s/a op srmm/
VM
ien jaar geleden begon bevrijding
van Europa
l,te Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Vrijdag 28 Mei 1954
Tweede Blad No. 28229
In verband met het feit, dat het
op 6 Juni a.s 10 jaar geleden zal
zijn, dat de „invasie" plaats had en
de bevrijdingslegers onder com
mando van generaal Eisenhower in
Frankrijk aan wal stapten, heeft
een onzer verslaggevers een reis
door Normandie gemaakt Hij be
zocht er de plaatsen, waar tien jaar
geleden de hevigste gevechten
plaats vonden, trok door dorpjes,
waar wij voor 1944 nooit van had
den gehoord, maar die wij toen met
gekleurde vlaggetjes beprikten op
kaarten, die nauwkeurig werden
bijgehouden volgens de berichten
van de BBC. en sprak met de men
sen, die de strijd om de bevrijding
van Europa zo van nabij hadden
meegemaakt. Hij zag de verwoes
tingen, maar kwam ook onder de
indruk van hetgeen in de afgelopen
tien jaar alweer was opgebouwd.
In zijn eerste artikel, dat hiernaast
staat afgedrukt, geeft hij zijn in
drukken van Arromanches-sur-mer,
het kleine Franse kanaaldorpje, dat
6 Juni 1944 het hart van de invasie
was.
Waar de hel losbarstte:
et strandje van Arromanches
(Speciale reportage)
Hier gebeurde hetzegt de Engelsman met de rossige snor, die van
af voor ons heeft gereden en wiens volgepakte sportwagen nu naast ons
ket kleine, op de zee uitkijkende dorpspleintje van Arromanches staat gepar-
rd. „Hier gebeurde het tien jaar geleden
Hij kijkt in het rond, loopt dan de stenen trap af het kleine strandje op,
Hij een van de vele betonkolossen staan, die eens onderdelen waren van
roodhaven „Port Winston Churchill" en die in het zand als logge dieren-
imen zijn achtergebleven, klopt er eens op en laat dan zijn ogen weer in
richtingen gaan. Als hij ons weer in het gezichtsveld krijgt, glijdt er iets
tn lach over zijn gezicht. Maar dat is slechts schijn. Dat lachje is niets
n dan een doodgewone reflex-beweging van iemand, die ons wellicht op
I moment niet eens bewust opmerkt. Van iemand, in wiens herinnering de
Ivoor een kort moment tien jaren is teruggedraaid en die in die herinne-
5 iets zoekt, wat anderen nooit zullen kunnen begrijpen
Bijna liefkozend laat hij zijn hand over het ruwe, met wier en mosselen
rroeide beton glijden en het lijkt wel of hij met zijn gezicht naar zee gekeerd
n zichzelf mompelt. Wellicht herhaalt hij wat hij zo juist een beetje afwezig
pions heeft gezegd: here it happened want hier gebeurde het inder-
d, nu bijna tien jaar geleden. Op dit kleine, smalle strandje begon op de
Juni 1944 onze bevrijding
.Tranches Is een klein, vriendelijk
■j Kanaal-badplaatsje, dat tevreden
reiend ln de lentezon de bedry-
•an zijn vissers, met opgerolde
door de rustige golven stap-
d. ligt aan te kijken. Het maakt zo'n
iige indruk en het ligt er zo lieflijk,
het de bezoeker al van een afstand
Khijnt toe te lachen. Maar het is
ïöa.id slechts schijnArromanches
tl net als de Engelsman op het
ui een beetje stroef en onbewust,
inlicht van een stralende lentedag
du raar. niets veranderen. Omdat
lach nu eenmaal nooit meer een
Haan karakter zal kunnen krijgen
tfte sfeer, die nog helemaal door
ben ls van de herinnering aan dat
Khrlkkelyk „toen"....
Herinneringen aan D-day
zijn In Arromanches in de afge-
n tien jaren heel wat wonden ge
en er zijn ook vele oorlogsherinne-
a langzaam maar zeker verdwenen,
roodnaven. die hier voor de landing
loi 1944 gebouwd is. de Port Win-
Churchlll. is voor een belangrijk
opgeruimd en men moet zijn fan-
i le hulp roepen om uit de in zee
tp het strand achtergebleven beton-
tms - van dezelfde soort als waar
verleden jaar de gaten in onze
m zijn gedicht een indruk te
en van hoe het nu allemaal precies
«t ls. Maar wat er ook opgeruimd
illn. het blijft een onbelangrijke
algheid tegenover alles wat gebleven
Irals elders in deze streek kan men
o Arromanches een restaurant Win-
tn een café-Mulberry vinden, ge-
Ed naar de uitvinder van de zo be-
Ed geworden, van te voren ln Enge-
d gebouwde noodhavens. Verder heb-
vtle straten de namen van gene-
s. admiraals e.d. gekregen: naast
f liggen in dit dorpje, waar de
ilders van Europa tien jaar geleden
terste slappen op het smalle strandje
de Cale du general Eisenhower.
9uay du Maréchal Montgomery, de
11 Admiral sir Bertram Ramsay, de
du Canada en de Place du 6 Juin
Op dit strandje begon de be
vrijding van Europa. Hier en
daar liggen nog wat resten van
de noodhaven, waarvan men op de
achtergrond nog de buitenste cais
son-.,kade" ziet. Links het „blok
kendoos"-achtige pas gebouwde
..D-day"-museum.
men hier een ogenblik gaan zitten, om
dat men van hier uit alles wat Arro
manches te bieden heeft, ln één oogop
slag kan overzien.
„Een strandje van niks..
Rechts staan de huisjes, waarin de
mensen wonen, die eerder Jan alle an
dere bewoners van het bezette Europa
de Engelse Canadese. Amerikaanse en
andere geallieerde soldaten zagen en
konden toejuichen. Daartussen in de
ruines van wat eens trotse huizen waren.
Grote donkere galen hebben de plaats
van de ramen ingenomen en soms staan
rlleen de buitenmuren nog maar over
eindais blinde, aangeschoten dieren
staan deze oorlogsresten triest tussen de
kleine zonovergoten visserswoningen.
Aan de vlaggemasten voor de moderne
blokkendoos, die men als „D-day-
museum" aan het inrichten is. wappert
nu alleen nog ma3r de Franse vlag. Over
enkele weken zullen hier ook de andere
geklommenen waar admiraal Ram
say zijn eerste hoofdkwartier had
Dan komt de vraag of wij soms Engel
sen of Amerikanen zijn. die tijdens de
oorlog in Frankrijk zijn geweestof
dat wij, en de vraag klinkt iets aarze-
lender, soms familieleden hebben op een
van de ..cimetières", de enorme oorlogs
kerkhoven. waar de gesneuvelden in
dichte rijen naast elkaar begraven liggen
in de grond, voor de bevrijding waarvan
zij zijn gevallenWant zeer velen van
de buitenlandse bezoekers mad.
Picard is gemakkelijker over het onder
werp gaan praten, nadat wij haar ver
zekerd hebben, dat wij geen graven van
familieleden komen bezoeken die op
het eerste gezicht toeristen lijken, blij
ken Engelsen of Canadezen te zijn. die
de laatste rustplaats van een zoon of
een vader komen bezoeken Dan schijnt
de spraakwaterval even op te houden en
wij maken van de gelegenheid gebruik
om te vragen of mad. Picard in Arro
manches was toen „het" gebeurde
„Mais naturellementvoor de Duit
sers aan evacueren van de nog overge
bleven dorpelingen konden denken
die dachten overigens aan andere dingen
in Juni 1944 waren wij toch al in de
kelder gedoken
's Nachts was het al begonnen. Gol
ven vliegtuigen opereerden boven de
kust en naarmate het 's morgens lich
ter werd, werd het schieten en bom
barderen heviger. Tot het omstreeks
zeven uur wel leek of er op het strand
een duivels feest was losgebroken
Dat duivelse feest van mad. Picard ls
de geschiedenis ingegaan op verschillen
de manieren Officieel is het ln enkele
zinnen in koele nuchtere bewoordingen
beschreven in het eerste communiqué
van het hoofdkwartier van de ..Allied
expeditionary force", dat op de 6e Juni
1944. 's morgens om 935 uur. aan de we
reld bekend maakte, dat er in het Wes
ten een „tweede front" was ontstaan:
..Under the command of general Eisen
hower. allied naval forces, supported by
strong a.r forces, began landing allied
armies this morning on the Northern
coast of Prance"
i Onder commando van generaal Eisen
hower zijn geallieerde zeestrijdkrachten,
ondersteund door sterke luchtstrijd
krachten. hedenmorgen begonnen gealli
eerde troepen aan land te zetten op de
Noordelijke kust van Frankrijk
Aan de ene kant wordt dit dorps
pleintje. dat tegelijk als boulevard dienst
doet. afgesloten door het nieuw ge
bouwde D-day-museum. dat in tegen
woordigheid van een groot aantal voor
aanstaande buitenlandse genodigden op
5 Juni door president Coty zal wor Sen
geopend en waarin zoveel mogelijk her
inneringen zijn bijeengebracht aan de
strijd, die de vrije legers van de verbon
den volkeren hier hebben gevoerd. Aan
de andere kant van deze Place du 6
Juin 1944 staat het vriendelijke Hotel de
la Marine.
En ook zonder dat men zou weten, dat
ln dit kleine hotelletje met de gezellige,
op zee uitkijkende Normandische eet
kamer. de geallieerde soldaten de eerste
Franse wijn hebben gedronken, omdat
de hoteleigenaar-wethouder die in zijn
kelder was weggedoken tijdens de uren.
dat de hel boven Arromanches was losge-
barsten. ..natuurlijk" de beste flessen
had weggezet voor de „jongens", zou
"'if cn mosselen hebben zich manclies liggen. Op de achtergrond -v_
«Wet op de betonresten. die nog\ziet men ver m zee de resten
■f endaar op het strand van Arro-\de ..Port Winston Churchill 'smalle stenen trap naar boven waren
geallieerde vlaggen boven het strand
wapperen Het strand, dat dapr nu zo
ci schuldig tussen de voor onze begrip
pen wel zeer rustige zee cn de hoge
kademuur ligt. is eigenlijk „een strandje
niks". Het is npt alsof een enorm
monster een gigantische hap uit de hoog
uit zee oprijzende kalksteenrotsen en
duinen heeft genomen, zodat cr over
een breedte van enkele honderden me
ters zoiets als een strand ontstond.
Waarop de verbonden legers de weg
zouden kunnen beginnen, die zich als
een lint over een afstand van duizenden
kilometers door Europa zou slingeren,
vrijheid brengende aan millloenen men
sen. die al sinds jaren leefden onder de
laars van een wrede onderdrukker. Op
dat strandje herinneren nu alleen nog
de roestige resten van wat eens een
landingsvaartuig was en de langzaam
maar zeker in het zand wegzinkende
betonresten van de noodhaven waar
van de buitencaissons nog steeds in zee
liegen over een lengte van ongeveer 13
kilometer aan de strijd, die hier ge
streden ls. En op het moment, dat een
vriendelijke Normandische schone, die
ons allerlei oorlogsoverbliifsclen aan
wijst en vertelt, hoe blij de bevolking
was. toen de invasie werkelijk een feit
bleek te zijn ons nog een glaasje calva
dos. de appelbrandewijn, waaraan dit
departement zijn r.aam heeft ontleend,
inschenkt, horen wij haar stem alleen
nog maar op de achtergrond.
Onze gedachten zijn weggedwaald
naar die Junidag, nu bijna tien jaar
geleden, toen in de vroege morgen
uren jonge mannen van vele nationa
liteiten de hel werden ingestuurd,
hier op het strandje Arronmanches.
Een hel. waaruit zeer velen nooit zou
den terugkeren, maar waar doorheen
Eisenhowers mannen moesten om ons
de vrijheid te kunnen brengen. En dan
overheerst nog maar één gedachte:
„Wat moet het hier toen verschrikke
lijk zijn geweest
Het was verschrikkelijkdat heb
ben wij gehoord van de vriendelijke
madame Picard, die in een klein huisje
vlak bij de zee woont Als wij een ogen
blikje tijd hadden, zou zij ons wel even
Een van de 4000, bij de invasie
ingeschakelde schepen, die nooit
meer naar zijn thuishaven is terug
gekeerd en als een stille getuige van
de lievige strijd op 6 Juni 1944 bij
de Franse kust is achtergebleven.
Meer dan 4000 schepen
Die zeestrijdkrachten waren van de
meest uiteenlopende soorten, er waren
zware slagschepen, kruisers, torpedo-
bootjagers, maar ook kleine sne'le pa-
tiroulUebootjes. In totaal meer dan 4000
schepen, waarbij de allerkleinste lan
dingsvaartuigen, ook nog eens enkele
duizenden, niet zijn meegerekend Zij
waren ook van de meest uiteenlopende
landen afkomstig: met elkaar streden
hier evenals in de lucht en op het
land Britse, Amerikaanse. Canadese.
Franse, Noorse. Poolse. Griekse en Ne
derlandse strijdkrachten (van Nederland
waren o.m in de strijd de „Flores" en de
„Soemba") Boven al deze schepen en
hun activiteit hadden de strijders in de
lucht een „parapluie" opgezet, waardoor
het de Duitsers zeer moeilijk werd hun
„Luftwaffe" met succes te gebruiken.
„De lucht was gewoon verduisterd door
ae vliegtuigen", vertelt mad Picard en
dat kunnen wij ons voorstellen, als wij
horen dat er 2400 toestellen tegelijker
tijd bij deze grootscheepse actie betrok
ken zijn geweest
Maar deze actie moest dan ook sla
gen! En zö slaagde! In 24 uur tijd
slaagde men er in 50.000 Engelsen en
15.000 Canadezen aan land te zetten!
Ontelbare kruisen
Het waren deze Jongens, tezamen met
hun kameraden uit de legers van de
andere verbonden volkeren, voor w ie de
speciale legerorders bestemd waren ge
weest, waarin de commandanten aan de
vooravond van D-day zich voor het
laatst in Engeland tot hun troepen had
den gericht. Tot wie generaal Eisenho
wer zich had gericht in zijn speciale
boodschap: „De ogen van de hele we
reld zijn op u gericht. De hoop en de
gebeden van de vrijheidslievende volke
ren overal ter wereld marcheren met
u mee. Uw taak zal niet gemakkelijk
zijn: uw vijand is goedgetraind. -uitge
rust en gehard in de strijd. Hij zal ver
beten vechten. Maar dit is 1944! Er ls
veel veranderd sinds de overwinningen
van de Nazi's in 1940—41het getij
is gekeerd. De vrije volkeren van de
wereld marcheren zij aan zó naar de
overwinning. Ik heb het volste vertrou
wen in u. Wy zullen niets dan de vol
ledige overwinning accepteren Good
Luck! Laten wij om de zegen van de
Almachtige God bidden op deze grote
en edele onderneming!"
Het waren ook deze jongens, die ln
de nacht van 5 op 6 Juni over een be-
hooriyk zware zee naar Frankrijk wa
ren komen varen, zwaar bepakt in aller
lei vaartuigen, die als eersten op dat
strandje landden, waar nu alleen nog
wat betonresten liggen, maar waar toen
de dood zyn buit met volle handen weg
sleepte. Die onder het Duitse vuur de
stenen trappen naar het dorpje Arro
manches opklommen, die de wijn dron
ken van mad. Picard en al die andere,
zo spoedig bevrijde Fransen, die met de
tranen in hun ogen nog niet konden be
grijpen, dat zij nu werkelyk vry waren.
En het waren tenslotte ook deze jon
gens, van wie er zovelen nooit meer
Oorspronkelijk lag het in de be
doeling van het geallieerde hoofd
kwartier om de invasie op 5 Juni
precies vier jaar na de voltooiing
van de evacuatie van het Britse
leger uit Duinkerken te doen plaats
vinden Het slechte weer was er
echter de oorzaak van, dat hei
moest worden uitgesteld Er volg
den onmiddellijk besprekingen tus
sen de geallieerde leiders en ten
slotte hakte generaal Eisenhower
als opperbevelhebber de knoop
door „D-day" zou niet langer dan
24 uur worden uitgesteld cn dus op
6 Juni zijn!
Oud en nieuw: een klein vissers
bootje op de voorgrond en daar
achter het logge betonlichaam van
een achtergebleven caisson.
naar hun vaderland zijn teruggekeerd
Die nu begraven liggen onder de ontel
bare kruisen en grafstenen, die langs de
gehele kust ln deze streek op uitgestrek
te begraafplaatsen zün neergezet. Naast
elkaar liggen zij hier, vlak bij de kust,
die zij nu alweer 10 jaar geleden moes
ten bestormen. En waar zij helaas voor
de vrijheid van anderen sneuvelden De
kust. waar het begin ligt van de weg.
die onze bevrijders zyn gekomen
De zon schynt uitbundig over Arro
manches. het vissersplaatsje, waar de
rust is weergekeerd. Waar vele wonden
Prijs voor Adenauer
De Westduitse kanselier, dx Konrad
Adenauer, heeft te Aken gezegd, dat er
„groot gevaar" bestond, dat de Euro
pese landen „ongeduldig en teleurge
steld" zouden worden, als het doel van
de Europese eenheid niet spoedig be
reikt werd.
Adenauer zeide dit tijdens de plech
tige prijsuitreiking van, de internatio
nale prijs van Karei de Grote voor 1954
van de stad Aken Adenauer is de eer
ste Duitser, die deze prijs krijgt.
De prijs wordt elk jaar toegekend
voor bijzonder werk voor Europese een
heid. Vorig jaar kreeg Jean Monnet, de
voorzitter van de Europese Kolen en
Staalgemeenschap, de prijs, die in 1950
is ingesteld en vijf duizend mark be
draagt.
Hillary heeft longontsteking
Sir Edmund Hillary, de overwinnaar
van de Mount Everest, heeft op een
hoogte van ongeveer 7.500 meter op de
hellingen van de Makaloe. in het Hima-
layagebergte, longontsteking opgelopen.
Bij de expeditie bevinden zich twee art
sen. Naar verluidt zal een Amerikaanse
expeditie, die dezelfde berg beklimt,
zorgen voor penicilline en zuurstof
Volgens andere berichten zou Hillary
een val van 20 meter gemaakt hebben,
waarbij twee ribben gebroken zouden
zijn Hij had zich niet tijdig genoeg uit
de afgrond kunnen werken en daarbij
longontsteking hebben opgelopen. Een
en ander gebeurde, toen hij een kame
raad, die zich in moeilijkheden bevond,
te hulp was gesneld.
DE NATO VERGADERDE
De Nederlandse Amateur Toneel Unie
heeft gisteren haar landdag in Gouda
gehouden.
De algemeen voorzitter, de heer P, Cle-
veringa, heeft in zyn openingsrede de
nadruk gelegd op het grote gebrek aan
goede toneelzalen, zowel in de grote
sleden als op het platteland. Hij ont
wikkelde de gedachte, dat het amateur
toneel gezamenlijk moest komen tot het
stichten van eigen theatertjes en sprak
cfe hoop uit. dat de overheid de initiatie
ven, die op dit terrein zouden worden
genomen, zou steunen.
Het Amerikaanse bureau voor werk
zaamheden in het buitenland heeft mede
gedeeld. dat een bedrag van 45.7 millioen
dollar is toegewezen voor steun aan de
Spaanse defensie. Deze nieuwe toewij
zing zal gebruikt worden voor grond
stoffen. machinerieën en technische hulp
voor de versterking en ontwikkeling van
hei vervoer, de landbouw en de energie
voorziening van Spanje. Sinds de herfst
van hel vorige jaar is in het geheel 85
millioen dollar voor hulp aan Spanje
toegewezen.
Het Franse vrachtschip „Wyoming",
dat by de Ingang vam het Panamakanaal
door de Amerikaanse douane voor on
derzoek op wapens ls aangehouden, ls
gisteren in het geheim gelost. De goe
deren. welke bestemd waren voor El
Salvador, een buurstaat van Guatemala,
werden uitgeladen, doch het was niet
duideiytc of dit met de gehele lading het
geval was.
Het 8693 ton metende schip had ook
vracht voor de VB., Canada en Guate
mala aan boord Er zyn tot dusver geen
wapens gevonden.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken had eerder bekend ge
maakt. dat het vrachtschip ook vyf kis
ten sportwapens voor Guatemala ver-
oerde, doch hiervan werd. naar verluidt,
geen kwestie gemaakt. Functionarissen
van de Franse maatschappij, waaraan de
„Wyommg" behoort, verklaarden, dat
het schip 7500 ton algemene lading be
vatte. Zij spraken een bericht tegen, als
zou de gezagvoerder een valse verklaring
omtrent de lading hebben afgelegd. Naar
hun mening zou het schip Zondag zyn
weg door het Panamakanaal kunnen
vervolgen.
zyn geheeld en de oorlogsresten lang
zaam maar zeker vergaan of ln het zand
wegzinken. Het ls er weer rustig ge
worden: het strandje ligt vry wel ver
laten en de vissers stappen weer als
voorheen met de netten over de schou
der het water ln. hopende wat garnalen
of krabben te kunnen vangen. De ste
nen trappen, waarlangs eens Engelse
mariniers omhoog klommen, liggen weer
verlaten en de geschilderde letters op
de zijkant van een huis. dat eens als
commandopost voor admiraal Ramsay
dienst deed. maken een onwezenlijke
indruk. Maar de zon kan nog zo uit
bundig over Arromanches schynen, zy
kan niet verhinderen, dat het hart er
in een kille greep gevangen blyft
De iveg, die sij kwamen
Goede vangst, sportvissers P"
is natuurlijk prima in orde 7!
Vergeet niet dat geen vissers
uitrusting compleet isi
zonder een pakje Sterling,
want met zo n heerlijke sigaret
van Sterling shag is het vissen
een dubbel genot l|
