GRATIE
VERTROUWEN
AANHANKELIJKHEID
„Wie ben ik,
'dat ik dit doen mag?"
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCIl DAGBLAD - ZATERDAG 5SEPTEMBER 1953 - Pagina 1
EN VERDIEPTEN
VIJE ERNSTIGE JAREN RECHTVAARDIGDEN
„Sedert eergisteren ben ik geroepen tot een taak, die zo
zwaar is, dat niemand die zich daarin ook maar een ogenblik
heeft ingedacht, haar zou begeren, maar ook zó mooi, dat ik
alleen maar zeggen kan: „Wie ben ik, dat ik dit doen mag?"
Morgen is het vijf jaar geleden, dat Koningin Juliana na
haar troonsaanvaardmg en twee dagen later haar inhuldi
ging in de Nieuwe Kerk te Amsterdam deze woorden sprak.
Niet alleen door de enkele honderden, die deze inhuldigings
plechtigheid bijwoonden, ook door milhoenen Nederlanders
binnen de landsgrenzen, door onze landsgenoten in overzeese
gebiedsdelen en volksgenoten in alle werelddelen deze ont
roerende woorden gehoord. Die woorden deden meer dan
gebiedsdelen en volksgenoten in alle werelddelen werden
deze ontroerende woorden gehoord. Die woorden deden meer
dan weerklinken.
Zij gaven een verzekering, door hun inhoud en
dat de Koninklijke waardigheid en taak, die het overgrote
deel van het Nederlandse volk nooit in andere handen gekend
had dan die van de Moeder des Volks. Wilhelmina, ook veilig
zouden zijn in de handen, v/aarin zij toen kwamen te rusten.
Vijf jaar geleden is dat thans, en die jaren hebben ten
volle bewezen hoezeer het eerste toen volkomen gevestigde
vertrouwen gerechtvaardigd is geweest. Vijf ernstige jaren in
de geschiedenis van volk, land en wereld accentueerden de
rechtvaardigheid van dit vertrouwen, en verdiepten de aan
hankelijkheid aan deze Vorstin, de waardering voor de een-
voud van haar wezen, de oprechte dank voor de waarachtig
heid van haar leven, en het overtuigde medeleven met de
kracht van haar geloof.
Foto Willy Schurman. N F K.
WEER VESTIGDEN VIJF JAREN EEN ALGEMENE LIEFDE
Vijf jaren heeft Juliana thans de Koninklijke waardigheid
gedragen. Het zijn vijf zeer ernstige jaren geweest, zowel voor
ons volk als voor de wereld
Door de vijf zwartste jaren van onze jongste historie, de
bezettingsjaren, heeft Wilhelmina de grootste liefde en aanhan
kelijkheid van haar volk verworven als kroon op een halve eeuw
voorbeeldige plichtsbetrachting. Juliana heeft zich daarentegen
in de eerste vijf jaren van haar bewind de aanhankelijkheid
weten te verwerven, die zij thans geniet, een aanhgnkelijkheid
die gestaafd werd door de beproevingen, waaraan ons volk en
de wereld in de jongste vijf jaren bloot werd gesteld.
Het schijnt nu eenmaal zo te zijn, dat men in de nood zijn
vrienden leert kennen. Juliana heeft als Koningin het „voorrecht"
gehad, in de aanvang van haar bewind een periode te beleven,
die ons volk door bittere ernst bewust deed worden van de
waarden der banden, die het aan Oranje bond, en bewust
bovenal van de hoogstaande menselijkheid van de „nieuwe"
Koningin.
Juliana ving haar bewind aan in een
donkere periode. Reeds waren, toen zij
'n 1948 na een tweemalig regentschap
de Koninklijke waardigheid aanvaard-
ce. vele verwachtingen van de na-oor-
lozse menselijke samenleving de bodem
ingeslagen Zowel nationaal als inter
nationaal bleef het herstel ten achter
0' wat was gehoopt, zowel binnen als
buiten de grenzen werden tegen de
verwachting in de wapenen weer ge
bruikt als materialistisch argument in
het beslechten van ideologische strijd
vragen. "Tsjechoslowaknc" was al
echter de rug. als een wekker voor de
vrije wereld om niet tezeer op te gaan
ui idealistische wensdromen. In Indo
nesië hadden reeds tweemaal de wape
nen gesproken ondanks de Nederlandse
ii om de toezeggingen van Koningin
Wilhelmina in haar opzienbarende
6 December-rede vorm te geven.
Desondanks beheerste nog een be
trekkelijke rust de eerste periode van
het bewind van Koningin Juliana. Met
"ins Bernhard bezocht zij de ver
killende provincies, en op sober-
'i'bundlge wijze werd het koperen
huwelijksfeest van het Koningspaar m
Juli 1949 gevierd.
Maar reeds toen sluimerden de pio-
blemen, die een stempel zouden druk
ten op het eerste halve decennium van
Juliana's Koningschap.
Een zwaarwegende
handtekening
De na-oorlogse ontwikkeling in ons
land is in hoge mate bepaald door het
moeizame streven naar een nieuwe
verhouding tussen Nederland en Indo
nesië. Het wel zeer teleurstellende ver
loop van dit streven vond een voor
lopige afsluiting tudens de regering
van de thans jubilerende vorstin. In
September 1949. toen maandenlange
moeizame besprekingen ten lange leste
afgesloten werden, kwam de Ronde
Tafel Conferentie in Den Haag bijeen.
Na een voor alle partijen onbevredi
gend slot dezer conferentie zette
Koningin Juliana op 27 December
1949 in de Buigcrzaal van het Amster
damse Paleis haar handtekening onder
de acte der souvereiniteitsoverdracht.
Door die handtekening werd Indo
nesië geboren als federale staat, door
die handtekening verloor het Konink
rijk der Nederlanden negentig van
zijn honderdmillioen inwoners. Grote
delen van ons volk zagen die onder
tekening als de zwartste bladzijde uit
onze vaderlandse geschiedenis, andere
volks- en rijksgenoten juichten haar
toe als blijk van Nederlands wil. recht
vaardigheid te betrachten en de vrij
heid te dienen
In dit uur der ondertekening vond
Juliana het woord dat uit het hart
gegrepen was van voor- en tegenstan
ders.
„Niet langer staan wij gedeeltelijk
tegenover elkander. Wij zijn nu
naast elkaar gaan staan, hoezeer ook
geschonden en gescheurd en vol van
de littekens van wrok en spijt". ..Op
dit ogenblik rn op deze plaats wil ik
uitdrukkelijk constateren, dat in
Nederland iedereccn met het begin
sel van de overdracht der souverei-
niteit instemt". ..Het is een voor
recht. deze daad te verrichten, tegen
over de geschiedenis, of beter gezegd
voor het aangezicht Gods. Die weet
waarom dit samengaan in vrijheid
niet eerder en ook niet later werd
bereikt, cn Die het falen kent der
generaties, maar Die ook riet. of wij
kunnen dienen in hel Plan voor de
gang der mensheid. Moge dit thans
zo zyn."
Benelux een voorbeeld
Nimmer heeft een Koninklijke hand
tekening voor ons volk zo zwaar ge
wogen als deze. of het moest zgn de
erkenning van de Belgische afscheiding
in de negentiende eeuw. Deze hand
tekening betekende in hoge mate de
durf van Nederland, om een spiong
in het duister te wagen. Slechts vele
decennia later zal het mogelijk zgn een
oordcel te vellen over de vraag, of die
sprong gerechtvaardigd was en of ons
volk de overzijde van het gevaarlijke
water ..gehaald" heeft Laat ons hopen,
dat mettertijd, hoezeer de tekenen \an
de dag ook het tegendeel doen vrezen
dezelfde ontwikkeling tussen ons land
en Indonesië vorm zal krygen ais
thans de ontwikkeling tussen ons land
en Belgie. meer dan hondeid Jaar ge
leden mede met wapengeweld uiteen
gerukt. de ontwikkeling naar een
moeizaam groeiende Beneiux.
Het is niet mogelijk, de gehele vijf-
Jarige periode van Koningin Juliana's
bewind van stap tot stap te volgen in
dit bestek. Alleen deze kwestie ver
diende een extra accent, omdat zg be
palend is geweest voor het Nederland
van heden ten dage cn in verre toe
komst
De zeer ernstige tijd voor ons land.
die de liefde voor het Koningshuis cn
in het byzonder voor de jonge Konin
gin verdiepte doordat een steeds ster-
der groeiend samenhorigheidsgevoel
uit de moeilijkheden voortvloeide, be
gon eigenlijk in de dagen, dat de
handtekening onder de RTC-accoor-
den geplaatst werd. Niet ten dele als
zcvole daai van. maar toch in dezelfde
omstandigheden opgroeiend als die.
welke het Rijk waar de zon nimmer
onderging hebben teruggebracht tot de
„lage landen" en een eveneens naar
iryheid en onafhankelijkheid streven
de „bezitting" in de nieuwe wereld.
Teleurstelling en een
lawine van rampen
Nationaal volgden er als een lawine
de teleurstelling over het niet ver
wezenlijken van de verwachting, dat
een betere verhouding met de voor
malige Rijksgenoten in de ..gordel
van smaragd" zou ontstaan, de in
terne Indonesische revoluties cn
hervormingen die een einde maak
ten aan de idee der zelfbeschikking
der minderheden, de ombouw van
de Indonesische federatie tot con-
heidsstaat. de tragiek van Ambon
waar thans nog niet alleen de Am-
bonnezen maar ook ons land de
wrange vruchten van plukken.
Klein, onbelangrijk waren echter
deze zaken vergeleken bji het een-
flirt. dat zich in Juni 1950 als ren
lawine over de wereld stortte. In het
verre, onbekende Korea ontbrandde
de „koude oorlog" tot een wapen-
treffen op kookpunt. Na bliksem-
operaties over en weer werd een
stationnaire toestand bereikt, die
eerst onlangs „erkenning" vond in
een wapenstilstand. Nederland of
ferde vele zonen in die teleurstellen
de en bovenal van beide zijden ge
zien zinloze strijd. En hoewel de
wapenen nu rusten, heeft het con
flict de wereld gestort in een nieuwe
bewapeningswedloop voor de voor
ziening van mogelijke nieuwe fron
ten
Onder deze omstandigheden, die een
zware druk legden op ons land zoals
op andere landen, de eerste kracht
uitoefenend toen wij dachten de be
proevingen van de tweede wereldoor
log te boven te komen, als „gewoon"
geaccepteerd toen zij eenmaal gemeen
goed geworden waren, trof ons land de
watersnood van Februari j.l.
Het medeleven van het Koninklijk
gezin in die ernstige dagen staat boven
iedere vergelijking. Koningin Juliana.
Prins Bernhard die een verblijf In
Amerika afbrak. Prinses Wilhelmina
en de kinderen van ons Koningspaar
vertoefden weken lang dag aan dag
onder de getroffenen, in de noodge-
bieden en de evauatiecentra. Rusteloos,
zonder vertoon, aangrijpend eenvoudig
cn menselijk hebben zij allen in die
dagen getoond, niet heersers over doch
eerste burgers onder ons volk te zijn.
Zo heeft rampspoed ons volk en de
wereld getroffen in de vijf jaren, dat
Juliana Koningin was Engeland hoopt
op een glonerijke periode, nu een
nieuwe Koningin de leidsvrouwe van
deze grote natie zijn zal. Nederland,
wars van te idealistische verwachtin-
gen, verheugt zich in het feit. dat Juist
deze vijf heel ernstige jaren Juliana,
een vrouw met een rijk hart. een ge
zegende ziel cn een harmonisch intel
lect. ons volk geleid heeft en de loop
van zyn ontwikkeling heeft bepaald.
WOORD VAN BEZINNING
Vóór mij ligt een foto-album over de vijftig regerings
jaren van Koningin Wilhelmina. De platen vormen een
boeiende geschiedenis van Haar leven en werk als Vor
stin en tevens brengen zy de Nederlandse en Europc.se sfeer,
in de jaren 1898—1948, zeer dichtbij.
Hoezeer het „aangezicht" van ons land en van de wereld
in die periode is veranderd, kun je niet zondei ontroe-
rin? ontdekken door de foto's van de zeer jeugdige Ko
ningin Wilhelmina te vergelijken met die uit de laatste
jaren van Haai; regering. De diepgaande wijzigingen in de
geschiedenis, de maatschappij, de cultuur van vijftig jaren
heeft Zy met on vei liauwde belangstelling en een bijzondere
toewijding doorleefd Zo is deze Vorstin niet slechts een
symbool van een halve eeuw geschiedenis geworden, niet
i.echts de beheersende figuur, in de generaties vóór, tijdens
en na twee wereldoorlogen, bekend en geëerd tot ver over
onze grenzen
Blader het album van Haar leven door. Bezie met aan
dacht én bescheidenheid Haar gelaatstrekken, in de loop
van vijftig jaren: Koningin Wilhelmina is de personificatie
van onze historie, sinds het einde van de vorige eeuw!
Met een onvermoeide bereidwilligheid, die ieder verba
zing en respect afdwong, heeft zij zich gegeven aan de hoge
taak, zo treffend vermeld in Haar proclamatie van 31
Augustus 1893 „te regeren zoals van een Vorstin uit het
Hus van Oranje wordt verwacht".
WIE zou onder een dergelijke opdracht niet bezwe
ken zyn?
Vooral, toen deze zwaarder werd dan de meest
vooruitziende geest ooit had kunnen vermoeden
Koningin Wilhelmina hield stand En op welke indruk
wekkende wijze! Het is opvallend, dat blijkens de vele foto's,
uit verschillende jaren en onder zeer wisselende omstan
digheden. Haar gehele wezen het kenmerk van GRATIE
heeft behouden.
De zwierige, bijna pompeuse kleed ij en de levensgewoon
ten. uit het begin van deze eeuw, zijn een vanzelfsprekende
omlysting van Haar innemende verschyning en Haar waar
lijk Koninklijk optreden, reeds op jeugdige leeftijd.
Niet minder indrukwekkend zijn echter de foto's van Haar
terugkeer in het geteisterde Vaderland De sporen van het
leed, dat o\er ons volk en over de gehele wereld kwam,
staan duidelijk op Haar gelaat gegrift Toch ls de stralende
lach niet geheel uitgewist. Deze is verdiept, innerlijker cn
daardoor zelfs krachtiger geworden.
Deze oovallende GRATIE, deze kenmerkende waardig
heid zonder de minste strakheid of verstijving, heeft Ko
ningin Wilhelmina ongeschonden mogen bewaren.
GRATIE betekent: gunst, geschenk, genade.
De hoogste afkomst en de meest nauwgezette opvoe
ding kunnen het bezit van deze uitzonderlijke gave
niet verzekeren. GRATIE, vors tel yk optreden, van hoogge
plaatste personen maar evengoed van mensen, die onopval
lend hun weg gaan. heelt een geestelijke achtergrond Het
leven, in alle tyden maar zeker in de twintigste eeuw, vraagt
geloof.
Geloof in eigen aangeboren gaven, steun van betrouw-
baie raadgevers, de verering en waardering van de naaste
omgeving, de trouw en de liefde van een geheel volk. zyn
ook voor een Koningin niet toereikend. Slechts het
geloof in de God, die door de profeten en de apostelen van
de Bybel wordt verkondigd, de God, die in Jezus Christus
volledig zichtbaar is geworden, is waard gelóófd te worden.
Talloze gaven heeft Hij voor ons gereed liggen Eén van
de voornaamsten is: gunst, genade, gratie Afstammelingen
uit roemrijke geslachten, maar ook vergeten mensen, zonder
aardse glorie of gratie, mogen vrijmoedig komen en dit
geschenk van God aanvaarden.
VINDT U dit laatste vernederend?
Zie nog eens de geschiedenis-in-beeld van de vijftig
jarige regering van Koningin Wilhelmina! Haar
GRATIE, in ae zin van verhevenheid en gunstbetoon, in de
vele vormen van echt menselijk en echt Koninklijk méé
leven herinner U de oorlogsjaren, denk aan de storm
ramp slechts enkele maanden geleden! wortelt in de
v__
P L SCHOONHEIM
Predikant voor het Byzonder Kerkewerk
van de Hcivormde Gemeente te Leiden
Hoge Rijndijk 14a.
Een groei naar het licht
Tegen de omstandigheden in groeide
in diezelfde tijd een diepe aanhanke
lijkheid voor Koningin Juliana Toen
zij op 4 September 1948 haar moeilijke
taak aanvaardde, bestond er wel ver
trouwen dat zy die zou kunnen vol
voeren. maar niet de zekerheid dat zij
dit zou kunnen doen op het niveau
waarop Koningin Wilhelmina haar
Koningin Juliana^ in het staatsiegewaad
woarin zij op 6 September 1948
ingehuldigd werd.
taak opvatte. Reeds uit de eerste toe
spraken, die Juliana als Koningin
hield, bleek haar bewuste besef, hoe
hoog zl) haar taak had op te vatten.
De woorden „Wie ben ik dat ik dit
doen mag" en de woorden daarna,
waarmede zy haar Moeder als eerste
regeringsdaad benoemde tot Ridder in
de Militaire Willemsorde, vestigde het
vertrouwen in ons volk. dat de taak.
die een halve eeuw in zo goede handen
rustte, in even zogoede handen was
overgegaan.
En een antwoord
Koningin Juliana bevestigde die in
druk door haar bezoeken, in gezelschap
van Prins Bernhard. aan de diverse
provincies, door haar hartveroverende
bezoeken aan Frankrijk in Mei 1950.'
Engeland in November van dat jaar.
Luxemburg in Juni 1951, de Nieuwe
Wereld in de lente van het daarop
volgende jaar. aan Denemarken en
Noorwegen een paar maanden na de
nationale ramp. Zij toonde zich een
draagster van zovele Nederlandse
idealen door tot tweemaal toe in een
persoonlijk niet door ministers ge
waarborgd adres de hoogste gezags
drager van de Verenigde Staten van
Amerika aandacht te vragen voor het
vluchtelingenvraagstuk. Onder haar
bewind kreeg de Europese economische
samenwerking vorm, nam Nederland
deel aan de NATO. aan de Europese
Defensiegemeenschap, aan de Kolen-
en Staalgemeenschap Steeds weer
toonde Koningin Juliana besef voor
de noden en eisen van de tyd. Waar
zy sociaal en maatschappelijk behulp
zaam kon zijn. aarzelde zy nooit. Waar
zij internationaal een „steentje" bij
kon dragen tot een betcie verhouding
zonder daarmede in strijd te komen
met de strikte eisen van het constitu
tioneel Koningschap, greep zy die
kans tot verrijking van anderen met
de vruchten van een eigen hoogge
stemd idealisme en harmonisch ge
vormd intellect aan. Over de wereld
delen heen hebben Haai woorden
geklonken, in Kopenhagen nog dit
jaar tot de studenten gesproken: .Bin
nen een kwart eeuw moeten wt) in
Europa leven in hetzelfde huis of
ondergaan in dezelfde ruine..
Zoals de moeilijkheden van deze
jaren dc aanhankelijkheid van ons
volk voor Vorstenhuis, Koninklijk
Gezin en Koningin hebben gesterkt,
zoals zij Koningin Juliana ten volle
benutte mogelijkheden hebben ge
boden om een zeer moeilijke taak in
overeenstemming met haar wezen
te volvoeren, zo hebben deze jaren
ook éen antwoord gegeven op dc
vraag, door Koningin Juliana ge
steld. wie Zü is dat Zij haar grote
taak vervullen mag: Zij is de leids
vrouwe, die wy zozeer behoeven.
