Lahore is draagster van een grote Mohammedaanse cultuur
Winterellende en
zomervreugde
Sluier hoeder van vrouwelijke waardigheid
WEKELIJKS BIJVOEGSEL VAN HET LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 6 FEBRUARI 1954 - PAGINA
Op reis door Pakistan (II)
Kijkjes in de Natuur
WAT SCHREEF IK ook weer. een
week geleden, naar aanleiding
van onze Novemberbuien in de
eerste maand van het jaar? .Xaten we
geen ..ho" roepen, voor we o*er de brug
zun." Gelukkig, dat ik die flag om de
arm heb gehouden. Want o! Wat is
het gevaarlijk, in ons kleine land. dat
aan weerskanten zo gemakkelijk be
ïnvloed wordt, een weervoorspelling
te doen Het vriest op het ogenblik,
dat ik dit neerschrijf, namelijk hard.
de stadsijsbaanmuziek heeft het
luchtruim al weer veroverd en dus
zitten de tuingasten voor de tweede
maal in de tijd van 4 weken te kleu
men en op een houtje te bijten.
Eigenlijk is dit een gevaarlijk win
tertje voor de gepluimde vrienden.
In November en December van 't vo
rige jaar werd de natuur voor de gek
gehouden. De bomen vergisten zich
en liepen uit, onder de streling van
een milde atmosfeer en de dieren
wereld werd zo'n beetje in de maling
genomen, (als we het eens oneerbiedig
mogen zeggen).
De gevolgen zullen niet uitblijven,
neen ze zijn al geconstateerd! Ieder
najaar toch is er een groot aantal vo
gels. dat blijft treuzelen, als de grote
massa reeds op de vleugels is gegaan
om de veilige winterverblijfplaatsen
op te zoeken Het zijn de plakkers, die
dan hun tyd laten voorbijgaan De
reden? De oorzaak van dit achter
blijven? Ik zal me aan geen gissingen
wagen, maar me houden aan de fei
ten. En die spreken duidelijke taal.
ZODRA EEN KOUDE GOLF op
komst ls. trekken bijv. de meer
koeten naar de grote binnenwate
ren, waar ze zich verzamelen in grote
koppels. Gaat het goed doorkntjpen.
dan vindt men ze veel aan de mondine
van onze grote rivieren en onze zee
havens. waar open water is en ook
voedsel Verzuimt zo'n voael nu op tijd
te vertrekken, dan mist hij beslist de
trein en moet worden afgeschreven
Behalve een doodenkele geluksvogel,
die wordt opgeraapt en meegenomen.
Tussen twee haakjes, die bewuste
meerkoet van onlangs is terechtgeko
men.
Het begon nJ. gelukkig op tijd lek
ker te regenen, de weilanden en de
oevers van sloten en vijvers werden
zacht en modderig en toen heb ik de
woedende nijdas hij werd goddank
hoe langer hoe agressiever!) op een
regenmiddag bij een stille bosvjjver
losgelaten, waar hij ogenblikkelijk de
benen nam en. zoals een meerkoet dat
kan doen. zwaar vliegend, met afhan
gende poten de ruimte inging.
Ziezo, dat was dan gelukt Maar als
ik hierover nadenk, dan ben ik toch
maar matig tevreden. Want weer is
een plotselinge vorstperiode ingetre
den en weer liggen de vijvers dicht
Als deze vriend de grote rivier niet
bijtijds heeft opgezocht, ls hij weer
evenver en dan begint de ellende op
nieuw.
Voorts is er leder Jaar een percen
tage watervogels, dat achterblijft,
waarschijnlijk als gevolg van een te
lang aangehouden zacht najaar en
dat dan door de vorst volkomen wordt
verrast. Dat zijn de reigers, de roer
dompen en hun verwanten, alle echte
waterliefhebbers, bewoners van de riet
zomen onzer piassen, de wandelaars
langs de slootkanten, waar ze met hun
scherpe snavel alles wat maar eetbaar
is. grijpen en waar ze ook wel uren
lang in het zonnetje, onbeweezlijk en
dan nog op één poot. langs diezelfde
snavel staan te turen. Je zou zeggen,
naar niets, maar dat ls niet zo.
Hoe kom ik nu plotseling In het
netland verzeild, onder het he
melhoge blauw van een prachtige
zomerdag, ergens op een veenplas be
noorden Amsterdam? Je hebt daar noc
een aantal van die ondiepe stukken
water, omzoomd door manshoge riet
kragen. heerlijke eenzame plekjes, waar
het h°el de dag zo verrukkelijk stil Is
en waar een mens. (ieder mens die
het contact met de natuur nog niet
verloren heeft), eens tot zichzelf kan
komen.
Er bestaat in onze hoofdstad een
IJ-tunnelplan. waar al Jaren aan ge
dokterd wordt. Als dat plan echter
eens goed uit de bus komt. dan is het
met die unieke water- en rietwereld
van Broek ?n Landsmeer gedaan Want
als de heren eenmaal goed aan h;t
bouwen gaan. dan wordt er met het
kleine beetje natuur dat Nederland nog
over heeft geen rekening gehouden.
Zeker, er zal dan weer een prachtige
autobaan worden toegevoegd aan het
perfecte wegennet, waardoor Nederland
tot in het buitenland vermaard is ge
worden, maar al weer zal er een plekje
typisch Hollands verdwijnen. Voor
goed.
Daarom begraaf Ik me nog maar
eens in m'n herinnering: een vacan-
tiedag in een bootje, dat met z'n neus
gedoken lag ln het riet. het zacht glls-
sende riet. dat uren lang aan het
woord was met duizenden stemmen, ver
staanbaar voor hen. die het luisteren
niet verleerd zijn.
Toen. in die kleine wereld van bij
na volmaakte rust en harmonie, ver
scheen hij. de wondervogel.
Zo volkomen overrompelend was zijn
onverwachte aanwezigheid en zo hevig
de verrassing, dat ik voor mijn met-
den. om zijn aandacht te trekken en
gezel niet zo snel de woorden kon vin
alleen maar wat onsamenhangende
klanken brabbelde.
EEN ROERDOMP! Een roerdomp ln
volle vlucht, een paar meter bo
ven ons! Hij was kennelijk van
plan te landen, maar, geschrokken door
het niet voorziene gevaar vlak onder
hem, zwenkte hij met een ogenblikke
lijke navigatiebeweglng omhoog, mach
tig. heerlijk om te zien. met grote
bruingevlekte wieken, die zacht ruisten
met diepe slag.
Het was achteraf bezien, maar een
ogenblik, een flits, en al mijn zoeken
met de kijker langs het riet bracht me
geen enkel spoor op van de geheim
zinnige. schuwe vogel, maar wat kan
zo'n voorval je In je geheugen gebrand
zijn!
Nooit had ik voordien een levende
roerdomp gezien( behalve dan spora
disch in Artis) en ook daarna is hl)
nooit meer in mijn kiikerglazen geko-
Enik ben er wat van onder
steboven laat ik er nu toch een in
m'n handen hebben. Op 22 Januari!
Een levende roerdomp, maar
volkomen aan de grond, vermagerd
tot op het been. een achterblijver en
slachtoffer van deze winter.
Volgende week. u kunt er op reke
nen. komt hij ten tonele, ten voeten
uit.
Ons goedkoop
knippatroon
Prijs 40 ct. Maten 40 en4(
Clarie Rubaltel (20 jaar), is hulp»
de huishouding bij de heer Erne
Utiger een katoenhandelaar If J'
verpool in de Quarry Road, III"»*
ton (Cheshire). Claire werkt er v"-8
drie maanden en zij heeft het er k*
naar haar zin. 's Morgens staat «ij®
7 uur op. als eerste: zö maakt dae
kachel aan en zorgt voor het o"'*
van de Utigers. Haar we'kdac ei®*
na het avondeten, als zij de
heeft gewassen en de keuken
laatste maal heeft opgeknapt. I'
het eerste gezicht is Claire dus
doodgewoon meisje, dat door nu»-
van werk In de huishouding in
vreemd land. haar talen goed wil
spreken. - Toch is Claire een
waard, en dat niet alleen omd»'
zo vriendelijk lacht. Zij komt nl
Zwitserland, en de President "n
land, wiens ambtsperiode in
van dit jaar is begonnen, he'l
Ruhattel. Claire is namelijk
dochter
Omgeven door een
prachtig park, waarin
nog meer gebouwen
uit de zeventiende
eeuw te vinden zijn,
ligt het mausoleum
van keizer Djehangir,
een van de heersers
der Groot Mogols. De
torens zijn kenmer
kend voor de Mogol-
stijl. (Links)
Vrouwen bij een put.
Zij wonen in een vis
sersdorpje aan de
Arabische Zee. Het
magere schip der
woenstijn heeft ken
nelijk dorst. (Rechts)
(Foto's Janzen)
Groot-mogols schiepen machtige bouwwerken
(door Herman Janzen)
Met een „Bristol" von de Royal Pakistan Air Force („Royal" omdat Pakistan - even
als b v. Canada - de Britse koningin als staatshoofd erkent) ben ik van
Karachi naar Lahore gevlogen. Het was een vlucht van ongeveer zeven uur, met
een korte onderbreking in Peshawar, over woestijnen en bruingele, volkomen kale rots
bergen, over rivieren, die als donker kronkelende strepen door het landschap waren
getrokken over de meetkundige figuren van de irrigatiestelsels en dicht langs de
beroemde Khyberpas, de eeuwenoude invasiepoort van de invallers uit het Noorden.
Dorpjes en steden leken met hun rechthoekige blokjeshuizen, die dezelfde kleur
hebben als de omringende grond, op maquettes van een rationalistisch architect. Hier
en daar trok een kamelenkaravaan voorbij en op de oneindige rechte wegen lieten
auto's dikke stofwolken achter
SLUIER ALS BESCHERMER
DER ZEDEN
Tezamen met een mede-passagier
huurde ik bij aankomst m Lahore
een „tonga", een soort sjees met een
zonnedakje. Myn Pakistaanse reisge
note, gehuld in een donker blauwe
sluier, bleek een medisch studente te
zijn. Wij raakten in gesprek. Zij zeide
dat zij niet de minste last van haar
„boerka" (sluier) ondervond, omdat hij
zo licht is. Zij gaf toe dat het dragen
van de boerka niet als zodanig door
de Koran, het boek van de profeet,
voorgeschreven is. Hij moet echter
dienen om een duidelijke scheiding
tussen man en vrouw te ton?n. daar
ieder zun eigen taak in de samenle
ving heeft. Zu doelde hiermede kenne
lijk op het werk buiten het huis en
daarbinnen. De boerka helpt voorts de
vrouw haar waardigheid hoog houden
en gaat tevens het zedelijk verval te
gen. zo verklaarde zij.
Ik protesteerde en vroeg of het niet-
dragen van een sluier betekent dat wij
ln het Westen een laagstaande moraal
hebben. Zij antwoordde ontkennend,
doch wat zij werkelijk dacht zal ik wel
nooit ervaren.
Zij had ook van Koningin Juliana
gehoord en blijkbaar niets dan goeds.
Toen ik haar lofzang op onze demo
cratische koniTIgin onderbrak met de
opmerking dat Koningin Juliana ook
geen sluier draagt en zich vrijelijk be
weegt, hadden we helaas de plaats van
haar bestemming bereikt, het - Fati-
ma jinnah medical college.
Even zij opgemerkt dat deze hoge
school genoemd is naar de zuster van
Pakistans stichter, die veel in het
openbaar optreedt en door haar fami
lieband met de Quaid-i-Azam. de gro
te leider, gezag heeft bij het volk.
Het merkwaardige ls overigens dat
ik haar - in werkelijkheid, noch op een
foto - nooit met een sluier heb gezien.
Ik reed alleen verder. Het w as mij
reeds lang opgevallen hoe veel meer
groen hier te zien was. Veel meer dan
men van het vliegtuig uit gezien, zou
verwachten: langs lanen met oude bo
men parken en tuinen. De bomen zijn
d3ar zeker geen luxe want de zon
brandt er onbarmhartig en de lucht is
droog. Een echt landklimaat.
LAHORE. EEN ROERIGE STAD
De naam Lahore kent menigeen uit
de verhalen van Rudyard Kipling. Het
kanon, waarop Kim zat te dromen,
staat er nog steeds, evenals de brok
ken oude stadsmuur, die opgenomen
zijn ln de warwinkel van de straatjes
van de oude stad, straatjes die zo
nauw zijn dat de zon nauwelijks tot de
grond kan doordringen, waar de kap
pers en schoenlappers hurken en de
platte broden voor uw ogen gebakken
worden
Lahore is de trotse stad. die met
haar felle opstanden en het onderlinge
gehairewar tussen Moslims, Hindoes
en Sikhs, de Britten zoveel hoofdbre
kens heeft bezorgd. Nog in het voor
jaar van 1953 gaf Lahore weer eens
blijk van zijn temperament.
Toen waren het botsingen tussen de
Ahmadiyya en de orthodoxe Moslims.
De Ahmadiyya is een groep welke
Ghulam Ahmad, die omstreeks de
eeuwwisseling begon te prediken, als
profeet erkent. Voor de orthodoxen is
Mohammed de laatste profeet en zun
de Ahmadi's bijgevolg ketters. Ghulam
Ahmad noemde op zijn beurt wrer alle
Mohammedaanse secten, die hem niet
als profeet erkenden, ketters. Een
aards" element voegt zich nog bij
deze tegenstellingen de orthodoxen
beschuld gen de Ahmadi's van „vriend
jespolitiek" en zo iets kan in een de
mocratische staat niet!
ALLAH ILA HA IL ALLAH
Een paar kreten als „democratie" of
„Allah ïla ha il Allah. Mohammed.
Rassoel oe Allah" 'Allah is de enige
God en Mohammed is zijn profeet» en
het rumoer begon.
Het groeide uit tot een ware revolte.
zod3t zelfs troepen moesten ingrupen
en de staat van beleg afgekondigd
werd.
Van officiële zijde ls verklaard dat
bepaalde politieke krachten van dc
tegenstellingen gebruik hebben wil
len maken om hun eigen oogmerken
te bereiken en zo kregen de onlusten
een nationaal karakter. Haast had
den zü de val betekend van Sir Mo
hammed Zahfroellah Khan, dc Pa
kistaanse minister van buitenlandse
zaken, die met zijn scherpzinnige
toespraken in de Ver. Naties zo be
kend is geworden.
Terzijde zij opgemerkt dat de Ahma
diyya ook in een missie-opdracht ge
looft. Onder andere heeft zij in Den
Haag een missie, die onder leiding van
een Pakistaan staat. Kort geleden is
van deze missie de eerste rechtstreekse
vertaling van de Koran uit het Ara
bisch in het Nederlands verschenen.
DRAAGSTER DER CULTUUR
Lahore neemt niet alleen een be
langrijke plaats in het politieke en
economische leven van de nieuwe
natie in. doch het is zich er van be
wust draagster te zijn van een gro
te Mohammedaanse cultuurhistorie.
Het bestaat minstens al tweedui
zend jaar. Lahore wordt echter pas in
geschriften van de zevende eeuw als
belangrijke plaats genoemd.
De naam ls afgeleid van Zoh of
Lava, de zoon van Ra ma, die de held
is van de Ramayana. Maar grota
bloei kreeg het in de tud van de Mo
hammedaanse Groot-mogols. toen La
hore een van de belangrijkste steunpi
laren van hun rijk werd.
Dit rijk werd gesticht door Baber of
Baboer, de zoon van de verdreven ko
ning van Fergana, een vorstendom ga-
legen in het huidige gebied van Rus
sisch Toerkistan. Baboer, een achter
kleinzoon van de grot?, dcch wrede
Timoerlenk, veroverde eerst Afghanis
tan en stichtte in het begin van de
ze:-tiende eeuw een rijk in de vlakten
van Noord-Voor-Indië, met inbegrip
van Pendjaab. De derde Groot-mogol
izo werden deze vorsten genoemd»
Akbar de Grote, veroverde nog meer
gebieden. Hu is het die het beroemde
fort van Lahore tot een machtige
sterkte uitbouwde, welke haar diensten
als zodanig tot in de twintigste eeuw-
heeft bewezen. De Britten hebben het
in latere tijden veroverd en tot 1924
bezet gehouden.
OorspronkelUk diende het in tijd van
vrede tevens als woning voor de -.rou
wen van de vorst, terwul hu zelf in
grote tenten, weeldering van tapijten
voorzien, aan de rivier de Ravi woon
de. De Groot-mogols beroemden er
zich namelijk op verwant te zijn aan
Djengiz Khan. een van de grootste, zo
niet dé grootste veroveraar aller tij
den.
WIE WAS DJENGIZ KHAN?
In schoolboekjes of beknopte ency-
clopaedieën wordt hij meestal een
hordehoofd genoemd en men kan in
romantische boekjes over hem niet
veel meer dan zijn wreedheden verha
len. Djengiz Khan dan was een Mon
gool en de zoon van een Nomadenop-
perhoofd. Door in tenten te wonen
legden de vorsten de nadruk op hun,
voor een Aziaat illustere afkomst.
Hetzelfde gold ook voor de Chinese
keizer Koebilai Khan. Hij stamde
rechtstreeks van Djengiz Khan af. In
zijn weelderige paleistuin stond even
eens een tent om hem aan zun Noma
dische voorvaderen te herinneren. Het
„Mogol" van Groot-Mogol betekent bij
de Voormdiërs Mongool.
PRACHTIGE BOUWWERKEN
Deze Groot-Mogols lieten in New
De'hi en Lahore en ook op andere
plaatsen ik denk aan Attock aan
de Indus prachtige bouwwerken na.
Daar is in Lahore het mausoleum van
Djehangir. een stijlvol, sierlijk bouw
werk. dat fors aandoet ondanks een
grote rukdom aan orgamenten in half
edelsteen en „filigrainwerk" in mar
mer. dat zo kunstig is uitgehouwen,
dat het meer de indruk van fijn smeed
werk geeft dan van steenhouwwerk.
Er is de tuin van Shalimar. aan
gelegd, of liever gebouwd, door Sjah
Djehan. die ook de Tadj Mahal en
de tuin van Shalimar in Kasjmir op
zUn naam heeft staan, en er is voorts
de machtige, in rode zandsteen uitge
voerde moskee van Aurangzeb. de
Badsjahi Masjid Deze moskee is, als
men het oppervlak rekent, de groot
ste ter wereld, Zij paart zakelilke
constructie aan een uiterst fijn gevoel
voor verhoudingen.
Aurangzeb was de laatste grote der
Mogols. Reeds onder hem begon het
rijk door vele kostbare oorlogen te
verzwakken. Lahore werd tenslotte
veroverd door Randjid Singh, een
S.kh-veroveraar. die verantwoordelijk
is voor veel p'undering en wansmake
lijke verbouwingen. Zo ls veel van het
fort en de andere gebouwen teloor
gegaan.
Toch blijven deze meesterwerken
van heerser-architecten de monu
menten van een tüd. die het huidige
Pakistan inspireert. Dit was de grote
Mohammedaanse periode van bet
Voorindische sub-continent.
Lahore, ja vooral Lahore, be
schouwt zich tezamen met geheel
Pakistan, als de geestelijke erfge
naam van deze tijd. Karachi, de
landshoofdslad. mag dan wel zeer
Westers aandoen, het is niet voor
niets, dat men U van daar gaarne
naar Lahore sluurt
Rok en blouse (event. Japon
Maat 40 bovenwijdte 88 cm.
Maat 44 bovenwijdte 100c-
Benodigde stof voor grootste mi;:
Blouse 1.25 m. van 130 cm. breed,
190 m. van 90 cm. breed. Rok 165 r
van 130 cm. breed. Japon 2.75 m. \u
130 cm. breed.
Deze zeer moderne blouse en de i.
leraardigste en toch geklede rok c-
zo volkomen in combinatie met elkjJ
dat men er even goed een japon
kan maken. Wil men deze beide 3.
tronen tot een japon verwerken, o
kan het blousepatroon op tallleho-,
worden afgeknipt. .Deze 10" i op t,:.
patroon aangegeven. De taille M
dan iets ruim aan de rok gezet.
Blouse. Middenvoor wordt de b>,i»
met knopen en knoopsgaten geslote
De mouw wordt in voor- en acute,
pand met een raglanlün ingezet
onderkant van de mouw wordt al.,
werkt met een manchetje, dat «ri
als de mouw-inzet met een
wordt gegarneerd. Langs de halst
snijding komt een smal boordje a
striksluiting
Rok. Het achterpand van de roi,
glad gehouden. Het voorpand neö
twee platte plooien, die door mi ij;
van een schuine lUn in de taille ui-.:>
pen In deze-schuine üjn is een ai
verwerkt. De bovenrand van de zak a
het bovenste gedeelte van de pkj
worden met een stiksel afgewerkt.
taille wordt afgewerkt met een ba;.;
welke opzij wordt gesloten met «j
knoop en knoopsgat.
Verkrugbaar van Maandag af.
lang de voorraad strekt, aan ons B/
reau. Witte Singel 1.
Toezending per post geschiedt a
ontvangst van brief met ingesloten
niet opgeplakt 55 ct aan postJf?-:-;
Verzoeke op de enveloppe te vertui
den: „Goedkoop Patroon".
