Napoleon en
de schone Creoolse
oF
Een Zoeklicht
Jubelend Parijs juichte „Vive Bonaparte!
2e Jaargang No.
Januari 1S54
Bewogen Leven LIV
Wat in de sterren beschreven stond....-
Onderhandelingen over de vrede te Campo Formio, 1797
Zo was dan onmiddellijk, nadat de fortuin hem lachend gewenkt had, en die volgens
zijn eigen zeggen was als een vrouw, die hij veroveren moest, het Noodlot bij
hem binnengedrongen.
Zou nu ook zijn hoofd, zo tot berstens toe vol,plannen, onder de guillotine moeten
vallen Zou nu aan dit jonge leven, dat al zo veel gedacht had, zoveel gevoeld, maar
nog niets had volbracht van de duizenden dingen die er voor hem te volbrengen waren,
al een einde moeten komen?
BIJ elke postbestelling vind
lk een aantal Nieuwjaar-
wensen bont gekleurde
kaarten, met „gouden" letters,
maar ook visitekaartjes met
G.N. of pf. Je moet eens zien
hoeveel zorg aan de verzending
is besteed. Op de kleine enve
loppe staat in de ruimte, die de
postzegel overlaat, breeduit mijn
naam en adres. Soms wordt, aan
de achterzijde, even uitvoerig de
naam en het adres van de af
zender vermeld.
Woord van
Bezinning
léven op dergelijke papleren
contacten.
Ben ik nauwkeurig met het
beantwoorden van brieven en
kaarten? „Mijn leven ls zo bezet.
Ik heb geen tUd". Dat ls het
bekende excuus.
HET een zekere zelfvoldaan,
held breng ik mijn stapel
tje Nieuwjaarwensen naar
de brievenbus. Als ik deze post
uit mijn us wil halen blijft mijn
zakbijbel tussen de papieren
hangen. „Neen dit boekje moet
niet in de brievenbus terecht
komen. Of, eigenlijk wel? Is de
Bijbel niet een uitvoerige brief,
met vele wensen voor Nieuwjaar
en voor elke dag, van God? Moet
ik dat „bezoek" niet beter be
antwoorden dan tot nu toe?"
Vooral de kaarten met een
ongeoefend handschrift zijn my
dierbaar. Het zijn veelal goede
vrienden van Jaren her, of van
de laatste tijd, die zich al deze
moeite getroosten per post op
bezoek te komen. Want zó ls het
toch bedoeld
Terwijl ik de grote en kleine
kaarten door mijn handen laat
gaan. zie ik een rij vertrouwde
gezichten langs me heen trek
ken. Herinneringen aan blijde en
verdrietige belevenissen staan
weer scherp voor je. Zo blijft,
via één enkel kaartje, het con
tact bewaard.
Beseffen wij voldoende,
hoeveel waarde een „bezoek
per post" voor heel veel
mensen heeft? Zieken, eenza
men, miliUiren, emigranten
Vergeet niet, dat juist de men
sen, die hun tijd van uur tot
uur moeten uitbuiten, kans zien
hun post stipt te beantwoorden.
Nieuwjaar ls weer de tijd van
nieuwe, goede voornemens. De
trouwe schrijvers van de Nieuw
jaarwensen zullen allen, in de
een of andere vorm, een „levens
teken" terug ontvangen. Hun
bezoek per post zal lk niet
slechts uit beleefdheid, onwille
keurig met de verzuchting dat
deze verplichtingen zoveel tijd
opslokken, maar met een van
zelfsprekende hartelijkheid be
antwoorden
De onderlinge gemeenschap,
zij het op een afstand en on
zichtbaar, is een niet te verach
ten geschenk, voor de ander en
voor mijzelf.
Mijn Nieuwjaarspost is in de
bus gegleden. Terwijl lk verder
ga door de straat neem ik mij
voor de Bijbel, die uitvoerige
brief van God, waarvoor ik niet
rustig de tijd neem evenmin
als voor de dicht beschreven
brief van een vriend: ik ren de
regels langs en zo krijg ik slechts
een vluchtige indruk nu eens
woord voor woord te gaan lezen.
Die zakbijbel tussen mijn
stapeltje brieven en kaarten is
voor mij een verrassend „visite
kaartje" geworden: God wil mij
komen bezoeken. Maar ook U en
iedereen.
P. L. SCHOONHEIM,
Herv. predikant voor het
buitenkerkelijke werk,
Hoge Rijndijk 14a.
IJ zélf lachte erom!
nHet geluk kon hem nu nog niet verlaten hebben. De
fortuin met haar grillen zou hem zeker ééns dienen,
als hu maar doorging met hopen en verlangen!
i" Barras, een lid van de Conventie, had hem gadegeslagen
voor Toulon. Barras wist ook dat hij geen verpolitiekte
figuur was. Frankrijk had kundige officieren nodig als
brood.
Niemand van hen die aan zijn invrijheidsstelling had
'meegewerkt, had er echter op gerekerd, dat hij een
-, ondergeschikte positie bij het leger in de Vendee zou
'weigeren. Dat was toch dwaas en arrogant?
Hi r- Grimmig en sjofel ging de jonge generaal over de
1 Wereld, een paar trouwe wapcnmakkeis achter zich aan.
In gedachten verzonken rustte hij aan de haard van
anderen
PEENS lijkt er een nieuwe kans te komen! De sultan
i Turkije vraagt Franse artillerie-officieren die
tot taak zullen hebben zijn leger te hervormen. Hij
■ollicjteert en wordt zwaar genoeg bevonden, doch zijn
Vijanden rakelen zijn verleden op en zijn naam verdwijnt
Van de lijst der dienstdoende officieren.
Wat nu? Is nu zijn studie, zgn zwoegen voor niets
geweest? Moet hij nu een burgerbaantje op het Depar
tement accepteren opdat hij in leven blijft?
)In Frankrijk dreigt een contra-revolutie. De royalisten.
Koningsgezinden bereiden een opstand voor. De
gngstig geworden regering benoemt een orde-commissaris,
die desnoods met ceweld de opstand neer moet slaan.
Barras accepteert als hij zichzelf een tweede commandant
toevoegen mag. Dit wordt hem toegestaan. Onmiddellok
daarna laat Barras Napoleon roepen.
Deze wordt bleek als hij hoort wat er van hem wordt
verlangd. Bliksemsnel heeft hij de situatie overzien.
„Als hij wint zal hij zieh gehaat maken bij een groot
gedeelte van het volk, als hij verliest zal men hem
verscheuren".
Barras, die zijn aarzeling ziet. geeft hem, met gefronste
wenkbrauwen, en het horloge in de hand, drie minuten
om zieh te bedenken.
eHj Kan hij iets anders doen dan aerepteren? Fr moet orde
31 zijn in een Staat en hij moet zijn kans krijgen aan de
Slaat te houwen, llij zal het bloedvergieten lot een
minimum beperken door de royalisten ccn slag voor
Napoleon slaat toe!
N'J de teerling geworpen ls ontwikkelt hg onmiddellijk
een activiteit die ieder met ontzag vervult. Het volk
krügt geen tijd om zich over hem te verbazen'
Veertig stukken ceschut worden uit het Darc des Sablons
grhaald en voor de Tuillerieèn geplaatst Als de royalisten
hur stormloop wagen roepen icertig bronzen monden,
die ze daar niet hadden verwacht, hen terug tot de orde.
IPp verdedicing van de Tuillerieèn is zo overdonderend
dat de royalisten, overal de vijand wanend, ijlings vluchten
Er zijn doden gevallen, doch niet meer dan nodig waren
Naooleon wordt militair commandant van Parijs In nog
cnellpr tempo volgen zijn beschikkingen van vóór het
oproer Hij gelast de inlevering van alle wapens die de
'^fmurcers in handen hebben, hi) vertoont zich. temidden
van zlin staf ir. alle volksbuurten, opdat men hem kennen
Aal opdat men wete dat geen vrees in hem woont er dat
«tin hart bij het volk is.
OP een dag, als er hongersnood In Parijs is. rijdt hij
met zijn officieren door een der voorsteden Een
dikke vrouw, die een hongerige menigte aanroert,
schreeuwt naar hem: „Als Jullie épaulettendragers maar
te eten hebben, en dik kunnen worden, dan mag de rest
•creperen!"
Toen is Napoleon afgestegen. HU ls vlak voor de vrouw
gaan staan: „Héla moeder wie ls de dikste, jij of ik'"
Een daverend gelach weerklonk. Het Parijse volk kon
«■Jdrze humor waarderen, die als een lopend vuur door de
stad ging Zijn populariteit rees met de dag. Zijn daden
spraken een ..aal dia verstaanbaar was voor mlllloenen
iFransen. En :.ad men hem niet nodig? De Oostenrijkers
stonden met 50 000 man in de Elzas. tw;ee Engelse eskaders
kruisten voor de kust.
HIJ blijft bescheiden en staat zoveel mogelijk ieder te
woord. Op een goede dag komt een knaap van 14 jaar
hem een gunst verzoeken Zijn vader is ook genei aal
geweest, net als Napoleon; hij had van zijn vader een
zwaard geërfd en dat hebben de soldaten van Napoleon
meegenomen. Doch het ls toch zijn eigendom en het is
een aandenken aan zijn vader, die voor zijn trouwe dien
sten is geguillotineerd. Hij zou het zo graag terug hebben,
het is hem dierbaar!
Napoleon geniet van de welgemanierde jongen die zo
onbevangen zijn belangen komt verdedigen. Eugène de
Bcauharnals krijgt zijn zwaard terug, cn dit wordt voor
zijn moeder, de 32-jarige Josephine de Beauharnais, aan
leiding om de generaal persoonlijk te bedanken.
Zij, een Creoolse, was van een buitengewone schoonheid
en van een gratie die zij zo natuurlijk wist uit te buiten,
dat vrijwel ieder onaer haar bekonng kwam
Waarom is ze naar Napoleon gegaan? Dreef haar
alleen het moederhart? Dit is niet aan te nemen Veeleer
is aan te nemen, dat schoonheid hier fortuin zocht Daar
om streek ze als een blanke duif neer op de til tan
Napoleon
H
ET was in de nieuwe society kringen van Parijs geen
geheim meer. dal Napoleon's toekomst verzekerd was.
Nooit had ze echter kunnen denken, dat zg. die geen
sou bezat, in zgn vertrekken het hoogste z.ou vinden wat
de wereld geven kon: de Keizerskroon!
Napoleon, de succesrijke, de bekwame, de jonge, smeekt
weldra of ze zijn hand accepteren wil. Zij knikt glim
lachend Hij heeft het gevoel dat de aarde zich met hem
verjongt en dat hij plotseling onoverwinnelijk is geworden.
Maar ondanks deze grote liefde voor een vorstelijke vrouw,
die hij eens tot vorstin zal maken, vergeet hij zijn toekomst
niet!
EIJ wil in Italië vechten, daér kent hij het terrein,
dóar ligt zijn toekomst. Hij weet dat het Franse leger
daar gedesorganiseerd is. dat Oostenrijk voortdurend
Verder Zuidwaarts dringt. Hij weet dat het een reuzentaak
is die hij zich heeft gesteld, doch de wereld moet zien dat
hij een reus is, opdat hg eens de wereld een andere loop
kan geven.
Barras, die inmiddels zitting gekregen heeft in het
Directoire, helpt hem verder. Hij krggt het commando over
het leger in Italië.
Voordat liij vertrek huwt hij, op de 9e Maart van 1796,
des avonds om 8 uur, in tegenwoordigheid van een
ambtenaar van de burgerlijke stand, Jo^ jphine de
Beauharnais. Van de verstrekte gegevens deugt er niet
veel. Zij wordt jonger, hij ouder gemaakt dan hg is.
Barras, een vriend van Josephine, is getuige.
Nu is hg getrouwd, met een \touw die zich zjjner waar
dig is! Op haar heeft hij gewacht, het stond in de ster
ren beschreven!
HR stond ook nog iets anders in de sterren beschreven,
cn wel dat hij naar het land der Ccsaren zou gaan.
Eens had Julius Caesar gezegd: „Ik kwam. ik zag en
overwon". Hij zou het met meer recht kunnen zeggen.
Keizer Augustus zou op zijn sterfbed gezegd hebben: „Klap
nu in de handen". Met andere woorden: Het stuk is uit,
heb ik niet mooi gespieeld?
Napoleon zou „mooier" spelen! Toen hij in Italië kwam
en het commando overnam meesmuilden de bebaarde
sansculotten. Wie had men hen nu gezonden? Moest dit
piepjonge, bleke eeneraaltje hen naar de overwinning
voeien'' De vijand had al de draak met hem gestoken
voordat hg voet aan wal had gezet.
Toen hij zgn stem verhief werden ze stil. „Soldaten, gg
zijt naakt en slecht gevoed. Ik zal U naar de vruchtbaarste
vlakten der wereld voeren. Gij zult er eer, roem en rijkdom
vinden
Sommigen glimlachten, anderen keken ongelovig, doch
loen hij ze van de ene overwinning naar de andere voer
de. ontwaakte in de oud-sansculotten een laaiende geest
drift! Terwijl Frankrijk op andere plaatsen slag op slag
kreeg, rukten zij voorwaarts, het land van de vijand
binnen. Niemand kon hen weerstaan. Napoleon sloot
met Oostenrijk de schitterende vrede van Campo Formio.
Aan het gejubel der soldaten kwam geen einde!
EN hij. Napoleon, consolideerde het nieuwe bezit Hij
onderhandelde met de vorsten van Italië met het
gemak van een geboren heerser en met een doorzicht
dat zgn weerga niet had.
En temidden van zijn veldslagen schreeuwde zijn hart
om Joséphine. die hg lange, lange brieven schreef en
smeekte om bij hem te komen Zg antwoordde met vier
regels haar „komiekeling", zoals ze hem noemde.
Met een zucht ging ze eindelijk op reis. Haar vriend
Barras had het haar aangeraden. Zij was per slot ge
trouwd. Door de Italiaanse vorsten werd ze behandeld als
een vorstin Wat deed het haar? ZU was liever te Pargs,
waar ze zich thuis gevoelde bg haar vrienden Voordat hg
zgn taak in Italië volbracht had, vertrok zg weer naar
Pargs.
Zo ls Napoleon in zgn diepste wezen altgd alleen ge
bleven. Hoe kan dat anders met een man voor wie slechts
twee dingen bestaan, die allebei zeer belangrgk zijn: de
wereld en hg zelf?
Zo had hg dan, terwgl de andere generaals verslagen
waren, geheel Noord-Italië tot een vazalstaat van Frank-
rgk gemaakt en enorme schatten naar Parijs gezonden.
Terug in het vaderland werd hg door een jubelend Parijs
begroet en gehuldigd in het cour van het Luxembourg.
Daar voor het altaar van het vaderland wachtten de vijf
directeuren op hem, in gala van zijde en goud. Rondom
hora de ambassadeurs, de ministers, de 750 afgevaardig
den der Kamers. Kanonnen dreunden, trompetten schal
den. de veroverde vlaggen wapperden in het zonlicht,
toen de soldaat van Lodi en Arcole. In zijn eenvoudige
veldtenue. doodsbleek, voor het altaar van het vaderland
trad.
Heel even kon men een speld horen vallen.
Toen barstten honderden kelen los: „Vive Bonaparte".
REIN BROUWER.
Theodor Flievier. ,,'s Keizers
koelies". - F. G. Kroonder, Bus-
sum 1953.
Hoewel geen van deze drie boeken
oorlogsboeken zgn in de strikte zin
van het. woord., geven zg gedrieèn
een uitstekend beeld van de neerslag
van deze gruwel In de literatuur.
Plleviers boek is nog het meest een
oorlogsboek. Met .,'s Keizers koelies"
bedoelt hg de bemanning van de
Duitse oorlogsvloot in 1914'18, die
het. naar zgn beschrijving te oor
delen niet veel beter had dan de
Engelse zeelieden in de tiid van Sa
muel Pepys U632—1703I. En wg heb
ben geen enkele reden om aan de
woorden van deze auteur te twijfelen,
daar hij in zgn latere werken. „Mos
kou' en ..Stalingrad", heeft getoond
een formidabel auteur van een bui
tengewone objectiviteit te zgn. Dat
dit oudere bock van zijn hand in Ne-
deiland verschgnt na zgn latere, is
niet slechts het gevolg van het succes
van dit latere werk. Het is wel dege-
liik belangrijk, omdat het opnieuw
een richtwgzer is hoewel één van
de vele voor het ontstaan van het
Nazidom.
Helaas moet het de lezer van nu
niet kunnen ontgaan, dat de slacht
offers van het keizerliik regime van
toen, de beulen van I9331915 zijn
geweest en hij moet tot de conclusie
komen, dat de Nazi-wanstaltigheden
niet het werk waren van een groep,
maar het werk van een geheel, door
rancune en wraakzucht volkomen
verziekt volk Daarom alleen al heeft
het nut ccn boek als dit. dat zonder
twijfel ook In aanleg de kwali'eltcn
heeft van PHovIts latere werk, te
lezen. De vertaling van M. Mok is
uitstekend.
V OP DE BOEKENMARKT J
Oorlog en de neerslag daarvan
II. J. Oolbekkink. „Met lege
handen - Em. Querido's Uitgevers-
mg Amsterdam 1953.
In de roman „Met lege Handen"
zien wij wat er geschieden kan als
de getrapten van 1917 het heft in
handen krijgen.
Het debuut van Oolbekkink. de ro
man van etn vader en een zoon. die
een hongertocht maken in 1944. heeft
een kwaliteit die het verheft boven
andere kronieken van de bezetting en
dat is de waardieheid. ondanks de
openhartigheid Wie over een goede
pen beschikt, is gewoonliik wel in
staat om over een zo dramatisch on
derwerp als het boveneenoemde een
boek .te schrijven, waarbg de lezer
de ellende als het ware aan den lijve
voelt en soms moeite heeft zijn tranen
terug te dringen. D» jonge schrijver
Oolbekkink doet n>eer Het kan zlin
dat dit boek autobiografisch is doch
de mogelijkheid is groter dat dit werk
een zuiver destillaat is van de jaren
1940— '45 Het laatste lijkt mil het
waarschUnlijkst Het is er de schrijver
niet om te doen geweest realistisch
een lijdensweg te beschrijven en daar
de essentie van de werkehikheid al
tgd sterker Is dan het verslag van die
werkehikheid, ligt de kracht van ziin
boek in psychische gebeurtenissen bij
deze vader en deze zoon .die zich
moeten vernederen om eten. die de
Joodse jongen moeten laten gaan met
de Landwacht, omdat het opofferen
van het eigen vege lijf immers geen
enkel nut had.
Want dit is het grote offer, dat de
gewone mens heeft moeten brengen
in de jaren van de bezetting; het
offer van de menselijke waardigheid.
De vernedering te hebben moeten
dragen van tyrannie, leugen en hon
ger. niet die tyrannie en die honger
zelf. maar, het bukken, het verlooche
nen. dat is de slag geweest die de be
zette landen is toegebracht
In zgn roman „Met Lege Handen"
erkent de schrijver deze slag en
weet die onder woorden te brengen.
Daarom steekt dit boek verre uit
boven andere bezettingsverhalen.
Het heeft de waardigheid van de
bekentenis en is doortrokken van
de sonreme eerlijkheid van de fat-
soenlijke mens.
J. B. Charles. „Volg het spoor
terug". - De Bezige BU Amster
dam 1953.
In verband met de titel, die lk dit
kroniek Je pegeven heb „Oorlog en de
neerslag daarvan", zou men de hier
besproken boeken als goed, beter,
best kunnen qualificeren.
Charles, die het spoor terug volgt
om te komen tot de oorzaken van de
purée, >vaar wij thans in zitten, oe
geesteigke purée wel te verstaan, is
zonder twjjfel de beste. Niet omdat hg
een beter auteur zou zgn dan de an
deren, maar omdat hg de beste den
ker is
In dit boek, dat gedeeltelijk een
herinnering is aan zijn illegale pe
riode. gedeeltelijk een hartstochtel.jke
kreet van teleurstelling, doet Charles
het uiterste wat hg voor zijn lezers
doen kan.
Hij tracht niet hun geheugen vol
te pompen met trieste herinneringen,
opdat zij niet zullen vergeten. Hij
weet. dat zij maar al te gaarne ver
geten. Hij vermoeit hun geest niet
met oorlogstiofeeën. hoe meeslepend
die nog steeds blgken te zgn; zie de
film.
Hg doet veel meer. hij denkt hardop.
E>at dit hardop denken in de eersie
plaats is een katharsls van de eigen
persoonigkheid. doet slechts terzake in
zoverre. dat deze persoonigkheid
iemand blijkt te zijn. die onder in
slaande woorden weet te brengen,
wat er in ieder behoorlijk mens in
deze tgd omgaat of behoort om te
gaan. Zgn pleidooi ls het pleidooi
voor de hnnnète homme en teeen de
hypocrisie ter wille van het voordeel.
In zgn bewijsmateriaal vindt men veel
dat vergeten begint te raken.
Minder spiritueel en meer bereid
desnoods op de vuist le gaan dan
een Ter Braak bijvoorbeeld, een fi
guur. die bg het lezen van dit bock
onwillekeurig in de gedachten komt,
gaat Charles ook verder dan deze
laatste en schuwt soms de dema
gogie niet. Maar waar hii het bti het
rechte eind heeft, wat zgn princi
pes betreft, heeft dit hel voordeel,
dat hg bpter verstaanbaar zal ziin
dan Ter Braak: Hoewel ik toch
vrees, dat liet standpunt van de
werkelijk beschaafde mens wel altijd
iels voor de „happy f e w" tal
big ven.
CLARA EG GINK.
