MOUNT EVEREST
's WERELDS hoogste top,
70 meter gestegen
nederland
Vrouw
parlement
AVONTUUR OF PAPPOT
w;
N"
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 11 APRIL 1953 - Pagina 3
BERGEN STIJGEN EN DALEN
Het Vaderland kan
voorlopig nog rustig zijn!
MAAR TOEKOMSTIG
IS BERGLAND!
Trots en ongenaakbaar heeft
Mount Everest tot dusver alle
pogingen van de mens om zijn top
te bereiken, getrotseerd. Koel en
blank rijst zijn piek ten hemel. Als
het ware om zich te onttrekken
aan bezoedelende mensenvoeten
en -handen verhief zich Mount
Everest kort geleden nog meer
boven het aardoppervlak. Zeven
tig meter hoger geworden, stelden
geleerden in 1950 vast. Hoe kwam
dit? Welke krachten waren het.
die deze verheffingvan Mount
Everest veroorzaakten?
Het doel schijnt nabij, maar blijkt
onbereikbaar
geleerd woord orogenese gebergtevor
ming». De Himalaya strekt zich uit
over een afstand van 2200 km en heeft
een breedte van circa 200 km Sedert
eeuwen is daar een gebiedsstrook ter
lengte van de afstand Madrld-War-
schau in beweging, zodat het aspect
van die streek grondige wijzigingen
onderging. Tienduizenden jaren gele
den een klein deel van de honder
den millioenen Jaren oude geschiedenis
der aarde! was het Himalaya-ge-
bergte zó laag. dat rivieren er dwais
overheen stroomden, hetgeen is af te
leiden uit de huidige en de vroegere
loop van de grote Voor-Indische rivie
ren Indus en Brahmaputra Langzaam
en geleidelijk rees het gebergte om
hoog, doch soms werd die geleidelijk
heid door catastrofale voorvallen on
derbroken De jongste aardbeving in
Noord-India was zulk een catastrofaal
gebeuren, een begeleidend verschijnsel
van de stijging der Himalaya. Span
ningen. waarvan wij ons op aarde geen
voorstelling kunnen vormen, zijn in
het Himalay a-gebied werkelijkheid
onder het aardoppervlak. Die spannin
gen hebben aardbevingen en bcre-
plooiingen tot gevolg, die voor mens.
dier en plant als regel noodlottig zijn.
Het is niet overdreven, het aantal
mensen, dat in de loop der tijden
ten offer viel aan de gebergtevor-
mende krachten in het Himalava-
gebled. te stellen op 1.500.00(1.
En dan brengt men nog niet eer.s
in rekening de gevolgen van het feit.
dat het Centraal-Aziatlsche hoogland
van Tibet een vruchtbaar gebied,
toen de Himalaya nog laag was en wel
dank zij de mocssonwind^ndoor de
stijging der Himalaya verdorde, omdat de
vochtige, regen-brengende winden niet
langer over de hoger geworden toppen
en kammen tot boven Tibet konden
doordringen.
..Bergen worden duur betaald", al
dus kan men met een variant op
een bekend woord van Heyermans
het nrogenetisch gebeuren kenschet
sen. Iloe duur. dat ziet men in. als
men weet. dat alleen door aardbevin
gen in de laatste vijf eeuwen circa
15.000.000 mensen het leven verlorpn
hebben, ook al zijn dan niet alle
aardbevingen het gevolg van oroge-
netische krachten.
Dit was het basiskamp van de Britse
expeditie in 1951 op de Rongbuk-
Gletsjer. Van hier uit werden diverse
aanvallen gedaan op de grootmacht
der Natuur. Tevergeefs! De Mount-
Everest gaf zyn tóp-geheimen" niet
P"is
EN
Dat het controleren van een regering al lang niet
meer uitsluitend een taak is voor mannen, leert ons een
rapport van de secretaris-generaal der V.N. aan de
V.N.-commissie voor de rechtstoestand van de vrouw,
die momenteel in New York bijeen is en waarin Mej. Mr
A. E. Ribbius Peletier voor Nederland zitting heeft. In
dit rapport is een lijst opgenomen van landen, waar
vrouwen zitting hebben in het parlement.
Zoals bekend hebben in Nederland 8 vrouwen zitting
in de Tweede Kamer tegen slechts één vrouweli|le
afgevaardigde aan de overzijde van het Binnenhof in
de Eerste Kamer. Relatief genomen is dit aantal vrij
hoog. In Frankrijk werden slechts 22 vrouwelijke afge
vaardigden gekozen op een totaal van 627 en 8
vrouwelijke Senatoren op een totaal van 320. In de
jWestduitse Bondsdag van 409 leden worden 31
vrouwen geteld. In de Italiaanse Kamer van afgevaar
digden zijn 39 vrouwen op een totaal van 547, terwijl
in de Italiaanse Senaat van de 244 Senatoren slechts
4 leden van het zwakke geslacht zijn. Het Britse Lager
huis telt slechts 17 vrouwen op 625 afgevaardigden. In
Zuid-Slavië hebben 32 vrouwen zitting in de federale
'volksvergadering.
In Letijns-Amerika hebben vrouwen in zeven landen
zitting in het parlement, namelijk in Argentinië, Chili,
Cuba, de Dominicaanse republiek, Panama, Uruguay
en Venezuela. Ook in de.Verenigde Staten, Australië.
Nieuw-Zeeland, Canada, India, de Philippijnen en Israël
zijn vrouwelijke afgevaardiqden en/of Senatoren. Het
Amerikaanse Congres van 531 leden telt 10 vrouwelijke
afgevaardigden en één vrouwelijke Senator. In Israël
hebben drie vrouwen zitting in de Knesseth. En in India
zijn 19 van de 496 afgevaardigden in het Lagerhuis van
het vrouwelijk geslacht. Wie had dit 50 jaar geleden
durven voorspellen zonder angst te worden uitge
lachen
JONG ztjn. het leven nog vóór Je
Je te hebben, de wereld in te
kunnen trekken: wie van ons
ouderen wil er van tijd tot ttjd niet
naar terug?
De Jeugd smacht naar 't avon
tuur, naar verre, vreemde landen,
naar mogelijkheden om alle over
tollige energie kwijt te raken.
Ze denkt zo tussen de bedrijven
door. dat het goud en de baantjes op
1000 kilometer afstand opgeschept
liggen.
Wij kunnen nu wel bedachtzaam
en door de ervaring getraind zeg
gen „Zo ls 't niet", maar dat ls
praten in de wind- de jongens wil
len er op vilt en daarmee basta!
tAT mi) betreft: lk heb altijd
drie hartewensen gehad.
De eerste was om nog eens
de Hollandse vlag op de Noordpool
te planten en er zo mogelijk de
tragische overblijfselen van di
verse voorgangers te vinden, de
tweede om de hoogste top van
de Himalaja te bereiken en de derde
om de geheimzinnige binnenlanden
te doordringen en er de mysteries
van de kloosters te leren kennen.
Het is er helaas nooit van geko
men
Eerliikheidshalve moet echter ge
zegd. dat In mijn Jeugd het onder
werp „er-op-uit-trekken" lang niet
zoveel ter sprake kwam als tegen
woordig. nu er zoveel over emigra
tie gebabbeld wordt.
Ook de dwingende noodzaak ertoe
was toen zeker niet zó groot.
tü BEKIJK ik dit symbolische
I plaatje en zie de gespannen-
heid. waarmee deze twee
voortvarende wildebrassen van ach
ter hun gevangenistralies naar het
schip turen, dat onder stoom ligt
om naar de kusten van Amerika.
Afrika. Indonesië of het onbekende
eilar.d onzer dromen te varen.
Ik voel me nog niet te oud, om
zélf graag mee op stap te gaan.
hoewel ik héél goed weet. dat ook
daar de dagellikse zorgen op den
duur precies dezelfde zyn. of je
moest bij toeval in een land dui
ken, waar de zegeningen ener gedi
rigeerde beschaving met haar zond
vloed van papieren paperassen niet
zijn doorgedrongen.
DEZE Jongens zijn nog niet zo
w'vJs. dat ze dóóraan denken.
Ze zien voor hun geestesoog
alleen maar de wilde Indiaan, de
gebaarde Gouddelver, de vurige
cowboy, de voor niets en niemand
terugdeinzende pionier, die een land
vol verborgen schatten ontdekt.
Ze zijn even naar de ka gefietst
om een glimp op te vangen van het
enorme zeekasteel, dat al zoveel
duizenden naar een andere kant
van de aardbol bracht. Waar Je
niets met vorm- en beredeneersom-
men meer te maken hebt of met
algebraïsche formules, waar geen
kip uit wijs kan worden, als je er
geen speciale knobbel voor hebt.
En waar ze 't nut niet van kun
nen inzien, evenmin als ik dat ooit
gedaan heb.
Hoe onpaedagogisch. om zó iets
te zeggen, goede onderwijzer, zaliger
nagedachtenis.
Ik wéét 't en beken nederig m'n
schuld
STRAKS gaan ze naar huis.
maar ze roken één moment de
lucht van zee en wier. ze zagen
de wuivende palmen, ze voelden de
ijzige Poolwlnd of de verzengende
hitte van de Sahara.
Hun fantasie nam een wijde
vlucht o! héél kort maar en
toen bedachten ze zich met schrik,
dat Moeder al lang klaar zat met
de soep en de bruine bonen
Die goede moeder wist wel, dat
haar Jongens honger zouden heb
ben na hun lichamelijke en geeste
lijke omzwervingen.
Ze deed er nog een lekkere pan-
nekoek bU met strooo nog wel'
pn ook die smaakte bést
Waar krijg ie die beter dan thuis?
En Ie hoeft er niet eens voor te
ploeteren
Zó kwaad is die Hollandse pappot
waaratje toch ook niet!
FANTASIO.
Voorlopig hier nog veilig
Moeten wij in Nederland ook rekenen
met orogenetische catastrophen' Voor
zover hierop een stellig entwoord te
geven is. moet dit luiden: Voorlopig
niet. maar op de lange duur wel. Im
mers. het proces der orogenese vol
trekt zich. globaal, in drie" phasen.
T)e eerste phase begint met het
wegzinken van een gebied ais regel
lol beneden de zeespiegel. Zo'n kom
of eeosynclinale wordt dan door de
rivieren en de zee gevuld met sedi
menten of afzettingsgesteenten.
In dit stadium bevindt Nederland
zich thans <en als wU hier thans
schrijven, bedenke men, dat het proces
der orogenese zich over tientallen
eeuwen uitstrekt!
In de volgende phase zullen die nu
horizontaal liggende afzettingsgesteen
ten geplooid en opgeheven worden,
hetgeen gepaard gaat met aardbevin
gen en aardverschuivingen, zoals die
betrekkelijk kort geleden in het Hima-
laya-gebied optraden.
Komt Nederland In die phase en
naar de berekening van geologen en
geomorphologen zal dat nog wel
enige tienduizenden jaren op zich
laten wachten, al zijn .verrassingen"
niet uitgesloten! dan breekt een
periode van catastrofen aan voor
een deel der wereld en zullen de
..Lage landen bij de Zeeworden tot
„Hoge Landen ver van de Zee".
Is hier zo'n bergland ontstaan, dan
begint de derde phase, waarin water,
weer en wind de bergen afslijpen en
verpulveren, terwijl de rivieren dan slik
puin. zand en grint in een nieuwe syn-
clinale zullen deponeren In die derde
phase bevinden zich nu de Europese
Alpengebieden In het kader der oro
genese maakt Nederland dus nu phase
I door. de Himalaya phase II en do
Alpen phase III.
Hoe de orogenetische krachten
ontstaan, is nog steeds een punt van
discussie in de geleerde wereld. Tal van
theorieen zijn reeds uitgedacht, maar
een algemeen als juist erkende oplos
sing is nog niet gevonden. Zeker is
evenwel, dót er orogenetische krachten
ook in onze tijd werkzaam zijn.
De Jongste, vrijwel plotselinge ver
hoging van 's werelds hoogste berg.
Mount Everest bewijst heten
stemt tot nadenken, want zij leerde
ons eens temeer, dat alle mensen
werk. ja. alle aardse verschijnselen
tijdelijk zijn. en afhankelijk van na
tuurkrachten. die de Mens ook in het
Atoomtijdperk nog maar nauwelijks
begrijpt, laat staan, dat hij ze zou
beheersen.
top ter wereld (niet ver van de Mount
Everest gelegen» bekend is onder de
zeer korte naam „K. 2".
Bijna 9000 meter hoog
Zoals gezegd, tot voor betrekkelijk
korte tijd stond de hoogte uin
Mount Everest te boek als ruim 8815
meter (29.002 voet). In 1950 brachten
aardbevingen, aan de dag. dat Mount
Everest „gestegen" was en dat hij
nu een hoogte heeft van ruim 8910
meter. Een stijging dus van een
nieuwe metingen, gedaan na zware
kjeine 70 meter! Andere bergen in
die streek, die vroeger een paar dui
zend meter hoog waren, bleken
na de aardbevingen „spoorloos" te
zijn verdwenen.
Wat zich daar diep onder het aard
oppervlak onder de Himalaya afspeelde
en nog steeds afspeelt, heet met een
Bar en koud verheffen zich in de grensgebieden van India en het
troosteloze land Tibet de bergketenen der Himalaya, van het „Huis der
Eeuwige Sneeuw". Groots en rauw is het landschap daar. Als massale
kolossen met witte kappen op staan er de bergen: Dreigend, onherbergzaam,
vijandig. Paul Brunton, de vermaarde „Kluizenaar der Himalaya", kenschetste
dat reusachtige gebergte goed, toen hij vaststelde, dat de goden zich aan
schoonheid bedronken moeten hebben, alvorens tot de schepping van de
woeste Himalaya te zijn overgegaan.
's-Werelds hoogste berg, de Mount Everest, wijst daar, in de Himalaya,
met zijn besneeuwde top naar de hemel. Tal van expedities werden uitgerust
om die top te bereiken, maar Mount Everest tartte de Mens en schudde zijn
beklimmers wrevelig af. Toch is de Mens reeds langer dan een eeuw bezig
om Mount Everest te veroveren. De eerste pogingen tot meting en bepaling
van zijn hoogte vonden plaats in 1849.
In 1851 was men zover gevorderd, dat men wist: MOUNT EVEREST IS DE
HOOGSTE TOP OP AARDE. In 1865 bepaalde men zijn hoogte op ruim
8845 meter. En zo bleef het tot 1950.
Brits Landmeter was
naamgever
Eerst iets over de naam Mount Eve
rest. In 1850 wist men nog niet, dat
een der Himalaya-bergtoppen de hoog
ste op aarde zou zijn. Aan Mount
Everest dacht niemand. Algemeen
hielden deskundigen de top Kantsjen-
junga voor de hoogste in die streek.
Namen gaf men de Hymalaya-toppen
aanvankelijk niet. Een aanduiding met
Romeinse cijfers was voldoende.
Mount Everest stond geboekt als „Top
XV" Later wilde men die toppen der
Himalaya de namen geven, die de in
heemse bevolking voor hen had be
dacht. doch „Top XV" werd genoemd
naar Sir George Everest, die als land
meter tot 1843 in India werkzaam was
geweest. Tot in het begin onzer eeuw
stond, ook in Europa, Mount Everest
op knarten vaak aangegeven met de
(Indiase» naam Gauri Shankar In
1904 evenwel ontdekte kapitein Wood,
dat Gauri Shankar een andere en la
gere berg is dan Mount Everest.
Een Indiase naam bestaat dus voor
Mount Everest niet. De laatste jaren
heeft men echter ontdekt, dat ae Ti-
betanen wel een aantal namen kennen
voor 's werelds hoogste berg, bij voor
beeld Tsjomo Kankar. Tsjomo Lungma
en vooral „Mi-ti-gu-ti Tsja-pu Long-
nga". Die laatste Tibetaanse naam is
Interessant, immers hij betekent vrij
vertaald»„Wie in de buurt is. kan
zijn top niet zien,'* maar je kunt hem
(wel) uit negen richtingen zien, en
een vogel, die zo hoog vliegt als de
top, wordt blind". Die Tibetaanse
naam is wel erg lang, vooral als men
weet, dat de op één na hoogste berg
