Wat Mad. Tussaud is voor Londen,
is Museé Grévin voor Parijs
In Italië's verste Zuiden leeft de
Griekse beschaving voort
Wassenbeelden-collectie is
nog altijd een der grootste
attracties van de Lichtstad
Een dorpsburgemeester heeft
de beschaving van de helden
van Thucidides
Een
r
Zoeklicht
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van hel LEIDSCll DAGBLAD - ZATERDAG 25 APRIL 1953 - Pagina 2
(Van onze Parijse correspondent)
Het Musce Grévin moge dan al niet de onderscheiding verdienen tot Parijs'
culturele schatbewaarplaatsen gerekend tb kunnen worden, een attractie van
zeer hoge orde is dit panopticum voor duizenden vreemdelingen en Fransen
uit de provincie zeker altijd nog wel.
Dit museum, dat nu nl ruim zestig
jaar achter een echt lelitkc negentiende
eeuwse gevel met bontgekleurde tege's
in imitatie-barok aan de Boulevard
Montmartre is gelepen. heeft de bezoe
ker. ook dat zal men moeten erkennen,
dan zeker ook wel zo te-n en ander te
bieden Die bcoeker ziet er verstijtde
snapshots uit de vaderlandse en bijbelse
geschiedenis en beroemde tijdgenoten
uit de politiek, de kunst, van de radio
en de sport
Fn hij kan daarbij soms allervérruk-
keliikst griezelen van revnlutiescènes.
waar nu al tientallen jaren het bloed
van afdruipt, bloed dat elk voorjaar
veer met een kwastje vers rood wordt
bi'veverfd. Maar zon bezoek is soms
niet alleen echt eng Want de bezoeker
kan z!*h. od andere plaatsen van het
museum, ook wat je noemt slap lachen
vanwege die kromme, uitgedunde of uit
gezette gestalten, die hem In de spieeel-
kamer van rün eigen voorkomen worden
teruggekaatst Hij krijgt zo wel waar
voor ziin peld
Dit Musée Gravin, dat waarschijnlijk
alt'id nog wel mcr mensen trekt dan
het Louvre, dat zeke>- een dertig keren
groter is om van de Inhoud maar niet
eens te spreken. Is dus bepaald géén in
stituut. w aar men diep on«i°r de indruk
zal geraken van de artisi'«»ke visie,
waarmee een aantal historische gebeur
tenissen werden uitgebeeld Dat niet.
Het ziin kenneliik géén genieën ge
weest. die al deze beelden vervaardigd
hebben Eerder boetseerders in het
genre der patissiers Het Musée Grévin
verhoudt zich tot het Louvre als onge
veer het Theatre du C-rand Guignol ten
aanzien van de Comédie Frangaise.
Het appelleert aan tamelijk elemen
taire en primitieve gevoelens en het
stelt zich eeen ander doel dan een be
paalde werkelnkheid zo dicht mogelijk
te benaderen Of die pogingen altiid met
een verbluffend succes worden be
kroond'' Dat is nocal moeibik te zeegen
Er zijn figuren, oie tamelijk sprekend
c'ukon od hun schilderden - een Na
poleon. een Lodewjjk de Zestiende b v.
maar ïr. hoever die schilderijen weer
het levende model hebben weergegeven,
kunnen natuurlijk ook wij lastig meer
beoordelen Met de tijdgenoten is dat
uiteraard weer even anders Zo is er
direct al bij de entrée een soort alcoofie
ingericht, waarin vier heren elkander
zwijgend observeren Hun gezichten z.zl-
den ons wel iets, zonder dat we ze aan
stonds thuis konden brengen. Een blik
in de catalogus wres vervolgens uit. dat
die genoegelljke dikzak met de sigaar
tussen de vingers premier Churchill
bedoelde voor te stellen, dat de heer met
d» martiale snor wiilen Stalin was. zijn
overbuurman Roosevelt bedoelde te we
zen en die gentleman met het fijnzinnig
b'ieekniote knevelt ie niemand anders
dan president Auriol.
Franse geschiedenis resideert In dc
eerste kelder. Men slaat daar een blik
ir. het interieur van het kasteel te Mal-
maison waar Napoleon en Josephine,
die hier verblijf hield, omringd staan
door hoogwaardigheidsbekleders en be
roemde kunstenaars uit hun Uld Dat
is e=n idyllische visie op het verleden.
OOK EEN GRUWELKAMER
Mensen, die over krachtige zenuwen
Dfcschikken en niet bezwijmen van een
plasje bloed, kunnen in de sector der
Franse Revolutie hun hart ophalen.
Daar is b v. het tafreel ,X>e moord op de nemen.
Due de Guise" geheten, een mooi staal De Fran>
van historisch realisme of wel de „Dood
van Marat" die daar. het bebloede hoofd
slap opzydc hangend, zit in (het gega
randeerd echte exemplaar» van zijn ko
peren bad, waar hij door Charlotte Cor-
day als dat lugubere beeld eveii ge
oorloofd is om zeep weid gebracht.
En dan is er tenslotte, iets minder
gruwzaam, nog de dodenkamer van Na
poleon waar de keizer op zajn veldbed,
omringd met lange kandeiabers. zijn
eeuwige rust te slapen ligt. Dalen we
nog een trapje af. dan komen we in de
afdeling „Heiligenlevens"'. Jeanne d'Arc
is hier ln twee scènes tegenwoordig,
een keer aan het hoofd harer troepen
en eenmaal voor de schaar der ech-
ters, en voorts zijn er dan talrijke bij
belse taferelen: de geboorte en dc krui
siging van Jezus en vele anderen, alles
ln een ze?r hege graad van werkelijk
heidsbenadering. Een te hoge graad on
getwijfeld naar de gevoelens van lieden
uit meer Noordelijke streken, die nu
eenmaal gewend zijn tegenover deze
dingen een zekere afstand in aaht te
i denken daar anders over
en ze verkeren graag onbeschroomd op
een voet van vertrouwen met figuren,
die bij ons op een sokkel staan of om
ringd door een waas van heiligheid
Over het algemeen zijn de Fransen
uitstekende kenners zeker beter dan
wij van hun elgin gesohiedenis en
men ziet hier aan hun g-zichten hoe
ze met een intens genoegen en vaak
een kennelijke trots wandelen door dit
panopticum, waar hun vaderlands ver
leden als 't ware weer tastbaar is ge
worden.
Waarbij dan Jonge studenten van de
Sorbonne de nadere toelichtingen ge
ven. met verve vaak en steeds met ken
nis van zaken. Het mogen dan al aan
komende intellectuelen zijn, die deze
verklaringen verstrekken, dat weerhoudt
hen toch niet aan het slot van hun
uiteenzettingen, als echte en doorge
winterde gidsen dlscretelijk op te mer
ken, dat ze zich minzaam aanbevolen
houden voor een klzine gift, waarmee
ze bovendien hun studie moeten bï-
talen
Ondertussen ls het Musée Grévin
toch wel een beetje relikwie ge-
Een avond in Malmaison
Links Napoleon en zittend
Josephine
worden en het is moeilijk zich voor t«
stellen dat mensen, die regelmatig bio
scopen bezoeken aan dit stille spel van
niet steeds zezr gelijkende persona^
nog hun serieus genoegen kunnen i?.
leien. Het publiek wordt dan in hoold.
/aak ock wel gevormd door mensen u.t
de heel duistere provincie, die v;3J:.
•chijnlijk nog niet zo heel veel i.;^
hebben gezien, maar hun ouders en
grootouders met diepe eerbied o J
Grévin hebben horen spreken. Die e?rl
bied was vroeger begrijpelijk. Het Mn.
sée Grévin vervulde toen zo angevo;
de rol van onze tegenwoordige actual:,
telten-film. En het deed dnt met ernr
accuratesse en voortvarendheid.
ACTUELE RECONSTRUCTIE
Toen president Doumcr werd ver-
moord, had de directie van Grévin,
die bij de pinken was, de becltcnU
van dc moordenaar, een zekere (lor-
guloff, een berucht gewoontemlsdadi.
ger. die al veel van zich had dom
spreken, direct bij de hand en zo kon
dc volgende dag de liclc gebeurtenis
ln het museum door het publiek wor.
den bekeken. Ook de journalisten
kwamen er op af om zo van aange
zicht tot aangezicht nadere kennis
making met de sluipmoordenaar
kunnen maken en zo was het na.i
trekken van zijn wassen dubbelgan.
ger. dat de bandiet de volgende dagen
In de Franse kranten werd beschreven
Malle Gevallen
Een grapje, dat een heleboel mensen
ln de loop van hun leven wel eens
uithalen, wanneer hun bu het opgeven
van hun personalia wordt gevraagd:
„Geboren?" ls te antwoorden met
„ja". Vooral bij het leger komt dit nog
al eens voor. Recruten. kersvers uit de
burgermaatschappij, staan dan voor de
eerste keer tegenover een korporaal of
sergeant, die de ..biirgerjongetjes '-wel-
eens-even-zal-lnschrijven. Wanneer
dan de een of ander dit grapje maakt.
Is de boot meteen al goed aan en
maken de onnozele knapen voor de
eerste keer. een. overigens nog maar
zeer onschuldige, militaire uitbarsting
mee. Wij moesten hieraan denken toen
wij het volgende verhaal hoorden:
In Engeland verscheen laatst een
recruut bij de Inschrijving van een
garde-regiment. Een barse sergeant
majoor ontving hem en stelde de ge
bruikelijke vragen. Weldra kwam na
tuurlijk de beroemde vraag: „Gebo
ren?" „Hierl" was het antwoord van
de jongeman. Een Interne ontploffing
scheen zich te voltrekken bij de ser
geant-majoor. ZUn gezicht werd ji
roder en roder tot hij op het laatst er
uit kon brengen: „Hoe durf je" en»
enz. De jongen was danig gescliroK-"
ken, maar toen helderde hi) de zaai
op. Hij had namelijk dc gehele waar
heid gesproken. Hij was inderdaad ge
boren ln de kamer, waar hij zich or
dat ogenblik bevond. Zijn ouders
woonden destijds ln die kamer, zijn
vader was beroepsmilitair!!
Onze Jonge soldaat van hier boven was
dus niet anders dan zeer accuraat ge
weest Of men dat ook kan zeggen van
de gemeente-administratie van de
Zuid-Afrikaanse stad Kaapstad? E»:i
jaar geleden is daar een heer over
leden. Tóch zond men onlangs
volgende brief naar zijn huis: „Ik
moet u mededelen, dat wij uw naam
hebben moeten schrappen van
kieslijsten ingevolge uw overlijden.
Indien u wilt reclameren, kunt u zich
vervoegen bil het stembureau of wel
iemand machtigen, die u kan verte
genwoordigen: u zult te zijner tijd
worden in kennis gesteld van het re
sultaat van uw stappen."
Als Je t maar eenmaal weet. dan ont
dek ie wel een paar trekken van ge-
lukenis maar daarmee is 't dan meestal
ook wel gezegd Soms zijn die wassen
mannequins wat gpflattecrder dan het
levende model zoals bij monsieur Vin-
cpnt Auriol Maar andere keren komen
de uitgebeelde figuren er vepl minder
eerzaam van af. In een andere hoek
van de zaal staat b v. een statige dame
met een Innge gebrilde officier te praten.
Na verificatie Milkt. dat dit Boudewijn,
r'e Koning der Belgen, is, te zamon met
Koningin Juliana en te hunner aan
zien zou men bijna aan majesteitsschen
nis denken zo onvoordelig staan ze er
heiden op Maar al te nauw wordt hier
dan ook doorgaans niet gekeken.
Het museum werd in 1362 opgezet
door een journalist Grévin geheten, die
ln die tiid dat de kranten nog maar
weinig foto's saven, de behoefte aan
plaat'es van ziin lezers begreep en die
behoefte met zijn wassen beeldenspel
wilde bevredigen Hij bleek dat nog niet
zo slecht te hebben geschoten, want al
snoedie groeide zijn- scheppine uit tot
een der grootste attracties van Parus.
Daardoor werd de directie ook al dra
verplicht de actualiteit op de voet te
volgen en de beelden regelmatig te
verwisselen Ieder die in het brandpunt
van de belangstelling was beland, kon
immers nu aanspraak maken op zijn
plaatsje bij Grevin. hetgeen als een
soort officieuze bevestiging van de roem
werd beschouwd Dat is alles intussen
wel wat veranderd De kosten van een
conterfeitsel ln was ziin de laatste jaren
hoog gestegen., terwijl de toegangsprij
zen maar niet onbegrensd konden wor
den ojvgeheveld. zodat ook de directie
de tering ln was naar de nering
moest gaan zetten.
ROEM IS VAN KORTE DUUR.
Maar naast die koel-matericle over
weging is er vooral ook nog dit. dat de
roem de laatste halve eeuw een veel
minder constante grootheid is gewor
den. t rocger bleef een vermaard man
zjjn hele verdere leven wel „ln het
nieuws, maar tegenwoordig wordt de
ene beroemdheid soms na een paar
maanden, hoogstens jaren, al door het
volgende nummer weer verdreven.
Dat verschijnsel doet zich in bijna alle
domeinen voor. maar vooral wel in de
politiek. Direct na de oorlog heeft dc
directie van Grévin natuurlijk een fraaie
beeltenis laten ontwerpen van de natio
nale bevrijder De Gaulle, waarvoor de
generaal zelfs persoonlijk kwam poseren.
Daarna heeft onder alle Franse minis
ter-presidenten alleen Pinay nog maar
de eer van het bezit van een eigen
wassen dubbelganger genoten Maar
beiden. De Gaulle en Pinay. zijn nu al
weer een tijdje op de zolder bijgezet,
een lot dat ze met vele honderden an
dere grootheden delen. Waarbij zij zich
dan nog kunnen troosten met de ge
dachte, dat er ook heel wat figuren
zijn. die na hun korte verschijning in
het museum weer werden gesmolten, om
dat de was nu eenmaal prijzig is ge
worden. Voor hen. Pinay en De Gaulle,
is er altijd nog hoop op, dat ze later nog
weer 's zullen worden geëxposeerd.
Voor hoovaardigen, die de glorie naar
het hoofd is gestegen, zijn hier intussen
in het Musée Grévin wel enkele wijze
lessen te leren, want hier wordt aan
schouwelijk bewezen, dat niets zo ver
gankelijk ls als de roem.
Het Musée Grévin beslaat een vrij
groot gebouwencomplex met vele diepe
kelders; voor de actuelen is gelijk
vloers gereserveerd en hoe verder je
(Van onze Romeinse correspondent)
Het vasteland van Italië, ten Zuiden van Napels, is nog vrijwel onbekend
land. onbekend aan dc vreemdelingen, die hoogstens uit de trein van
Napels naar Sicilië een verstrooide blik werpen op de kust van Calabrlë,
en onbekend aan de Noord-Italianen, die op hun Zuidelijke landgenoten
uit de hoogte neerzien. En toch is juist dat Zuiden een oud cultuurland bij
uitnemendheid. Hier, in Magna Graceia. bloeide dc cultuur van oud-Hellas
en wie zich eens de moeite wil getroosten om na te gaan hoeveel der meest
In <le war geraakte vermenigvuldiging
8 7 3 1 0
6 4 5 9 2
7 2 9 7 8 3
4 3 8 2 4 1
2 2 8 6 1 5
1 7 2 6 4
5 4 5 5 1 3
6213252927
Ditmaal nog eens een min of meer
door elkaar gegooide vermenigvuldiging
Zo op het eerste gezicht klopt er niets
van deze rekensom Toch is het een
normale vermenigvuldiging. waarin
slechts eén - zij het dan ook ingTijpen-
de - verandering is aangebracht elk
cijfer is namelijk van plaats veranderd,
maar alleen binnen hetzelfde getal
waartoe het behoort dus elk cijfer
heeft een andere plaats gekregen in de
horizontale rij waarin het thuis hoort
Het bovenste cetal <87310 in de opga-
vei kan dus bijv ln werkelijkheid ge
luid hebben 31708 of bijv. 13807 etc
maar niet 37108 want dan zou de 7 bij
het door elkaar gooien van de cijfers
niet van plaats veranderd zijn geweest,
terwijl gegeven is dat alle cijfers van
plaats veranderd ziin.
Door logisch redeneren kan de enig
mogelijke oorspronkelijke vermenigvul
diging worden gereconstrueerd. Hoe
luidde die?
Oplossingen onder het motto „Ver
menigvuldiging" dienen voor Moons-
dag as. te 9 uur v.m. in het bezit te
zijn van de redactie. Onder de goede
oplossingen stellen wij een eerste prUs
van f. 5.- en twee prijzen van f. 2.50
beschikbaar, waarnaar alleen abon-
né's kunnen mededingen.
Oplossing kruiswoordraadsel
vorige week
Horizontaal: 1 centrale, aard; 2. over,
U, 3 memo. etter, kei. 4 brom-
n 5. item. os. ram. R L.8.; 6.
:alent. o; 7 adel, Nigeria, e; 8.
er. Eems: 9 i.m som. krenten;
10 ertsen, en. bode; 11 paren, enorm,
eu: 12 spotternij, als.
Verticaal: 1 combinatie, p.s.2 Evert.
Adam. rap: 3 Ncmo. Edcr. stro; 4.
trommel, roset; 5 roef. ornament: 6.
artistiek, nee; 7 liter, ageren, r; 8. eg.
etaleren, on; 9 air. smeren, brij; 10
anker. niet. oma: 11. reëel, tam. edel.
12. duin. soes. neus.
Dc eerste prijs van f. 5 - werd toege
kend aan <lc heer Chr v. d. Voort.
Oude Zeeweg 22 te Noordwijk aan
Zee. de prijzen van f. 2.50 aan de
heer K. II Riel. Blldcrdijkstraat 7 te
Leiden en de heer Joh. van Weeren.
Langebrug 65 ie Leiden.
De prijzen worden dc winnaars toege
zonden.
bekende Griekse dichters, wijsgeren en
plaatsen, die nu tot Italië behoren, zou
veel meer wordt bezocht
In het gebied dat thans Calabrié
heet. waren eenmaal machtige Griek
se steden Rhegion, Locri. Sybarls,
Croton enz. Rhegion is nog steeds
onder de naam van Reggio dl Cala
bria de grootste stad van het gewest,
doch bulten het zeer rijke museum
vindt men er geen resten van het
verleden: de stad ls tientallen malen
door aardbevingen verwoest en geen
gebouw dateert van voor 1908: het
jaar der laatste grote aardbeving
STEMPEL VAN HET VERLEDEN
Te Locri vindt men resten van
tempels, evenals te Croton. terwijl van
het rijke Sybaris niet eens met zeker
heid vaststaat, waar het gelegen heeft.
En toch is de atmosfeer van die ge
hele stieek nog verzadigd van Hel
leense herinneringen. Dit was bij uit
stek het land. waar de cultus bloeide
dei twee grote godinnen van de
vruchtbaarheid. Demeter en Persep
hone. godinnen van het gerijpte ko
ren en van het zaaigoed, godinnen
ook van het leven en dood. daar Per
sephone de gemalin was van Pluto, de
god van de onderwereld. Het christen
dom heeft nog niet alle sporen van
die oude mysteriedlenst kunnen uit
wissen en vooral ln de punt van de
Italiaanse laars is de cultus voor de
Madonna vaak een christelijk getinte
voortleving van de oude vruchtbaar-
heidscultus Men kent er nog wilde
dansfestijnen in religieuze vervoering,
die een catartlsch karakter dragen en
dit ls ook geen wonder, daar de bewo
ners voor een groot deel rechtstreeks
van de Grieken afstammen en tot ln
de vijftiende eeuw nog Grieks spra-
kunstenaars geleefd hebben In
verbaasd slaan, dat die streek niet
slachtoffers had ge
maakt, heeft de gehele bevolking
spontaan afstand gedaan ran één
dag subsidie om Nederland te hel
pen
Nog diep onder de indruk van wat
wij m Africo hadden gezien en be
leefd. kwamen wij ln een ander klein
plaatsje. Bovalino, waar ons door een
plaatselijke industrieël een gastmaal
werd aangeboden. Onder de gasten
was ook de burgemeester van het
plaatsje, ln dat dorp geboren en geto-
■fr-tt-tt-ü-k-üiïif-y-if.if-it-if-if-if-if.q
verbijstering gadesloeg door de ciclo-
pische werken zijner dijkbouwers die
de aarde ontrukten aan de zee om haar
te geven aan dc regenboogkleui iet
pracht der bloemenvelden dat ons
heeft geschokt door het onheil dat
onlangs U tiof en dat ons steeds meer
met bewondering slaat door de wer
ken van wederopbouw cn herstel,
waardoor de victorie van Uw edel en
voorbeeldig volk nog lichtender op
zal rijzen, zegt het. o gij vertegen
woordigers van het roemruchtig Bel-
genvolk en van het grote Albion, cioor
dezelfde ramp getroffen en bitterlijk
verwond, zegt het. o gij van het ro
mantisch en ridderlijk Spanje, van
het herboren Duitsland, dat hijgend
snakt naai een leven in eenheid, va
Zwitserland, meestcresse van orde e
democratie, van Oostenrijk, dar zich
terecht wil bevrijden van beperkingen
die anachronistisch zijn geword
van dat Frankrijk, geofisisch van o
gescheiden door dc Alpen muur. ma
ons verwant door hetzelfde Ln'""
bloed en door gemcenschappel.:'
Idealen van beschaafd en vreedzaam
samenleven, van het grote en cd^-
moedige Amerikaanse volk. schut e
der veiligheid, bewaker der demon-
tie voor de volken alle zegt het 'ot
Uw landgenoten, dat wij van de oe
vers van deze zee. waar de meest ver
hevene der antieke beschavmezn
heeft gebloeid, waar warm het krach
tige hart van Italië slaat, hun een
groet zenden van eeuwige verbonden
heid. van blijvende trouw, die worct
saamgevat in deze drie hoogste aspi
raties der mensheid: Vrede. Arbeid,
Vrijheid.
gen, en. zoals dat in Italië gebruike
lijk ls, uit en door de bevolking geko
zen.
GRIEKSE WELSPREKENDHEID
Deze eenvoudige dorpsburgemeester
heeft het groepje buitenlandse Jour
nalisten toegesproken op een wijze,
als wij het nergens anders ooit heb
ben gehoord Wij begrepen plots de
helden van Thucidides en voelden dat
wij ons, al ontbraken monumenten
en uiterlijkheden, in een zeer oud
cultuurland bevonden. „Nu zijt gij
hier. zeide hij oa. voor deze verlaten
stranden, eenmaal de landingsplaats
van het gelukkig volk van Brutus,
voor deze oUJvenbomen, die onze trots
zijn en ons leven, want van hen komt
ons brood en het licht voor de lam
pen. In het gezicht van onze ontoe
gankelijke bergen temidden van wier
wouden de echo hangt der zangen
van onze brandende hartstochten en
waar het is alsof in de heilige nach
ten aarde, hemel en zee de adem in
houden om hun eigen zuchten te be
luisteren. tot het wonder zich vol
trekt van een zachte, bovenmenselijke
muziek, die de waakzame helders van
de Aspromonte liefkoost en betovert,
als weerklonken van bergtop tot berg
top, verjongd door een duizend-Jarige
rust. de deugdzame melodieën van de
lierspeler uit Locri of het geurend
wenen van de nymf Scilla".
En even later: Zegt het aan hen die
leven aan uw lichtende stranden, in
Uw roerige wereldsteden, op Uw
vruchtbare velden, zegt het. o gij.
vertegenwoordigers van dat Neder
land. dat ons de eeuwen door heeft
verbaasd door zijn wijsheid, ons met
U moogt bet rhetoriek noemen, maar
een ietsje van deze rhetoriek z
den wij toch wel kunnen gebruiken.
En waar een dorpsburgemeester
speken kan. of het nu voor de vuist
weg was of uit het hoofd geleerd,
daar leeft méér van de oudheid, v
de geest der Grieken, dan in onvi
schillig welk museum.
I^OP DE BOEKENMARKT
LouLs Paul Boon. „Dc Kapelle- deze tijd speelt en waarin de schrijver
kensbaan". N. V. De Arbeiders- en zijn vrienden hun rol spelen Het
pers. Amsterdam 1953.
resultaat van deze gewaagde salto's is,
dat men het gevoel heeft, dat de schrlj-
Mcn wil mij niet euvel duiden, wan- ver zijn roman vervaardigend, iedereen
neer ik ditmaal deze kroniek aan één
bock wijd, want „De Kapellekens-
baan" is, kort gezegd, drie boeken i
één. of mogelijk wel vier; een roroa
dus van een omvang zoals de moderne j
literatuur er weinige oplevert.
fiere,
en alles in zijn omgeving mee laat spe
len. in dien zin. dat hij eigenlijk twee
romans in één geschreven heeft, en wel
de roman van een schrijver, die een
roman schrijft en daarbij die roman
zelf. Zodoende is een boek ontstaan van
werkeRlk machtige visie op een
maatschappelijke levensperiode, die ge
deeltelijk vlak achter ons ligt en die
De Jonge Vlaamse schrijver Louis Paul deels onze eigen is. En men kan niet
vq w. °°n hee" naam reeds Bevestigd eens zeggen, dat de schrijver zich alleen
toor van Africo. Africo is nu een klein als ?e schrijver van „De Voorstad aan wat men noemt „de grote lijnen"
plaatsje gloednieuw, ten dele met groeit" en nog enige andere romans cn gehouden heeft. Zonder die uit het oog
pre-fab" huizen. aan de kust van meer dan dat, hij wordt beschouwd als te verliezen, heeft hij toch een realis-
d= Jonische Zee Maar Africo was tot een van de talentvolste en merkwaar- tisch boek geschreven soms ligt het
1951 en sinds onheugelijke tijden, drie digste auteurs ln het Nederlandse taal- realisme er zelfs wat al te zwaar op
duizend of meer Jaar een stadje hoog gebied Ik kan mij b.v niet goed voorstellen,
in de bergen, waar herders woonden Deze nieuwe roman „De Kapellekens- hoe een kind door het lemmet van een
en houthakkers. In'1951 bij de grote baan" levert ongetwijfeld een bewijs voor mes vast te klemmen in een gevecht
overstroming, ls een bergstroom bui- de juistheid van deze opvatting. Het is met zijn zusje, zijn hele vinger met
ten zijn oevers getreden Het wielende werkelijk niet overdreven hier van een bot en al kan doorsnijden, zodat zU de
water heeft twee bergtoppen onder- machtig werk te spreken, een epos ln volgende avond het stukje in bed vin-
mijnd. die op het dorp zijn neerge- moza Ik zei aan het begin van dit den. Maar enfin, het effect dat dc
s'oit. zodat hot totaal werd verwoest artikel, dat het drie boeken ln één was schrijver bereiken wil. bereikt hii lnder-
De bewoners vluchtten naar het zee- en dat was niet voor de grap gezegd. De daad. ook al zijn zijn middelen soms
strand, waar zij een nieuw leven be- schrijver heeft namelijk een hoogst wat drastisch,
gonnen. De woorden, waarin de een- merkwaardig procédé toegepast Hij heeft
voudlge dorpspastoor ons dit bij ons een roman geschreven in cursief ge-
bezoek. heeft verteld, waren klassiet diukt van een arbeidersmeisje. On-
dine genaamd Een meisje, dat leefde in
ONTROEREND MEDELEVEN de tweede helft van de vorige eeuw. Aan In het moderne gedeelte, dat meer de
Maar van onze tijd was dc roeren- haar cn aan haar omgeving demon- dagboekvorm krijgt dan die van de
de episode, die speciaal Nederland bc- streert de schrijver de opkomst van het roman, wordt als het ware het com-
treft. socialisme en nog niet zozeer aan haar mentaar geleverd op wat er uit het
Toen deze mensen die zelf alles zelf als wel aan de omstandigheden, socialisme gegroeid ls. De schrijver en
verloren hebben - hun huizen, hun waaronder zi) leeft. Toch ls deze roman zijn vrienden demonstreren de foutPn,
huisraad, hun schapen, hun magere zeker geen strekkingsroman c-n de die gemaakt zijn. de neergang cn de
akkertjes - en die nu leven van een schrijver heeft alleen gewerkt met de verwording van wat met zovéél idea-
kleine staatssubsidie, hoorden dal ingrediënten, die ln een roman toege- lisme op touw is gezet en zy zoeken
in ons la d, waarvan zij voordien staan zijn, zoals actie, psychologie en naar middelen om het leven een derge-
zelfs de naam niet kenden, het wa- commentaar op deze beide. lykelijké vorm te geven, dat het de
Daaromheen loopt het verhaal, dat u
moeite van het leven waard is, Wan
neer men dergelijke opmerkingen over
een boek. dat zich aankondigt a!s ro
man of doet het dat eigenlijk niet'
hoort, dan zal men wederom dc in
druk krijgen van iets halfslachtigs, doch
ook deze indruk is niet juist. Ook het
moderne deel van ,.De Kapellekensbarm"
ls actief en levendig en meer een de
monstratie in daden dan een beschou
wing.
Ondanks de groolhcid van dit werk,
ondanks de bijzondere helderheid van
visie en psychologie, ondanks ziin
prachtige satirische momenten, zi
openhartige vermakelijkheid soms. n
danks de onvergetelijke en ontroerd
de ontroerende niet in de zin v:
vertederende, maar als dien-m»ps
lijke heb ik tegen dit boek als r
heel het bezwaar, dat het mij volk
men buiten adem brengt. De lrzer
voelt zieh als het ware in een «nort
geestelijke wedren met de schriiv.
met de zekerheid, dat hij het redt
winnen kan lloch als tezer durf jk
hier nauwelijks over klagen, a's ik
denk dat de auteu- dit alles heefl
ereéerd cn on rapier gezet TO"4-r
zelf de adem kwijt te rak-n. Pan mei
sta ik buiten adem. maar met cm"'
bewondering en eerbied tf "mover d't
boek, dat hij overigens zelf „een zer.
een chaos' noemt.
Een merkwaardigheid is ook Lm"'
Paul Boons taalgebruik. Wij zijn l.m"
zamerhand er aan gewend ln
hoófdletterlnzp en leestekenloze tiidneik
Ie leven, zodat wil ons niet verbazen,
dat Boon de hoofdletter gebruikt, wnn-
neer hij een zekere nadruk wil le:""
en hem weglaat bij eigennamen. O"*
schriift hij soms Dhonetisch, zoals
„tministerie" en „Alderiilieen" en w
bruikt nogal wat streektaal. Ongetwii-
feld heeft dit een beeldend effect.
in een werk als dit dat toch al
machtig veel van de lezer vergt, drv-t
dat niet b'i tot de dnldeMkhnd Fn )"t
kan zün dat ik niet eoprl gelezen heb.
maar ik weet bii het laatste woord vm
deze roman noe niet wat een „kantlckt
schoolmeester" is.
CLARA EGGINK.
