mtÉÉ
STEMBUSSEN ROND LEIDEN BEVESTIGDEN
LANDELIJK VERKIEZINGSBEELD
■TS t? WyVjJF
De resultaten in de gemeenten rond Leiden
Grepen uit de uitslagen in
31 gemeenten
3
93ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Donderdag 22 April 1954
Derde Blad No. 28200
Hier en daar opmerkelijke
verschuivingen
In de omgeving van Leiden werd over de 31 gemeenten, waarvan
wij elders in dit blad de gedetailleerde cijfers geven, het algemeen
beeld van de verkiezingen in het land bevestigd: ten aanzien van de
Kamerverkiezingen van 1952 een geringe procentuele winst van de
P, v. d. A., grotere winst voor de K.V.P. die de positie van grootste partij
in hel land heroverde, achteruitgang van de A.R., matige vooruitgang
van de C.H., handhaving van de positie van de V.V.D., achteruitgang
van de C.P.N., op peil blijven van de S.G.P., sterke achteruitgang van
de K.N.P., welke echter beter uit de bus kwam dan bij de Statenver
kiezing van 1950, en een op gélijk laag niveau blijven van de snipper-
parlijen Ger. Pol. Verbond en Soc. Unie.
Bij die verschuivingen deed zich het eigenaardige feit voor, dat
over hel gehele land genomen de P. v. d. A. in de landelijke gemeen
ten van 22.9 tot 22,1 procent daalde, terwijl in de gemeente rond Leiden
dit percentage steeg van 15,3 tot 16,1.
Dit is de enige algemene afwijking tussen het landelijk beeld der
kleinere gemeenten en het beeld van de gemeenten rond Leiden.
Op enkele bijzonderheden uit de gemeenten rond Leiden willen wij
in hel onderstaande wijzen, te beginnen met de gemeenten behorende
tot de kieskring Leiden, vervolgens de gemeenten uit de kieskring
iGouda en tenslotte de Haarlemmermeer, behorende tot de kieskring
:Velzen.
gen van 1943. 1950 en 1952. toen het lan
delyk en provinciaal beeld nauwkeurig
werd weerspiegeld.
Zestien gemeenten in
kieskring Leiden
■in Hillegom trof in het bijzonder,
wel het een uitvloeisel was van de
mcne lijn der stemming, dat de
P met 50,9 procent de absolute meer-
veid in deze gemeente heeft her-
:d. welke in 1952 verloren gmg (45,4
.gent), maar nog niet in de sterkte
1950 (53,4 procent) De KNP, welke
hier gezien voorgaande verkiezingen in
1(52 „boten haar stand leefde'' op 8.4
wel terug op 2,8 procent.
3ijzonder gering was de animo tot
dig) stemmen in Kalwyk. waar
rils 88 procent van de opgeroepenen
geldige stem uitbracht. LandelijK is
dit percentage weliswaar slechts iets
"ger op 0.89, doch in de omgeving van
hden bedraagt het gemiddeld 0 91 en
in de provincie Zuid Holland zelfs 0.94.
■rkelijke verschuivingen deden zich
.oor, behalve een sterkere dan ge
rodelde teruggang van de AR. De CH
iets van de vroegere almachtige
doch kon de absolute meerder-
id met 46.6 procent (in 1950 56.6 pro-
niet behalen.
i Koudekerk stemde geheel volgens de
|f:»len van de kunst, zoals ook trouwens
i de enigszins vergelijkbare verkiczin-
In Leiderdorp boekte de VVD een
meer dan gebruikelijke winst, door na
melijk sinds 1952 te komen van 4.6 op
6.2 procent. Voorts was hier merkwaar
dig dat de KNP in tegenstelling tot de
algemene tendenz, zi) het ook op kleine
stemtotalen, steeg van 0.7 tot 0.9 pro
cent. Ook de CPN toonde een - zij het
nauwcluks registreerbare - stijging.
Ook in Hsse heroverde de KVP de in
1952 verloren geganc absolute jneerdcr-
heid, door van 49.7 tot 53 3 procent te
stijgen (tegen 53.5 procent in 1950Te
gen de algemene lijn van de verkiezin
gen in daalde de PvdA hier sinds 1952
van 9.7 tot 9.4 procent.
Noordwijk toonde zich het minst stem
lustig in de omgeving van Leiden. Hoe
wel slechts een betrekkelijk gering aan
tal ongeldige stemmen werd uitgebracht
(174 op de 8770 opgeroepen kiezers
bracht slechts 80 procent der stemge
rechtigden een geldige stem uit.
Zeer opmerkelijk was in deze ge
meente. oat de VVD een gevoelige ach
teruitgang kreeg te incasseren, namelijk
met 2.6 procent sinds 1952. Het percen
tageverloop van de VVD in Noordwijk
is overigens over het algemeen merk-
In Noordwijkcrhout stemde men ook
al geheel volgens het algemene beeld.
De KNP maakte een buiteling door
van 247 op 70 stemmen terug te vallen.
De VVD boekte een mooie vooruitgang
i Oegstgeest, waar deze party, die in
1950 op slechts 13.7 procent stond, sinds
1952 steeg van 16.4 tot 19 0 procent, d.w.
z. 2.6 procent.
Ook in deze gemeente werd niet en
thousiast gestemd. Slechts 84 procent
van de opgeroepenen bracht een geldige
stem uit.
In Rijnsburg, het bolwerk van de AR
in de omgeving van Leiden, ging dez?
partij slechts weinig achteruit, namelijk
van 47,2 procent in 1952 tot 46.5 procent
thans. Daarmede werd een reeds eerder
ingezette tendenz in de gemeente (in
1948 had de AR nog een absolute meer
derheid van 51.2 procent i voortgezet,
doch de daling was minder dan landelijk
het geval is
In deze gemeente behaalde het Ger
Politiek Verbond een ongewoon hoog
percentage, nameiyk 3.6 (tegen 3.4 in
1952 en in 1950) welk percentage in de
omgeving van Leiden slechts wordt
overtroffen door dat in het aangren
zende Valkenburg (3.9).
In Sassenhcim herstelde de KVP vrij
wel de positie van 1950 (45 6 procent
tegen 46.5 procent toen na tot 42.4 pro
cent in 1952 te zun teruggevallen).
In Valkenburg deed zich het uitzon-
deriyk verschynsel voor van een zeer
geringe teruggang van de KVP. Een zeer
geringe vooruitgang van de CH was niet
voldoende om de in 1952 verloren gega-
nene absolute meerderheid te heroveren.
Het Geref. Politiek Verbond haalde in
deze gemeente 't hoogste percentage uit
de omgeving, nameiyk 3.9 procent (lan
delyk 0.7 procent, in de provincie Zuid-
Holland 0.5 en in de omgeving van Lei
den eveneens 0 5).
De KVP sleeg sterk in Voorhout n.l.
van 74.5 in 1952 tot 80.1 procent thans,
doch daarmee werd het percentage van
1950 (81.0) nog niet heroverd.
In Voorschoten valt slechts een meer
dan gemiddelde styging van de VVD
constateren, namelijk met 1.3 procent
van 10.0 tot 11,3.
De algemene lijn van de verkiezingen
werd ook in Warmond gevolgd, waar de
grootste party, de KVP, de positie ver
sterkte door van 59.4 ln 1952 op 62.7
procent thans te komen, doch daarmede
beneden het peil van 1950 blyvende.
(64.3).
In Wassenaar, de gemeente waar in
de omgeving van Leiden de VVD haar
sterkste steunpunt heeft, boekte deze
partij een vooruitgang van 3.4 procent
•ereeleken met 1952. Hier toont zich een
procent in 1952 en 25 7 procent in 1954.
In Wassenaar is zy daardoor de op een
na grootste partij na de KVP (30,5 pro
cent). Ook in deze gemeente werd ver
houdingsgewijs slechts weinig gestemd,
nameiyk door 88 procent der opgeroepe
nen.
Zoetcruoude toonde een van de wei
nige uitzonderingen ln de omgeving,
W2ar de KVP procentueel achteruit ging
nameiyk van 72,9 procent in 1950 en 71.1
procent in 1952 tot 70 3 procent thans.
Daartegenover stond een verhoudlngsge-
wys sterke styging van de PvdA. name
lijk met 1 procent tot 6.5 procent. De
PvdA groeit in deze gemeente blykbaar
„planmatig In 1948 was het percentage
3.5. in 1950 was het 4 5. ln 1952 steeg
het weer een volle procent tot 5,5 en nu
kwam er weer een procent bij tot 6.5.
Ook de CH boekte hier matige winst.
Merkwaardig was. dat het aantal gel
dige stemmen aanzienlijk minder was
dan in 1952. namelijk 2499 tegen 2647.
Veertien gemeenten
in kieskring Gouda
Ook ln Alkemade werd de stemming
van gisteren gekenmerkt door achteruit
gang van de KVP, zij het ook met
slechts 0,3 procent, tot de toch nog on
aantastbare overmacht van 82.0 pro
cent. De AR steeg hier van 8,2 tot 8.4
procent vergeleken bij 1952, de PvdA
van 2.1 lot 3,4 procent.
In volgorde van de lystnummenng
werden ln de verschillende dorpen, waar
uit deze gemeente bestaat, de volgende
stemmen uitgebracht. Roelofarendsveen
49. 1612. 7. 9. 6. 1. 1. 8. 0. 1. Oude We
tering 33. 301. 206. 51. 9. 0. 8. 11. 0. 1.
Nieuwe Wetering 14, 203. 49. 44. 2 en
rest 0. Rypwetering 10. 509. 16. 16. 0. 0
l. 12, rest 0. De Kaag 13. 93. 25. 16. 12,
2 4, 1, 2, 0. Oud Ade 3, 247. 1. 4, 3, rest
De PvdA boekte een verlies in Alphen
(althans ten opzichte van 1952) door
van 19.1 op 18,7 procent terug te vallen
waarmede deze party toch nog 3,3 pro
cent boven 1950 bleef.
De KVP overtrof met 20.6 procent het
percentage van 1950 met 0.1 procent.
Daarmede werd, als uitzondering in de
omgeving van Leiden, het in 1952 ge
boekte verlies (tot 19.7 procent) niet al
leen ingehaald, maar zelfs in winst om
gezet.
De CHU steeg hier niet minder dan
1,1 pocent, hetgeen boven het gemiddel
de van de omgeving, de provincie en het
land ligt en zelfs boven het landelyke
stijgingsgemiddelde ln de kleinere ge
meenten, waar de religieuze beginselen
sterker spreken op politiek terrein.
In Benthuizen, het bolwerk van de
SGP. boette deze partij verder in aan
invloed, door tot 45.3 procent te dalen.
In 1948 had deze party nog de absolute
meeiderheid met 52.0 procent, in 1950
was dit 50.1 procent, in 1952 was de ab
solute meerderheid verdwenen met 48 4
procent, thans is daarvan nog 3.1 pro
cent afgeknabbeld, dwz aanzienlyk meer
dan 't landelijk verliespercentage v. 0.2
procent, en het verliespercentage ten
plattelande over het gehele land geno
men van 0.4.
De AR steeg hier bij uitzondering
sinds 1952 van 12,1 tot 12,4 procent.
In Leimuiden verstevigde de KVP de
absolute meerderheid welke ln 1952 wel
uiterst wankel kwam te staan op 50.5
procent Thans werd 52.1 procent be
haald meer nog dan in 1950 toen dit
percentage 51.6 bedroeg. Het huidige
meerderheids percentage ligt ook hoger
dan in 1948 <50,21 De AR boekte hier
een verhoudingsgewijs slechts gering
verlies van 0,1 procent.
In Nieuwkoop trof slechts een tegen
de algemene tendens Ingaande verster
king van de AR -positie, zy het dan
ook gering, wc c zo om en nabij de 7
procent schommelt.
Nieuwveen bracht als enig opzien
barend verschynsel een sterke procen
tuele teruggang van de VVD. nameiyk
van 5.9 in 1950. over 5.0 in 1952 naar
niet meer dan 3 5 thans Deze procen
ten hebben betrekking op slechts en
kele tientallen stemmen, zodat zeer wel
toevallige omstandigheden als vertrek
van gezinnen dit tegen de algemene
lUn Ingaande verschijnsel (over een
reeks jaren) veroorzaakt kunnen heb
ben.
De P. v d. A. leed een gevoelig ver
lies in Rynsatrrwoude. de kleinste ge
meente in de omgeving van Leiden (416
stemgerechtigden waarvan 381 een
geldige stem uitbrachten i, hetgeen door
hPt geringe aantal der stemmen waar
over die percentages gemeten worden,
aan soortgelijke verschijnselen kan wor
den toegeschreven als ln Nieuwveen de
teruggang van de VVD. De P. v. d. A
viel sinds 1952 van 11,3 op 9.2 procent
terug, hetgeen toch nog 1,6 procent
meer Is dan in 1950.
Van de stemming ln Ter Aar ls
slechs te vermelden, dat de KVP. over
eenkomstig de algemene lijn. de abso
lute meerderheid sinds 1952 versterkte
van 58 2 tot 59.7 proc. Daarmede werd
het peil van 1950 (60.9 procent) toch
nog met bereikt.
thans, waarmede deze partij echter nog
beneden het percentage van 1950 bleef,
hetgeen 21,5 bedroeg.
Grootste gemeente
der
De grootste gemeente in de omge
ving van Lelden, de Haarlemmermeer,
behorende tot de kieskring Velzen, de
enige gemeente ln dit rayon buiten de
stad Leiden, waar als gevolg van een
redelijk aantal stemgerechtigden 213621
iets over de kleine communistische
partij te oordelen valt. toonde een ach
teruitgang van deze beweging ten op
zichte van 1952 met 0.3 procent, welke
achteruitgang minder is dan de lande
lyke (0.9 procent) en zelfs meer on
gunstig afsteekt bt) de achteringang
In de ..grote gemeenten des lands"
(1.1).. Hier schijnt dus wel een hechte
ankerplaats voor de CPN te vinden te
zijn, al heeft zij het ook niet verder ce-
bracht dan 5.3 procent In de omgeving
Is het CPN-percentage 1.3. ln de pro
vincie 4.9. in het land 5.3.
Verder biedt ook deze merkwaardig
opgebouwde gemeente eeen biizonder-
heden. De P v. d. A. handhaafde zich
als grootste party op 25.4 procent.
Eerste Kamer-
samenstelling
a. De ene helft van dc Eerste Kamer
leden wordt in 1955 gekozen door de le
den van de Provinciale Staten uit
Noord-Holland, Zeeland. Utrecht, Lim
burg. Noord Brabant en Friesland.
b. De andere helft wordt gekozen in
1958 door de Provinciale Staten uit de
overige provincies.
Volgens de nieuwe Provinciale Staten
verandert theoretisch de samenstelling
van de Eerste Kamer in 1955 en 1958 als
volgt:
Ook Waddlnxveen gedroeg zich „na
tionaal" door te stemmen volgens de
landelyke verhoudingen, wat betreft de
verschuivingen tussen de partijen.
Woubrugge toont ten opzichte van
1952 een sterke achteruitgang van de
P. v. d. A. en een grote winst van de
CHU. Laatstgenoemde partij steeg 2.8
procent tot 22,7. eerstgenoemde daalde
met 0.9 tot 7.2 procent. De CH bena
derde daardoor het percentage van
1950. doch de P. v. d. A., die in 1952
grote winst boekte, bleef nog enige pro
centen daarboven.
In Zwammerdam was slechts een ge
ringe styging van de A.R. waar te ne
men, nameiyk van 20,5 ln 1952 tot 20.8
P. v. d. A.
K. V. P.
A. R.
C. H.
V.V.D.
C. P. N.
1954
1955
1958
14
14
15
17
17
17
7
7
7
6
6
5
4
4
4
2
2
2
50
50
50
1955 ei
i 1958 de
Provin-
ciale Staten de Eerste Kamer kiezen
dan kan door het vormen van combina
ties tussen de verschillende partijen
voor het bemachtigen van een restzetel
nog wel een kleine wijziging optreden.
(Ingez. Meel.-adv.)
Bodegraven gedroeg zich vrywel ge
heel volgens het landelijk beeld.
In Boskoop viel een meer dan gemid
delde styging van de PvdA te consta
teren. namelijk sinds 1952 met 1.7 pro
cent (landelyk 0.4. in de omgeving 0.8. in
de provincie 1,0) van 17,7 tot 19,4.
Hazerswoude sloot zich bij Bodegra
ven. Noordwijkerhout. Warmond. Kou-
dekerk en andere gemeenten ln de om
geving aan. door volgens het landelyk
3 beeld te stemmen.
•jco\y kreep j lie stemme a/
Pa
v. d.
tij
krbeid
Kath.
Volkspartij
03
Partij
Christ. Hist.
Unie
V.\
-D.
CPN.
Staatk. Geref.
Party
Kath. Nat.
Partij
Geref Pol.
Verbond
Soc. Unie
Overige
Partijen
Totaal
1954
1950
1954
1950
1954
1950
1954
1950
1954
1950
1954
1950
1954
1950
1954
1950
1954
1950
1954
1950
1950
1954
1950
XIESKRING
LEIDEN
Hillegom
1198
921
3534
656
108
3463
466
103
637
602
1006
251
210
195
20
39
55
2
74
1300
27
72
1016
26
190
97
2
124
6949
11054
973
6482
9516
894
katwijk
1738
1004
98
1518
5149
5387
335
463
41
59
19
Koudekerk
136
322
308
338
34
0
0
45
2
4
5
0
Leiderdorp
516
376
402
342
768
738
585
550
159
99
31
15
69
71
22
6
5
2
0
0
2557
2199
547
1211
433
809
3116
3029
598
571
891
839
764
1108
162
2l
101
397
66
116
199
37
12
5814
7042
Koord» ijk
2837
978
1031
374
301
141
53
173
18
35
3
6328
i Koord» ijkerh.
196
125
3190
2911
46
53
262
8
9
11
4
70
27
0
0
1
0
3806
3405
Oegstgeest
1015
777
1153
1066
988
1019
1113
1231
1116
709
46
58
112
99
261
162
32
24
20
2
5859
5147
Rijnsburg
293
186
78
75
1338
1295
927
946
16
12
4
2
93
70
5
5
104
94
0
0
2858
2685
Sassenheim
383
260
1870
1644
940
829
574
560
165
125
17
20
68
51
76
46
5
3
2
0
4105
3538
Valkenburg
66
34
44
27
170
153
303
303
39
16
1
3
60
41
10
2
28
25
1
2
722
606
Voorhout
90
1106
48
764
1403
1380
74
833
57
800
149
157
810
46
21
399
1977
5265
1733
4395
Voorschoten
1619
849
596
29
41
98
09
77
77
46
19
12
I
1
6
Warmond
273
2104
1071
3723
81
1389
71
1815
174
1279
204
1461
121
26
118
30
492
1913
12610
1667
12098
Wassenaar
1707
3850
3235
2653
104
120
131
457
23
20
16
0
11
Zoelenvoude
162
108
1757
1767
141
142.
280
280
78
55
19
6
36
36
25
24
0
0
1
2
2499
2423
Kieskring
gouda
A'kemadc
Alphen
Benthuizen
122
42
29G5
2749
304
261
140
175
32
22
3
5
14
2
32
16
2
2
2
0
3616
3274
2038
1571
2247
2095
2342
2261
2978
3168
608
563
114
105
502
395
71
41
17
18
10
6
10927
10223
110
75
12
11
80
60
111
110
39
33
1
0
293
292
1
2
0
0
0
0
647
583
Bodegraven
559
519
821
770
1144
1166
602
580
225
184
18
17
277
264
31
10
17
30
4
3
3C98
3543
loskoop
883
711
1011
1062
1075
584
30
49
230
216
45
34
4543
4296
"azersM oude
Leimuiden
129
85
1112
998
689
692
553
529
56
43
4
12
168
134
8
10
1
3
0
1
2722
2507
105
197
67
124
622
1008
247
233
127
179
197
321
27
1195
1912
.Nieuwkoop
Nieuwveen
'i.insatcnvoudc
Aar
Waddinxveen
[Woubrugge
952
138
304
145
149
10
11
86
68
21
19
1
0
2
1
1772
122
88
456
414
206
182
249
173
39
59
5
9
28
24
19
15
1
0
0
5
1125
969
35
29
154
167
64
53
56
58
19
18
2
1
49
54
2
0
0
2
0
0
381
382
64
31
1325
1261
271
262
411
380
41
35
2
4
77
82
26
13
1
1
2
0
2220
2069
1219
988
632
575
810
752
716
710
419
355
48
52
809
801
27
8
11
8
13
3
4704
4252
100
63
590
573
224
198
315
300
71
74
6
14
81
85
2
4
0
0
1
0
1390
1311
Zwammerdam
232
157
386
385
285
283
262
283
92
93
3
10
102
95
5
7
0
2
0
0
1367
1315
KIESKRING
velzen
ïaarl.meer
4942
3501
4553
4297
3858
3956
3236
3048
1171
1209
1032
1147
249
171
182
89
203
90
32
-
0
19458
17508
De ln de kolom „Overige partyen 1950" bedoelde, thans riet uitkomende partyen waren de Rev. Comm. Party en de Middenstandsparty.
