LEIDSCH m DAGBLAD
Westelijke grote drie
nodigen Moskou opnieuw uit voor
bijeenkomst te Lugano
Algemene besprekingen eerst na
regeling Duits-Oostenrijkse
vraagstukken
Westelijke grote drie proberen
voorzichtig in Triëst te retireren
Parijs over de
grote
conferentie der
drie
92ste Jaargang
MAANDAG 19 OCTOBER 1953
No. 28046
Directeur: J W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.— per kwartaal; f 0.47 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro No. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21501
Gisteren is de conferentie der Wes
telijke grote drie te Londen geëindigd,
lok onder elkaar hebben zij herhaalde
nalen twee aan twee van gedachten
jewisseld.
Aan de sovjet-unie is een antwoord
nota overhandigd. Opnieuw wordt
voorgesteld, dat dc ministers van
buitenlandse zaken der grote vier op
9 November te Lugano bijeen zullen
v komen om dc vraagstukken Duits-
li-' land en Oostenrijk te bespreken.
in het Westelijke antwoord, vervat
I in drie gelijkluidende nota's, wordt ge-
f;:Kgd, dat Engeland. Frankrijk en de
pVS. vast geloven, dat werkelijke vor-
éringen in de richting van een oplos-
ng van belangrijke internationale
westies. met inbegrip van het vraag-
uk der Europese veiligheid, kunnen
ïorden gemaakt door openhartige be
weringen over Duitsland en Oosteli
jk op een bijeenkomst van de minis-
;rs van buitenlandse zaken der grote
Over Oostenrijk verklaart de nota,
at bespreking door de vier ministers
e meest practische manier is om een
inde te maken aan de huidige im-
asse en overeenstemming over een
erdrag te bereiken, aangezien er via
diplomatieke kanalen geen vorderin-
vn zijn gemaakt wat betreft het op-
tfllen van een staatsverdrag. (Oosten-
ou aan komende besprekingen
ïoeten deelnemen).
Over het sovjet-voorstel om even
eens een vijfmogendhedenconferentic
te houden, zeggen de Westelijken, dat
lij altijd bereid zijn grondoorzaken
van spanning te bespreken, maar dit
vyensen te doen onder omstandighe
den, „die redelijke vooruitzichten op
positieve resultaten bieden".
De vier mogendheden en China
zouden vertegenwoordigd kunnen zijn
op dc politieke conference over
Korea, waarvan sprake is in dc
Koreaanse wapenstilstandsoverecn-
korast.
De „Westerse grote drie" wijzen er
oorls op dat andere, in de sovjet-nota
enoemöe vraagstukken, als dat der
ilwapening, thans hetzy reeds zijn of
Hen worden besproken op de huidige
ting van de algemene vergadering der
erenigde Naties.
ZIJ vestigen er de aandacht op dat bij
bespreking hiervan vorderingen
innen worden gemaakt. „Indien thans
ivendien nog een vruchtbare bespre-
te Lugano kan worden gevoerd,
de weg zijn geopend tot beraadsla-
ngen over andere belangrijke inter-
itionale vraagstukken. Ook zouden
ierdoor de voorwaarden, noodzakelijk
Dor het onderhouden van vreedzame
d vriendschappelijke betrekkingen tus-
n de landen, weer in ere worden her-
eld" aldus besluit het Westelijke ant-
oord
Onze Londense correspondent te
int hierbij aan:
De antwoord-nota aan Moskou volgt
e voorafgegane nota's op de voet.
Ivereenkomstig de verwachting wordt
e uitnodiging voor een conferentie te
ugano herhaald.
Het Westen houdt voorzichtig vast
au de tot dusverre gevolgde lijn.
BAmerika is nog niet bereid Churchill
volgen ln zijn denkbeeld van een
Werentie met de sovjet-leiders op het
Weerrapporten
(Van hedenmorgen 7 uur)
BMnkl half bew.
P... motregen
wcjtnolm mist
onden geh. bew.
""sterdam mist
russel mist
Thjs geh. bew.
oroeaux geh. bew.
£e licht bew.
nno 5 11
windstil 12
nnw 3 16
WEERBERICHT
Rustig weer
nÜ Vei"wacht tot morgenavond
lïik- wolkenvelden en plaat-
,,5, m'st. Geen regen. Overwegend
„.„Oostelijke wind, dezelfde of iets
««e temperaturen.
(Opgemaakt te 10 uur).
20 OCTOBER.
Zon op: 7.I3 uur; onder: 17.36 uur.
L*an op; 16.19 uur; onder; 4.16 uur.
£°ogwater te Katwijk te 1.00 en 13.27
nummer bestaat uit 10 pagina's
hoogste plan. Ook op het gebied van
aanbieding van speciale veiligheidsga
ranties aan de sovjet-unie, bestaat on
der de grote drie geen eenstemmig
heid.
De kwestie is zelfs tijdens de confe
rentie in het geheel niet ter sprake ge
komen, zoals de officiële woordvoerder
op een vraag mededeelde.
Het is echter mogelijk, zo zeide hy,
dat dit gebeurd is tijdens de informele
besprekingen; maar men heeft terdege
rekening gehouden met Audenauers be
zwaren tegen een garantie-voorstel.
Duitsland begint in het overleg hoe
langer hoe meer mee te tellen. De
raadpleging van zowel de regering der
federale republiek als van de autoritei
ten in Berlijn wordt uitdrukkelijk in
het communiqué vermeld.
Prof. Hallstein, de West-Duitse
staats-secretaris van buitenlandse za
ken, had bovendien in het weekeinde
te Londen een bespreking met een hoge
functionaris van het Foreign Office. Hij
was op doorreis naar Amerika.
Het enige nieuwe is de aanvaarding
van de door de Russen gewilde vijf
mogcndlieden-conferentie, waarbij het
Westen dc slagom de arm houdt dat
eerst dc conferentie over Korea zal
moeten slagen.
De drie ministers geloven dat China
zal meewerken wegens de dringende
noodzaak haar industrialisatie op gang
te brengen, welke op het ogenblik door
de westelijke handelsboycot wordt be
lemmerd.
Het is duidelijk dat de drie ministers,
die voor alles hun eenheid dienen te
bewaren, er op h?t ogenblik geen heil
in zien geheel nieuwe wegen in te slaan
en dingen voor te stellen, waarover .de
grote drie, wat de opportuniteit betreft,
geen eensgezindheid bestaat.
INDRUKKEN UIT MOSKOU.
Westerse diplomatieke waarnemers te
Moskou achten het onwaarschijnlijk,
dat de jongste nota der „Westerse gro
te drie" aan het Kremlin tot een spoe
dige bijeenkomst der vier ministers van
buitenlandse zaken zal leiden.
Zij menen, dat de nota-uitwisseling
naar alle waarschijnlijkheid nog zal
voortduren en dat er nog andere hin
derpalen moeten worden overwonnen,
voordat de voorgestelde besprekingen
te Lugano zullen kunnen beginnen.
In deze kringen heerst algemeen de
overtuiging, dat de Russen ongetwij
feld terug zullen vallen op hun eis van
vijf-mogendhedenbesprekingen (met
deelneming van communistisch China)
op brede basis, ter bespreking van „de
problemen, 'welke de internationale
spanning veroorzaken".
"Er wordt in dit verband op gewezen
dat het voornaamste geschilpunt nog
steeds is, dat de Westelijken eerst een
regeling der Duitse en Oostenrijkse
vraagstukken wensen en pas daarna
bereid zijn over de algemene interna
tionale toestand te spreken, terwijl de
Russen direct met het laatstgenoemde
onderwerp willen beginnen.
Italië en Zuid-Slavië houden vast aan
linn standpunt
(Telefonisch van onze correspondent te Londen)
Hoewel de woordvoerder van liet Foreign Office gistermiddag by het uitreiken
van het slot-communiqué der grote drie weigerde commentaar te leveren, zijn
er, wat de crisis over Triest betreft, welke in zo sterke mate een schaduw wierp
over de conferentie, aanwijzingen voor dat het Brits-Amerikaanse voorstel zone
A aan Italië over te dragen tenvolle gehandhaafd blijft, maar dat Engeland en
de Ver. Staten bereid zouden zyn de uitvoering van het besluit voorlopig op
te schorten, waarbij zy tevens aansturen op een conferentie van vyf, namelijk
van de grote drie met Italië en Zuid-Slavië.
Tegen een dergelijke conferentie heeft
Frankrijk geen bezwaar, hoewel Bidault
te kennen schijnt te hebben gegeven
dat de Fransen er niets voor voelen om
als bemiddelaar in de kwestie-Triest op
te treden. Aangezien Engeland en de
Ver. Staten in principe op hun stand
punt schijnen te blijven staan, om zone
A aan Italië te overhandigen, zou, als
er met Tito en Italië zou worden ge
praat, dit moeten geschieden op dï
nieuwe basis.
Het voorstel, waartoe de grote drie
gekomen zijn, is aan de Italiaanse en
Zuid-Slavische regelingen voorgelegd.
De drie ministers kwamm Zondag
na de lunch daarom nogmaals bijeen om
kennis te nemen van de reacties uit
Rome en Belgrado.
Doordat zij thans de kool en de geit
moeten sparen, is vóór Engeland en
Amerika een uiterst moeilijke situatie
ontstaan. In de eerste moeilijke situatie
gewapend conflict vermeden worden.
Verder moet Tito, die sinds zijn breuk
met de Sovjet-Unie tegen het Westen
aanleunt, hoewel met de voortdurende
neiging om zich er van te distancieren,
te vriend gehouden worden. Tenslotte is
er het belang voor de Nato-gemeenschap
van het voortbestaan van de tegen
woordige Italiaanse centrum-regering,
welke als laatste bolwerk wordt be
schouwd tegen het opstuwende extre
misme
Steun aan de zwak staande Pella ls
volgens vele politieke waarnemers niet
vreemd geweest aan het abrupte En-
gels-AmeriK-aa'nse besluit om zone A
aan Italië te geven, waarbij Italië Blijk
baar reden heeft te verwachten dat dit
nog maar de eerste stap is en dat het
ook zone B zal krijgen, uit laatste voor
al heeft de scherpe reactie van Tito op
gewekt, zoals hy gisteren in een in de
Londense „Observer" gepubliceerde in
terview met hem heeft verklaard. In dit
persgesprek uitte hy meer dan eén drei
gement aan het adres van Engeland en
Amerika, voor het geval deze landen de
in zone A binnenrukkende Italiaanse
troepen onder hun bescherming zouden
nemen.
Het enig geruststellende was Tito's
verklaring dat hy, al ligt hij dan ook
overhoop met het Westen, Zuid-Slavië
niet naar het Sovjet-kamp zal doen la
ten terugkeren.
Tito sprak zijn vertrouwen uit in sir
Winston Churchill, wiens „realistische
beoordeling van de wereld als geheel en
van onze positie in het bijzonder" zou
helpen om het vraagstuk op te lossen en
de vrede te handhaven.
In sommige kringen heerst de vrees
dat bloedige botsingen in Triest tussen
Italiaanse en Zuid-Slavische strijdkrach
ten de doodsteek zou kunnen betekenen
voor de Atlantische defensie, indien Ita
lië zoals waarschijnlijk is, op grond van
Geen beslissingen gevallen!
Of men de conferentie der grote drie.
die gisteren in Londen is beëindigd, po
sitief of negatief zal mogen noemen, zal
eerst na verloop van tijd kunnen worden
vastgesteld.
Aldus kan men het oordeel van poli
tieke waarnemers in Parijs het beste
samenvatten.
Op het resultaat der besprekingen rust
inderdaad nog een dubbele hypotheek:
in de eerste plaats zal moeten worden
afgewacht of Moskou nu in wenst te
gaan op de uitnodiging volgende maand
te Lugano op het plan van de ministers
van buitenlandse zaken met het Westen
ovèr Duitsland en Oostenrijk të gaan
prèten. En ten tweede is het wat de
kwestie Triëst betreft, waar kennelijk
veel aandacht aan besteed is, de grote
vraag of maarschalk Tito bereid zal. zijn
aan een conferentie van vijf deel te
nemen, waarbij dus ook Frankrijk dit
maal van de partij zal zijn.
Heel optimistisch kan men daarover
niet zijn, aangezien, om overigens begrij
pelijke prestige-overwegingen, de grote
drie tevoren hebben vastgesteld dat aan
hun besluit om zone A aan Italië over
te dragen niet meer getornd zal kun
nen worden.
En dat besluit is nu juist voor Zuid-
Slavië het punt, dat men onmogelijk
wenst te aanvaarden.
De nota aan Moskou, waarop kanselier
Adenauer nog op het laatste moment een
duidelyke invloed heeft uitgeoefend,
wordt hier geprezen om zijn concrete
doch tevens diplomatieke styl en toon.
Zelfs de Franse communistische bladen
wyzen daar vanmorgen in het voorbij
gaan op.
Het denkbeeld van een conferentie
met communistisch China, zo lijkt het,
heeft ook enige vorderingen gemaakt, en
in dat verband mag men van een Ame
rikaanse concessie spreken.
Daarentegen schijnt, een bijeenkomst
der vier regeringsleiders, waarvan
Churchill, zoals men weet, de grote
promotor was, naar het achterplan te
zijn gedrongen.
Enige beslissing is er te Londen dus
niet gevallen en dat werd ook nauwe
lijks verwacht.
Met het cardinale vraagstuk voor de
Europese verhoudingen, het Europese
leger, is men echter geen stap verder
gekomen, want Bidault heeft zich nog
maals achter de bekende argumenten, of
voorwendsels, zo men wil. verscholen
de Saarkwestie, de Engelse bereidheid
intiemer samen te werken en zelfs de
protocollen bij het E.D.G.-verdrag
om zich meer dan ooit op de vlakte te
houden.
Het is onwaarschijnlijk dat Eden zijn
Franse collega zeer geruststellende toe
zeggingen over de Engelse medewerking
aan het Europese leger heeft gedaan, en
in dat opzicht zal Foster Dulles dus wel
enigszins teleurgesteld naar Washington
zijn teruggekeerd.
Twee jaar geleden iva.s op de plaats I droogte van de jaren 1952 en 1953
van deze harde, verbrokkelde aarde deed het water echter ..verdampen"
een goed vismeer. Het was het Thans is zelfs de bodem zo droog.
Sugar-Lake in de staat Missouri. De dat er een ware woestijn is ontstaan.
ör bepalingen van het Atlantisch ver
drag, een beroep zou do?n op hulp,
waartoe Engeland en Amerika zeker niet
Lereid zijn. Hun bedoeling was juist, door
het scheppen van een evenwichtstoe
stand Zuid-Slavië en Italië tot elkaar
te brengen.
Frankrijk, militair gebonden in Indo-
China, wil zich kennelijk vrijheid van
handelen voorbehouden.
Er zijn maar al te veel, die het be
sluit inzake Triest toeschrijven aan
Amerikaanse ondoordachtheid, waarbij
vooral mevrouw Claire Bruce Luce, de
Amerikaanse ambassadrice te Rome, de
blaam zou treffen.
Een goed ingelichte medewerker van
de „Observer" zegt echter dat het plan
juist een Brits initiatief geweest is.
Tosn de ministers tenslotte gistermid
dag uiteen gingen, was het antwoord van
dc Zuid-Slavische regering op de Lon
dense voorstellen nog niet ontvangen.
Vanzelfsprekend zullen de drie mi
nisters in de komende weken speciaal
over Triest nauwe voeling met elkaar
blijven houden.
Pella dreigt met aftreden
Pella, de Italiaanse minister-presi
dent, heeft aangekondigd, dat zyn re
gering zal aftreden als de Westelijke
geallieerden op enigerlei wijze te
rugkomen van hun besluit om de
zone A van Triest aan Italië over te
dragen.
Met kracht bevestigde de Italiaanse
premier vroegere verklaringen, dat het
aanvaarden van het Brits-Amerikaanse
besluit niet betekent, dat het afstand
zal doen van zyn aanspraken op het
door Zuid-Slavië bezette gebied.
Iedere mogelijke beslissing op de con
ferentie te Londen, die zou inhouden,
dat Italië van zyn aanspraken op dat
gebied afstand moet doen, zou ook het
aftreden van zijn regering tot gevolg
hebben.
Pella zeide, dat Italië ten volle bereid
v/as om Zuid-Slavië aan de conferentie-
tafel te ontmoeten, zodra zone „A" ge
heel aan Italië zou zijn overgedragen.
Hij voegde er aan toe. dat de Italiaan
se regering er nog steeds van overtuigd
is, dat de beste uiteindelijke oplossing
van het geschil gelegen zal zijn in het
houden van een volksstemming in beide
zones van het omstreden gebied.
Om aan de Zuid-Slavische beschuldi
gingen, dat de fascistische regering
een honderdduizend Slovenen uit het
gebied heeft verdreven, tegemoet te
komen, bood Pella aan een volksstem
ming te beperken tot personen die
voor 4 November 1918 geboren zyn, on
geacht waar zy wonen. Dit zou alle
Slovenen, die tijdens het fascistische
regiem het gebied van Triest verlaten
hebben, in staat stellen hun stem uit
te brengen.
Pella heeft na zijn uiteenzetting een
vertrouwensvotum van de senaat ge
kregen.
Communisten en Nensi-socialisten
onthielden zich van stemming.
Zuid-Slavië dreigend
De plaatsvervangende voorzitter van
de federale uitvoerende raad in Zuid-
Slavië, Alexander Rankowitsj, heeft in
een redevoering gezegd, dat het Brits-
Amerikaanse besluit om zone „A" van
Triest aan Italië te geven, moet wor
den ingetrokken, omdat het een ge
vaar voor de vrede is en een gevaar
lijk precedent kan worden voor de toe
komstige betrekkingen in de wereld.
De enige manier om aan die gevaar
lijke toestand een einde te maken,
was aanvaarding van het Zuid-Sla
vische voorstel tot rechtstreekse be
sprekingen tussen de belanghebbende
landen.
„Borba", het dagblad der Zuid-Slavi
sche communistische partij, schrijft on
der meer: „elk Westers voorstel, dat
voor het houden van besprekingen over
Triest uitgaat van de „onwettige be
slissing" van 8 dezer (om de „A-zone"
van het omstreden gebied aan Italië
over te dragen), zal de toestand slechts
verergeren en afbreuk doen aan de mo
gelijkheid tot overeenstemming.
„President Tito blufte niet. toen hij
zeide Zuid-Slavische troepen naar Triest
te zullen zenden, indien Italiaanse mili
tairen de ,.A"-zone van het gebied zou
aen binnenrukken", verklaarde de lei
der der Zuid-Slavische delegatie naar
de'Verenigde Naties, Leo Mattes.
Met het KLM-toestcl ..Jan van Rie-
beek" arriveerde Zaterdag op
Schiphol Ir KKoetendie gedu
rende 38 dagen in een verlaten kreek
in Canada - waar het vliegtuig,
waarmee hij reisde een noodlanding
moest maken - vermist is geweest,
in het restaurant op Schiphol ver
telt Ir Koeten aan verslaggevers
over zijn avonturen. Zijn vrouw en
kinderen luisteren met belangstel
ling mee.
Jagan toch naar Londen
De politie heeft Zaterdag te George
town in Brits Guyana voor de derde
maal in twee dagen invallen gedaan in
woningen van leden van de linkse pro
gressieve volksparty. Er werden weer
geschriften ln beslag genomen.
Uit officiële Britse bron te George
town is vernomen, dat de weg is vrijge
maakt voor de reis van dr Jagan, de af-
afgezette premier van Guyana, via Pa
ramaribo en Amsterdam naar Londen.
Dr Jagan zal heden, samen met de
afgezette minister van onderwijs, Burn-
ham, in een gecharterd vliegtuig naar
Paramaribo vliegen en daar overstap
pen op het liinvliegtuig van de KLM
naar Amsterdam.
Dr jagan heeft medegedeeld een te
legram van de Britse oppositieleider
Attlee te hebben ontvangen, waarin
deze zegt het te betreuren, dat het voor
hem onmogelijk is in de aangelegenhe
den van de kolonie tussenbeide te ko
men.
In enkele Labour-vereaderingen is te
gen het gebeuren in Guyana geprotes
teerd.
„Uiteenzettingen" tegenover
krijgsgevangenen blijven
stagneren
Heden konden de „uiteenzettingen"
cue Chinese communisten zouden geven
aan Noord-Koreanen, die niet naar hun
land terug willen, niet doorgaan, daar
laatstgenoemden opnieuw weigerden
hun verblijven te verlaten, om de uit
eenzettingen aan te horen.
Toen dè communisten daarop weiger
den hun uiteenzettingen te houden voor
Chimese krijgsgevangenen, drie niet te
ruggezonden willen worden, doch dia
wel tot luisteren bereid waren en daar
voor reeds waren aangetreden, besloot
de leiding der Indische b?wa>kingstroe-
pen voor heden geen verdere pogingen
meer te doen.
Van de 430 Chinese en Noord-Ko-
reaanse krijgsgevangenen, drie Zaterdag-
de „uiteenzettingen" van de communis
ten nebben aangehoord, hebben zich er
negen alsnog bereid verklaard te repa
triëren. 1
De „uiteenzettingen" van Zaterdag
gingen weer met ongeregeldheden ge
paard Chinese gevangenen riepen Ge
mene scheldwoorden naar de „overtui-
ssfs" en sommige trachtten hen zelfs te
lijf te gaan Een gevangene gaf een Chi
nese waarnemer een trap in de maag
Over het gehele kamp weerklonken de
kreten van de krijgsgevangenen, die rie
pen: „Weg met de Sovjet-unie', en ,,ik
Wil naar Taiwan (Formosa)".
Toen een gevangene een „uitlegger"
met een stoel wildé aanvallen, werd hij
door de Indische wachtpost daarvan te
ruggehouden. Een Amerikaanse waar
nemer protesteerde tegen hot feit. dat
de gevangene op illegale wijze gedwon
gen werd de communistische uiteenzet
ting aan te horen, doch de vertegen
woordigers van de neutrale landen "we
zen zyn protesten van de hand.
Eén gevangene verscheurde de ge
drukte uiteenzetting, die hem ter hand
werd gesteld, onmiddellijk Anderen
hielden hun handen voor hun oren, ter-
wyi de uiteenzettingen werden gegeven.
Amerikaans marinevliegtuig
nabij IJsland verongelukt
Een „Neptune" van de Amerikaanse
marine, met een bemanning van negen
koppen, is gisterochtend ter hoogte van
de Zuidkust van IJsland in zee gestort.
Het ongeluk geschiedde, nadat de vlie
ger had gemeld dat een der motoren
buiten werking was en dat het toestel
hoogte verloor.
Vier man zyn in een rubberboot en
nog vier man op een vlot waargenomen.
Men vreest echter dat zij zijn omgeko
men, daar nadien boven dit zeegebied
een storm heeft gewoed.
De drenkelingen waren uit de lucht
waargenomen. Aan de hand van de ver
strekte aanwijzingen hebben Amerikaan
se, Britse en IJslandse vaartuigen nog
verwoede, doch vergeefse pogingen ge
daan om hen te redden.
EERSTE FRANS-CAMBODJAANSE
OVEREENKOMST GETEKEND.
Frankrijk en Cambodja hebben Zater
dag te Phnompenh een accoord onder
tekend over de overdracht van de mi
litaire bevoegdheden door Frankrijk aan
Cambodja.
Alle grote geschilpunten tussen beide
partijen zijn in dit accoord geregeld.
Een aantal kleinere problemen zullen op
aanstaande besprekingen te Parijs wor
den behandeld.
Door de bepalingen van dit accoord
krygt Cambodja het volledige bevel over
alle verbindingslijnen en het operatio
nele bevel over het gebied op de rech
teroever van de rivier de Mekong (de
linkeroever, een belangrijke aanvoerweg
voor de Franse strijdkrachten in Laos,
blijft onder Frans commando), terwijl
de vijf Cambodjaanse bataljons op de
rechteroever onder Cambodjaans bevel
komen en drie Cambodjaanse bataljons
op de linkeroever onder Frans bevel
blijven.
