LEIDSCH
DAGBLAD
Westelijke mogendheden richten
nieuwe uitnodiging tot Moskou
Ui*
IWEERBERICHT
STEMPELS
^Al
92ste Jaargang
DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1953
No. 28008
Directeur: J. W. Honny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.— per kwartaal: f 0.47 per week
Witte Singel 1. Lelden - Giro No. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Ter bespreking van Duitse en
Oostenrijkse kwesties
„Grote Vier" op lö October te Lugano
bÜ
een
De Westelijke mogendheden hebben gisteren een nieuwe uitno
diging. de tweede in zeven weken tijds, aan de Sovjet-Unie doen
toekomen ter bijwoning van een conferentie van ministers van buiten
landse zaken over Duitsland en Oostenrijk.
Zij stellen voor dat de „grofe vier" te Lugano in Zwitserland ver
gaderen en wel op 15 October, dezelfde dag als de Verenigde Naties
hebben voorgesteld voor de politieke conferentie over Korea.
De eerste poging van het Westen om Rusland aan de conferentie-
tafel te brengen, is op 15 Juli gedaan, na besprekingen van de Weste
lijke Grote Drie te Washington.
De nieuwe uitnodiging is vervat in gelijkluidende nota's, die
Woensdag door de ambassadeurs van Frankrijk, Engeland en Amerika
Ie Moskou op het Russische ministerie van buitenlandse zaken zijn
afgegeven.
De Westelijke nota's houden een ant-
roord in op twee Russische nota's van
4 en 15 Augustus.
In de eerste nota zet de Sovjet-Unie,
dit dc ministers van buitenlandse zaken
het gehele Duitse probleem, en niet al-
hen het houden van verkiezingen, dien
oen te bespreken.
Pekmg-China zou die bespreking
moeten bijwonen om mede van gedach
ten te wisselen over het verminderen
Tan de spanning in de wereld.
In de tweede nota stelde dc Sovjet
unie een Duitse vredesconferentie bin
nen zes maanden voor. alsmede instel-
hn: van een voorlopige regering voor
geheel Duitsland, die zou moeten be-
itaan uit Oost- en West-Duitse par
lementsleden.
In hun nota van heden stemmen de
Westelijke Geallieerden in met be
sprekingen over andere Duitse proble
men. maar zeggen, dat de ministers
rich eerst dienen te bepalen lot de
kwestie der verkiezingen en de status
van de regering voor geheel Duitsland,
daar dit als de sleutel tot oplossing
van de Duitse kwestie wordt be
schouwd.
I Zij maken bezwaar tegen deelneming
van Peking-China en wijzen er op.
dat de regering van Peking op de
polilicke conferentie over Korea ver
tegenwoordigd zal zijn.
I De drie Westelijke regeringen zeggen,
dat een oplossing van de Duitse en
Oostenrijkse problemen „naar verwach-
I'je: de weg zal vrumaken naar een
[ruchtbare bespreking van andere bc-
llmcrijke aangelegenheden".
Dat zou „werkelijke voortgang" op de
I vcg naar vrede zijn.
1 De drie landen waren niet van plan
I cpmeuw in te gaan op de Russische
I ntiek op de politiek van het Westen.
I :-:ch om de steriele diplomatieke nota-
Irssehng voort te zetten, „die slechts
it aak van de vrede kan schaden".
Hel Westen heeft voorts de concessie
gedaan, dat het niet langer vasthoudt
aan de cis. dal een commissie eerst
onderzoekt, of de omstandigheden in
I Oosl-Duitsland geschikt zün voor het
houden van vrüe verkiezingen.
J De Verenigde Naties hebben indertijd
I:eeds een commissie van onderzoek be-
Iwmd, bestaande uit IJsland. N'edcr-
land. Brazilië en Pakistan. Moskou
treft de commissie niet in Oost-Duits-
hr.d willen toelaten, aanvoerend, dat zij
I beledigend voor het Duitse volk was.
1 Deze concessie betekent nog niet, zo
zei men in gezaghebbende kringen te
Londen, dat de Geallieerden niet zullen
eisen, dat het vrij zijn van de verkie
zingen afdoende wordt gewaarborgd.
De tijd van overhandiging van deze
laatste Geallieerde nota Is zodanig ge
kozen. aldus Reuter, dat zü een zo groot
mogelijke invloed op de verkiezings
campagne in West-Duitsland heeft. Het
Westen hoopt, dat de nieuwe uitnodi
ging Adenauers kansen zal vergroten en
tevens, dat Moskou niet meer zal kun
nen antwoorden voor a s. Zondag, de dag
waarop de verkiezingen worden gehou
den.
DE EERSTE REACTIES
e voorzitter van de West-Duitse
socialisten. Ollenhauer, heeft zijn vol
doening uitgesproken over de inhoud en
de beleefde toon van de jongste Weste
lijke uitnodiging aan de Sovjet-Unie.
Naar te Parijs vernomen wordt, heeft
dr Adenauer er bU het opstellen van de
nota op aangedrongen, dat de moge
lijkheid van bespreking van andere
onderwerpen dan Duitsland zou worden
uitgesloten. De Geallieerden wilden daar
evenwel niet van weten.
In een verkiezingsrede te Hagen in het
Ruhrgebicd heeft kanselier Adenauer
verklaard, dat aanvaarding van het
Westelijke voorstel door de Russen de
weg zou openen voor een hereniging in
vrijheid van Oost- en West-Duitsland.
Ook te Wenen heeft men met voldoe
ning kennis genomen van de nota. Voor
al de verzoenende toon is opgevallen.
Een woordvoerder van het Franse
ministerie van buitenlandse zaken ver
klaarde, dat de Westelijke mogendheden
hadden „getracht alle nutteloze discus
sie en polemiek te vermijden". Hij noem
de de Westelijke voorstellen „ernstig en
precies" en ze hielden, naar hij meende
„een werkelijke basis voor besprekin
gen" in.
WASHINGTON KOESTERT
WEINIG HOOP
Volgens Reuters correspondent te
Washington, koestert men daar weinig
of geen hoop dat Rusland de uitnodi
ging van het Westen zal aannemen.
Aangenomen wordt daar, aldus de
correspondent, dat dc nota in de eer
ste plaats bedoeld is voor het West-
Duitse kiezerscorps, evenals de voor
afgaande Russische nota.
Te Parys daarentegen heeft men goede
hoop. dat de Russen op de uitnodiging
zullen ingaan.
In diplomatieke kringen in Moskou
acht men het onwaarschijnlijk, dat de
Sovjet-Unie nog voor de West-Duitse
verkiezingen zal antwoorden op de
Westelijke voorstellen.
Hooggeplaatste Amerikaanse
functionaris gearresteerd
Weerrapporten
Van hedenmorgen 7 uur
Hij zou steekpenningen hebben
aangenomen
Het hoofd van de inkoopafdeling voor
levensmiddelen van hel Amerikaanse
leger, in Europa. Charles E. Wilson, is
Woensdag te Neurenberg in hechtenis
genomen en ter beschikking gesteld
van de recherche van het Amerikaan
se hoofdkwartier te Heidelberg.
Volgens DPA is door de arrestatie van
Wilson een omkoopeomplot aan het
licht getreden, waarbij Amerikaanse
burgers in Duitsland betrokken zijn.
De hy het complot betrokken Ameri
kanen zouden ruim 200.000 dollar, die
zij als steekpenningen hadden ontvan
gen. op rekening hebben gezet van
een pseudofirma.
Op 14 September zal een aanklacht
jegens Wilson worden ingediend. Vol
gens het bevel tot inhechtenisneming
wordt hij verdacht van het ontvangen
van steekpenningen, omkoperij en mis
bruik van vertrouwen.
Wilson werd tezamen met twee ande
re Amerikaanse ambtenaren, in hech
tenis genomen. De andere twee werden
na twaalf uur te zijn ondervraagd
yheid gesteld.
Daarna werd ook Wilson vrijgelaten
na aflegging van de belofte, dat hij zich
ter beschikking van de justitie zal hou
den.
De betrokken Amerikaanse handels
organisatie koopt in zestien Europese
landen, alsmede in India. Israel en
n, teneinde de ruim 400.000 leden
van de Amerikaanse strijdkrachten,
hulpafdelingen en ambtenaren in Eu
ropa van het nodige te voorzien. Zij
druft ook snackbars, clubrestaurants e.
d. West-Duitsland en Engeland waren
de laatste tijd de grootste leveranciers.
Daarna volgden Zwitserland. Frank
rijk. Denemarken. Nederland. België.
Zweden. Italië en Oostenrijk.
|C<lQ
I tïfenhagen
1
Wir.burgh
I tonden
W'emburg
I
fctnoble
Jtnkfort
"unchen
warno
zwaar bew. zzw 6
zwaar bew zzw 4
onbewolkt zw 8
regenbui wzw 10
zwaar bew. wzw 8
zwaar bew. «zw 6
zwaar bew. zw 6
onbewolkt wzw 4
zwaar bew. nno 3
onbewolkt windstil
onbewolkt nw 3
licht bew
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
ilndstU 28 0
o 4 29 0
i'lndstll 29 0
Minder wind
tk Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelijk weinig, maar morgen
toenemende bewolking met in de
'middag in het Westen kans op enige
"rn. Slatige tot zwakke wind krim-
■*1 naar Zuid-West tot Zuid Langs
■Miust echter aanvankelijk nog krach-
-? of harde westelijke wind. Vrij koude
■-^t Morgen iets hogere temperaturen
vandaag.
(Opgemaakt te 10 uur)
4 SEPTEMBER.
I J°n op: 5 56 uur; onder: 19.21 uur.
I yan nP 127 uur: onder 17 52 uur.
1 fko2wa*.er te Katwijk te 017 en
I11" nummer bestaat uit acht pagina's.
Een Amerikaanse zakenman, thans te
Brussel woonachtig, die als getuige is
gehoord, zei dat hem te kennen was ge
geven dat hij „commissie" aan de han
delsorganisatie moest betalen om de le
verantie te krygen. Hij had in de twee
jaar, dat hij zaken met de organisatie
gedaan heeft, 200.000 dollar „commissie"
bij een Zwitserse bank gestort.
Een andere getuige, een D?ense za
kenman. heeft verklaard dat hy gedu
rende een jaar maandelijks 3000 dollar
„commissie" heeft betaald.
De hoofdschuldige schijnt de 38-jari-
ge Amerikaan James Harlow te zijn.
die hoofd van de afdeling voedselvoor
ziening is geweest tot November 1952.
Hij is thans in Amerika en er zou een
verzoek tot zyn uitlevering naar Duits
land gericht zijn. Zyn opvolger Wilson
zou in zyn voetspoor verder gegaan zyn.
MAROKKO NIET OP AGENDA
IN VEILIGHEIDSRAAD.
In de Veiligheidsraad, die nog debat
teert over al of niet opneming van de
Marokkaanse kwestie op de agenda, hepft
Columiba zich gisteren tegen en Chili
zich vóór opneming uitgesproken.
Tot dusver hebben vijf landen meege
deeld, dat zy voor opneming zullen
stemmen, nl. Pakistan, Libanon, de Sov
jet-Unie, China en Chili. Er zijn zeven
stemmen nodig.
Door de uitspraak van Columbia is het
voorstel van de 15 Azlatisch-Afrikaanse
landen om de kwestie-Marokko op de
agenda te plaatsen. In feite verworpen,
daar het geen zeven stemmen meer kan
halen. Engeland, Frankrijk en Amerika
hebben ook al gezegd, dat zij tegen
zullen stemmen. Griekenland heeft
verklaard zich van stemming te zullen
onthouden.
Gistermiddag hebben de beste
amateur toneclspeler(stcrs) uit Lim
burg. die gedurende de Anjer toneel-
competitie voor het Provinciaal
Anjercomité opgetreden zijn en
daarbij een bedrag van f. 80.000. -
ophaalden, een voorstelling gegeven
voor de Koninklijke familie in de
Orangerie te Soestdijk.
De meisjes Timmen uit Limburg
bieden HM. dc Koningin bloemen
aan.
De infiltraties van
Oostduitse communisten
REEDS 6000 ARRESTATIES
De West-Duitse grenspolitie heeft
Woensdagmiddag weer 800 Oost-Duit
sers in hechtenis genomen die trachtten
West-Duitsland binnen te komen om
Zondag aanstaande, de dag van de al
gemene verkiezingen, wanordelijkheden
te veroorzaken.
Enkele gearresteerden vertelden, dat
er nog een groot aantal communisten
aan de Oostelijke zyde van de grens In
structies om West-Duitsland binnen te
gaan. afwaohten.
Sedert Vrijdag zijn 6000 Oost-Duit
sers gearresteerd.
JNT
1 RAPENBVRG 83 LEIDEN
Coci
Het nieuwe gedeelte van de oplei
dingsschool van het Koninklijk
Nederlands Geleidchondcnfonds
aan dc Middenweg te Amsterdam is
gistermiddag door Mevrouw Mr A.
\V. Chr. d'Ailly-Fritz, echtgenote
van dc burgemeester van Amster
dam. officieel geopend.
Achter haar zien ït'c burgemeester
Mr Am. d'Ailly. Naast hem Mr
E. L. M. H. baron Speyart van
Woerden, voorzitter van het Fonds.
De Perzische minister van financiën.
Ali Amini, heeft op een persconferentie
meegedeeld, dat Perzië 300 millioen dol
lar aan Amerikaanse hulp nodig heeft
„om de roestige raderen van de industrie
weer aan het draaien te krijgen".
„Amerika moet bedenken, dat het overal
in het land een warboel is op het ogen
blik". zei hy.
Naar gemeld wordt, werkt de gena
tionaliseerde olie-industrie op slechts
vijf procent van haar capaciteit en kost
zy maandelijks naar schatting veertien
millioen gulden.
De directeur van het Amerikaanse
„punt vier"-program in Perzië heeft
meegedeeld, dat Perzië het meest be
hoefte heelt aan oliën en vetten die
niet in het land zelf gemaakt worden,
machine-onderdelen, verfstoffen en me
dicamenten Er zyn nagenoeg geen
medicijnen meer in het land, zei hy.
De Ver. Staten zullen aan Perzië in
het lopende belastingjaar 23 400.000
dollar ter beschikking stellen voor de
voortzetting van het huidige program
van technische hulp. aldus heeft het
Amerikaanse bureau voor buitenlandse
werkzaamheden te Washington bekend
gemaakt.
Deze som staat los van de bijzondere
economische hulp. waarom Perzle heeft
gevraagd. President Eisenhower ver
klaarde. dat dit verzoek in welwillende
overweging zou worden genomen.
ARRESTATIES
Gisterochtend zyn twee ministers
van de regering-Mossadeq gearresteerd.
Het zijn dr Azar, minister van voorlich
ting en Abdel Ali Lotti, minister van
justitie.
De Perzische regering heeft voorts
besloten de belangrijkste leden van de
Toedeh-partij. die in de provincie
arresteerd zyn, naar Teheran over te
brengen. Dc overige zullen dooi plaat
selijke rechtbanken worden berecht op
grond van de bepalingen van de wet op
de openbare veiligheid, afgekondigd door
Mcrsadeq.
Waarschuwing van Dulles
inzake Indo-China
John Foster Dulles, dc Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, heeft
gisteren communistisch China gewaarschuwd, dat elke gewapende interventie
van communistisch China in de Indo-Chinese oorlog ernstige gevolgen zou
hebben, „die wellicht niet tot Indo-China beperkt zouden blijven".
Communistische inmenging
wordt niet geduld
In een rede voor het Amerikaans
Legioen te St. Louis zei Dulles deze ver
klaring slechts af te leggen „in het be
lang van de vrede en in de hoop een
nieuwe misrekening van een aanvaller
te voorkomen".
Hij voegde hieraan toe. dat de Ver.
Staten het zouden toejuichen, als de
a.s. politieke conferentie zou leiden tot
herstel van de vrede in Indo-China, al
hoewel de conferentie in de eerste plaats
over Korea gaat.
Dulles zei. dat de Amerikanen te wei
nig de Franse inspanningen cn op
offeringen in Indo-China hadden
gewaardeerd. Het program voor onaf
hankelijkheid van dat gebied, recht
vaardigde volgens hem grotere Ameri
kaanse steun, mits deze steun een
krachtige en beslissende krachtsin
spanning verzekeren zou.
Over de politieke conferentie inzake
Korea verklaarde de minister opnieuw,
dat de Ver. Staten overleg zullen plegen
met Zuid-Korea en de andere bevriende
landen, als na drie maanden geen wer
kelijke vorderingen zouden zyn gemaakt.
Als men dan tot de conclusie kwam. dat
verder onderhandelen geen nut heeft,
zouden de Ver. Staten zich. naar Dulles
verwachtte, terugtrekken. Hy achtte het
dwaasheid om te trachten te voorspel
len. wat het resultaat van de politieke
conferentie zou zyn. Wij zyn voorstan
ders van een verenigd Korea voor vrye
Koreanen, zo zei Dulles, „wat de bijzon-
derheden aangaat, is ons denken soepel"
Hy legde de nadruk op het belang van
een waarschuwing vooraf aan eventuele
aanvallers, dat hun acties zouden leiden
tot een grote oorlog. De verklaring van
de zestien landen met troepen in Korea
dat niet-uitgelokte communistische
agressie in Korea zou leiden tot hervat
ting van de strüd, die dan waarschijn
lijk niet tot Korea beperkt zou blijven
maakte het duidelijk, aldus Dulles,
dat de communisten niet meer kunnen
rekenen op een „vrije wykplaats" in
Mandsjoerye. als zij de oorlog in Korea
zouden hervatten. Ook het Amenkaans-
Zuid-Koreaanse verdrag van wederzydse
bijstand hield volgens hem een duide
lijke waarschuwing vooraf in. Dulles
achtte het dan ook onwaarschiinlyk.
dat Zuld-Korea opnieuw zou komen
bloot te staan aan niet-uitgelokte aan
vallen.
SOVJETS VREZEN DESERTIE
Voorts verklaarde Dulles dat de Ko
reaanse bestandsovereenkomst het be-
langryke beginsel had gevestigd van
„het recht van vyandelijke krygsgevan-
genen op politiek asyl".
„De Sovjet-leiders vrezen, dat veel van
hun soldaten cn vliegers, als zü een
grote aanvalsoorlog zouden beginnen,
van de gelegenheid gebruik zouden
maken om te deserteren en zich krijgs
gevangen te geven. Dergelijke desertics
komen zelfs nu voor", zo zei hy.
„Daarom hoopten de Sovjet-leiders,
dat het Koreaanse bestand een beginsel
zou bevestigen, dat in de toekomst
deserties zou afschrikken en dus hun
Rode legers betrouwbaarder zou maken.
Zij eisten in Korea, dat allen die waren
gedeserteerd of krygsgevangen gemaakt
en die de zaak van de vrijheid waren
toegedaan, gedwongen zouden worden
terug te keren naar een plaats waar zjj
voor hun afvalligheid zouden kunnen
worden gestraft. Dit weigerden wy".
Dulles besloot: .Ditmaal zullen geen
krijgsgevangenen die de vryheid wensen,
terug worden gezonden in gevangen
schap (zoals na de tweede wereldoorlog).
Als gevolg daarvan zullen van nu af aan
de Rode legers minder betrouwbaar zijn
als middelen van agressie". Zo hebben
wfj dus ook op deze manier de kansen
van de vrede vergroot", aldus minister
Dulles.
Dc nieuwe Sultan van Marokko
maakt momenteel kennis met de
notabelen van zijn volk. Hij reist
van stad tot stad. en de hoogge
plaatste geestelijken cn burgers
overladen hem met eerbewijzen.
Dc nieuwe Sultan, tijdens zijn be
zoek aan Fez. zijn geboortestad.
Rechts van de Sultan - staande -
dc Prins-opvolger.
„DUITSE RIJKSPARTIJ".
De uiterst rechtse ..Duitse Rykspar-
tü" heeft maatregelen bekend gemaakt
tegen het besluit van het West-Duase
kabinet om het constitutionele hof te
Karlsruhe te verzoeken de D R P als
strydig met de grondwet te verklaren
Een van de partijleiders, von Thadden,
deelde mede. dat de partü een recht
bank te Hanover had verzocht dr Ade
nauer te verbieden te verklaren, dat
de DR P. in strijd met de grondwet is.
zolang het constitutionele hof nog geen
vonnis heeft gewezen.
ENGELAND HEFT DISTRIBUTIE OP.
Van officiële zyde te Londen ls me
degedeeld. dat- de rantsoenering van
suiker in Engeland in de loop ran deze
maand opgeheven zal worden Ver
wacht wordt .dat in de tweede helft van
September de distributie geheel afge
schaft wordt.
Franse minister vraagt ontslag
De Franse minister voor zaken be
treffende dc Raad van Europa. Mit-
terand, heeft bij premier Laniel zü»
ontslag ingediend, daar hü het niet
eens is met de N'oordafrikaansc poli
tiek van het Franse kabinet.
Het verzoek om ontslag, dat gisteren
werd ingediend, ls niet onmiddellyk in
gewilligd.
Mitterand stelde zün portefeuille ter
beschikking, na een kabinetsvergadering,
waarop werd besloten Voizard tot resi
dent-generaal van Tunis te benoemen.
De minister, die de vorige maand reeds
verscheidene malen heeft verzocht van
zyn functie te worden ontheven, is van
mening, dat de Franse politiek in Tu
nesië te „hard" is. dat de houding van
Voizard niet veel van die van de Houte
Clocque zal afwyken, en dat de on
langs voor Marokko voorgestelde her
vormingen niet voldoende zün.
Op verzoek van Laniel zal Mitterand
vandaag een onderhoud hebben met de
eerste minister.
