Scli 236 Noordster onbedreigd winnaar
van eenmans-haringrace
,1, Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Zaterdag 29 Mei 1954
Tweede Blad No. 28230
De eerste kantjes rechts onder) I van een Katwijkse schuit aan wal
worden met behulp van de laadboom j gehesen.
I (Foto L.D./V. Vliet)
Weinig spanning, weinig haring
i
Qe SCH 236 Noordster stoomt
langs de kop van de haven naar de
kade om de eerste Hollandse Nieu
we aan wal te brengen.
(Foto L.D./v. Vliet)
Staf-chefs over verklaring van
generaal Diirst Britt
„Verkeerde interpretatie van krijgstucht"
De drie Cliefs van Staten hebben
ieder aan de onder hun bevelen slaan
de militairen hun standpunt kenbaar
gemaakt over de op 21 Mei j.l. door
generaal b.d. H. J. J. \V. Durst Britt
geuite woorden betreffende de eerste
politionele actie in Indonesië.
Zoals bekend heeft generaal Dürst
Britt op genoemde datum ln een ver
gadering van het Veteranenlegioen te
Amsterdam o.m. het volgende gezegd:
..De eerste politionele actie in Indonesië
werd helaas stopgezet.
Toen hadden we alles nog kunnen be
reiken. Als er ooit een moment geweest
is, dat het leger niet had moeten ge
hoorzamen was het op de dag. dat deze
eerst? actie moest worden gestaakt.
Het klinkt misschien oproerig en in
strijd met de krijgstucht, maar er staat
nog altijd m de voorschriften, dat mili
tairen eigen initiatief moeten nemen,
wanneer zij menen dat men in de hoog
ste kringen niet goed is ingelicht".
Alle drie de Chefs van Staven laten
uitkomen, dat generaal Dürst Britt
huns inziens in de laatst aangehaalde
zin een verkeerde interpretatie geeft
van art. 12 van het reglement betref
fende de krijgstucht. Het tweede lid
van dit artikel wordt door de chef van
de Generale Staf. generaal B. R. P. F.
Hasselman, in zijn geheel aangehaald.
Het luidt als volgt:
..Indien het een militair blijkt, dat.
als gevolg van wijziging der omstandig
heden sedert het ogenblik waarop het
bevel gegeven werd of van het bestaan
van eën andere toestand ter plaatse
dan door de lastgever werd veronder
steld. een hem door een meerdere ge
geven dienstbevel niet uitvoerbaar is. of
de uitvoering daarvan in strijd zou zijn
met het alsemeen of militair belang
waarop het bevel betrekking had. zal hij
de zedelijke moed hebben om. wanneer
nieuwe bevelen niet of niet tijdig door
om 7 uur voor de thuishaven ver- hem kunnen gevraagd of verkregen wor-
scheen, dan ook de enige aanvoerder den. zelfstandig te handelen. Hij zal dan
van de lang verbeide malse maatjes. 8«n ®'®en »«'cht volgen naar gelang
van de omstandigheoen of van de door
hem bevonden toestand. In zodanig gc-
p mm j val zal hij echter de lastgever ten spoo
lers! maandag naring aan aigste in kennis stellen met de door
hem getroffen maatregelen en met de
reden der afwijking of niet-nakoming
van het ontvangen bevel".
Maandag wordt de eerste haring aan De Chef van de Generale Staf zegt
de afslag te Katwijk verwacht. De 111 rijn schrijven o.m. het volgende
Maria Jacoba KW 75. welke gisteren gewapende macht, fundament van de
de thuisreis begon, moest 380 mijl sto- Staat, is altijd en overal niet meer en
men. Vanochtend om 9 uur bevond het I niet minder dan instrument der rege-
schip zich nog 180 mijl van IJmuiden r>nc- Zij heeft mitsdien geen eigen wil
en voer met een snelheid van 9 mijl. doch tot enige plicht de bevelen der
Het wordt dus morgenochtend, voor overheid stipt en loyaal uit te voeren",
dit schip binnenloopt. In verband met De aangehaalde bepaling uit het regie-
de Zondag zal dit schip geen feeste- meni betreffende de krijgstucht betreft
Üjke binnenkomst in de thuishaven de verhouding van de militair tot zijn
bereid worden. militaire meerdere, aldus de chef Gene-
Dit schip brengt 250 kantjes uit de ral? Staf verder Er is volgens hem
Een gulden per haring
Met gejuich is de eerste nieuwe ha
ring in Scheveningen ontvangen. Het
was er enorm druk. eerst al bij aan
komst in de vishal. waar de tonnen
opengeslagen werden, zodat iedereen de
haring kon zien en bewonderen en zich
de mond aflikken. In de afslag was het
zo-mogelijk nog drukker. Op de 2-per-
soonsbanken zat men met zijn drieën
en ook de gangen stonden stampvol met
mensen.
De wyk Duindorp bood aan de rede
rij een wimpel aan. die bedoeld is als
wisselprijs. Deze zal steeds toegekend
worden aan de eerste logger van de Sche-
veningse vloot, d e met nieuwe maatjes
binnenkomt Wordt hij driemaal gewon
nen. dan gaat hij in eigendom over. De
opvarenden krijgen elk een kleiner
vaantje als herinnering.
Het is gebruikelijk, dat voor de eer
ste haring hoge prjjzen betaald wor
den. Maar deze keer zijn de prijzen
wel tot ongekende hoogte gestegen.
Het eerste kantje werd verkocht voor
f. 1.066,terwijl de overige vaten
van eigenaar veranderden voor f- 950.-
tot f. 1.350.per kantje. Wanneer men
weet dat in een kantje 750 tot 800
grote haringen of 950 tot 1.000 klei
nere gaan. dan blijkt dus, dat per ha
ring meer dan een gulden betaald Is.
De totale opbrengst was f. 2301.
Maar daarvoor was de Noordster, die
Katwijkse afslag
vangsten van de combinatie mee. ter
wijl de Gorredük KW 75 met 201 kant
jes uit diezelfde combinatie vanoch
tend naar huis vertrokken is. Ook deze
vangst komt Maandag op de markt.
Voorts worden dit weekeinde verwacht
do Bali KW 129 met 254 kantjes, de
Rijnmond IV met 150 kantjes en de
Noordster 67 met 200 kantjes, alle uit
combinaties.
Maandag zullen dus in Katwijk cir
ca duizend kantjes worden afgeslagen.
Het valt niet te verwachten, dat in
de andere haringhavens voordien ha
ring wordt aangevoerd, afgezien van
de twintig kantjes die gisteren in
Scheveningen zulke fantastisch hoge
prijzen maakten.
slechts een geval waarin de militair- en
ook de nlet-milltair het recht en de
plicht heeft gehoorzaamheid te weige
ren. namelijk om der consciëntie wille.
Dit is. sedert eeuwen vastgelegd in de
laatste regels van ons Wilhelmus Daar
laat do dichter, nadat hij oranje eerst
heeft doen zeggen dat hij „den Koning
tot genen tijde heeft veracht", ter ver
klaring waarom hij nochtans in opstand
is gekomen, zeggen:
„Dan dat ick Godt den Heere
der hoochsten Majesteit
V heb moeten obedieren
in der gerechtigheidt"
De Chef Marinestaf en bevelhebber
der Zeestrijdkrachten, vice-admiraal A
de Booy. legt er de nadruk op dat het
zelfstandig handelen van de militair
.afhankelijk wordt gesteld van de vraag
samenstelling iers parlement - of nieuwe bevelen niet of niet tijdig
Bij de Ierse tussen verkiezingen in het
graafschap Wicklow heeft de partij
Fianna Fall van Eamonn de Valera de
overwinning behaald. Deze overwinning
is echter niet voldoende om zijn partij
de meerderheid te geven in het parle
ment iDall), dat als volgt zal worden
samengesteld:
Fianna Fail 65 zetels (verlies van
zeven». Fine Gael 50 zetels (winst van
vijfLabour 19 zetels (winst van vier».
Boerenpartij 5 zetels (verlies van twee».
Nieuwe republikeinen 3 zetels 'winst
van een», Onnfhankelijken 5 zetels (ver
lies van een
De verkiezingen ln Wicklow waren
uitgesteld, omdat een der candidaten
was gestorven.
Een woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken van Engeland
heeft verklaard, dat aan de Verenigde
Statgn is medegedeeld, dat Engeland
voornemens is met communistisch
China handelsbesprekingen te voeren.
De besprekingen, die thans in Geneve
worden gevoerd tussen een vertegen
woordiger van de federatie van Britse
industrieën en de Chinese onder-m:nis-
ter voor de buitenlandse handel bl'iven
binnen de grenzen, gesteld door de Ver
enigde Naties, voor het strategisch em
bargo op de handel met China.
door hem kunnen worden gevraagd of
verkregen. Nog daargelaten dat zulks
tengevolge van de snelle communicatie
middelen zo goed als steeds te verwe
zenlijken is. aldus de vice-admiraal,
dient iedere militair zich te realiseren,
dat hij als dienaar van de Staat, ook en
zeker als hij deel uitmaakt van de
hoogste bevelvoering, steeds moet han
delen in de geest van de door de regering
gegeven orders, waarbij uiteraard alleen
de regering in staat is deze orders te
toetsen aan het algemeen belang. De
overige militairen dienen vanzelfspre
kend overeenkomstig de van hun supe
rieuren gekregen orders te handelen en
deze uit te voeren in de geest zoals zij
zijn bedoeld.
De Chef Luchtmachtstaf. Luitenant-
Generaal-A. Baretta, zegt dat art. 12
lid 2 van het reglement betreffende de
krijgstucht beoogt de militaire comman
dant onder zeer bijzondere omstandig
heden eigen initiatief en verantwoorde
lijkheid te laten en dat het niet ge
schreven is om een duidelijk bevel van
de wettige overheid te doorkruisen.
Immers bepaalt artikel 11 van het regle
ment betreffende de krijgstucht dat het
de militair nimmer geoorloofd is hem
gegeven dienstbevelen afhankelijk te
stellen van zijn oordeel omtrent hun
strekking en doelmatigheid. Hij heeft
daaraan te voldoen te goeder trouw en
naar zijn beste weten en kunnen.
Bataljonscommandanten
distanciëren zich
De bataljonscommandanten van de
v m. V-brigade een van de brigades,
welke op 4 Augustus 1947 opdracht had
den de politionele actie in Midden-Java
uit te voeren hebben in een vergade
ring te kennen gegeven, dat zij zich vol
komen distancieren van hetgeen door
de generaal-majoor b.d. H. J. J. D. Dürst
Britt op de propaganda-biieenkomst van
het Veteranen Legioen Nederland van
21 Mei j.l. te Amsterdam naar voren
gebracht is. en wel omdat:
1. zij dit beschouwen als een onder
mijning van de krijgstucht, in casu
een aantasting van de gehoorzaam-
heidsplicht van iedere militair, onge
acht rang of stand;
2. zij zijn woorden op dit moment en
op deze plaats beschouwen als een
niet ter zake doende en ontactische,
bovendien grievende uitlating ten
aanzien van de figuur van wijlen
generaal S. H. Spoor, die in hoogste
instantie verantwoordelijk was voor de
uitvoering van de opdracht van de
regering tot het staken van de mili
taire actie in Indonesië op 4 Augustus
1947:
3 zij zich afvragen, welke motleven
er toe hebben geleid, dat de generaal-
majoor b.d. H. J. J. D Dürst Britt
zich kennelijk niet kunnende vereni
gen met het regeringsbeleid in dezen
geen ontslag genomen heeft in
voormelde periode.
Staking in Engeland geëindigd
De stakende machinisten en stokers
van de West-Engelse spoorwegen heb
ben besloten het werk te hervatten. De
vrees, dat de staking zich over het ge
hele Britse spoorwegnet zou uitbreiden
is hiermede opgeheven.
Het werk wordt hervat onder voor
waarde. dat de sjjoorweg-vakverenlgin-
gen met de commissie van vervoer in
onderhandeling zullen treden.
raad van europa
De Raad van Europa heeft met alge
mene stemmen een resolutie aangeno
men. waarin de Raad uiting geeft aan
zijn overtuiging, dat volledige onafhan
kelijkheid en democratische vrijheid
voor de door Rusland onderworpen lan
den een eerste voorwaarde zijn voor een
algemene en blijvende vrede in Europa.
dreigbrieven aan surinamers
De voorzitter der Surinaamse delegatie
ter Rondetafel-conferentie mr dr H Pos
en het lid dezer delegatie, de heer J A.
Pengel hebben anonieme dreigbrieven
ontvangen, waarin o.a wordt gezegd dat
wie het statuut tekent onherroepe'.iik
door ons wordt vermoord"
Deze br.even zijn ln handen der
Justitie gesteld.
ïuer 1iaile selassie spreekt
«erikaanse congres toe
■"■ft Haile Selassie van Ethopië die
H bezoek aan de V.S. brengt.
•■•teren een gemeenschappelijke
tering van het congres toegespro-
Lt;n toespraak deed hij een beroep
::e:-communistische wereld on-
*i'i het beginsel van collectieve vel-
toe te passen, waar dit nodig
n en welke kosten het ook zou
tangen.
Rode-kruisconferentie
in oslo
'raad van bestuurders van het In-
^uonale Rode Kruis, die in Oslo
piert, heeft een resolutie aangeno-
raarln gevraagd wordt om een to-
•JW»d van het gebruik van atoom-
f gifgas en bacteriologische oor-
*erd aangedrongen op doelma-
i/'ernationale controle van atoom-
et» maatregelen ter bescherming
e volken tegen uitwerking van
Roeven. De communisten stemden
De bemanning wist ook te ge- I midden schipper Kees de Graaf,
nieten van liet zeebanket. In het j (roto T n /P vnetj
aan schot, 'sNachts om half twee was
het werk gedaan. De vangst was ook nu
niet groot, maar schipper De Graaf was
aangewezen om te jagen en daarom ging
hij op zoek naar de 19 collega's van wie
hy de vangst over moest nemen
Zelf had de Noordster maar een paar
manden haring en bovendien 25 tonnen
makreel De SCH 25 had 8 kantjes, de
SCH 133 had éen kantje en zo werden
met veel moeite 20 kantjes gevuld. Het
was kwart voor acht toen hij eindelijk
aan het thuisstomcn begon. Het schip
had 300 mijl voor de boeg en liep een
snelheid van een kleine 9 li mijl per uur.
Schipper De Graaf vertelde ons. dat
hjj met een prima bemanning van 16
koppen een heel genoeglijke reis heeft
gehad. Mooi weer. tengevolge waarvan
ieder ln de beste stemming verkeerde.
Alleen het 15-jarige afhouwertje Jan
Bal heeft zich nu en dan wat katterig
gevoeld, evenals de Zwitserse persfoto
graaf Milo Steiner, die desondanks tij
dens de reis kans heeft gezien meer dan
honderd opnamen te maken.
Les van het verleden
Aan de radio liet schipper De Graaf
zich niet horen. Een paar jaar- geleden
was een Katwijker er stilletjes tussen
uit geknepen en lag al hoog en breed b n-
nen toen een Schevenlnger. die stellig
meende de race gewonnen te hebben,
met veel bravour binnenliep om toen de
teleurstelling van zijn leven te krijgen.
Dat zal mij niet gebeuren, dacht schip
per De Graaf en zo legde hij beslag op
de eerste plaats ln de haringrace. daar
mee tevens het bewijs leverende, dat het
in wezen niet veel uitmaakt, of een log
ger uit Scheveningen dan wel uit IJmui
den op buisjesdag vertrekt. De vangst is
het voornaamste.
De Noordster is de enige geweest, die
Vrijdag Hollandse Nieuwe aan de wal
gebracht heeft. In de nacht van Don
derdag op Vrijdag waren de vangsten
aanzienlijk beter en naar verluidt zou
o.a. de Maria Jacoba KW 73 Vrijdag
morgen op thuisreis gegaan zijn met
250 kantjes haring.
)ngekend hoge prijzen voor
eerste twintig kantjes
Het verloop van de haringrace 1954 is weinig spectaculair en spannend
sit. Toen gistermiddag om tien minuten voor half vier de steven van de
i SCH 236 Noordster van de Verre Visserijmaatschappij zichtbaar werd
>r de Noorderpier van de IJmuidense haven, betekende dit voor het kleine
•pje wachtenden op havenhoofd en kade niet het ogenblik, waarop de
n een wedstrijd bekend werd. De Noordster was aan wal was
-tt aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid bekend het enige schip
onderweg was naar de wal om de eerste Hollandse nieuwe aan te voeren.
Inrschijnen was allerminst een verrassing. Het was een opluchting. Eindelijk
rdan het schip binnen dat eerst omstreeks negen uur verwacht werd, terwijl
iter tussen tien en twaalf heette te zullen zijn, daarna weer twee uur
olie drie uur, waarna het nog twintig minuten moest duren. De Noordster
tkt 20 kantjes haring en 74 tonnen makreel aan.
Het enige bijzondere van deze race was de geringe aanvoer en daardoor
norbitant hoge prijzen; meer dan duizend gulden werd voor de eerste
neergeteld
Triomf in laatste teelt
tfflfantelijk meerde schipper De
s'. die. omdat hy regelmatig in
riden aan de markt komt, daar door
r*n gekend wordt als „Ome Kees",
Noordster SCH 236 aan de nieuwe
Vismarkt, waar de vrachtauto's,
c u.tbundig bevlagd overigens, ge-
Men om de 20 kantjes haring
te laden. Met de directeur van
SMatsvlssershavenbedrijf, de heer
R van Eerde, kwamen locoburge-
rir J. C. Aschoff, wethouder C. P.
5zs en de gemeente-secretaris, de
J Veenstra. aan boord om in de
un de schipper de .Prijs van
aan te bieden, een zilveren
et het wapen der gemeente,
«ld van een oorkonde, de prijs
heerste in IJmuiden aangevoerde
Nieuwe door een schip, dat
ua de visserij deelgenomen heeft.
1 de legpenning met oorkonde in
5r-st genomen te hebben, verklaar-
r pper C. de Graaf hier bijzonder
we te zijn. Niet minder dan 56 jaar
hij gevaren, waarvan 40 Jaar als
"er Zelfs toen hij in 1931 de Ko-
a en vele autoriteiten aan boord
dij de officiële opening van de
binnenhaven van Scheveningen,
geen penning gekregen.
•I ifnouwertje is hij op een bom be-
- 11 jaar oud. en maakte toen nog
•-'rir op het strand mee. Hii heeft
'"'-al 25 schepen gehad, waaronder
Voeger, drifters., een Vlaardingse
Vvcom- en motorloggers.
ur als hij na deze teelt de risserU
uctl zegt. zal nu de plaquette van
'vn de herinnering bewaren aan
hoogtijdag in zi)n vlssersbestaan.
Slechte vangsten
Schipper Kees de Graaf, die zijn
Noordster meerde met de driekleur
triomfantelijk naast de wit-rood-witte
puntvlag van de Verre Visserij Maat
schappij te Scheveningen in de voor
mast, was reeds Dinsdagavond op 212
myl van IJmuiden aan schot gegaan.
Maar evenals zijn collega's ving hl)
Eractisch niets. Niet meer dan een
raadje, d.w.z. een 50 haringen, werden
scheepgehaald.
Men is toen met de vloot Noordelijker
gaan stomen en Woensdagavond ging de
Noordster op 56.45 graden Noorderbreed-
1.55 graden Oosterlengte opnieuw
