H
De wereld
wordt groter
De nobele Iwan
werd tot een beest
oe ontstond het onmetelijke Rusland?
IK BEN DIE
BOEF
Hef wonder uit de pruimenboom
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 19SEPTEMBER 1953 - Pagina 1
BEWOGEN LEVEN
XXXVIII
Iwan de Verschrikkelijke
"£r
Ür
EEN dome klampte mij aan. Zij had verdriet. Haar vriend was getokt voor het Middenstands
diploma. Zij zei dot de glans van hoor leven was gegaan door de vreselijke ingewikkeldheid
van onze tijd.
Het leek haar zo heerlijk om in voorbije eeuwen te leven, toen alles nog zo eenvoudig was. Ze
wilde weten of ik het met haar eens was, of ik dus óók vond, dat alles tegenwoordig zo vreselijk
ingewikkeld" is.
Het probleem is interessant genoeg om eens bij stil te staan. Is alles werkelijk veel ingewik
kelder dan vroeger?
DE kleding niet. De tuigage van een Zeeuwse schone
van een eeuw geleden, die weer behoorlijk verschilde
van de dracht van een dorpeling tien kilometer van
haar verwijderd, vergde heel wat meer tijd om bijgezet te
worden dan de eenvoudige jurk van heden.
De verlichting ook niet. Wij draaien slechts een knopje
om en hebben een zee van verblindend licht, dat riekt
noch walmt, dat nooit behoeft te worden aangevuld.
De verwarming ook niet. Daarvan behoeven we verder
niets te zeggen.
Het verkeer ook al niet. Nog nooit heeft men zo gemak
kelijk van Leiden naar Delft kunnen reizen als in onze tijd.
Of van Arnhem naar Florence voor mijn part. In een
auto is het al eenvoudig. Met een der grote tenen geeft
men gas en met een paar vingers stuurt men. Het is wer
kelijk veel gemakkelijker een auto te besturen dan een
paard. Van die auto behoeft men eigenlijk niets te weten.
Een paard dient men van binnen en van buiten te kennen.
De belasting tochook niet. Voor een zeer groot ge
deelte van de bevolking wordt die gewoon ingehouden op
het loon.
De Staat dan misschien? Het regeren van tien millioen
Nederlanders is nu veel eenvoudiger dan het regeren van
drie millioen vóór de Franse tijd, toen elke stad nog een
Staat was.
Is het dan moeilijker om aan de kost te komen? Er is
in vorige eeuwen veel meer honger geleden in Nederland
dan tegenwoordig. Wie voor zijn middenstandsdiploma ge
zakt is. behoeft niet bezorgd meer te zijn. Als hij oud is
zal Drees wel voor hem zorgen. Vorige eeuw en hadden geen
„Vader Drees".
MAAR waarom zitten dan millioenen mensen van
thans in de ban van de ingewikkeldheid? Omdat
ze naar de kamwielen zien en niet naar de handle.
Men moet naar de handle zien, want die moet men bedie
nen. Men behoeft niet precies te weten w at er in een motor
gebeurt, men weet ook niet wat er gebeurt als iemand
loopt.
Omdat ze door de snelheidsroes van onze tijd gegrepen
zijn! Ze willen in een paar weken Pan-Europa voor elkaar
spijkeren, en als dit niet gelukt krijgt de ingewikkeldheid
de schuld.
En dat. terwijl dit Pan-Europa samenstellen opzichzelf
bezien toch zo heel eenvoudig is. In onze tijd zou men zelfs
een wereldstaat kunnen maken. Technisch bekeken, bedoe
len wij. In vorige eeuwen kon dat niet. Toen paard en
teilschip het snelste vervoermiddel waren was dit technisch
volkomen onmogelijk.
Morgen zouden we met Pan-Europa kunnen beginnen,
doch het gebeurt niet. En het gebeurt nooit als de nood
der tijden niet dringt. Door alle eeuwen heen is niet alleen
elke stad. ook elke staat gesteld geweest op het behoud
van zyn privilegiën. Hoé moeilijk en ingewikkeld was het
rroeger om tot een groter Staten verband te komen, hoe
gemakkelijk zou het nu zyn het te volbrengen als de nood
ons dreef. De radio golft om de ganse aarde, telefoon en
telegraaf vertellen ons wat enige uren geleden in Grieken
land is gebeurd, of in Japan.
Gelukkig is de mens die de eenvoud in onze tijd ontdekt.
Hij heeft rust Hij krijgt kracht om boven alles te blijven
staan. Hij kan in de avond zijn krant lezen en genieten
van alle dingen, die hem het leven gemakkelyker hebben
gemaakt. Dat wat ontdekt en uitgevonden is is voor hem
een vreugde en geen last. Hij is een schakel in de keten
der mensheid, want hij heeft tijd voor zyn waardering.
Vergeleken bi) onze voorouders van enige eeuwen geleden,
hebben wij werkelijk tijd genoeg.
Pan-Europa komt nog niet. Niet omdat het zo ingewik
keld is Europa, of een deel van Europa tot één Staat te
maken. nee. Maar de nood oer tijden Is er nog niet; wordt
althans nog niet voldoende gevoeld.
IN dit licht bezien is het leerzaam om eens na te speuren
hoe een groot Rijk in de loop der eeuwen is ontstaan.
En laten we dan het minst bekende voorbeeld nemen:
Rusland. Duizenden mensen denken namelijk dat dit Rus
land zo maar vanzelf is gegroeid, zoals ook een eik of een
beer langzaam tot zijn proporties komt.
Dit blijven stilstaan bij duizend moeilijkheden zal ons
opnieuw doen beseffen dat geen mens. geen Staat, geen
volk het cadeau gekregen heeft, rn dat wfj zonde doen
door te willen dat ook de Geschiedenis zich honderd
voudig versnelt, zoals de techniek heeft gedaan in de
korte spanne tijds cat wy hebben geleefd. Het hart der
Historie heeft een eigen '-lop en een eigen rythme
zoals een mensenhart. De geschiedenis gaat haar eigen
gang cn wy hebben te luisteren naar haar indringende
stem die ons vertelt dat wij de leidsels in handen moeien
houden en ons geduld niet verliezen, dat wy ons eens
moeten Terdiepen in de ingewikkeldheden en de moei
lijkheden van het verleden om de eenvoud in onze tijd
te kunnen zien.
RUSLAND...
Voor het begin van onze jaartelling een eindeloze vlakte,
een half werelddeel, met daarin, her en der verspreid,
nomaden.
Deze zwierven onder de machtige hemel met hun vee en
bleven daar een wyle. waar God iets groeien liet. Soms. als
na een snikhete zomer, een ijskoude wind uit de Poolzee
kwam en over de open vlakte blies, stierven er duizenden
van honger en kou.
Toen Karei de Grote, zijn wereldrijk stichtte in het
Westen van Europa, hadden de bewoners van Rusland
hun plaats nog niet gevonden. Eindeloos duurde de trek
der stammen. In het Noorden, ten Zuiden van de toendra's,
zochten Mongolen naar een pelzenparadijs, in het midden
trokken Slavische stammen heen en weer. ten Zuiden van
hen weer Mongolen. Ten tijde van Karei de Grote was er
een volk in Europa dat de trek zo in het bloed had. dat
zc. ondanks de vreselijkste geruchten, gaarne naar die ge
bieden zouden gaan „waar men de zon hoorde suizen als
zij opkwamDe Noormannen waren het. die weldra van
uit Zweden kwamen aangeroeid, steeds maar naar het
Oosten. Zij voeren de rivieren van Rusland op zo ver zc
konden Soms dioegen zij hun schip op hun schouders
langs de moeilijkste trajecten. Alt.jd ging het verder, het
onbekende land in. op zoek naar buit en avontuur Huotsl,
zo noemen de Finnen nog heden ten dage hun Zweedse
buren, een woord dat roeiers betekent. Ver droegen deze
Ruotsi of Roossi het tegenwoordige Rusland in en waar
zij kwamen onderwierpen zij de Slavische stammen.
ER is een oude kroniek bewaard gebleven van de mon
nik Nestor, die daarin vertelt dat de Slaven zo werden
geterroriseerd door Mongoolse stammen uit het
Oosten, dat zy de Noormannen te hulp riepen om over
hen te regeren.
Zo werd de Zweed Runk uit Upsala vorst te Novgorod
iNieuwstad) en een ander. Oleg. deelde weldra de lakens
uit te Kiejev. De macht der Roossen, of Russen steeg
voortdurend Voor hen was er geen rust. Zij rukten zelfs
door tot Constantinopcl, doch daar werd hun een halt
NEEN, maakt U zich niet onge
rust. Ik ben nooit voor bijzon
dere wandaden met de politie
in aanraking geweest Eén keer
werd ik bekeurd voor een verkeers-
fout: in diep gesprek fietste ik
naast twee van mijn medewerkers
in de dichtbegroeide b «cht van een
landelijke verkeersweg Nu ja. dat
kan iedereen overkomen, vindt U
niet? Het wr overigens een goede
les De politie kan op dergelijke
overtredingen, van mijzelf cn van
anderen, niet streng genoeg toe
zien.
Om terug te keren tot het uit
gangspunt: als u mij op straat
ontmoet, steek ik werkelijk niet
opvallend af in kwade zin
bij anderen. Bovendien ma? van
een predikant in leder geval wor
den verwacht, dat hij aan de nor
male eisen van fatsoen beant
woordt. Het is zelfs redelijk te ver
langen dat hij een extra duidelijk
voorbeeld is. Maar. vergis u m nie
mand: ook niet in een predikant!
Wellicht weet U uit ervaring, dat
U ook van zijn leven niet veel meer
dan de buitenkant ziet.
IS het niet enorm voordelig dat
w»j. als normaal fatsoenlijke men
sen, onze minder fraaie gedachte
veilig voor onszelf kunren houden?
Geen cnkei mens behoeft te weten
wat in myn binnenste binnenste
woelt en werkt. Dat wy ons
keurig van onze voordelige kant
runnen tonen is echter tece-
lijk een venijnige verleiding Het
etiket huichelaar" of .farizeeër"
wordt zonder moeite verkregen.
Dat draag je eerder dan je denkt.
Hebt U nooit ogenblikken, waar
op U als het ware in tweeën ge
spleten bent. Uw ene helft zegt
met grondige minachting tegen de
andere helft: „Bah. wat ben jij een
mispunt"? Misschien ben ik een
uitzondering, maar het overkomt
mil telkens, dat een dergelijke kri
tiek van mijn ene .ik" op mijn an
dere „ik" nodig is Vertrouwde ge
sprekken met medemensen hebben
mij echter geleerd, dat ik wat dit
betreft niet de enige ben.
HEBBEN wij mensen met cn
zonder bewijs van goed ge
drag. afgegeven door het stad
huis of door een kerk. niet a.len
dezelfde hardnekkige neiging fot
kwade gedachten en kwade prak
tijken? Bij sommigen vormen de
opvoeding, het milieu, de omstan
digheden een stevige heining, z
dat de mogelijkheid tot het bedrij
ven van vele soorten boosheid et
In daden naa. buiten kan treden.
Hoe dikwijls blijkt niet. uit een po
litierapport of uit het gedegen on
derzoek van de rechtbank, dat de
beklaagde dooi de wereld, die wij
samen maken rijp geworden is.
rijp gem .ékt ll voor een bepaald
misdrijf! Het een niet te onder
schatten voorr°rht. een zorgvuldiv
te bewaren erfenis, dat de rechter
Woord van Bezinning
in onze maatschappij bereid is een
verklaring te zoeken voor het uit
dijden van deze of eene mens.
Daarom verwondert het mij niet.
dat volgens de statistiek van het
moderne Reclasse-lnc^werk negen
tig van de honderd voorwaardelijk
veroordeelden, dank zij morele en
geestelijke steun, weer „terecht"
komen
HET zou mtj onder al deze
overpeinzingen bijna ontscho
ten zyn. maar iet is juist de
propaeandaph.at voor de Reclasse-
ringsdaz 1953. d.e plotseling by mij
de gedachte wekte ik ben die boef
Je ziet namelijk de binnenkant
un een half geopende celdeur
Daarvóór staat, met de rug naar
je toe. een ontslagen gevangene.
Achter hem is een helpende har.d
en aan de rechterkant is nog juist
een uitgestoken arm zichtbaar;
deze wijst naar het licht in de
verte, dat weerkaatst op de ex-
gevangene
Als ik kiezen moest zou ik He-
ver de beschermer dan de vr'jee-
laten veroordeelde zijn. Maar dat
is een gevaarlijke keus Zo licht
wek ik. door mijn belangstelling
voor gevangenen, de schijn een on
berispelijke „brave Hendrik" te
zijn. de schijnheilige tegenover ''e
„boef", die nederig „Dank U wel"
mag zeggen tegenover iemand, die
zich welwillend neerbuigt tot een
„g«"'allen" medemens
Neen. ik mag. ik moet gelijk
vloers met hern staan als mens vol
kwade neigingen naast een mede
mens, die eedéén heeft, wat ik
vaak zou willen doen.
Daarom, kijkende naar die plaat
van de Reclasseringsdag. denk ik
hardop: Achttr mij is de bescher
mende hand van Jezus Christus,
die zich. zonder opdringerig te zijn.
met mijn intieme wereld wil be
moeien. Hij wijst mij „boef" die
ik ben. vanbinnen, ook al lijkt mim
leven aan de buitenkant redelijk
gaaf een nieuwe we? Hij reclas-
feert. Hij brengt terecht". Mil en
ieder ander Niet voor negentig
maar voor honderd procent
Vergeet deze gehele bezinning
alstublieft, vanneer U meent, dat
hier met stichtelijke woorden wordt
gewerkt
Lééf liever vanuit het onweer
sprekelijke feit: met de ex-gevan
gene van de Reclasserinesplaat
1953 en met tallozen van zijn col
lega's stuk voor stuk zijn «zij ook
mijn collega's ben ik. door Jezus
Christus in een verrassende vrij
heid met ongekende perspectieven
gezet.
P L SCHOONHETM,
Predikant voor het Bijzonder
Kerkewerk der Hervormde
Gemeente te Leiden
Hoge Rijndijk 14a.
v_
toegeroepen. Al hun heftige aanvallen op deze machtige
stad waren tevergeefs.
De Roossen kwamen tot rust. Zij losten op in de inheem
se bevolking en verloren hun eigen taal. Een hunner. \Vla-
dimir (beheerser der wereld) vorst van Kiejev huwde zelfs
een Byzantijnse prinses. Door reizen cn trekken had hij
zyn eigen nieuwe ideeen gekregen Hy ging tenslotte over
tot het Christendom, omdat het Mohammedanisme hem
afschrikte wegens het alcoholverbodiKiejev, de hoofd
stad van de Oekraïne (grensland), werd eerst het macht
centrum. doch na lange strijd moesten de klein-Russen
tenslotte gehoorzamen aan de grootvorsten van Moscou,
die het Rijk der groot-Russen bestuurden.
GROOT, oneindig groot en kaal waren de Russische
vlakten.
In de eeuwen tussen Karei de Grote en Karei de
Vijfde was er in de onbekende onmetelijkheid ten Oosten
van hun Rijken oorlog op oorlog. De stammen waren zo
kwetsbaar. Nergens natuurlijke grenzen die afdoende be
schermden. Felle vyandschap en grote wreedheid heersten
er. totdat zij allen te zamen werden opgeschrikt door gru
welijke verhalen over een Mongools ras. dat op snelle
paarden naderkwam, vanuit het Oosten om alles in bezit
te nemen waaraan het voorbijging: landerijen, mannen,
vrouwen en kinderen, vee. De Tartaren waren het die
omstreeks 1200 de grote vlakte overstroomden en er bijna
drie eeuwen hun scepter zwaaiden.
Aan alle macht en geweld komt eens een einde. 7.o ook
aan die der Tartaren. De grootvorsten van Moscou
wisten een verhond tot stand te brengen tussen al de
vijanden van dit Mongoolse ras en na bloedige strijd
werden ze teruggedreven. Vanaf die tijd hadden de
groot-Russen de leiding in het centrum van de grote
vlakte.
En de leiders van de groot-Russen waren de grootvorsten
van Moscou. die weldra Tsaar zouden heten. d.i. Caesar.
Ten tijde van Karei V regeerde de eerste Tsaar: Iwan de
Verschrikkelijke, die Keizer en Paus tegelijk was, het
geen hem een zeer grote macht gafop papier.
Zyn moeder had hem tijdens zijn eerste levensjaren
opgevoed, doch zij werd, zeer vermoedelijk door de mach
tige Bojaren, de landadel van het toenmalige Rusland,
gedood. Daarna werd Iwan door zijn vijanden, de Boja
ren. die zijn macht zo veel mogelijk wilden beknotten,
opgevoed. Die opvoeding bestond uit een reeks -an ver
nederingen. Zy behandelden hun toekomstige vorst als
een voetveeg en doodden zyn vrienden vlak voor zijn
Dit maakte het zo geniale en goedwillende kind al heel
vroeg tot een huichelaar. Nooit liet hij zijn gaven blijken,
dat kon immers zyn dood zijn. Altijd was hij vriendelijk
teRen zijn machtige vijanden, waardoor hij hen in slaap
wiegde. Geen avond viel hy in slaap zonder eerst gedacht
te hebben aan mogelijkheden van wraak. Dat vergiftigde
zijn ziel.
Hij komt op de troon Nu zal zijn kans komen De Boja
ren geven hem slechts een schijn van macht. Iwan zal
met hen afrekenen. Hij trekt met :yn vrouw en een kleine
groep getrouwen uit Moscou, een groot en donker bos in.
Daarna deelt hij zijn volk mede dat hij afstand heeft
gedaan van de regering. Hij heeft het beste met zyn volk
voor. veel wil hy voor zijn volk doen. zegt hij. doch de
Bojaren hebben hem van zyn kinderjaren gekweld en
staan niet toe dat hij zijn volk lief heeft.
Wat Iwan wenste gebeulde. Het volk komt ln opstand.
Het vernielt de kastelen der machtige Bojaren; de vloed
golf is niet te stuiten Vadertje Tsaar moet hen regeren.
Weldra doet Iwan IV zijn intocht in Moscou. Duizenden
en nog eens duizenden juichen hem toe. In zijn gevolg is
broeder Silvester die een wetboek zal maken, waardoor
aan alle terreur, alle knevelarij, alle onrecht een einde
zal komen. Geen arme zal meer gekweld worden of uit
gezogen door een rijke
De Tsaar verheft zich en spreekt zo schoon over de
plannen van broeder Silvester, dat geen oog droog blijft.
Duizenden ongelukkigen is het alsof de hemel voor hen
open gaat!
De macht der Bojaren was niet te breken cn om zich
te kunnen handhaven schonk de Tsaar vele landerijen
weg aan zijn trouwe soldaten, die zijn Ryk moesten ver
dedigen tegen de Tartaren, Bojaren
4 4 4 if. 4 if.
IWAN IV begreep dat hij zijn Rijk uit moest breiden
wilde het zich staande kunnen houden. Nergens werd
het door de natuur beschermd, noch door de zee. noch
door de bergen Hy wierp de Tartaren terug tot op de
Krlm, zodat het ganse Wolgagebied ln zijn handen kwam.
Zyn strenge hand schiep orde aan de Zuidgrens waar de
Donkozakken zwierven in ongebreidelde vrijheid. Snel als
de w ind ijlden ze op hun kleine paarden over de eentonige
vlakte en begonnen, toen ze enigszins waren getemd,
voor deze Iwan Siberië te veroveren.
Voor het Westen was Iwan bang. Er kwamen zulke
vreemde geruchten uit het Westen.over wapens door
geen der Russen nog aanschouwd, maar die zo vreselijk
moesten zijn zó vreselijk dat geen mens van de vlak
te er tegen vechten kon Over verbazend knappe
mensen, die goochelen in ernst, over schepen die men
vandaar liet varen tot aan het einde van de wereld.
De oorlog die Iwan in het Westen voerde om de Baltische
zee te bereiken, verloor hy. Alle Staten op de Westgrens
spanden tegen hem samen. Daar lag de kans op ver
nietiging.
Op een dag. ten tijde van de regering van Iwan IV
kwam er een heel vreemd schip naar de mond van
de Dwina Het kwam van de Witte Zee. het was van
de grote zee gekomen, die aan het einde van de wereld
grenst.. van de zee aan welke de zuilen staan die de
w ereld schragen De mensen die erop waren hadden tolken
by zich én brieven, gericht „aan alle vorsten, koningen,
heren, aan alle rechters der aarde, aan hunne ambtenaren,
aan een ieder die enig oppergezag bekleedt in alle land
streken onder de onmetelijke hemel...." Wat waren dit
toch voor mensen en wie had hen gezonden?
Het waren Engelsen, die op weg waren naar hem die
weldra Iwan de Verschrikkelijke zou heten Spoedig na
hen kwamen de Hollanders, doch een der Engelse zeevaar
ders. een zekere Jenkinson. kon zo prachtig vertellen, dat
Iwan zich verloor in die verhalen, zoals ten onzent slechts
een kind in de verbeelding kan opgaan
Jankine, zo noemde Iwan hem. vertelde van de grote
zeeén en van de koene mensen die deze bedwongen had
den Iwan. volkomen verloren in de verhalen, zag Colum
bus naar Amerika gaanen Vasco di Gama naar Indië.
Al deze wonderverhalen over rijkdom en macht, over lan
den waar geen winter was. geen kou. waren woord voor
woord waar Het was zo licht om hem als Jankine vertelde.
Jankine werd zijn beste vriend Die ging voor hem met
een handjevol mensen de Wolga af, de Kaspische zee
over.om in Turkestan, temidden van duizenden
vijanden de Engelse vlag te planten.
Welk een man. deze Jankine! Welk een onverschrokken
heid
Duidelijk zag de Tsaar aller Russen hoe wankel zijn
positie was. Het Westen was groot en machtig, cn de
wereld was tientallen keren groter dan hy ooit had ge
droomd! Zijn Rijk moest een uitweg hebben naar zee.
zijn volk moest een aandeel hebben in de taak der
wereld. Van alle kanten rukten zijn vijanden op hem
aan. Fn de Bojaren lieten niet af hem te kwellen. Zijn
geliefde vrouw stierf. Hadden de Bojaren die vergiftigd?
Het jicht om Iwan verdween. De wreedheid die eens In
zyn jeugd als een vloeistof over hem was gekomen, keer
de plotseling terug. Alle verzet tegen hem zou aij neer
slaan met bloedig geweld. In het tegen hem opgestane
Novgorod liet hij 60.000 mensen doden. Het donkere rood
van haat kronkelde om hem: Iwan de Vreesaanjagende,
Iwan de Verschrikkelijke ontstond!
De stem van broeder Silvester klonk zelfs niet meer
achter zyn horizon. Zwaar rustte zjjn hand op het ganse
volk. Doch het kwam niet in opstand omdat het begreep
dat de Bojaren van een in wezen nobel mens een beest
hadden gemaakt. Zij waren de vijanden van het volk.
Rusland, vreselijke haat. vreselijk zondenbescf, een heel
diep heilsverlangen, grote achterdocht.
MOEILIJK, oneindig moeilyk is het geweest dit Rijk
te grondvesten. Eeuwen waren ermee gemoeid, zo
ingewikkeld was het.
Eeuwen zullen er voor nodig zijn om het ingewortelde
wantrouwen van de Rus in het algemeen, en m het byzon-
der tegenover het Westen, te doen verdwijnen.
Dit te bereiken, in ónze tyd, dat geven we gaarne toe.
is NIET eenvoudig! REIN BROUWER.
Kijkjes in de natuur...
DE wonderen zijn de wereld nog
niet uit! Een oud gezcRde, dat
wel eens een beetje afgezaagde
uitdrukking wordt, die we gedachte
loos gebruiken. Voor iemand, die
graag let op wat er in de natuur te
beleven valt, ls deze uitdrukking
echter was geen gemeenplaats My
is de letterlijke betekenis ervan
althans heel duidelijk geworden,
toen een van mijn vrienden me een
zeer zonderling diertje thuisbezorgde,
waarvan ik moest zeggen „Nee. zo n
wonderlijk exemplaar heb ik ln lanse
tijd niet gezien: Het was een Insect,
o' eigenlyk een larve van een vlinder,
een rups dus
Het is namelijk weer rupsentyd.
Einde Augustus en gedurende de
maand September, kan ik de aanvoer
van nieuwelingen weer verwachten
Zodra de worteltjes goed in 't lof
schieten, komen de eerste rupsen van
de koninginnepage te voorschijn,
prachtige gioen-oranje diertjes, die
aan de schitterende geelzwarte kapel
len het aanschijn geven Toch zijn
gedurende de hele zomer de rupsen in
allerlei soorten ook wel aanwezig, maar
het is, alsof zc dan minder In 't oog
vallen. Wordt me straks een „bont
schaapje" gebracht, een harige „beer
rups". een „ringelrups" of een partijtje
fluweelgroene dahliarupsen, dan ze?
ik: „Zo zo, zyn jullie er ook weer? Nou,
stap maar over in je flessen met bla
deren, de tafel is gedekt, ga je gang
maar. Als je me over een paar weken
dan maar een stelletje mooi glanzende
en gezonde vlinderpoppen levert".
De winter gaan we dan altyd In
met een partijtje van die poppen, be
waard in een ruime doos of een fles.
vorstvrij weggezet voor het volgende
jaar.
Maar nu dan die vreemde knaap
van vandaag. Werkelijk, zo n exem
plaar had ik van m'n leven nog niet
gezien. Hoewel. nu herinner ik me
toch wel dat ik. bladerende in een
lijvig boek over vlinders en rupsen,
dit merkwaardige type zo in 't voor
bijgaan had bekeken met de gedachte:
„Och zo n ongewoon exemplaar komt
in ons land toch niet voor, dus maar
verder bladeren."
Inderdaad, deze rups komt in Ne
derland weinig voor. hoewel hij enige
keren is gevonden in verschillende
streken van ons land.
Mijn vriend, die het diertje op me
af stuurde, had de boodschap erbij
gedaan: „Denk erom, als het wat by-
zonders is. moet het mijn naam dra
gen, hoor!" Hij had iets onthouden
van ontdekkers in de binnenlanden
van Centraal Afrika of van Nieuw-
Guinea. waar de nieuwe diersoorten
de naam krygen van die ontdekkers!
EEN beetje menselijke ijdelheid?
Jammer nu voor myn vriend, dat
de bewuste rups al lang vermeld
staat in de wetenschappelijke werken,
en wel onder de naammaar laat
ik eerst iets meer over hem vertellen,
zijn naam volgt dan wel. Ieder kent
wel een rups Langgerekte diertjes, met
een hard. glimmend kopje, een week
lichaam, dat duidelijk in leden is ver
deeld en voorzien is van een serie
korte pootjes, die bij de voortbeweging
die eigenaardige hamonika-achtice
bewegingen geven, waarvoor vele men
sen een beetje bang zyn.
Het aantal pootjes by een gewone
rups is acht maal twee. Deze poten
zijn niet alle gelijk. Vooraan, d.w z.
aan de eerste drie leden zitten er drie
paar. Dat zijn de borstpoten. Dan vol
gen 2 pootloze lichaamsringen. vervol
gens 4 ringen met 4 paar achterlijf
poten, terwijl het lichaam eindigt met
2 z g. naschuiveis.
Deze by zonder heden zullen U waar
schijnlijk matig interesseren: toch
moést ik ze vermelden, omdat de rups
van vandaag ook zo'n verzameling
voetjes heeft. By hem zien ze er ech
ter hoogsteigenaardig uit! Het eerste
paar is een echt paar rupsenpootjes,
het tweede en derde paar is lang en
Irjkt het meest op vlinderpoten. stel
je voor. een rups met lange vlinder-
poten (zie de tekening!) terwijl de
overige poten veel weg hebben van
korte paaltjes. Het vv ónderbaarlijkste
aan dit diertje is echter zyn staart
stuk! Dit staat in ruststand rechtop
en omdat er twee dunnen sprietjes uit
steken. die ook al rechtop staan, is
het net, of daar. aan het achtereind
dus. de kop zit.
Ik ben dadelyk op zoek gegaan naar
de naam van deze gast en met enige
moeite en met hulp van twee kan
ten. ben ik die op 't spoor gekomen.
Zyn naam is eikhoren, maar zijn we
tenschappelijke naam Stauropus fagi I.
vind ik veel aardiger. Die naam heb ik
me laten uitleggen door een jeugdige
student en nu blijkt, dat stauros. een
Grieks woord, betekent „rechtopstaan
de paal" en pus betekent „voet" of
„poot Nu zit ik te puzzelen. Slaan
deze woorden op de korte stokachtige
pootjes of op het vreemde omhoog-
geklapte achterstuk? Of.en dat is
een derde mogelijkheid, moeten we het
zonderlinge gebergte op de rupsenrug
zien als een serie paaltjes? Och och,
wat een vragen, wat een hoofdbrekens
om een bruin knobbelig levend takje,
dat zich van alle bemoeienis geen zier
aantrekt en midden op m'n tafel onder
het lamplicht doodkalm zit te knagen
aan zyn eikenblaadje
OOK weer zo iets raars: fagus wil
zeggen „beuk" en meneer eet
eikenblad als verse groente en
hij werd bovendien nog gevonden in
een pruimenboom!
En wat gaat er nu verder gebeuren
met deze zeldzaamheid? Wel. hy komt
by ons inwonen! HU heeft de kost vrij
en kan rekenen op een onbezorgde
ouwe dag. Dat wil zeggen, als zyn tUd
is gekomen mag hij veranderen in een
pop en deze zal ik gedurende de winter
trouw bewaren. Want ik wil beslist
weten, wat voor vlinder uit dit pheno-
meen nog eens te voorschUn zal komen.
Het wachten wordt dus op de eik
horenvlinder. Ik hoop. dat ik U dan
daarover nog eens iets kan vertellen.
S. VAN DER ZEE.
