KONING VAN DE LACH!
In Australische sneeuwbergen verrichten
immigranten een ontzagwekkende taak
HET KWIKSTAARTNEST
Monster-project voor 140 KM
tunnels en ondergrondse
electrische centrales
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 19 JUNI 1954 - PAGINA 4
Het kan bar koud zijn in Australië
OOK DELFTS INGENIEUR:
Bjj de aanleg van de Suthega-
tunnel heeft ook een jonge Neder
landse ingenieur uit Delft, ir Bcge-
man, een leidende functie vervuld.
Voor ik van Cooma aan de voet der
bergen, 470 km. ten Zuiden van Syd
ney. per auto naar Island Bend reed,
had ik daar al een geheel nieuw dorp
gezien, waar Vele honderden, straks
duizenden arbeiders huisvestLng vin
den.
Het moet de Australiërs wel iets
zeggen, dat het grootste deel van al
deze werkkrachten immigranten zijn
en de huizen van het nieuwe dorp (en
van andere dorpen in aanbouwt op
getrokken worden door Nederlandse en
Italiaanse aannemers.
De sneeuwbergen zijn machtig van
aanzien, met als hoogste berg Mount
Kosciusko (7000 voeti en zij vormen
n.et hun begroeiing van gombomen <de
berg-eucalyptus) een uitzonderlijk
sprookjesachtig natuurtafereel, wan
neer de zon op de maagdeliike blanke
sneeuw schijnt en kunstige schaduwen
van de gombomen op het witte tapijt
tovert.
GROOTSTE PROJECT TER
WERELD.
Jarenlang is dit deel van Australië
een woestenij geweest, vrijwel onbe
treden door de mens en ontoeganke
lijk. maar sinds het Sneeuwbergen-
plan voor de bouw van een electrici-
teitscentrale en bevloeiingswerk, werd
opgezet in 1951. moesten er natuurlijk
toegangswegen worden aangelegd.
waaraan reeds f. 10 mlllioen Is ten
koste gelegd Hier ontwikkelt zich het
grootste electriciteits- en irrigatie-
project ter wereld. Het zal evenveel
electi iciteit produceren als 4 millioen
ton steenkool per Jaar.
Met de komst van de Noren en de
Immigranten, die dit werk uitvoeren,
is het zielental van de uiterst schaars
bevolkte gehuchten aan de voet der
bergen sterk gestegen. Er zün nieuwe
gemeenschappen gesticht, die geheel
op zichzelf leven, want de verbinding
met de buitenwereld is. behalve per
auto, nog altijd moeilijk. Minstens twee
dorpen, Adaminaby en Jindabyne, zijn
gedoemd om bij voltooiing van het
werk te verdwijnen Zij zullen door
het water van de te vormen reservoirs
worden verzwolgen. Van het punt.
waar ik Jindabyne overzag, strekte
zich onder mi) nog een welvarend dorp
uit, waar de bevolking letterlijk opziet,
naar het nieuwe dorp. dat voor hen
op een hoger gelegen plaats wordt ge
bouwd. Maar straks zal het water hier
golven, gestuwd door een muur van
meer dan 100 meter hoogte en zal het
stijgen tot boven de top van de kerk.
VIER DODEN
Op vele plaaatsen in de jonge civi
lisatie van de Sneeuwbergen wonen
nu de immigranten, die op het dak
van Australië werken aan een nieuwe
toekomst voor minstens een millioen
mensen, die straks door de irri
gatie het honderden mijlen verder
gelegen dal van de Murray zullen
kunnen bewerken. Het werk is niet
zonder gevaar. In de afgelopen tien
maanden verloren vier arbeiders te rt»
tunnel van Guthega het leven.
Ik heb gezien hoe deze arbeldei*
de rotsen afsteken met hun plkhou!
welen en verwonderde mil. dat by m»
werk niet meer ongelukken zijn ge.
beurd.
GEEN REGEL MAAR
UITZONDERING!
Vier Ieren verdienden hier intusseq
sinds 1951 zoveel, dat zjj enkele
maanden geleden naar hun vader,
land konden terugkeren, elk met toU
doende kapitaal om een eigen bedrijf
te kopen, de een een boerderij, de
ander een hotel. Een andere imml.
grant zette met zün verdiensten een
zaak in Australië op.
Maar met hen vormen 4000 arbel«
ders (wier aantal geleidelijk tot hel
dubbele uitgroeit) het leger der w'er-K
kers. die de Snowy Mountains Autho- I
rity (de SMA) het aanzien geven vaar
's werelds grootste en stoutmoedigst®
onderneming om het machtige eihnd-§|
continent vruchtbaar te maken voorn
minstens twintig millioen zielen. I
Toen ik afscheid nam van Haroldl
Roots, de perschef van de SMA. die mij tl
op mijn tocht door dit Australische®
Zwitserland vergezelde, kon ik de eer®
dachte niet van mij afzetten, dat hier®
de grootste toekomst wordt gelogd, diè
een generatie ooit van zo nabij heelt
toegewenkt.
ER ZIJN hele philosofische
beschouwingen opgebouwd
over de lach, er zun mees
ters van de lach. er zijn men
sen. die het lachen niet laten
kunnen of wie de lach vergaat,
ook mensen, die het lachen al
lang verleerd hebben, of er is de
grijnslach van de Paljas
Niets gezonder dan een échte
lach. niets ontspannender. niets,
waaraan een trieste wereld méér
behoefte heeft.
Hoevelen kunnen nog spon
taan lachen?
De diep-ingevreten ernst,
waarmee tallozen gebukt door
het leven gaan. brengt hen
hoogstens tot een vertrokken
Ook nu zijn er nog wel tove
naars. mediciinmannen voor een
versomberd mensengeslacht, die
plotseling voor de opluchting
zorgen, waarnaar het snakt: de
een maakt een Toon Hermans,
een ander een Wim Kan. weer
een ander een Wim Sonneveld
of een Max Teljeur tot zijn fa
voriet.
Dergelijke favorieten móeten
er zijn. omdat hun geest een
levenselixer van bnzondere kwa
liteit is. waarvan we nooit dron
ken genoeg kunnen worden.
De échte humoristen dienen
hoog ten troon verheven!
En In de meeste gevallen
wordt hun niet meer dan het
Die eerzame burger moge dan
innerlyk nóg zoveel plezier heb
ben over een ..goede mop": het
is verre van hem. zijn vreugde
aan de buitenwereld te tonen.
Men zou er immers wat van
kunnen denken
Geef mij maar de man. die
lachen kan dat 't davert, zó da
vert. dat anderen méé gaan da
veren. zichzelf en alles in t rond
vergetend, bevrijd als zij plotse
ling misschien voor slechts
een moment ziin. van alles
wat hen beknelt of bedrukt. De
Koningen, die de Lach ons
schenken, waartoe ik vóór alles
een Charley Chaplin in ziin
goede tijd reken, zün de enig
echte zuiveraars van deze tüd.
grimas, déar waar de schate
rende. ja de bulderende lach op
haar plaats zou zijn.
Dat is bedroevend in een we
reld, waarin de lach dezelfde ex
ploderende uitwerking zou kun
nen hebben als een dosis vita
mine.
Wy hebben op zm tüd de lach-
injectie dringend nodig, om alle
muizenissen uit het hoofd te
jagen
WANNEER lk nog eens
terugdenk aan de tijd,
waarop Buztau me tegen
lachte. wanneer ik naga, hoe ik
me destijds voelde na een ganse
avond in zijn Illuster gezelschap,
dan begint 'tweer te lichten ir.
m'n ogen. zo maar te lichten bij
de herinnering aan alle wonder
baarlijke grappen, waarmee hij
een stampvolle zaal in spanning
hield.
DE BLIJDE lach wordt steeds
zeldzamer
Dat komt. omdat we zó ln
het harnas van allerlei besognes
vastgeroest zitten, zó met klem
men vastgenageld zijn in een
netwerk van formaliteiten, ver
plichtingen en zorgen, dat bijna
niémand zich daar meer „uit"
kan werken en de wereld en het
leven kan bezien van uit een
superieure hoogte.
Men brengt daar eenvoudig de
kracht niet meer voor op. be
angst als men ook ls. door de
anderen niet au serleux genomen
te worden
En dót ls. (nietwaar?» 't ergste
wat de eerzame burger overko
men kan.
EEN vergiftigde wereld kan de
lach gebruiken!
Maar die lach komt alléén
terug, als zij bevrüd wordt van
alles wat haar bedreigt en be
angstigt.
Dan eerst kunnen we naar
hartelust lachen om eikaars goe
de grappen, die dan heus van
zelf teiugkomen.
Openlük. vrijelijk, hartelijk
lachen: gelijk dit paard, dat
misschien alleen maar om z'n
eigen paardemop lacht.
Dan Ik verzeker 't D!
gaan we allen een blinkende toe
komst tegemoet, met een onbe
zorgde oudedag. met een kwink
slag en een even onbezorgde lach
op de koop toe.
Zullen al die zo hoogst serieuze
mensen daaraan nu eens willen
denken?.
FANTASIO.
IN een hoop oud stro, en goed ver
stopt voor ongewenst bezoek, goed
beschermd ook tegen regen en zon.
lag het kwikstaartnest. De ouwelui
tjes. slank, gestroomlünde vogeltjes,
wit en zwart getekend en beweeglijk
als kwikzilver, hadden er al hun
nestel- en broeddrlften op uitgevierd,
ze hadden wekenlang alle zorg aan
het lichte bouwsel en zijn al even
broze inhoud gegeven, eerst aan de
grüswitte eitjes, later aan de blauw
grijze jongen, hulpeloze nestblijver
tjes met geelwitte snavelranden. Al
les liep volgens de plannen, het be
loofde een voorbeeldig kwikstaart-
huishouden te worden.
Maar er was ergens een fout ge
maakt. dadelijk al bij het begin Het
nest lag verkeerd. Kwikstaarten moe
ten gaan bouwen in oude hooibergen,
tussen takkebossen. waarin de lichte
liguurtjes vlindervlug verdwijnen en
waar geen rover ze kan volgen Ook
oude riethopen en oud stro zijn zeer
geschikt, maar dat moet dan niet lig
gen op een terrein, waar wordt ge
werkt. Zoals bü deze twee „bouwman
netjes", die e?n tulndersbedrüf had
den uitgekozen voor hun broedter-
reln. Toch ook weer niet gek bekeken,
want waar zal een vliegensvlug wen
dend en kerend kwikstaartje een beter
gedekte tafel vinden dan tussen de
rüen slaplanten, de erwten en bonen
en de diverse koolsoorten van een
tuinderij? En waar zal men dit ijverige
rupsenvangertje liever zien dan juist
op een kwekerij, waar men zo 't land
heeft aan alle gedierte, dat aan het
jonge gewas wil knagen.
MAAR waar gehakt wordt vallen
spaanders en als er op een
groentenkwekerij wordt gewerkt,
komt het werk in de eerste plaats en
dan komen de vogels ln de tweede
plaats.
Dat ondervond tenminste de fami
lie kwikstraat. Er moest een strook
grond worden „omgemaakt" en daar
voor moest de oude strohoop aan de
kant. Dat gebeurde dan ook. een-twee
hup d'r mee!
Zo was het gegaan. Daar lag plotse
ling de hele kinderkamer open en
bloot in het heldere daglicht. Leiden
m last! En vader en moeder kwik
staart ln de grootste opgewondenheid.
Nu troffen ze het in zoverre, dat
de heie tuindersfamilie bestond uit
vogelliefhebbers, die een goed begrip
hadden van de waarde en het nut van
een goede vogelstand, speciaal voor
land- en tuinbouw.
Toen het ongeluk dan ook was ge
beurd was de eerste gedachte- „Wat
kunnen we hiervan nog redden?"
Want dat het verstoorde nest niet
aan zn lot mocht worden overgelaten,
dat stond vast. Dus werd er gewikt en
gewogen en het eind van de conferen
tie was het besluit: het nest behouden
en twee meter verplaatsen!
Onder de hand zat Ma-Kwikstaart
(misschien was het Pa, maar dat ls
INTUSSEN was het even een klein
gokje, of de nestvertoring geen
nadelige gevolgen zou hebben. Maar
het liep prachtig.
De strohoop werd verplaatst, er
werd een holletje in gemaakt en daar
in werd voorzichtig (want een kwik
staartnest is net zo slordig en los als
een mussennest onder de dakpannen!)
het kleine goedje overgedragen. Kleine
blauwgrijs gestoppelde vogeltjes, waar
schijnlijk twee wekan oud. Ze gaapten
wyd en lieten de oranje binnenbekle-
ding van hun hongerige bekjes zien.
De zon scheen nogal fel, dus enige
zorg en toezicht zouden nog wel no
dig zün de eerste uren.
Van enige afstand hebban we toen
afgewacht, hoe de reactie van de ou
dervogels zou zijn. Een zwartwitje
rende eerst een poosje heen en weer
over de nok van de broeikas, toen
daalde het naar een paaltje, nog een
sprongatje lager ende zaak was
gezond, diep stak ze haar snavel in
de wijdopen gesperde spaarpotjes der
jongen. Toen wervelde ze weg, rende
staartwippend tussen de rijen sla
planten, gTiste links en rechts naar
groene rupsjes en ander ongedierte en
zal al gauw weer op het paaltje bo
ven het verplaatste nest. Nummer
twee was ondertussen druk bezig op
een mesthoop van een naburig terrein,
waar het met bliksemsnelle wendingen
achter de vliegen aanjoeg.
TOT zover het drama van het kwik
staartnest. dat echter een blü-
spel werd. dank zü goede gezind
heid en gezond begrip.
Dit ls nu ongeveer een week gele
den: het laatste bericht was. dat de
oudervogels zelf de nestkom in het
stro hadden uitgehold en de jongen
dieper in de veilige en tegen zon en
regen beschutte holte hadden overge
bracht.
Als het nu een beetje meeloopt,
groeien er vier of vijf jonge kwik
staartjes op en rennen er over een
paar weken niet twee. maar wel zes of
zeven snelle vogeltjes over de bonen
paadjes heen en weer, waar ze op hun
manier iets kunnen terugbetalen voor
de goede dienst die hun bewezen ls.
O zo, voor wat hoort wat
Is het wat verder ln de tijd en
staan de kleine kwikstaartjes op eigan
benen, dan kunnen we ze aantreffen
op de akker, waar ze als „ploegdryver-
ke" de boer en zijn span paard?n vol
gen. op zoek naar weer andere insec
ten. die ze uit de opengelegde aard
kluiten te voorschijn halen
Maar zover ls het - gelukkig! - nog
niet.
S. VAN DER ZEE
zon verschroeide en de vee- en scha
penstapel sterk heeft geleden. Toch
is er een aangename kant aan die
koude verbonden. Velen vinden in de
winter gerede aanleiding zich te ver
meien in sneeuwgenoegens in de
Australische Alpen.
De aanleg van een machtige elec-
trlciteitscentrale in de Sneeuwbergen
is daaraan niet vreemd. Er werken
hier namelijk ettelüke honderden No
ren en immigranten van 31 andere na
tionaliteiten. De Sneeuwbergen zün
kort geleden sterk in de publieke be
langstelling getrokken, doordat een
Amerikaanse groep constructie-firma s
<de K.nser-groep) een contract van
f.200 millioen met de regering heeft
gesloten om er een tunnel van 25 km
lengte en zeven meter middellün
dwars door de bergen te boren. Dit
werk zal zes jaar duren.
Verder zijn er Noorse. Zweedse en
Franse aannemingsmaatschappüen be
zig. Het hele schema, dat evenveel
electricltelt zal opwekken als er thans
ln geheel Australië al wordt geprodu
ceerd (3 millioen kw) kost meer dar.
twee keer zoveel als het delta-plan in
Nederland. De tunnel, die nu als twee
de ln aanleg ls. moet twee rivieren
met elkaar in contact brengen, de
Snowy en de Murray, en het water
een in aanbouw zünde electriclteits-
centrale '300 meter onder de grond)
voeren Met de Snowy ls dit al op
één plaats gebeurd De zo iuist gereed
gekomen tunnel bu Guthega. waar ik
vandaag onderdoor ben gelopen in een
HEUS NIET ALTIJD
„LEKKER WARM!"
Ik vertel u dit om de mogelijke in
druk bü u weg te nemen als zou het
ln heel Australië het gehele jaar door
lekker warm zün.
Dat ls namelük niet het geval. Dit
Is voor vele Nederlandse immigranten
in den beginne een werkelijke teleur
stelling geweest. Weliswaar is de koude
hier droger, maar er staat tegenover
dat de warme, ja zeer hete zomer
maanden en het meestal zelfs wanne
voor- en najaar de gevoeligheid voor
de kou in de (overigens drie maanden
durendej winter vergroten.
Onze correspondent, Jem D Rempt, in de Australische
Sneeuwbergen, bij Guthega-Munyang, waar de eerste hydro-
electrische centrale haar voltooiing nadert, nu de eerste
tunnel van 7 k m. lengte, 2000 voet onder de grond, gereed
is gekomen.
EN ZELFS „BAR KOUD"! druipende regen, die mü beangst
maakte maar die volgens de inge-
Grote delen van Australië zijn berg- nieurs alleen maar de normale na-
achtig en op de Tafellanden ls het tuurlijke doorsiepeling vormt) is
's winters bar koud. Het is dit keer slechts zeven kilometer lang. maar
gepaard gegaan met aanhoudende maakt deel uit van een reeks te boren
droogte, waardoor het gras onder de tunnels, die in totaal 140 km lang zün
Kijkjes in de Nutuur
op een afstand niet te zieni met een
snavel vol vliegjes en muggen, boven
op een broeikas te wachten, tot de
vergadering was afgelopen. Ze was
haar kleintjes, die tydelijk op de om
gespitte aarde waren gedeponeerd rus
tig blüven doorvoeren, maar nu werd
het haar toch wat te bar met die gro
te mensen by haar kroost
Werk voor 8000 arbeiders in majestueuze
woestenij
(Van onze correspondent in Australië)
Island Bend (Sneeuwbergen) Juni Ik weet niet of het op het
ogenblik lekker warm is in Nederland, maar ik herinner me dat
er in geromantiseerde verhalen altijd gesproken werd over een
v/arme Juni-avond. Daaraan moest ik denken toen ik, nu in
Australië de winter is ingegaan, deze week een waarlijk win
terse temperatuur moest ondergaan in het „zonnige Australië."
Het vroor namelijk 11 graden en op mijn reis naar het
Zuiden werd ik onaangenaam verrast door bijtend koude
vrinden. Soms sloeg de natte sneeuw in mijn gezicht en overal
rondom mij, hier in Island Bend midden in de Snowy Mountains,
liggen de bergtoppen en berghellingen met sneeuw bedekt.
Voor Nederlanders klinkt „het Zui
den" prettig in de oren. maar in het
vijfde werelddeel, waar wü uw tegen
voeters zun. klinkt „het Noorden" liefe
lijker. omdat het dichter bü de evenaar
ligt. Toch moet u zich over dat Noor
den niet al te mooie voorstellingen
maken in de winter, want als u niet
minstens 1000 kilometer van Sydney
vandaan gerekend, naar Queensland
reist, ontloopt u de vorst toch niet.
In de Blauwe Bergen kan het net zo
koud zün als ln het Zuiden. De Am
sterdammer Hendriks, die bedrijfslei
der is van de spoorwegrestauratie in
Glen Innes '670 km ten Noordwesten
van Sydney, waar ik een nacht door
bracht, had een flinke hoeveelheid
hout en kolen gereed liggen, want
zei hü de waterleiding bevriest
hier even vlug als in Nederland.
