L
N(
Geestelijke ontwierp wereldtaal
UCHTVAART NABIJ 1 NOORDPOOL
Voor het eerst
helicopters in het
vliegen
poolgebied
M;
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCII DAGBLAD - ZATERDAG 3 APRIL - PAGINA 4
malle
gevallen
Van onze luchh-aartmedewerker)
'Het was in het jaar 1927 dat de Deense onderzoekingsreiziger
Knud Rasmussen, de stichter van Eskimo-nederzetting Thule.
vroeg aan zijn vriend, de bekende Noorse vlieger Bernt Balchcn.
die kolonel is in de Amerikaanse luchtmacht, of er bij de neder
zetting Thule niet een vliegveldje zou kunnen worden aangelegd.
Gedurende de tweede wereldoorlog werd er inderdaad bij Thule
een kleine startbaan aangelegd, waarvan af en toe door Ameri
kaanse militaire vliegtuigen gebruik gemaakt werd. Totdat, in
Maart 1951. begonnen werd met ..Operation Blue Jay", na de
Berlijnse luchtbrug de grootste prestatie waarschijnlijk van het
militaire luchttransport. Deze ..Operation Blue Jay" behelst de
aanleg van de grootste en Noordelijkste militaire luchtbasis ter
wereld, namelijk Thule Air Force Base. Aan deze constructie
wordt nog dagelijks gewerkt en pas eind 1954 zal zij klaar zijn.
Men beweert wel. dat als Thule Air Force Base klaar is. zij on
geveer duizend milloen dollar zal hebben gekost.
Het ls ongelofelijk wat hier in het
poolgebied bi) een temperatuur die
kan dalen tot 60 gr onder nul. ge
presteerd is. Thule Air Force Base is
thans een complete stad met theaters
en bioscopen, met hangars en benzine-
opslagplaatsen. En vrijwel alles moest
door de lucht worden aangevoerd! Dit
is een geweldige prestatie geweest van
de „Military Air Transport Service"
(MATS'. Vooral de reusachtige Dou
glas Globemaster heeft hier een grote
rol gespeeld. Complete radarinstalla-
ties van tien ton werden hier door dit
reusachtige transportvliegtuig naar
Thule vervoerd.
Niet alleen heerst er in Thule
maandenlang een temperatuur van 40
tot 50 graden onder nul maar ook is
er maandenlang de poolnacht. Ook
zijn er hevige sneeuwstormen en
Thule is maar zes of zeven weken per
jaar per schip bereikbaar. De kleine
startbaan uit de vorige oorlog is thans
uitgegroeid tot een enorm banenstel
sel waar de zwaarste bommenwerpers
en de snelste straaljagers kunnen lan
den en opstijgen Thule Air Force Base
ligt op nog geen 5 000 km van de Rus
sische Industrie achter de Oeral. De
tlenmotorige B-36's hebben een actie
radius van 16 000 km Moskou ligt nog
dichterbij
Men vindt op Thule de wonderlijk
ste dingen en veel daarvan is natuur
lijk nog geheim Er is een 330 meter
hoge radiomast, hoger dan het Empire
State Buiding in New-York. Dank zij
deze radiomast is een directe verbin
ding mogelijk tussen Thule en Ame
rika Ook is er een enorme distilleer
derij voor zout water die eveneens de
grootste ter wereld moet zijn. Zo ligt
op ongeveer 1000 km. van de Noord
pool die fantastische luchtbasis, een
stad die verrees In het poolgebied.
Er leven op Thule Air Force Base
10.000 mannen en maar één vrouw.
Dat is de bijna 60-jarige echtgenote
van een Deens-Amerikaans meteoro
loog. Zi) heet Alice Crowel, maar in
heel Amerika Ls zij bekend als „Mrs.
North Pole". De Nederlandse journa
listen Anthony van Kampen en Siebe
van der Zee hebben (zonder toestem
ming» een bezoek gebracht aan Thule
Air Force Base Van Kampen schrijft
er prachtig over in zijn zojuist ver
schenen boek „Groenland, continent
der eenzamen". Ergens in zijn boek
schrijft hij: „Er moet geen plaats ter
wereld zijn. waar zich méér ptnup-
girls bevinden dan op het 10 000
mannen-bastion van Thule Air Base".
STRAKS OOK VERKEERS-
LUCHTVAART
Het lijdt geen twijfel of Thule Air
Force Base is één van de belangrijkste
militaire luchtbases van de wereld.
Het is echter niet uitgesloten dat óók
in de verkeersluchtvaart het vliegveld
van Thule een belangrijke rol gaat
spelen Zoals bekend hebben verschil
lende luchtvaartmaatschappijen reeds
belangstelling voor het vliegen van
luchtroutes via de Noordpool De
Scandinavische SAS maakte reeds een
drietal van deze vluchten en mocht
daarbij op Thule een tussenlanding
maken. De luchtroute van Londen naar
Tokio is via Thule 1450 mijl korter dan
via Cairo Van Kampen schrijft in zijn
boek hoe de luchtbasis in Thu'e ge
bouwd is op de plaats die door .e Es
kimo's „Piktuflk" genoemd werd. wat
betekent „Een plaats om te rusten en
honden te verzorgen". Eens zal die
naam wellicht betekenen .Een plaats
cm te l«nAan ea vliegtuigen van alle.
landen ter aarde gelegenheid te geven
om te tanken" Er zouden reeds vrij
d-.kwijls Russische vliegtuigen boven
Thule Air Force Base gecirkeld heb
ben En ook zou een onderzeeboot van
onbeker.de nationaliteit in de wateren
nabij zijn basis zijn opgemerkt. Een
Russische zender, waarschijnlijk op
Frans Joseph heeft een omroepster,
die zich elke dag in het Engels tot de
Amerikanen op Thule Air Force Base
richt. De bekende luchtmachtdeslcun-
dige Alexander P de Seversky heeft
.Operation B'.ue Jay" een „Half Bil
lion Dollar Blunder" genoemd, omdat
volgens zijn mening de plaats van de
basis onjuist gekozen was
EENZAME WEERPOSTEN.
Thule Air Force Base is niet de
enige luchtmachtpost in het poolge
bied Daar is bijvoorbeeld het T-3
vliegveld, wat zich bevindt op een drij
vende ijsschots. Hier bevinden zich een
30-tal Amerikanen voor het verrichten
van meteorologische waarnemingen.
Deze mannen bevinden zich diohter bij
de Noordpool dan wie ook. Het laat
zich denken wit deze mensen in deze
barre ijswoestenij moeten ontberen. Er
Wie weet w at we allemaal op de maan
zullen vinden wanneer het eenmaal
zo ver is Maar voorlopig kunnen we
wat dat betreft op onze goede aarde
nog wel het een en ander meemaken.
Zo heeft een Engelse fabrikant-van
badpakken voor het komende zwem-
seizoen een aardig snufje bedacht.
Badpakken van papier namelijk! Het
papier is chemisch bewerkt en daar
door kan het als textiel dienst doen.
Na het zwemmen frommelt U het
zaakje in elkaar en U kunt het zo in
de prullenmand gooien! Leuk idee!
Straks zeggen we ook nog: „dat jas
je verveelt me al lang. uit dat ding
en in de kachel, 't is toch maar van
papier
Dezer dagen had in Engeland een
60-jarige meneer waarschijnlijk ook
„eentje" (of misschien waren het er
wel meer» te veel op. HU ligt in het
ziekenhuis van Salford, maar nie
mand weet wie hU is. Tóch heeft
hu wel enige typische herkennings
tekens bij zich. Op zUn linkeronder
arm namelUk is het een en ander
getatoueerd: de beeltenis van een
vrouw, een paardenkop, drie speel-
kaarten, een pUp, een fles, een paar afscheid van hun land. Zij gaan
dobbelstenen en een pistool. D'r staat het geluk zoeken in Australië.
al» onderschrift, onder tv n„d„. fl(1 M
Veertienhonderd Nederlanders na-
als onderschrift onder: „De onder
gang van een man". Ja. dat geloven
we graag!
dam-Noord. hier begroet door een
van de officieren aan boord, vormt
enkele van de 1400 emigranten, die
Donderdag per ms. ..Johan van Ol-
denbarneveltuit Amsterdam naar
Australië vertrokken.
Met behulp van een speciale
kraanwagen wordt een Wasp-
Major zuigermotor achter aan de
vleugel van een B-36 bevestigd.
Eén zo'n motor levert 3800 pk. De
B-36 heeft er zes plus nog vier
straalmotoren.
moeten in totaal een stuk of 22 van
dergelijke stations in het poolgebied
zyn. Bovendien moeten zich in het
poolgebied nog diverse zogenaamde
eenmansposten bevinden, die om de
één of andere reden door één man
worden bezet Deze mannen leven af
gezonderd van de wereld onder de
meest-primitieve omstandigheden die
men zich denken kan. Maar zU zUn
onmisbaar voor de luchtvaart!
TWEE PIASECKI-HELICOPTERS
WORDEN GETEST.
Wat er allemaal voor vliegtuigen op
Thule Air Force Base gestatlonneerd
zijn weten wij niet. Wij weten alleen
dat er zowel straaljagers als zware
bommenwerpers zun, evenals zware
Globemasters en andere traneoort-
vliegtulgen. En tevens weten wil dat
op het ovenblik twee Piasecki-helicop-
ters op Thule gestationneerd zijn, die
in het poolgebied worden beproefd. De
beide helicopters vlogen op eigen
kracht van Florida naar Thule over.
En zij deden dat in 28 dagen ZU
maakten daarbij totaal 52 vlieguren
en 40 minuten. Het was voor het eerst
in de geschiedenis dat de Eskimo's en
Groenlanders de wonderlijke helicopter
in het luchtruim zagen Eerst lag het
in de bedoeling dat de beide helicop
ters een vlucht over de Noordpool zou
den maken, maar dit plan is 'ater af
geketst „omdat niet voldoende vlieg
tuigen beschikbaar waren om de heli
copters bij te staan" Op het ogenblik
worden de beide helicopters vanaf
Thule aan tal van proeven onderwor
pen. die een beeld geven van de spe
ciale eisen waaraan de helicopters in
het poolgebied moeten voldoen. Zo
worden o.a landinsen uitgevoerd in de
sneeuw, terwiil ook 's nachts gevlogen
wordt De H-21 ..Work Horse" kan 12
gewonden op brancards vervoeren. Er
worden ook proeven genomen om men
sen met behulD van kabels aan boord
te nemen De helicopters zijn voorzien
van een sp°ciaal landingsgestel, voor
zien van rubber boten Hiermede kan
zowel op land als op water worden ge
land.
Inderdaad kunnen wU zeggen, dat de
Noordpool thans voorgoed door de
luchtvaart veroverd is. Laten wU ho
pen dat het vooral de verkeerslucht
vaart zal zijn die zal profiteren van
de mlllioenen die hier ln dit poolge
bied aan de luchtvaart worden besteed.
HUGO HOOFTMAN.
75 jaar Volapük
Vele veranderingen brachten slechts verslechtering
31 Maart j.l. wos het 75 jaar geleden, dat het Volapük door Johann Martin Schleyer is uitgedacht.
Deze Rooms-Katholieke geestelijke was de zoon van de hoofdonderwijzer Johann Philipp Schleyer
en zijn echtgenote Kotharina Elisabeth Veith. Johann Martin is de 18de Juli 1831 in Oberlauda,
een Badens dorpje dicht bij het Wurtembergse stadje Mergentheim geboren, en te Konstanz
aan het meer van die naam op de 16de Augustus 1912 overleden.
EEN TALENWONDER
Hij was bijzonder Ijverig en een
zeer vrome geesteluke met een edel
karakter en grote mensenliefde. In
de schooljaren behaalde hU steeds eer
ste pryzen. Hij dichtte veel. meestal
godsdienstige gedichten, en gaf gedu
rende vele jaren de tUdschriften
„S.onsharpe" en „Goldkörner" uit. Hij
had veel belangstelling voor de natuur,
sterrekunde en vooral voor talen, en
niettegenstaande hij een zwak gestel
had bestudeerde hü al deze weten
schappen.
Gedurende zün gehele leven leerde
hjj voortdurend talen, zodat hij ten
slotte meer dan 80 meest verschil
lende talen bestudeerd had.
Door zUn beminnelUk en hulpvaar
dig karakter was hU door zUn paro
chianen zeer geliefd. Toch had hU
ook vijanden. Toen hU namelUk te
Krumbach zun ambt vervulde, moest
hU zich voor de rechter verantwoor
den, wegens wat hU vroeger ln een
preek over socialisme gezegd had. HU
werd vrugesproken. doch zyn vijanden
legden zich hier niet by neer. en be
werkten, dat hU voor een jury moest
verschynen. die hem tot een gevan
genisstraf van vier maanden veroor
deelde. welke hij van Juli tot October
van het jaar 1875 te Rastatt door
bracht.
WOORDENTOLK VOOR 6 TALEN
In het vredige doipje Litzelstetten
kwam het denkbeeld van een algemene
taal voor de gehele mensheid der we
reld bij hem op. Eerst, in 1877, had hU
een .Völkerdolmetsch" in 6 talen, na-
melyk Duits, Engels, Frans. Italiaans.
Spaans en Russisch samengesteld. In
het jaar daaropvolgend, toen hU na
dacht over de dwaasheid, dat de
mensen in hun talen de meest ver
schillende alphabetten gebruikten, en
de letters daarvan zelfs op de meest
verschillende manieren uitspraken,
dacht hU - de 18de Januari 1878 - e?n
wereldalphabet uit bestaande uit 37
letters, dat hU liet drukken, en aan
vele autoriteiten en overheidspersonen
toezond. In dit alphabet had Schleyer
een prachtige grondslag voor het sa
menstellen van een algemene taal, en
toen in een slapeloz? nacht de gehele
bouw van zo'n algemene taal by hem
opkwam, begon hy ogenb'.ikkelyk de
eerste regelen van zyn Volapük op te
tekenen.
Dit geschiedde op de laatste dag
van Maart 1879. Dez? datum is als de
wordingsdatum van het Volapük aan
genomen.
HET ONTSTAAN VAN VOLAPÜK
De eerste mededelingen over deze
Kunsttaal werden opgenomen in
„Sicnsharpe". en de eerste uitgave
van de spraakkunst met de eerste
woordeniyst van het Volapük ver
scheen in 1880, Toen verspreidde d?
bekendheid van deze ingenieuze taal
zic.i binnen enkele jaren over de ge
hele beschaafd? wereld.
In de eerste jaren van zün bestaan
werden in alle werelddelen Volapük-
verenlgingen opgericht, leerboeken en
woordenboek?n van het Volapük ver
schenen. Volapük tUdschriften werden
uitgegeven, en overal begon men
yverig Volapük te studeren. In vele
landen werden bijeenkomsten van de
aanhangers van Volapük gehoud?n. In
1884 had in Friedrichshafen aan het
meer van Konstanz het eerste congres
van Volapükisten plaats, en het twee
de in 1887 in München. In die laatste
grote vergadering werd de Volapük-
academie gesticht, en in het Vola
pük enk'le verbeteringen aangebracht.
Deze verbeteringen, waarmede Schley
er instemde, waren werkelijk nodig,
en in elk geval nuttig.
Na het tweede Volapük-congres ver
wierf het Volapük zUn grootste uit
breiding en het toppunt van zün
roem. En. ware men tevreden ge
weest met dit buitengewoon grote
succes, dan zou het Volapük de ge
hele wereld veroverd hebben, en het
mensdom nu een enige voortreffe-
lijk verkeersmiddel voor het inter
nationale verkeer bezitten!
ALLE VERANDERING IS GEEN
VERBETERING!
De zaak is evenwel anders gelopen.
Men was nog niet tevreden met het
Afwachten: We ontmoeten elkaar wel!
DE HALVE wereld is in het
bezit van huisdieren: ze
zün die halve wereld tot
een kostbaar bezit geworden.
U moet ze horen, de mannen
en de vrouwen, die met hun
poedel, hun buldog of hun
straatkrulainkje op stap gaan:
ze zyn vol vertedering. Ze zou
den liever zélf dood gaan, dan
dat hun lieveling iets overko
men zou.
Ik ken mannen, die viermaal
per dag hun hond uitlaten.
Dat betekent viermaal een
half uur per dag of twee uren!
Ze moeten er maar af kunnen
ln deze volbezette tüd.
IKZELF heb me nooit kunnen
opschroeven tot deze opoffe
ring. die intussen voor de be
trokkenen helemaal geen opoffe
ring ls. Ik wacht liever tot ik op
de pensioengerechtigde leeftijd
ben aangeland. Dan is er mis
schien eindeiyk gelegenheid voor
zulke ommetjes, waarbij Je bü
elke boom een tydje mag uit
rusten en toekyken kunt.
Nu is het leven nog te ge
jaagd voor zulk divertissement.
M'd hond zou er maar miezerig
en ontroostbaar gaan uitzien,
als de baas geen tyd voor hem
had.
En dAt is de bedoeling met.
wanneer ge een huisdier tot Uw
eigen hebt gemaakt
IK KAN ze soms wel benyden.
de mannen, die rustig bU een
boompje staan te koekeloeren,
alsof tijd geen geld kost.
.JLady"
Ze hebben zelden een ogenblik
over voor iets anders, maar voor
hun hond gaat élles uit de weg.
Ik heb bewondering voor die
liedende rust straalt op meters
afstand van hen al. Ze hebben
de raarste dingen voor hun ka
meraad over. zó zelfs, dat moe
der de vrouw er jaloers op
wordt
Ik heb een vriend. Telkens als
ik hem dringend opbel, verneem
ik dat hy z'n hondje-aan-het-
uitlaten is: benijdenswaardig
mens en hoe gezond, hoe lenig,
hoe elastisch moet hU bU die
sport worden!
Het ls ongeiyk verdeeld in de
wereld: waarom is hem zulk ge
luk beschoren en kan ik er een
voudig niet aan te pas komen?
HET LEVEN met een hond
aan je zU. moet een ver-
rukkeiyk leven zyn!
Ze trekken je hardnekkig op
het levenspad voort. Je wordt
er nooit moe van, omdat er al
tijd iets is. dat je bezighoudt:
een vriendinnetje loopt aan de
overkant en vóór je 't weet is de
trouwe levensgezel al naar haar
toegesnuffeld. een kat loopt in
de verte en in een oogwenk zwier
je samen naar haar toe. een
auto snort langs de weg en hond
en mens zitten er bUna onder:
altemaal zaken, die de zorgen
doen vergeten en waar je oud.
héél oud bU kunt worden.
Dat heb je toch maar aan die
trouwe vriend of vriendin te
danken, die by het minste ge
rucht opvliegt in de hoop op een
wandelingetje in de frisse bui
tenlucht.
Al mag hij of zy dan weieens
vervelend zün door op straat
Jan-en-alleman in zn dolle
mansvreugde aan te blaffen of
omver te duwen waarbU je de
kans loopt een béste vrind tot
een ergste vyand te maken—:
Je klopt het goede dier na afloop
stevig op de rug en zegt: „Laat
de anderen maar kankeren, wjj
begrijpen mekaar We gaan er
nog héél wat keertjes samen op
uit. tot we niet meer kunnen,
ouwe jongen!"
Vooral als het heertje of het
dametje er zo charmant uitziet,
als deze „Lady", die zonder slag
of stoot een hoge prys wist tè
winnen.
AAR zélfs als t een mise
rabel onderkruipsel is,
laat niemand z n vriend of
vriendin in de steek
Ik kan me al verheugen op
de tijd. dat ik erzelf met zo'n
grappenmaker op uit kan gaan.
Dat zal misschien de bit
tere „ouwe-dag"-pil wat vergoe
den
We ontmoeten elkaar dan wel.
En 't wordt een vrlendschap-
pelyk gesprek, als de hondjes
rustig blUven.
Dat zullen we afwachten!
FANTASIO.
reusachtige succes van Volapük. Men
verlangd? nog meer. Prof. Aug. Kerck-
hoff te Parijs, die zo krachtig had
medegewerkt om het Volapük te be
vorderen stelde voor om de taal op
nieuw te veranderen. Schleyer ver
zette zich zeer hiertegen. Maar Kerck-
hoffs en zyn medestanders gaven geen
acht op Schleyer's protesten en vol
voerden hun plannen. Ja. zy riepen
tegen de wil van Schleyer zelfs e?n
nieuw congres samen, en wel te Parys.
Zy hielden vast aan een Volapük-aca-
demie, buiten die van Schleyer. en gin
gen rustig door met het Volapük te
veranderen. Hierdoor was de voor een
algemene internationale taal zo nood-
zakelyke eenheid verbrck?n. De scheu
ring was een feit geworden. Ongeluk-
kigerwyze volhardde Schleyer in deze
zaak met by zyn in 1887 verbeterde
Volapük. maar was bereid aan wensen
van enige van zyn vrienden tegemoet
te komen, en begon nu ook wüzigingen
in het Volapük aan te brengen.
Deze wijzigingen vergemakkelijken
echter de taal niet, maar maakten
haar moeilijker. Door al deze han
delingen was nu de verwarring in
de Volapükbeweging volkomen, en
de aanhangers keerden zich van het
Volapük af.
Het spreekt vanzelf, dat de concur
rerende wereldtalen voordeel hebben
getrokken van deze treurige toestand
van het Volapük. Schleyer streed tot
het einde toe vruchteloos voor zyn
schepping. Wegens gebrek aan geld. de
ingetreden onverschilligheid, en zün
hoge ouderdom moest hy echter de
uitgave van zUn woordenboek en Vo-
lapük-tydschrift stopzetten. En ver
bitterd over de ondankbaarheid en on
verschilligheid van het mensdom ein
digde hy de laatste jaren van zyn
leven.
Na de dood van Schleyer riep zyn
opvolger. Cifal Prof. dr Albert Sleu-
mer door middel van een circulaire de
trouwe aanhangers van het Volapük
op om met hem samen te werken en
het werk van de talentvolle uitdenker
voort te zetten. Mede verzocht hy een
bydrage te zenden voor een eenvoudig
gedenkteken. Volapükisten uit tien
verschillende landen hebben aan dit
verzoek voldaan, zodat Cifal Albert
Sleumer de 23ste April 1914 een mar
meren gedenkplaat, die in de voorge
vel van Schleyer's sterfhuis ingemet
seld was. kon onthullen.
Volapük maakte echter gen vorde
ringen. Het scheen, dat de Volapükbe
weging geheel was opgehouden. Wy
behoeven nauwelijks te zeggen, dat de
Volapükisten, die trouw gebleven wa
ren, zich niet bij deze toestand kon
den neerleggen. Tot deze getrouwen
behoorde ook de oud-officier van ge
zondheid dr Arie de Jong. die zich ln
1920 na zyn pensionnering in Neder
land had gevestigd. Hy nam zich voor
om de rest van zyn leven aan het Vo
lapük te wyden en te trachten de Vo
lapükbeweging weder te doen opleven.
De Polapükvrienden, wie hy dit voor
nemen mededeelde, stemden ten volle
daarmede in. De opgave, die hy zich
oplegde, was niet gemakkeiyk. De
spraakkunst moest nauwkeurig onder
zocht worden, en om de heersende
chaos te ontwarren, was het ook no
dig elk woord van de woordenschat te
onderzoeken, terwyi hy er voor moest
zorgdragen, dat zowel de spraakkunst
als de Volapük-woorden logisch en
nauwkeurig naar Schleyer's Valopük-
beginselen opgebouwd waren. Dr De
Jong heeft deze arbeid met grote Pië
teit jegens de uitdenker van het Vola
pük in de tyd van 9 Jaar volbracht, en
toen dit werk door Cifal Prof. dr Sleu
mer en andere leden der academie
was goedgekeurd, heeft de herziene
spraakkunst en woordenboek in 1931
bi) de firma E. J. Brill te Leiden uit
gegeven.
Nu was er weer een basis, waarop
kon worden voortgebouwd. Men was
ook in staat de Algemene Nederianase
Volapük-vereniglng te doen herleven,
want de Vereniging was niet opgehe
ven. Zo kwamen de oude leden der
vereniging de 21ste December 1931 sa
men ten huize van de vice-president
der vereniging A. A. Moll van Sant
bergen te Den Haag en namen het be
sluit d<i Volapük-vereniging voort te
zetten.
Of Volapük echter ooit zal uit
groeien tot een wereldtaal, zoals
Schleyer beoogde, zal de toekomst
moeten 'cre~.
