LEIDSCH
DAGBLAD
,,De sleutel was zoek
92ste Jaargang
VRIJDAG II SEPTEMBER 1953
No. 28015
Directeur: J. W. Hcnny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.— per kwartaal; f0.47 per week
Witte Singel 1, Lelden Giro No 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Koninklijk bezoek in Amsterdam
Hoogspanning in Concertgebouw:
Schitterend regeringsdiner in Troonzaal
(Speciale I erichtgeving)
Bijna had onze Landsvrouwe gisteravond aan het einde van de tweede dag
nn liet Koninklijk bezoek aan Amsterdam op straat gestaan: de sleutel van
de deur van de speciale ingang van het Concertgebouw was zoek! Voor de
straatzijde der dichte deur reden de politicmotoren al voor. achter de deur
stonden reeds ter verwelkoming burgemeester d'Ailly, jhr. mr F. Beelacrts van
Blokland en Guillaume Landré van het Concertgebouw-oestuur. Het werd een
soort opéra comique!
„De sleutel" riep iedereen. Portiers renden af en aan. voelden in hun zak-
•n, maar de sleutel bleef zoek. tot op het moment dat H.M. uit de zwarte
mousine stapte werd de sleutel gevonden. Toen klapten de deuren open tot
verademing van de heren van het Concerlgrbouw-besluur! Gekleed in een
nrarte tule avondrobc schreed H.M. met Prins Bernhard, die in rok was
gekleed, naar binnen, waarna zij onmiddelijk op burgemeester d'Ailly toetrad,
die haar naar de plaatsen begeleidde.
Het was overigens een zeer vreemde
tertonmg in het Concertgebouw Oor
spronkelijk was het concert een volks
concert. waarbij later het Koninklijk
bezoek werd ingelast. Het gevolg was dat
een van de schoonheidsfouten in de or-
janisatic van het Koninklijk programma
un het licht trad.
De Regeringsvoorlichtingsdienst had
tamelijk van gala gesproken. Het Con-
«rteebouw hield vast aan volksconcert
Vandaar dat alle genodigden, waaronder
bet voltallige kabinet, dat met minister
Drees aan het hoofd het hun dames
eerder op de avond aan een diner ten
ptleize had aangezeten, in schitterend
nondgala waren verschenen, terwijl
mder niemand in de zaal in avondtoilet
as.
Het concert, dat om. Saint Saëns cello
concert (in a kleine terts) omvatte,
boeide de toehoorders zeer.
In de pauze liet H.M. dirigent Eduard
nn Beinum en de solist Samuel Brill
bij zich komen, alsmede Marius Flothuis.
nn wie voor het eerst een Capriccio (op.
S no 2) was uitgevoerd.
Jk vond het heel. heel mooi, voor
rover ik er verstand van heb", heeft de
Koningin tot de heer Brill gezegd
Na elf uur verliet HM. met het gevolg
bet Concertgebouw om zich per auto
ciar het Paleis te begeven, teneinde
bachten op te doen voor de derde dag
Toen H. Al. bij haar bezoek aan de
Bcatrixschool te Amsterdam, een
..heus" winkeltje, waar twee lieve
meisjes achter de toonbank stonden,
passeerde, kon zij de verleiding niet
weerstaan. ..winkeltje" te spelen
Naasl H. M. de wethouder van
Kunstzaken en Onderwijs, mr A. dc
Roos.
van dit overladen bezoek aan Amster
dam
Voordat men het Concertgebouw be
trad. was. zoals gezegd, in het Palels op
de Dam een regeringsbanket gehouden
in de Troonzaal.
Burgemeester d'Ailly vertelde ons dat
het diner zeer stijlvol was verlopen.
Achter een scherm had een strijkje van
de Marinierskapel het samenzijn met
muziek opgeluisterd.
De tafel was versierd met rode anjers,
die geschikt waren in gouden drijfkom-
men en vaasjes, hetgeen prachtig kleur
de bij het purper van de Troonzaal. Aan
het dinpr hebben aangezeten de vol
tallige Ministerraad, de Staatssecreta
rissen, de minister van Staat, mr J. R.
H van Schaik en enkele vertegenwoor
digers van het Amsterdamse Gemeente
bestuur. in totaal 60 personen.
Weerrapporten
Van heden morgen 7 uui
sis
-Jembure licht bew. nw
Grenoble
fcnéve
windstil
half bew w
4 1b 0.3
WEERBERICHT
Enkele buien
0* Bilt verwacht tol morgenavond*
>eel bewolking met vooral aanvan-
'l:Jk enkele buier. Weinig verandering
temperatuur. Matige tot krachtige
Westelijke wind. later draaiend
West tot Noord-West.
'Opgemaakt te 10 uur).
12 SEPTEMBER
Jfln op 6 09 uur: onder: 19 03 uur
«"n op 10 52 uur: onder: 19 45 uur
.«oogwater te Katwijk te 5.21 en
"l nummer bestaat uit 12 pagina's
Atoomvliegtuigen
in êên nacht rond de aarde.
Volgens de vice-president van een
dochtermaatschappij van „General Elec
tric". zullen de pogingen van zijn maat
schappij om een atoommotor voor vlieg
tuigen te construeren mogelijk met suc
ces worden bekroond.
Een met atoomkracht voortbewogen
vliegtuig zou de aarde ln één nacht
kunnen rondvliegen. Het zou voldoende
brandstof kunnen meenemen om ver
scheidene dagen achtereen, op volle
snelheid vliegend, in de lucht te kunnen
blijven
Dezer dagen heeft de Zuid-Afrikaanse
Volksraad met 70 tegen 50 stemmen
het wetsontwerp ..op aanwijzing van
aparte gerieven" bij derde lezing aan
genomen. Het ontwerp moet nu nog
door de Senaat en de gouverneur-ge
neraal worden goedgekeurd om wet te
worden
Deze wet maakt het mogelijk om
apartheid toe te passen in openbare
voertuigen en peroelen, ook indien de
gerieven voor de verschillende bevol
kingsgroepen niet gelijkwaardig zijn.
Niet alleen de spoorwegen vallen on-
dei de bepaling „openbaar voertuig",
maar ook byv bussen en vliegtuigen,
terwijl postkantoren, ziekenhuizen, za
len. bioscopen, zwembaden, sportterrei
nen etc. tot het begrip openbaar per
ceel" kunnen worden gerekend.
De wet is ingesteld om scheiding "an
diensten wettelijk mogelijk (niet ver
plicht) te maken, wanneer de betrok
ken ambtenaar, opzichter of eigenaar
dit wenselijk acht. en te verhinderen
dat gerechtshoven segrega.'.ie-m-aat-
regelen ongeldig kunnen verklaren op
grond van het feit, dat er geen voor
ziening is gemaakt voor alle rassen of
dat de voorzieningen voor de verschil
lende rassen niet van dezelfde omvang,
aard of waarde zijn.
Oostenrijk wil deelnemen
aan Vierlandenbespreking
Oostenrijk heeft de Grote Vier ver
zocht deel te mogen nemen aan een
eventuele bespreking over het sluiten
van een staatsverdrag met Oostenrijk.
.De Amerikaanse Veiligheidsraad
hegft er mede ingestemd een nieuwe
Franse poging om een einde aan de
oorlog in Indo-Ohma te maken met
een ex tra-toewijzing van 385 millioen
dollar Ie steunen, aldus berichten uit
Washington in de New Yorkse bladen
De door de raad aanbevolen gelden
zullen de Fransen in staait stellen ne
gen bataljons van Europa naar Indo-
ChJna over te brengen voor een nieuwe
veldtocht tegen de Vietmlnh, aldus
deze berichten De»? toewijzing zou bo
ven de 400 millioen dollar komen, die
dit jaar door het congTes aan Indo-
Chlna zijn toegewezen
De Franse premier. Lanlel. heeft
Donderdag besprek:neen gevoerd met
de minister van defensie. Pleven en de
minister van financiën, Faure. over de
nieuwe toewijzing door Amerika van
385 millioen dollar voor Xntto-Chma,
aldus ls uit Parijs vernomen
Voorlopige rustpauze in
West-Duitse politiek
Vermoedelijk geen nieuwe Duitse
demarche inzake de Saar
iVan onze correspondent te Bonn per telefoon)
Er staat nog niets definitiefs vast over de samenstelling van het nieuwe
West-Duitse kabinet. Alle berichten, die daarover reeds werden gepubliceerd,
werden gisteren door de partijbesturen van de CDU en de CSU (de Beierse
christelijk democraten) ats „voorbarige vermoedens" gekwalificeerd.
Men mag aannemen dat zulks inderdaad zo is. Het zou. constitutioneel ge
sproken. ook niet netjes zijn, wanneer de personeelskwestie nu reeds rijp voor
„de grote klok" was. De Bondspresident heeft het recht om. wanneer de nieuwe
Bondsdag samenkomt, waarschijnlijk op 2 October aanstaande van zich
zelf uit de nieuwe Bondskanselier voor te stellen en pas wanneer deze door een
meerderheid bevestigd is, treedt de kabinetsformatie in een concreet stadium.
Het enige dat Adenauer zelf heeft la
ten verluiden, is dat indien hij door de
Bondspresident voorgesteld en door de
Bondsdag bevestigd wordt, zijn streven
er op gericht zal zijn de oude coalitie te
continueren Namen heeft hij niet ge
noemd en dat is ook verstandig, want
anders zou hi) buiten zijn boekje zijn
gegaan. Slechts op éen naam heeft hij
zich door een samenloop van omstan
digheden echter reeds moeten vastleg
gen namelijk op die van hemzelf als mi
nister van buitenlandse zaken De frac
tievoorzitter van de CDU'CSU in de
oude Bondsdag, dr von Brentano. voelde
zich gedrongen mee te delen dat Aden
auer in het nieuwe kabinet niet meer.
behalve Bondskanslier. ook minister van
buitenlandse zaken zou zijn en daarbij
te suggereren dat hijzelf waarschijnlijk
die post zou krijgen.
Von Brentano kreeg echter prompt
de kous op de kop: even later werd of
ficieel verklaard dat Adenauer er niet
aan dacht „buitenlandse zaken" op te
geven nadat de kiezers zo duidelijk
hun vertrouwen in zün buitenlands
beleid hebben uitgesproken.
Zo weet men. tegen de regels in. al
thans wie de toekomstige minister van
buitenlandse zaken zal zijn, namelijk
Adenauer zelf. Deze vreemde affaire
duidt er niet op dat Adenauer en von
Brentano zo bijzonder goed op elkaar
zijn afgestemd.
Hetzelfde geldt voor vod Brentano's
aankondiging van een nieuw Duits ini
tiatief inzake de Saar. Uit zijn desbe
treffende woorden meende men te kun
nen opmaken dat de nieuwe Bondsre
gering veel verder zou gaan dan de oude
om terwille van de Europese eenheid dit
delicate probleem uit de wereld te hel
pen. Zelfs zover dat dit tenkoste van het
Duitse standpunt, zoals het tot nu toe
is geformuleerd, zou gaan. Met andere
woorden: Adenauer zou zich door de af
loop van de verkiezingen in Duitsland
zelf sterk genoeg voelen om de. ln ter
ritoriale zin, nog altijd Duitse Saar nu
definitief aan een harmonieuzere Frans-
Duitse co-existentie in Europees ver
band ten offei te brengen.
Met een zekere spanning heeft men te
Bonn ln de afgelopen 24 uur op nadere
aanduiding in deze hoogst interessante
richting gewacht. Zij is echter uitgeble
ven.
wens vader van gedachte
Bij Von Brentano. de meest vooraan
staande Duitse „staatsburger." schijnt
de wens een beetje te veel de vader van
de gedachte te zijn geweest, ook indien
aai, wat hij gezegd heeft, op de een of
andere manier op Adenauer zelf terug
gaat, hetgeen men wellicht mag aanne-
In gezaghebbende kringen werd gis
teren verklaard dat niets van nieuwe
Duitse demarches inzake de Saar be
kend is. Het ziet er naar uit dat men
minstens een maand zal moeten wach
ten voordat men te weten komt wat hier
gaande is
Adenauer neemt bovendien een korte
na-vacantie op de Bühlerhöhe bij Ba
den Baden. Ook dat zal allerlei Bonner
soeculaties tot een minimum beperken.
Pas wanneer hij terug ls. weet men ook
of de Sovjets de uitnodiging naar Luga
no aangenomen hebben of niet.
Voorlopig is er dus een rustpauze in
de West-Duitse politiek.
Het Congres der Britse
vakbeweging
..Grote vlccsafslag" staat er o a. te
lezen op de borden, welke deze Pa-
rijse slager voor zijn winkel hing. J
Deze afslag van het vlees is voor
de Fransen de eerste - in hun por-
temonnaie - voelbare maatregi I van communistische voorstellen
de regering Lanicl. op weg naar de ionden geen weerklank.*
versobering. Op het congres van het Britse Ver-
De prijzen, die op de borden zi/n >'nd ,va" vakverenigingen. deTUC.
De-llvla* on hpr ailanri r\„—a.
aangegeven soort vlees.
Uitzoeken dus maar
stuur goedgekeurd, waarin werd ver
klaard. dat vergroting van het han
delsverkeer tussen Oost en West zou
moeten wachten op vermindering van
de internationale spanningen Een
motie van de onder communistischs
leiding staande vakvereniging van ar-
metaalgieterijen. waariq
de bezettingstroepen
in oostenrijk.
Engeland. Frankrijk en de V5 zul- Ibeiders I9HR
len spreken over vermindering der be- werd gevraagd om stappen ten einde te
zettingsftrijdfkpachten in Oostenrijk, komen tot onbeperkte wereldhandel,
aldus Is vernemen in kringen, die in j ook de Sovjet-Unie. China en Oost-
nauw contact staan met de Franse re- Europese landen omvattend, werd ver-
gering i worpen.
Engeland heeft zijn troepen reeds Hevwood. een bestuurslid dat het
a ar zen! ijk verminderd Frankrijk be- verslag inleidde, verklaarde dat ln »en
studeert de kwestie: het bezet belang- communistisch vlugschrift was gezegd
rUke strategische gebieden in Tyrol „Meer handel tussen Oost en West be-
In bevoegde kringen in Oostenrijk j tekent meer en goedkoper voedsel" voor
wordt bevestigd, dat de Sovjet-Russi- de Britten Hevwood voegde hier echter
sehe autoriteiten inderdaad troepen en I aan toe. dat Russische tarwe een van
materieel uit hun bezettingszone ln i de producten, die het meest uit Rus-
Oostenrijk terugtrekken I land ln Engeland worden ingevoerd
Sedert 8 September zouden iedere dag verleden jaar 50 procent duurder
twee treinen met personeel en mate
rieel vooral tanks en artillerie ui'
Sovjet-Russische oefenkamp te Wol-
lersheim (Neder-Oostenrljk) zijn ver
trokken
President Svngman Rhee van Zuid-
Korea heeft bepaald dat alle Zuid-
Koreaanse Jeugdorganisaties moeten
worden opgenomen in een „nationale
garde" De leden van de nationale
garde kunnen van 17 tot 37 jaar eud
zijn Zij vormen een reserve voor het
leger. waarop in tijd van nood een be
roep moet kunnen worden gedaan
De president deelde nog mede de
ontbinding der bestaande jeugdorgani
saties te hebben gelast, omdat deze el
kander onderling bestreden, zulks ten
nadele van 's lands belang.
Nieuwe aardbeving op Cyprus
De ergs»-? aardbeving sinds mensenheugenis heeft zich gisteren op Cyprus
voorgedaan. Volgens de eerste berichten zün minstens 40 mensen omgekomen en
twee dorpen volkomen verwoest, waardoor 1500 mensen dakloos zijn geworden.
In acht seconden werden in 135 dorpen in het Westen van het eiland woningen
vernield. Volgens een officiële bekendmaking wordt het aantal ernstig gewon
den op 100 geschat en het aantal gewonden op een veelvoud er van.
i Cyprus, werden zwaar
Ergste sedert mensenheugenis
Het Engelse vliegdekschip ..Theseus"
de torpedobootjager ..Saintes" en een
landingsschip voor tanks zijn uit Piraeus
naar Paphos vertrokken om hulp te
bieden. In Paphos is bijna geen huis
onbeschadigd. De hoofdweg tussen Ni
cosia, de hoofdstad van Cyprus, en
Paphos is door grote rotsblokken ver
sperd. Vrachtwagens met brood zijn
naar het rampgebied gezonden.
In Stroumbi zijn 500 gebouwen, waar
onder de kerk. in ruïnes veranderd Van
de 700 inwoners hebben er 13 de dood
gevonden.
Drie dorpen in het district Paphos—
Stroumbi. Kidassi en Ayis Nikolaos,
werden nagenoeg geheel verwoest.
Ook Limassol en dorpen ln de omtrek.
Bij Provincetown in Massachusetts
(VS.) liep dc Panamese vrachtboot
..Evgenio" aan de grond. De kust-\
wacht kwam direct in actie en gooi-
dc een lijn uil. waarlangs de be
manning van liet schip naar de vei
lige kust kon komen.
Het reddingswerk in volle gang.
Het officiële Oost-Duitse blad „Tag-
liche Rundschau" laat doorschemeren,
dat de Sovjets tot vierlandenbespre-
fc.ngen over de kwestie-DuJtsland wen
den te komen
Met nadruk wondt evenwel verklaard,
dat ae recente Ejndodag-verkiezincen
in West-Duitsland zeen voorbeeld kun
nen zün voor verkiezingen in geheel
Duitsland Met behulp van Oost-Du.is
land moesten ln het gehele land zulke
omstond g heden worden geschapen,
.cat dc democratische partijen en or
ganisaties vrij en ongeh'nderd. Just
zoals bü ons. kunnen werken en de
fascisten en de oorlogsstokers uit bet
politieke leven worden geweerd", aldus
de „Tlgliche Rundschau"
republikeinse partij
opgericht in zuid-afrika.
Op een bijeenkomst van republikei
nen uit alle delen van de Unie van
Zuid-Afrika. die Donderdag te Bloem
fontein Is gehouden, is besloten tot net
vormen van een republikeinse partü.
die een campagne zal voeren voor het
oprichten van een republiek in Zuld-
Afrika buiten het Britse Gemenebest
Een vroegere leider van de Ossewa
Grand wag. Smith, werd tot voorzitter
van de nieuwe partij gekozen.
in het Zuiden v
beschadigd
De aardbevingen volgen op een plot
seling dalen van de temperatuur en een
zware regenstorm na de warmste zomer
in 25 jaar
De schade wordt officieel geraamd op
enige millioenen guldens De inwoners in
het getroffen gebied hebben hun huizen
verlaten en kamperen in parken en tui
nen, uit angst voor nieuwe schokken en
vernielingen.
de toestand in perzie.
Hervatting van olie-besprekingen?
Sinds Woensdagmiddag zün in Tehe
ran 72 communisten gearresteerd
Berichten, als zou Mossadeq in hon
gerstaking zijn. werden als leugens be
stempeld Een der avondbladen te Te
heran meldde Donderdag, dat het on
derzoek inzake Mossadeq thans door
een militair hof is overgenomen na
dat functionarissen van de militaire
gouverneur hun ondervraging van de
ex-premier hadden beëindigd
De Perzische regering heeft Hoessein
Makki benoemd tot lid van de opperste
Ol.eraad van Perzië Makki was he;
hoofd van de nvssie. d:e in 1951 de in
stallatie van de Anglo-Iraanse ol e-
maatschappü overnam
In d'piomatieke kringen te Londen
verwacht men dat nieuwe onderhan
delingen om het drie Jaar oude B-its-
Perzische oliegeschi! op te lassen, bin
nenkort zullen beginnen door midcel
van de .goede diensten" der VS
Engeland heeft de VS medegedeeld,
dat zün uitgangspunt het Brits-Amerl-
kaanse plan zal zün. dat In Februari
j! aan Teheran Is voorgeteld maar
door ex-premier Mossadeq was ver
worpen
Officierskorps daarentegen
Frans-sprekend.
Volgens statistische gegevens werden
ln België in 1952 63 50ö Vlaams sp-e-
kende 24 500 Frans sprekende en 268
Duits sprekende dienstplichtigen onder
dan Canadese en 40 procent duurder
dan Amerikaanse tarwe".
Voorts zijn Donderdag bij de ver
kiezingen voor de algemene raad, het
orgaan dat het beleid van de TUC.
bepaalt, geen communistische candida-
ten gekozen.
Ook is Donderdag een einde gekomen
aan de bitterste controverse sedert ja
ren. Vier vnkverenigingsleiders. o. w.
Sir Lincoln Evans, voormalig leider van
de vakvereniging van arbeiders in de
metaalindustrie, waren heftig aange
vallen, omdat zü functies hadden aan
vaard in de door de conservatieve rege
ring ingestelde raad van toezicht op de
gedenationaliseerde ijzer en staalin
dustrie Een voorstel van hun teen
standers. volgens hetwelk leden van de
algemene raad van de TUC. dienen af
te treden, als zü dergelijke functies
aanvaarden, werd bü stemming verwor
pen.
Een andere overwinning behaalden
de vakbondsleiders bij de kwestie van
matiging van looneisen. Het congres
verwierp een resolutie van de onder
communsitische leiding staande vak
vereniging van electro-techniri,
waarin beëindiging werd geëist van de
matigingspolitiek van de T.U.C„ in
dertijd aanvaard om te helpen inflatie
in Groot-Brittannië te voorkomen.
Dr John Blake. een rubberchemicus,
heeft ui het jaarcongres van het Ame
rikaanse Chemische Genootschap voor
speld, dat er in de toekomst autoban
den zullen worden vervaardigd, die een
even lange levensduur hebben als auto
mobielen Volgens dr Blake zal het niet
lang meer duren, dat automobilisten hun
banden niet meer behoeven te vernieu
wen. Hü voorspelde ook. dat er auto
banden zullen worden vervaardigd in
kleuren, die harmoniëren met die van
de auto. Deze gekleurde banden zullen
even sterk zün als de bestaande zwarte
banden.
stakingen in italië.
Het christelük-democratische vak
verbond in Italië heeft Donderdag
avond besloten zün leden in alle in
dustrieën volgende week voor 24 uur
ln staking te laten gaan, als eerste
maatregel van een grote aanval op de
werkgevers
Verwacht wordt, dat de door com
munis.'en celede arbeidofederatie z.ch
bu het chns:e!iik-democrausche ver-
bord zal aansluiten, om te pesen rile
fabrieken in het land stil te leggen
Het chris te lok-democratische Vakver
bond heeft dit besluit genomen, nadat
het reeds eer. maand met de we-kze-
vers over Isonsverhog.ngen heeft cn-
dt rhandeid
de wapenen geroepen In genoemd jaar
waren er slechts 887 officieren met het
Nederlands als voertaal tegenover 3875
officieren met he: Frans als eerste laai.
De .Nieuwe Gids" tekent hierbü aan,
dat de Vlamingen zich weinig aange
trokken voelen tot de officierrioopbaan
Het officierencorps in Belgie Ls in
hoofdzaak Frans, de geest van het le
cer ls Frans en de Vlamingen voelen
e- zich niet op hun plaats Het D.ad
vraagt zich echter af, hoe het leger
werkelijk een Belgisch leger kan zitn
indien drie-vierde gedeelte van de sol
daten er zich als vreemden gevoelt.
