Waar de berenmutsen der Britse
gardesoldaten gemaakt worden
Voor en achter de coulissen van
een marionetten-theater
Drie
hoofddeksels
uit twee
berenpelzen
AANVAARDBAAR GEHEIM
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van hel LEIDSCII DAGBLAD - ZATERDAG 30 MEI 1933 - Pa«ina 1
Fabrikanten vormen
uitstervend geslacht
(Van een bijzondere medewerker)
Meer dan duizend mensen zijn werkzaam op de ateliers
van de heer Michael Silberstone in Bethijal Green in Londen's
East End. Geen van die duizend mensen mag echter de huiden
der reusachtige grizzly beren - vers uit Canada geïmporteerd -
versnijden tot overtrekken van de kolbakken, die de aarde-sol
daten zullen dragen ter gelegenheid van de kroning van:
Koningin Elizabeth II. Alleen de baas, Michael Silberstone zeil
dus, mag dat verantwoordelijke en kunstzinnige werk verrich
ten. Dit is ook begrijpelijk, als men weet, dat het heel moeilijk is
en een ervaren meesterhand vereist om zo n berenmuts parade
cachet te geven, en voorts, dat Michael Silberstone gesproten is
uit een geslacht van Russische kolbak-makers.
Leden van het beroemde regiment
„Welsh Guards" met hun traditionele
berenmutsen
met zo'n indrukwekkend gevaarte er
boven op. De verklaring hiervan
schuilt in de rieten vorm, een soort ge
raamte. dat zich binnen in het over
trek van de pels bevindt. D:e vormen
Zijn grootvader, gevestigd in St Pe
tersburg «tegenwoordig Leningrad ge
heten'. was leverancier van de Czaar
aller Russen en tienduizenden soldaten
van het voormalige Keizerlijk-Russi
sche leger hebben door grootvader Sil
berstone eigenhandig gesneden kol
bakken gedragen.
VAKMENSEN ZIJN ZELDZAAM!
Er is nog een berenmuts-deskundige
tan Russische herkomst werkzaam in
het bedrijf. Dat ls de 85-jarige Ben
Goodman. Ieder parade-hoofddeksel,
dat gereed komt, wordt door Goodman
aan een nauwgezet en critisch onder
zoek onderworpen alsvorcns 't „goed-
gekzurd" zijn weg naar buiten vindt.
Geen enkele fout, geen enkel gebrek
hoe klein ook ontsnapt aan de
keurende en speurende blikken van
die Krasse oude baas. Geen wonder,
want Goodman werkt reeds 56 jaar in
het berenmutsvak.
Tegen het einde der vorige eeuw
vertelt hy ben ik verhuisd van Let
land, toen nog een deel van het Rijk
van de Czaar, naar Londen. Toen re
geerde koningin Victoria nog. Dat
waren andere tijden! Voor alle kro
ningsplechtigheden na Victoria's dood
maakte ik kolbakken, dus voor die
van Eduard VII, van George V, van
George VI en nu laatstelijk voor Eli
zabeth n.
Welke soort berenhuiden ver
werkt U voor die parade-hoofddeksels?
Goodman antwoordt: Grizzly-hui-
den Onze jagende Canadese menden
hebben aan onze firma een goede
klant Rekent U zelf maar uit: Uit de
huiden van twee van die grote beren
snijden wij drie kolbakken Driedui
zend berenmutsen vergen dus de dood
van tweeduizend beren. Dat is veel.
vind U niet? De pels der dieren wordt
geverfd. En de pvys van zo'n parade
hoofddeksel? Door de bank genomen
ongeveer tachtig gulden per stuk. U
ziet wel, dat het niet alleen de dames
zijn, die dure hoeden dragen!
HARRY BRACHT UITKOMST
Ik zette zo'n kolbak op mijn hoofd.
Veel lichter dan ik gedacht had en
tot mijn verbazing ontdek ik. dat ik
myn hoofd g?makkelyk kan bewegen
Harry Patson, de enige man die
wist hoe modellen van riet te
maken voor de berenmutsen, ge
noot van zijn pensioentje, maar
verklaarde zich na veel aandrang
bereid, twee jonge vrouwen het
vak te leren.
Maar niet meer dan twéé, zei
Harry met nadruk.
Ons land kent er maar twee!
SsssstSchuifelend gaat het gesis door het piepkleine
zaaltje. Het licht gaat uit De houten banken geven krakend een
laatste waarschuwing, -achteraan wordt een hoest weggekucht.
Dan begint een wonderlijk pastorale muziek de ruimte te vullen,
cetokkel op snaren, en langzaam splijt het kleine miniatuur
doek uiteen. Vanaf dat ogenblik is de bezoeker opgenomen door
zijn aandacht, die hem wegdraagt naar het kleine toneeltje;
vanaf dat ogenblik is hij verloren, want wat zich voor hem
aispeelt is zó bekoorlijk, zó subtiel, dat zelis de meest verstokte
scepticus een veer moet laten. Het marionettenspel is begonnen.
WIE ZIJN DE VERMEIREST
Het i
VERKLEINDE WERELD
Men krijgt te maken met een mi-
croscopiscne wereld, met klzine wezens,
hun k.eme gebaren en de verkleinde
gebeurlijkheden waarmee een leder in
het grote-mensen-leven te maken
heeft. In deze dagen waarin het is
alsof men leeft in een voortdurende en
ëng-taanjagende vergroting van het
wereldgebeuren, waarin men kennis
neemt van gigantische machines, pro
jecten en catastxophen, wordt men
ineens geconfronteerd met een ver
kleinde projectie van de werkelijkheid,
ren wereld waarin een libelle een
Vliegend Fort is, een zakagenda een
lijvig wetboek. Er gebeurt iets met U
want ineens hebt ge het gevoel dat
Uw eigen, soms zo chaotische werke
lijkheid, overzichtelijk wordt. Een soort
opluchting ontsnapt U. want wat er
voor U ln het schijnsel van een 11111-
put-schijnwerper gebeurt is aandoen
lijk, omdat de omvang U niet meer
verontrust, allds ziet er weer zo ge
ruststellend uit.
Staande achter de achterwand van
het ..toneel", hanteren zij de poppen
met een virtuosoiteit. die de leek niet
voor mogelijk heeft g: houden. Het is
onbegrijpelijk hoe tien vingers een
wirwar van draden weten te bedienen,
zodat er een pop gebarend en redene
rend heen en weer loopt. gaat.zitten
of een knieval maakt, zonder dat de
werkelijkheid geweld wordt aang-daan.
En men duizelt helemaal als ge de
handen bezig ziet. wanneer vier pop
pen een dansje uitvoeren, waarbij ge
compileerde figuren niet geschuwd
worden.
De Vermeire's zijn er nog niet ao
heel lang geleden mee begonnen. Drie
Jaren terug werd het idee geboren en
sindsdien zyn zij vrijwel geen dag on
bezet geweest Met in de in Utrecht
woonachtige Fe.k? Boschma hebben
zij de enige mir.onettentheaters in het
maken wij niet zelf. licht Goodman
toe. En hij noemt mij het adres van
de firma die ze wel maakt.
OPGERICHT IN 1661
Op dat adres is een heel oude, ach
ter. -.waardige firma g:-vestigd Opge
richt in 1661 vertelt de directeur mij
vol trots. We vieren bijna ons drie
honderdjarig bestaan. Drie eeuwen in
het hartje tan Londen. We zijn be
kend om de mooie manden, die wij
vervaardigen. Nu heeft men ons inge
schakeld voor de vervaardiging van
versieringen voor de kroningsfeesten
®n van kolbak-geraamten Toen we
dit laatste opdracht kr?gen, zaten we
werkelijk een ogenblik met de handen
in het haar.
Bijzondere plechtigheden vra
gen groot-tenue: parade-uni
formen met kolbakken. Drie
duizend van deze martiale
hoofddeksels ten koste van
f 240 000 moet een Londense
lirma in 1953 leveren ter gele
genheid van de kroning.
WOORD VAN BEZINNING
DE LAATSTE DER MOHIKANEN!
Waarom? wil ik weten
Wel, omdat er niemand meer in het
bedrijf te vinden was, die wist, hoe
ze gemaakt moeten worden. De laatste
party, die wij afleverden. kwam ln
19)6 eereed en de medewerkers, die
het vak kenden, waren allemaal o\ er-
leden. Tenminste. dat dachten we
aanvankelijk. Maar na enig speuren
troffen we er nog één in leven aan:
Harry Patson. En we zeiden: Harry,
oude vriend, kom terug! Nu, Harry
genoot van zijn pensioentj? en gevoel
de er weinig voor om weer aan de
slag te gaan. Hij verklaarde zich ech
ter wel bereid om aan een tweetal
Jonge vrouwen alle kunstgrepen van
het vak te leren Dne maanden duur
de Patron's cursus. Toen verklaarde
Harry de beide arbeidsters voor vol
leerd en trok hij zich weer terug in
zyn ruriige bestaan.
We znn Patson nog dankbaar, want
dank zij hem konden we de orde
naar behoren uitvoeren. We maken
die geraamten in veertien verschillen
de maten, te beginnen met 61 8 en
dan telkens met 1/8 opklimmend tot
73 4.
Veertien? Dat is veel. merk ik op.
Er zijn nu eenmaal soldaten met
grote en met kleine, met lange en met
ronde hoofden, krijg ik ten antwoord.
iNadruk verboden)
LEVEN is een geheim
De kern en de achtergrond
blijven een wonder, een raadsel
Dit geldt het lichamelijk leven
eenvoudig reeds het fet. dat ik
lopen kan. Het geestelijk leven is
echter eveneens een geheim ik
kan denken, ik heb een bepaalde
overtuiging.
Zodra deze eigenschappen en
mogelijkheden ontbreken, ben ik
een hulpbehoevend mens. In vele
gevallen ls genezing mogelijk. De
medische wetenschap ontwikkelt
zich tot een ongekende hoogte
Dit is tenminste één reden tot
dankbaarheid in onze wereld, die
voortdurend aanleid:ng geeft tot
zorg en ondankbaarheid
Dagelijks worden duizenden van
lichamelijke èn geestelijke ziekten
bevrijd. Anderen worden geholpen
met vernuftige vindingen. Denk
aan doven, blinden, verminkten
Niettemin, het leven zelf, gaaf
en ongeschonden, laat zich r.og
steeds niet ontsluieren. Zal ook d t
geheim eenmaal worden openge
legd? Laten wij voorzichtig zUn
deze vraag met een definitief
„neen" te beantwoorden. Reeds
eerder moesten bepaalde uitspra
ken of axioma's: .Dat kan nooit!"
teruggenomen worden.
Ondertussen gaat het leven
voort, ln rusteloze en tegelijk in
gestadige spontaneïteit.
Hoe en waarom ik my licha-
melyk én geestelyk bewezen
kan. ts slechts een vraag van voor-
bygaande aard Het grootste deel
van de dag heb ik geen tijd hier
over na te denken. Het zou onna-
tuurlyk zijn.
Het leven stelt voor feiten en be
slissingen. Ik mag niet tevéél pie
keren. Een voortdurend analyse
ren. uiteenrafelen. van mijn doen
en laten, van myn bestaat en ge
dachten wereld. zou betekenen:
stilstand, ongezonde aarzeling, óp-
lossing van het leven zelf, geeste-
lyke dood.
Ogenblikken van bezinning zijn
onmisbaar. Het leven, als ondoor
grondelijk geheim, laat my niet los.
De moeite hierin door te dringen
is niet zinloos.
Dat het geheim, althans voorlo-»
pig, onbereikbaar blijft, maakt mij
echter met ongelukkig of wanho
pig. Na de bijna ondraaglijke
spanning van een onderzoekings
tocht in de vreemde achtergrond
van het leven, mag lk terugkeren
naar de vertrouwde „voorgrond".
Het is geen moedeloosheid of
onverschilligheid, dat juist dit .ge
wone" leven, ln zyn rusteloze èn
gestadige gang, het geheim van de
diepere achtergrond voor mij aan
vaardbaar maakt.
Geloof is ook een geheim.
Talloze verklaringen zijn hier
voor reeds gegeven: verstandelijke,
diepzinnige, oppervlakkige, mate
riële zelfs.
Er zijn uitgebreide bibliotheken,
uitsluitend met werken over gods
dienstige vragen en verschijnselen
Duizenden geestelijken en geleer
den besteden hun leven aan bezin
ning en onderzoek aangaande het
geloof Alleen reeds de kerk. ln
iele vertakkingen en vormen, spant
zich in voor prediking, onderricht,
persoonlijke zielszorg en openbaar
getuigenis. Andere wereldgodsdien
sten zijn niet minder actief
Het geloof is zo diep geworteld
als het leven zelf
Dit blijkt onder meer uit het
feit. dat mensen, die bU de bur
gerlijke stand geboekt staan als
„zonder godsdienst", min of meer
vaag en misschien onbewust, een
bepaalde „geloofsovertuiging" heb
ben.
Ook hier is het leven sterker dan
de leer. Ondanks een hartstochte
lijke of onverschillige afkeer te: en
het geloof, in eigenlijke zin, wordt
een verkapte, lynrecht omgekeerde
uiting rustig aanvaard Vooral het
laatste verraadt op onmiskenbare
wjjze de verborgen aanwezigheid
van het geheim.
Is God zelf echter voor ons niet
het laatste en diepste geheim:
„Wie zijt Gij? Hoe weet ik, dat Gij
bestaat?"
Tot de achtergrond van het le
ven kun je nog enigszins doordrin
gen. Over geloof en godsdienst
valt te discussiëren, mondeling en
schriftelijk, voor een gemengd pu
bliek en in beperkte kring. De Bij
bel of enger begrensd: het
Evangelie is hiervoor het punt
van uitgang en terugkeer.
God daarentegen is en blijft de
verborgene.
Hy onttrekt zich, als ondoor
grondelijk geheim, aan ons den
ken, ons weten en zelfs aan ons
geloven.
Deze uitspraak lykt overdreven
eenzydig.
Dit kan echter niet te eenzijdig
en te nadrukkelijk worden gezegd.
Nog steeds heerst bij niet-Chris-
tenen èn Christenen de onhoud
bare mening, dat God vanuit onze
menselyke vermogens gekend of
.geconstrueerd" zou kunnen wor
den.
Deze waanvoorstelling moet tot
teleurstelling leiden!
God is volstrekt bulten mijn be
reik.
Maar omgekeerd en déér be
gint geloof ik ben niet buiten
het bereik van God.
Hoe ik dit weet?
Door Jezus Christus die van
God gekomen binnen onze we
reld is getreden. Hij heeft voor mij
het leven, het geloof, maar ook God
zelf als meest verborgen geheim
„geopenbaard", zeg, wat mij be
treft, aanvaardbaar gemaakt.
P. L SCHOONHEIM,
Predikant voor het Bijzonder
Kerkewerk der Hervormde
Gemeente Ledden.
Hoge Rijndijk 14a.
lnnd. Don en Ly Vermeire hebben veel
gedaan eer zy hun grote liefde von
den. Hy was enige tijd als regisseur
verbonden aan het Theatre Mogador
te Parijs, zij regisseerde in Engeland.
Behalve aan toneel, deden beiden nog
aan schilderen en beeldhouwen
Het ma rion ?ttcn thea ter. waarnaar
hun verlangens al geruime tijd uit gin
gen. biedt hun nu de kansen om hun
ervaringen te gebruiken, zy maken
zelf de poppen, décors, de requisieten
en kleding Terwyl het opvallend
hoge niveau van de voorstellingen voor
een groot deel op rekening komt van
de \akkundige regie, die zich uitstrekt
tot ln de kleinste détails. Voor de
teksten en muziek zyn zjj echter van
anderen afhankelijk. Wat het laatste
betreft, ronden zy een voortreffelijk
verstaander ln de musicus Koos Tig-
ges. die op subtiele wijze vaak door
een enkel accoord de sfeer weet te
treffen met een eenvoud die tegel y-
k?rtyd charmeert- en verbaast. Een
betere aanrolling van het spel en de
tekst Ls. dunkt my. niet mogeiyk.
De teksten leveren meer moeilijkhe
den op ook al omdat een stuk voor
het marionettentheater zyn eigen
eisen stelt, die byv. geheel verschillen
van die voor een poppenkast, waar
een v?el directer contact bestaat tus
sen jxip en toeschouwer. Momenteel
brengen Don en Ly Vermeire o a. een
alleraardigste bewerking van .De
Baard van Koning Dacobert". een
liedje van Annie Schmidt, dat zich
goed leent voor het poppenspel. Maar
het liefst spelen de Vermeire's de
stukken in de oude commedia d?ll'
arte styl met hun onuitputtelijke va
riaties van thema, waarin de klassieke
figuren als Pierrot. Colombine en Pan-
talone een voorname rol spelen
Een ander elementair verschil met
de r>oppenkast is, dat het hier voorna-
meiyk op de poppen aankomt. Hun
bewegingen, hun doen en laten eisen
de meeste aandacht, van spelers en
bezoekers Het marionettenspel vraagt
een feilloos vakmanschap cn het is
Scène uit: „De haard van Koning
Dagobert" van Annie Schmidt
dan ook merkwaardig dat velen deze
tak van kunst zo nonchalant bejege
nen. en dat men er zich met een ze
kere vooringenomenheid over uitlaat.
Wie een voorstelling m?emaakt, loopt
met alleen de kans zyn hart te verlie
zen. maar wordt tevens overtuigd van
het gerechtvaardigd gebruik van het
praedicaat „kunst".
MODERNE TECHNIEK DIEN C
OUDE KUNST
Het poppenspel heeft een eigen his
torie achter zich. Al omstreeks 1000 v
Chr. kende men in China een schim
menspel. Veel later komt men de wa
jang in India en Indonesië tegen met
de aan Jan Klaassen herinnerende f.-
guur Semar. Pas omstreeks 1200 komt
het poppenspel naar Europa, waar het
dan door de zigeuners vanuit Italië
verspreid wordt. In 1363 treedt ln ons
land Jan van Blois met zyn hand
poppen op. want aanvankelijk kende
men alleen de handpop. In Italië ont
staat rooi het eerst de naam Marionet
in de Pulchmella «Poesjenellen var.
de vermaarde Burastino. Men vraagt
zich af hoe men aan de naam mario
net komt: in Italië is ..marionet" een
verkljinnaampje voor het Mariabeeld,
kleine Marietje. waarvan later de va
rianten Mariette. Mariotte. Marionette
ontstaan. Inderdaad werd het poppen
spel aanvankelijk dan ook voor religi-
euse doeleinden gebruikt.
In zijn originele vorm wordt by het
marionettenspel de tekst tegelijkertijd
gesproken en gespeeld Dit stelt zeer
hoge eisen aan de spelers die immers
èn rolvast moeten zyn en zich moeten
concentreren op de verschillende
stemmen en het spel. Bovendien kan
men nooit buiten de musicus, zonder
wie de voorstelling mo?izaam te ver
werken zou zyn. Aanvankelijk traden
zo ook de Vermeire's op Enige tijd ge
leden echter namen zy proeven met
een wire-recorder, waarop de tekst en
de nluzlek werd vastgelegd en deze
methode bleek zó te voldoen, dat zy
besloten haar to; te passen. Behalve
dat de nadelen van het oude systeem
wegvielen, bracht deze methode een
groot voordeel omdat men zich nu
volledig op het spel kan concentreren.
Zo dient de moderne techniek een
oude kunst!
Don en Ly Vermeire hebben hun
eigen theater in de Haagse Sprookjes-
tuin, waar zij ook deze zomer vanaf
13 Juni zullen optreden. Momenteel
kan men hen ln de tot Poesjenellen
kelder omgebouwde gewelven van het
Haarlemse Stadhuis treffen, waar zU
ln het kader van „Haarlem Licht
stad' dagelijks voorstellingen geven.
Don en Ly Vermeire trekken aan
de touwtjes
Inmiddels bleek daar de belang
stelling zo groot te 7yn de voor
stellingen zyn dagelijks vrijwel uit
verkocht! dat zy er 11 Juli met
een nieuw programma terug keren.
Men verzuiine dan niet een bezoek
te brengen aan deze wonderiyke we
reld, want zy is in staat U een spon
tane verbazing te bezorgen, waaraan
onze wereld niet meer toekomt'.
H. L. LEFFELAAR
