tegenover de
registratie als kiezer omdat zij vrezen
met zware belastingen tc zullen wor
den aangeslagen of onder dwang tot
een of andere politieke partij te moe
ten toetreden.
Men schat dat 80 ré van de bevol
king nog niet voldoende doordrongen
is van het belang en de betekenis <!er
algemene verkiezingen.
Tienduizenden voorlichters, ingezet
-.door het Departement van Voorlichting,
kiezer de registreerder rustig een kwar- j zijn over geheel Indonesië uitgezwermd,
tier tot een uur te laten wachten en dan niet natuurlijk om propaganda te mn-
loopt het schema van tien minuten per ken voor een bepaalde politieke partij,
kiezer natuurlijk volkomen in de war. maar om burgers met alle mogelijke
Een komische noot is dat men soms de hulpmiddelen ibrochures, pamfletten,
registreerder geld geeft: men denkt dat! filmsi duidelijk te maken wat er straks
oor de een of andere collecte bij de verkiezingen moet gebeuren.
men er wel Doch als ook deze middelen
falen, dan moet er naar andere wegen
worden gezocht om de leef lijd <en het
zal dan wel altijd „ten naasten bij"
blijven) vast te stellen.
Maar meer nog dan met de „gewone
man" ondervinden de registreerders
moeilijkheden met de meer gegoeden, de
intellectuelen. Vaak hangt er op het
hek. dat het erf van de openbare weg
scheldt, een bordje met „Awas andjong"
dat ls: „Pas op voor de hond". Soms is
dat maar bluf en is er in het geheel
geen hond i hetgeen met een vleesprijs
van 22 roepiahs per kilo. waar ook een
hond van rijst alleen niet kan leven,
niet zo onbegrijpelijk is.» Maar men weet
dat natuurlijk niet van tevoren en een
overmoedige registreerder die het bord
je niet acht. loopt dus het risico dat hij
zo'n „andjing galak" 'kwade hond' aan
zijn broekspijpen krijgt hangen. Soms
durft zo'n meer intellectuele adspirant-
Slopers van Alpliense brug
zetten er vaart achter
Foto Lux-Alphen
Britannia maakte vreemde
capriolen
Het prototype van de Bristol „Britan
nia". een verkeersvliegtuig met vier
turbine-propeller motoren bestemd voor
het vervoer van honderd passagiers,
heeft op de kop ln de lucht gevlogen.
Toen dit prototype, het eerste van oe
twee die gereed zijn (het tweede maakte
tengevolge van een brandende motor
op 4 Februari J.1. een noodlanding in
de rivier de Severn), ongeveer drie
weken geleden een proefvlucht maakte,
draaide het zich plotseling onderste
boven. De chef-invlieger van de Bristol
vllegtulgenfabriek. W. F. Glbb, slaagde
er in het toestel uit de rugvlucht te doen
komen en een gewone landing te doen
uitvoeren.
Van de zijde van de vliegtuigfabriek
ls meegedeeld dat bij het aanbrengen
van veranderingen in het vliegtuig een
onderdeel van te geringe sterkte ten
onrechte is gemonteerd in het mecha
nisme dat een van de landlngsklappen
in beweging moet brengen. Dit onder
deel heeft het tijdens de vlucht begeven.
Toen Glbb bij de circa 50 ton wegende
„Britannia" het mechanisme voor het
naar buiten brengen van de landings-
klappen ln werking stelde, bleek al spoe
dig dat er iets niet in orde was, want de
grote slanke machine draalde zich In
eens op de rug Haar machtiee vleugel
van bijna drie en veertig meter lengte
maakte een halve sla? door de lucht en
daar hing de 35 meter lange reus met
de romp aan de vleugel Gibb heeft met
de veertien man die deze gedenkwaar
dige vlucht meemaakten wel een beetje
in ongerustheid verkeerd, zo heeft hij
verklaard, maar het toestel vloog op
voldoende hoogte. Glbb heeft de „Bri
tannia" in haar normale vllegtoestand
kunnen terugbrengen en later bleek dat
slechts een der twee landingsklappen
naar buiten was gekomen. Alleen de
marconist aan boord werd gewond. In
"en der motorgordels ontstond brand.
100 Vluchtelingen naar
ons land
GEVOLG VAN „EEN TON
VOOR TRIEST".
Mr G. J. van Heuven Goedhart, de
Hoge Commissaris van de Ver. Naties
voor vluchtelingen, heeft te Genève
meegedeeld, dat 100 .moeilijke gevallen"
onder de circa 4 000 vluchtelingen in
Triest binnenkort naar Nederland kun
nen vertrekken als resultaat van de
campagne van een Nederlandse Om
roepvereniging (VPRO) te Hilversum.
50 van deze groep zullen lijders of
oud-Hjders aan TBC zijn en de andere
50 naaste bloedverwanten van hen. De
zieken zullen in sanatoria worden ver
pleegd tot zij geheel hersteld zijn. Zij
krijgen de keus later te emigreren of
zich blijvend in Nederland te vestigen,
aldus mr Van Heuven Goedhart.
Namens H M. de Koningin heeft de
Nederlandse ambassadeur :n Italië, dr
H. N. Boon. Zaterdag onderscheidingen
uitgereikt aan de twee mannen, die er
voor hebben gezorgd dat Nederland op
de „Biënnale", de kunsttentoonstelling
te Venetië, het meest bewonderde pavil
joen heeft.
De ontwerper van het paviljoen, de
heer G. Rietveld uit Utrecht, ls be
noemd tot Officer in de Orde van
Oranje Nassau: de heer L. J. Breman.
consul-generaal van Nederland te Mi
laan. Is wegens zijn verdiensten bij het
bevorderen der culturele betrekkingen
tussen Italië en Nederland, bij bevorde
ring dezelfde onderscheiding ten deei
gevallen.
(Ingez. Med.-Adv.)
De slopers van de Alphense brug zetten er vaart achter. Onmiddellijk
na de afsluiting van de brug togen zij aan het werk. De klappen van de brug
waren al spoedig verdwenen en gistermiddag om kwart over vier werd de
zware ijzeren poort met de draoibare bascule aan de Lage Zijde door de
bok Albatros van zijn plaats gehesen en in een schuit voor oud roest gedepo
neerd. Hedenochtend werd de poort met bascule aan de Hoge Zijde ver
vi/derd.
Bij de werkzaamheden bestond voortdurend grote belangstelling, zowel
van de /eugd als van de ouderen. Onder de toeschouwers van de sloop waren
ook Alphenaren, die een soortgelijke afbraak in 1905 hebben meegemaakt.
.geniet ran
Een gulden genieting voor 80 et.
Uitreiking dapperheids-
onderscheidingen
Donderdag a.s. te 11.30 uur zal Prins
Bernhara een honderdtal dapperheids-
onderscheidingen uitreiken in het Pa
leis te Amsterdam
Bij deze gelegenheid zal de heer C
Avis. die tweede luitenant was van het
voormalige Koninklijk Nederlands-Indi
sche Leger, tot ridder worden geslagen
in de Militaire Willemsorde.
De rozen, die mr dr Da Costa Gomez
van Aalsmeerse kwekers cadeau ontving
en die door hem .Statuutrozen" werden
gedoopt, hebben thans een plaatsje ge
kregen in de plantentuin Cas Cora op
Curacao. Voorlopig is er van de stekjes
nog niet veel te zien, omdat palmbla
deren er voor zorgen, dat de felle An
tilliaanse zon deze „koude grond rozen"
niet kan verbranden.
Toerisme bloeit in België
Brussel centrum
(Van onze Brusselse correspondent)
De meeste waarnemers ln België zijn
het er ln hun voorspellingen over eens.
dat het komende toeristische seizoen
voor België nóg beter zal zijn dan vorig
jaar. Op de Grote Markt te Brussel mo
gen de grote bussen, die honderden bui
tenlanders aanvoeren, niet langer dan
een half uur parkeren, om dan plaats
te maken voor andere bussen en perso
nenwagens. Om drie uur in de vroege
morgen kan men op de Grote Markt al
autobussen zien aankomen en gidsen
horen vertellen over het verleden van
Brussel, als hoofdstad der Bourgondi
sche vorsten, der hertogen van Bra
bant. enz
Zoals wel meer geschiedt, vertellen
die gidsen zo maar wat. Bijvoorbeeld het
verhaaltje van de architect van het
Brusselse Stadhuis, die zelfmoord zou
hebben gepleegd toen hli merkte, dat de
toren van het Stadhuis niet geheel ln
het midden stond, is zuiver fantasie. En
ook de tien versies over de origine van
Manneke Pzlin sterke verhalen.
Wel schijnen de historici het er over
eens te zijn. dat het ventje dateert uit
de late middeleeuwen, toen de Vlai r-
gen uit Brugge naar Brussel kwamen
om de stad te plunderen. Een Jong Brus
selaar zou toen van uit een raam de
Brugse soldaten op de hem eigen manier
bestookt hebben Men moet namelijk
weten, dat de hertog van Brabant steeds
een zeer particularistische politiek heeft
gevolgd. Terwijl de graaf van Vlaande
ren het zelfs tegen de koning van
Franrkijk durfde op te nemen (Gulden
Sporen-slag van 11 Juli 1302) bleef de
hertog neutraal en niet eens welwillend
neutraal tegenover de Vlamingen.
Dat zegt de gids op de Grote Markt
natuurlijk niet. want de Amerikanen en
andere toeristen staan al ongeduldig
te trappelen om de ..little man" te zien.
Het bronzen beeld van het ventje ls
echter zó klein, dat de eerste indruk
steeds een ontgoocheling ls. Gezien de
gehele sfeer van de Stoofstraat wordt
er echter toch maar eens duchtig ge
lachen.
In een van de oude café's van de
Grote Markt waar grote stukken hout
ln de haard branden, kan men verder
op het spit gebraden wild of varkentjes
eten. overgoten met Bourgogne of een
beau-jolais, of zo men wil: met Brus
sels geuzenbler.
De grote Brusselse magazijnen bren
gen op het ogenblik goede en goedkope
diners en lunches. Voor 45 francs (circa
3,5 gulden» kan men al krijgen crème
soep. een Hollandse maatjesharing, met
spercieboontjes. sla. tomaten en uitjes,
een vleesschotel en dessert. Hetzelfde
etentje kost in een gewoon restaurant
minimum vijf gulden. De vleesporties
zijn te Brussel altijd overvloedig.
Wat de restaurants schadeloos steil
voor de goedkope maaltijden (naar
Belgische begrippen) Is het feit. dat de
drank een goede winst oplevert. Een
fles wijn kost al gauw 5 tot 8 gulden
en alle grote magazijnen en goede
restaurants hebben hun eigen wijnkel
ders.
Een der grote magazijnen is zelfs
begonnen met de exploitatie van een
eigen wijnberg in Frankrijk!
De toensten blijven overigens niet
lang in Brussel. ZD rijden door naar
de kust of de Ardennen, waar het ech
ter akelig duur is. In de kuststreek is
het niet duurder dan te Brussel. In
mondaine badplaatsen, waar men aller
lei attracties heeft, zoals het Casino
met de roulette, de dancings, water
skiën. kursaal, enz., vindt men al een
volledig pension voor 12 A 15 gulden per
dag. met drie verzorgde maaltijden.
Er wordt nu hard verder gewerkt aan
autosnelweg van Brussel naar
Oostende en aan de electnficatie van
de sjaooriyn. Brussel—Gent is reeds
electrisch. Men doet er 23 minuten over.feur geen schuld.
Afscheid dr E. H. Ebels
ALS COMMISSARIS DER
KONINGIN
In een bijzondere Statenzitting
heeft dr E. H. Ebels gistermiddag af
scheid genomen als Commissaris der
Koningin in de provincie Groningen.
Na een inleidend woord van de heer
D. H. Harrenstein, die ook zijn ambt
als lid van Gedep. Staten heeft neer
gelegd. hield de heer J. Brouwer als
oudste fractievoorzitter in de Prov.
Staten een beschouwing over het werk
van de heer Ebels als bestuurder van
het gewest.
De heer Brouwer zeide met weemoed
afscheid te nemen, daar de heer Ebels
zich steeds een voortreffelijk leider had
getoond, onder wiens leiding men zich
na de oorlog bij de opbouw van het ge
west gaarne stelde. Steeds, zo meende
hy, bent U. dr Ebels, getrouw gebleven
aan Uw lijfspreuk „Tracht niet de
meesten, maar de besten te behagen".
Maar zowel de besten als de meesten
hebben steeds een grote mate van
waardering voor U en Uw werk getoond.
Ook mevrouw Ebels als toegewijde fi
guur op de achtergrond werd ln deze
hulde betrokken. Als dank en blijk van
waardering voor het echtpaar Ebels
bood de heer Brouwer vervolgens na
mens de Staten een antieke zilveren
koffiepot aan. opgespoord in Amsterdam
en vervaardigd omstreeks het midden
van de 18e eeuw.
In zijn dankwoord releveerde dr Ebels
het vele. dat ln de afgelopen decennia
ook ln de provincie Groningen is ver
anderd.
Zeer verheugd toonde hij zich ten
slotte over de komende uitvoering van
het soda-project, dat voor de provincie
geheel nieuwe perspectieven zal kun
nen openen.
Kindje door bus gedood
Het ruim drie Jaar oude dochtertje
van de familie Kesteloo uit Z.erikzee is
gistermiddag nabij de ouderlijke woning
bij het oversteken van de Rijksweg by
Zierikzee door een autobus die uit Zype
kwam. gegrepen en gedood.
Volgens de politie treft de busehauf-
Wij wensen U prachtig weer en veel genoegen in Uw
VACANTIE!
geeit ons tijdig Uw Vacantie-adres op
Onze abonnementen-aideling is in de vacantie EXTRA
belast en wil zelf ook gaarne met vacantie. U zult ons
een groot genoegen doen door Uw vacantie-adres(sen)
vroegtijdig SCHRIFTELIJK aan ons op te geven. Bij
voorkeur NIET TELEFONISCH.
Gelieve ln te vullen met bloklettere.
Kwartaal
Week
Post
straat en huisnummer
(Doorhalen wat niet van toepassing le).
(huis-adres)
wenst het Leidsch Dagblad.
aan het volgend adres:
straat en huisnummer
te ontvangen.
