Cinerama"
OPGRAVINGEN MITHRASHEILIGDOM EN
VROEG - CHRISTELIJKE KERK
D
Een
Zoeklicht
BRIDGE-PROBLEEM
Na hulpmidel in oorlogstijd
nieuwste snufje in
de bioscoop
WEKELIJKS BIJVOEGSEL ran het LEIDSCH DAGBLAD - ZATERDAG 11 APRIL 1953 - Pagina 2
vont. zelfs niet de oude schuilkerk, die
Nederlandse archaeologcn werken in Rome
godsdienst dus. die in de eerste vier
de namen der planeten vermelden, waar
aan elke graad was opgedragen. Op de
tegenoverliegende wand is een heilige
mealtijd afgebeeld, waarbij Mithras zelf
en de Zonnegod Helios aanliggen en be
diend worden door een gelovige, die een
ravenmasker draagt. Een stoet „leeu
wen" draagt spijs en drank aan voor
het maal.
Dr Van Essen heeft deze schildcrin-
Rivan onze xvome.nae curre.punueuw ccu-c. o.«c. -e *ta »HJIcrlU*ll onderzocht en meent
vaarlijke vUand was van het jonge ze te kunnen dateren op omstreeks
ome is een paradijs voor oudheidkundigen. Liet men die heren hun d^ze^^stCTiedfenst^gêwwst^d'at'1 ^e" 215—220 na Christus. Doch op som
mige plaatsen is de stuclaag afgeblad
derd en dan komt een oudere laag
van schilderingen bloot, die echter
niet meer dan 20 jaar vroeger ont
staan moet zijn. Men hoopt de boven-
ste laag van de muur te kunnen weg-
interessant. Er wordt dan not in Rome altijd wel ergens gegraven. f,f^n SlttoishSdSt^eeïond'en """""'H1 h»" b'"
(Van onze Romeinse correspondent) eeuwen onzer jaartelling de meest ge
vaarlijke vijand was van het jonge
een paradijs voor oudheidkundigen. Liet men die heren hun ^.rï.t'"^!'' he",
gang gaan, dan zou er onder do stad, waar zij werken, wandelen en Christendom om de overwinning te
kunnen behalen, tal van zaken van on-
winkelen, in gangen en holen een tweede, ouder Rome te zien zijn en dergeschlkt belang eenvoudig uit de
binnenstad onder huizen en kerken de spade in de grond steekt, altijd zinnebeeld vnn de Zonnegod Helos, werd
gevierd op 25 December, Nu zijn er. wat
komt er wel iets aan oud metselwerk te voorschijn en vaak is het begrijpelijk is bU een zo verbreide ere-
maar thans is er e
tal van Mithrasheiligdommen gevonden,
i opgraving aan de gang. die van bijzonder belang z^n nabootsingen van de grot. waar
3 Mithras werd geboren en Juist omdat
is. omdat zij ons werkelijk iets nieuws leert, onze nog zeer gebrekkige zij onder de grond gelegen ztJn. bleven
kennis vermeerdert omtrenl het godsdienstig leven der oude Romeinen. |"bl™*n"ï!lïr" S"d7'««'"Som?'fljï
althans van een deel der Romeinen, de vereerders van de Perzische er meer dan honderd bekend.
Maar het Mithraneum onder Sancta
Lichtgod Mithras. Prisca is enig in de wereld, omdat het
De ziel van deze opgravingen is dr M. J. Vermaseren. hoold-assis- 1X-i!"l»n"de gST'IS" lS
tent van het Archaeologisch Instituut der Universiteit Utrecht, naast meestal weergegeven terwijl hU, in Per-
zische kleding, de stier doodt, wiens
hem werkt dr van Essen, hoold der Oudheidkundige aldeling van het bloed de aarde vruchtbaarheid moet ren van graaddragers,
schadigen en is dit eenmaal gelukt,
dan zal men hier twee monumentale
frescoschilderingen hebben, met ge
ringe tussenruimte ontstaan, hetgeen
prachtig vergelijkingsmateriaal zal
bieden voor de geschiedenis der Ro
meinse schilderkunst.
Ook de onderste laag vertoont flFU-
berts met een handomdraai de eerste
plaats onder de hedendaagse korte ver
halenschrijvers In Nederland.
Harriet Freezer.
Luchtkastelen op poten.
..liet Wereldvenster" Baarn
1952.
Om dit boekje van 95 pagina's na
drukkelijk „roman" te bestempelen,
lijkt mij rijkelijk overdreven en niet
eerlijk tegenover schrijfster en publiek
Want het is eeen roman, het is zelfs
geen novelle. Het zijn heel evident mé
moires. jeugdherinneringen.
Henriet Freezer is lang geen onbe
kende en de lezer weet ongeveer wat
hem te wachten staat: wijsheid, gevoe
ligheid, en opgewekte levenskunst.
Doch ln dit „Luchtkasteel" geeft de
schrijfster meer dan ln haar voriee
werk. Zij is piastischer geworden De
vader, d" moeder, de zusjes, de buren,
de h°ie klDDenfokkerij en vooral het
meisie. Harriet. zitn uitstekend gezien
en neergezet. Zodoende is „Luchtkas
teel" een innemend werkje en onge-
twiiMd het b°ste dat Harriet Frezer
eeoubliccrd heeft. En wie weet.
schrijft zij nogeens een roman.
Medische Missie naar |>1
Indonesië
Op 2 April ji is uit Genève een grot.
internationale medische missie nay
Indonesië vertrokken onder auspici^-
van de Wereld Gezondheidsorganisatit
Deze missie, die onder leiding staat \aj
Prof Wallgren uit Stockholm en waar
van dertien hoogleraren van zeven ver.
schillende nationaliteiten deel uitmak^
zal gedurende zeven weken in Indo™,
sië werkzaam zijn. Na een ontvangst
door Dr Lcimena, dc Indonesische mi.
nister van Volksgezondheid, zullen dr
leden van de missie in Djakarta, Djok
jakarta. Soerabaja, Bandoeng, Medan
en Palembang in verschillende zieken
huizen demonstratie-colleges geven voor
Indonesische artsen en specialisten Op
deze colleges zullen de nieuwste Amen-
kaanse en Europese vorderingen op het
gebied van de medische wetenschap
worden getoond. Indonesië is het zesde
Aziatische land, waarheen een dergei
lijke volledige missie van de Wereld
Gezondheidsorganisatie wordt uitgezon
den. Vorige missies bezochten Iran,
India, Israel, Ceylon en Birma.
Nederlands Historisch Instituut te Rome.
Dank zij de goede relaties der beide heren te Rome, hebben zij de
vergunning gekregen een in de jaren 1934 35 onder het middeleeuwse
kerkje van Santa Prisca aan het licht gekomen Mithrasheiligdom en do
aangrenzende lokalen volledig uit te graven.
De daartoe benodigde middelen zijn tot nu verstrekt van particu
liere Nederlandse zijde.
schenkpp, is bekend genoeg) maar van figuren staan teksten,
zijn volgelingen.
beginregels van gewijde gezangen, die
tijdens de dienst door de gelovigen wer
den gezongen Het is dr Vermaseren ge
lukt alles wat op het ogenblik van die
3 ineewiiden in de geheime leer w» teksten zichtbaar is, te ontcijferen zy
-- verdeeld in Itnden van ril geven enl® idee van de aard der Pl«h-
,.fbekend was. Men leest bijv „Wil o Va-
geheiligde. de wierookbrandende
laagste, die der „raven" steeg men (jer
la de mannelijkenymph. soldaat. jeetn
kende kwaliteit is tot nu toe de be
langrijkste vondst van deze Paasop-
gra vingen.
TOEN wij even gingen kijken, waren
wij er getuige van, dat een nieuw
belangrijk stuk aan liet licht kwam.
DE SCHILDERINGEN zyn. zoals ge
zegd. zwaar beschadigd.
Ten dele komt dit door het vocht,
dat de kalklaag heeft aangetast. Maar
er is ook nog een andere reden. Vlak
naast het heiligdom, dat in de kelder
ruimte van een antiek Romeins huls
is gelegen, bevond zich ln het belen
dende huis de schuilkerk van Prisca.
Christenen en Mithrasdienaren hebben
hier meer dan een eeuw lang naast
elkaar geleefd. Tegen het jaar 400 heb-
ben de Christenen het Mythrasheilig- een klein relief met spelende kinder-
dom verwoest, de beelden zijn aan stuk- tjes, waarvan er één een satyr op de
ken geslagen, de muurschilderingen met schouders ronddraagt. Het is een voor
bijlslagen beschadigd. Daarna werden stelling van het zogenaamde Ephedris-
stenen en puin in de vertrekken gewor- mos-spel. Dit relief, in de bovenste laag
pen. zodat deze ontoegankelijk werden gevonden, behoort niet tot de oorsprnn-
gemaakt. kelyke inventaris van het heiligdom.
Het eigenlijke Mithraneum is nu ge- Talrijke lampjes in terracotta kwamen
heel blootgelegd, doch er is neg een aan het licht, veelal met fraaie versie-
drietal aangrenzende vertrekken, waar ringen. Twee ervan zijn beslist Christ
in deze dagen door onze landgenoten lijk en vertonen het bekende Christus-
gewerkt wordt. In een ervan is een nis monogram.
aan de dag gekomen, die beschilderd is Zyn zij uit de naburige schilkerk her
in zeegroen en lichtbruin, dezelfde kleu- komstig?
ren. die wij ook in het Mithraneum Wie "zal het zeggen
aantreffen. Dat vertrek behoorde dus Die kerk. in het belendende huis ee-
waarschyniyk tot het heiligdom legen. zal. indien de middelen het toe-
In een andere ruimte bevindt zich een jatcn. te zyncr tijd ook opgegraven wor-
zeer groot aarden vat. ingegraven in de den
grond. In dat vat werd een andere vaas Het geheel kan op den duur uit
gevonden. Een inscriptie, die te Utrecht gioeien tot een der meest anntrekke-
ontcyferd wordt, zal wellicht ophelde- ijjke opgravingen in Rome. daar men
ring geven over de betekenis van dit vat hier onder een Middeleeuwse kerk de
in de Mythrasleer Het puin en zar.d lesten vindt van twee antieke huizen
wordt voorlopig weggenomen tot een
i™U.d- ^«n^HtlOPCr 101 dC h0Oeste komst w'UZclve ln vlammen opgaan".
k V w w Dlt aan te duiden, dat de
Iedere gemeente had kennelijk slechts „leeuwen" een soort priesterkaste
een \aaer vormden, die door het brengen van wie-
wordt in de nmge- ,p j wanden nu van het ont- rookoffers aan de vader, vertegenwoor-
rh, r.aif wi „n. dekte heiligdom ziet men frescoschil- diger op aarde van de Zonnegod, bem d-
en. helaas in slechte staat, die delend optraden voor de ïs
graaddragers uitbeelden en tevens wijden.
Mithraneum geheel op zijn plaats,
doch ook Dionysos wordt in de omge
ving van de Perzische C.olf wel aan- »a.i uc l.
getroffen. Deze sculptuur van uitste- j„gen' helaas in slechte staat, die delend optraden voor
deze graaddragers uitbeelden en tevens wilden.
lager inge-
it -tr
A 6 ft A 6 A
1^ OP DE BOEKENMARKT
A. Alberts. De Eilanden, daard. want hy leeft nog. Natuurlijk
G. A. van Oorschot leeft hU n°S. want hjj ziet. op een won-
derlyke wyze. als een dier met mense-
Amsterdam 1952. hjlce hersens.
In een van myn vorige kritieken heb Met dezelfde heldere afzydigheid. op
ik W. Walravens „Op de grens" bespro- dezelfde vreemde stacatotoon ïoept Al
ken. een bundel artikelen, schetsen en berts het beeld op van het tropische
brieven uit Indonesië Ditmaal ligt er moeras en van de man met de waan-
weer een boek voor mij met verhalen voorstelling, die daar eenzaam achter
over dit land en wel „De Eilanden" van woont, in het verhaal dat „Het moeras"
A Alberts, evenals Walravens boek een heet Hoe tiagisrh dit mens ook is. de
uitgave van G. A. van Oorschot, de byna ondraaglijke spanning ln dit ver-
uitgever met de goede neus haal brengt rle schrijver aan met dat
Het is merkwaardig om deze beide moeras, dat byna lichamelijk het huis
boeken naast elkaar te leggen, omdat in komt
zij samen een interessant geheel vor- Een derde meestei lijke geschiedenis
wm-rit vnnrinmir weccenomen tot een ou_, ---- -r— men. Gemeen hebben zij niets met el- is „De Jacht". De jacht op de opstan-
hoöcte van ten minste 60 cm boven het UifC sc,hullkci« en liet enige kaar. want waar Walraven hoofdzake- deling Florines. „toen ik hem. mijzelf
antieke oPaveisel I)aarbl1 is' gebleken r m ter, v'aar men Ujk zijn belangstelling heeft gericht op en het zwijn haast niet meer uit el-
antieke plaveisel Daarbij Is gebleken. aan de hand van schilderingen en tek- de sociale zijde van de Indische samen- kaar kon houden" Een vei mening, die
een voorstelling kan maken leving, daar heeft Alberts als het ware ontstaat, doordat de schrijver zich tij-
Ufip mVSteripriipnJlf ...A. «la AAA.rtone Ra manraniarl,! 1 r, hal (Tahovalo
armoedige bouwsels afkomstig,
een latere, hoger gelegen laag scherven,
fraai glaswerk, stukken manner, rijk
vaatwerk, enz. oplevert en dus herkom
stig is van de albraak van een rykere
woning.
van die oude mysteriedienst.
Hn
een mensenloze wereld gezien. dens de mensenjacht in het gebergte.
In een eigenaardig, kortaf, soms Jo- herinnert hoe hij op de Veluwe eens
viaal proza, dat op zijn goede momen- een wild zwijn op heeft zien drijven en
ten zeer overtuigend werkt, maar bij ook. hoe hijzelf eens door een boswach-
mislukkinc een manierisme wordt, geeft ter opgejaagd is
„oili deze schrijver eigenlijk telkens weer Uitstekend ook. en zeer duidelyk wy-
k 1 gezegd, ln een confrontatie van de blanke met de zend op do onvermengd mannelijke
toeval in het tr0pen of met een aspect van de tropi- aard van dit werk. is de geschiedenis
sche wereld. van de vier Amerikaanse vliegers, die
Het eerste verhaal „Groen" genaamd, op een onbekend eiland geland zijn;
is een wonderbaarlijk goed getroffen met de zin om nooit meer te vergeten,
oerwoudsensatie De man zonder fan- „En ik huilde als een man", op het mo-
n (je vier na
een prauw overzee, cinde-
Op laag niveau en dus waarschijn- 1934 ontdekt. Daarbij
<(jk behorende tot de oorspronkelijke spel
Inventaris van het heiligdom werd een De broeders van het nabij de kerk ge-
bijzonder fraai, marmeren beeldje ge- legen klooster zochten naar geheel iets
vonden. Romeins werk. doch terug- anders, namelijk naar de doopvont van
gaand op een goed Grieks origineel Fetius. die volgens een oude overlevering tasie de "man zonder angst, de nuchte- ment dat
vroeg-Helenlstische periode te dier plaatse het doopsel zou hebben re, de rauwe de drinker, maar tevens
(vierde eeuw voor Chr.i. toegediend de man"d'ië "het"dramat"iVchë"bceld"ziet lijk een telefoon "in zijn handen houdt.
Het beeldje, waarvan helaas de kop Men meende namelijk dat de Prisca. van zichzelf en dat eindeloze bas. de Er staan in deze bundel ook dingen.
deze kan nog waaraan het kerkje gewijd is. dezelfde dramatiek van zyn collega Peereboom. die niet veel meer dan een goede anec-
"ff -jfaE.—-Aquila, die helemaal niets ziet en zich dus van dote zijn. maar die toch ook weer die
eenzaamheid ophangt aan de lampen- volmaakt persoonlijke toon hebben,
standaard. Maar „Ik" hangt de volgen- Doch met de vier hierboven genoem
de avond de lamp weer aan die stan- de verhalen bezet de schrijver A. Al-
ontbreekt
te voorschijn komen) stelt waar- Romeinse dame. echtgenote
schUniyk een Apollo voor. doch het zou zou zijn, wier naam enkele malen voor-
eventueel een Dionysos kunnen zijn. komt in de zendbrieven van Paulus.
Apollo, de zon, ls natuurlijk in het De broeders vonden echter geen doop-
Jean Paul Sartre.
Dc wegen der vrijheid.
Deel I: De jaren des on
derscheids. Deel II: Het
oponthoud; Deel III: De
dood ln het hart.
Contact. Amsterdam 1952.
Van Jean Paul Sartre's romancyclus
..Les Chemins de la Liberté". in verta
ling verschenen met het eerste deel ..De
jaren des onrie'seheids" in tweede druk,
zijn nu drie delen in de boekhandel.
Op het vierde laat Sartre ons wach
ten.
Het is merkwaardig hoe de eerste
tw»e delen, verschenen in 1945. nu wij
ontwaakt zijn uit de Sartre-roes. eigen
lijk verouderd aan. De ellenlange uit-
gesoonnenheid van Mathieu's conflict
in het eerste deel met zyn precies op
getekende gesprekken, vergt veel van de
lezer, die gedwongen ls de rol van „vo
yeur" op zich te nemen bij niet eens
ere interessante handelingen van ande
ren. Sartre ls inderdaad een meester ln
het boren ln het menselijke beste\n
aan de hand van feiten, maar indien
dat menselijke bestaan bij hem zelden
of nooit andere lagen oplevert dan ero
tiek en politiek of de steenlagen van de
lege zielen, dan zou het weieens kun
nen bliiken. dat de wegen der vrijheid
ergens liggen waar hij ze niet zoekt. En
in elk geval heeft hij de wankelmoedi
ge Mathieu er van weerhouden zijn op
lossing te vinden ln de gelederen van
Brunet. de redacteur van de Humanité.
door hem. wat men zou kunnen noe
men. een heldendood te laten sten-en.
Ongetwijfeld behouden deze ..mon
sterromans" - ik gebruik dit woord niet,
omdat deze boeken zo dik zouden zijn,
maar omdat ze zo gevuld zijn - een
historische waarde door de tyd waarin
hun handeling zich afspeelt. Dit geldt
zeker voor het tweede deel, waarin het
Verdrag van Milnchen een soil vormt.
Doch in deze roman past Sartre een
simultanisme toe. dat hij zover door
voert. dat het den lezer groen en geel
voor de ogen wordt van de mengeling
van politieke vergaderingen en bed
scènes.
Het derde deel. „De dood in het
hart", speelt zich af onder dp Franse
soldaten in 1940. die niet kunnen gelo
ven aan de nederlaag voor de trein hen
in kiygsgevangenschap over de grens
voert en het is zonder twijfel het beste
deel. Het is evenwichtiger en minder
in détails verdronken.
Al met al krijgt men. ondanks de
kwaliteiten die deze cyclus toch heeft,
de indruk dat Sartre met zyn feiten -
en handelingentheorie, het kind met
het badwater weggooit, zodat zyn
..Chemins de la Librté" voorlopig een
doolhof gelijk zfln. Het wachten is nu
op het vierde deel.
De vertalingen van Jo Boer en M.
Mok zijn zeer goed.
In Italië schijnt het een lollige boel t»
zyn. De mensen zijn er blijkbaar nogji
gemoedelijk, behalve, dat ze elkaar"zr,
af en toe eens met planken om di
oren slaan en met inktpotten beko
gelen. zoals wij uit de verslagen van
de zittingen ln het Italiaanse parle
ment kunnen opmaken. Ze hebben
daar weer eens een nieuwe partij op-
gericht, de zogenaamde Straatvegers-
party. Deze party bedoelt te zyn een
..welvaartspartij". Wanneer het pro
gramma van de straatvegers word:
verwezenlijkt, dan wordt het goed
leven daar in het Zuiden. Men els:
veel amusement, weinig werk en vooral
hoge lonen1 Voor iedereen wil men dm
maanden vacantle en elke dag zal r
voor iedere burger een dikke blefstui
moeten zyn. Belastingenallemaal
afschaffen- Ook de kinderen krijeer,
het best. De schooltijd wordt beperk-
tot dertig uur per week. Wij zyn h».
nieuwd hoeveel zetels deze partij zal
veroveren
ONS
Oplossing nr. 82
Ha K
Sch 4
KI 2
Ha 6
KI 5
Ha A
Sch B
Sch 5
Sch 6
KI 9
O.
Ha 5
Sch V
Sch 7
Ha 7
K! B
Ha 2
Sch 2'!
Sch 10
Ha 3
KI. K
CLARA EGGINK
Rest voor N—Z. na troef uithalen.
Goede oplossingen ontvangen van:
J. Baas, Wilhelminastraat 31. Alphen aan
den Rijn
Zr K. Bontekoe, A. v. Burcnlaan 11,
Ocgstgeest.
J. P. de Bruin, J. van Goyenkade 14,
Leiden.
H. Gottmer, Formosastr. 44. Leiden
H. E. v. Haastcrcii, Stadhouderslaan 2.
J. de Jong. Koninginnelaan 51. Leidrn.
G. W. v. d. Kraan, Groenoordstraat II,
Leiden.
A. F. Kriek, Hoogl. Kcrkgr. 11. Leiden.
Kwee Swan Liat. Boonstr. 1, Gegstgeest
J. v. Leeuwen, Roomburgerweg 13,
Lelden.
J. C'. Mattaar. H. Rijndijk 170B. Leiden.
J. J.Nieboer. Magd. Moonsstr. 38A. Leiden
J. J. Picket. I.uslhoflaan 67A. Leiden.
\V. J. Thoolen. Mare 114. Leiden.
Tjia Tjln Kian, Dc Kempenaerstraal 8,
Oegst geest.
M. G. Raar, Kamerl. Onncslaan 51,
Leiden.
A. de Water, Marnixslraat 35, Lelden.
uit van het denkbeeld, dat
die diepte die door het men-
seiyk oog wordt waargeno
men, louter en alleen het ge
volg is van het feit. dat het
ene oog een Iets ander beeld
opneemt dan het andere,
terwyl bovenden de wisse
lende lenssterkte van het
oog de maximale scherpte op
een bepaald punt stelt, zodat
het Idee van groter afstand
nog redelijk afstanden schat
ten i althans van bekende
voorwerpen in bekende om
geving. zoals in films altijd
't geval is». Door allerlei In
grepen kon hij zijn blik op
vrij vaste afstand scherp In
stellen. Ook toen kon hij nog
behoorlijk afstand schatten
van voorwerpen op andere
afstand.
Op één wyze lukte die af-
witte
„Gekleurde
voorgeschiedenis
Reeds lang heeft men ge
poogd. diepte te brengen In
het beeld op het vlakke film
doek. Met succes werd geëx
perimenteerd met tweekleu
renfilms. die door een mi
niem verschil in opname
richting een zeker relief kre
gen doordat men de ene
film door een groen, de an
dere door een roodgekleurd
briUeglas zag. ieder oog een
afzonderlijk beeld kreeg der
halve. Maar dat maakte voor
de bioscoopbezoeker het dra
gen van een rood-groene
bril nodig. En de ervaring
heeft geleerd, dat bioscoop
publiek nu eenmaal zeer ge
makzuchtig is. Dat dragen
van een bril is blijkbaar te
veel gevraagd Ook uit liet
genre van de kas-films
biykt, dat de bioscoopbezoe
ker niet een probleem voor
gezet wil krijgen, maar al
leen Iets geboden wil krijgen.
Die mentaliteit betekende
Maar de mens zal nog niet tevredenzijn....
Onlangs schreven wij over de diepte-televisie, die kans maakte
op nog eerdere verwezenlijking dan kleurentelevisie, en tevens een
nieuw stadium zou vormen in de vooral in Amerika hevige strijd
tussen televisie en film.
Merkwaardig is, dat de nog zoveel jongere televisie reeds thans
toe is aan verwezenlijking van een ideaal-beeld waarover de film
nog steeds niet althans ternauwernood beschikt.
Voor een groot deel is dat het gevolg van de geheel andere
technische mogelijkheden. De techniek van de televisie leent zich
veel beter dan die van de film voor het dieptebeeld.
f
de doodsteek voor de groen-
rood-dieptefilm. die by een
groter publieke waardering
dus ruimer financiële ach
tergrond tot de ideale d-rp-
te-fllm z-»u kunnen uit-
zroe en met welke techni-
ssch ingrepen ook vervol
maakt.
Wat hersenen lezen
première voor dat .gemak
zuchtige grote publiek" van
een dieptefilm volgens nieuw
procédé ontwikkeld door
Frel Waller, een bekend
Amerikaans veteraan-fi.m-
op?-ateur en goochelaar op
het witte doek.
Onlangs heeft het Ameri
kaanse blad „New Liberty"
een aardge beschrijving ge
geven van het karakter van
deze film-tovenaar en de
principes, die aan zyn nieuw
systeem van dieptefilm ten
grondslag liggen.
„Wat de mensen zien", al
dus Waller over de grond
slagen van zijn „cinorama".
..is niet wat de ogen naar de
hersenen telegraferen, maar
wat de hersenen uit dat te
legram lezen".
Oorspronkelijk ging men.
bU het streven naar het ver
krijgen van de diepte-film,
Fernandel heeft het Kruis van het Legioen van
gekregen als erkenning van zijn grote verdiensten voor
de filmkunst. Maurice Chevalier bewonderd de onder
scheiding van Fernandel en beiden schijnen ze nogal in
hun schik te zijn.
dan die van scherpstelllng
van de ooglens gevestigd zou
worden door de mate van
onscherpte.
Waller maakte experimen
teel uit, dat deze twee facto
ren niet de enige, zelfs niet
de voornaamste zyn die de
indruk van diepte in het
beeld van onze ogen ves
tigen.
Hy bedekte één oog en kon
standschatting niet. Name
lijk wanneer hy een soort
masker opzette dat alleen in
-en scherpe lyn recht vooruit
kyken mogelijk maakte:
wanneer hy derhalve de om
geving miste.
Deze omgeving bleek ook
na volgende experimenten
een belangryke rol te ver
vullen in de „diepte-Indruk".
Waller ontwierp een film
systeem, waarbij
doek groter werd dan de toe
schouwers in één blik kan
omvatten. Zijn aandacht
blijft uiteraard gevestigd op
het centrale punt van het
filmdoek, maar daarnaast
„ziet" hij ten dele onbewust
zich het gebeuren in de om
geving afspelen.
Die omgeving wordt boven
dien geprojecteerd op niet
dwarse maar naar opzü ge
bogen schermen, waardoor
de bezoeker inderdaad de in
druk krygt dat die delen
zich „naast" het centrum
afspelen. Ten overvloede
worden die „züpanelcn" in
beslag genomen door ook
meer zijdelings opgenomen
gesynchroniseerde films, die
kruiselings door aparte pro
jectoren op het doek worden
geworpen.
De technische details van
deze merkwaardige opname-
en projectie-techniek zyn te
ingewikkeld om ze hier te
vermelden. Vermeldenswaard
is wel nu dit systeem
waarschUniyk binnen af
zienbare tyd een nieuwe pe
riode in de film zal inluiden
de voorgeschiedenis.
Vervolmaking in
linktrainers
Dit systeem heeft nameiyk
een voortreffeiyke experi
mentele periode doorge
maakt ln.... oorlogstyd.
Het pracblsch trainen van
oorlogsvliegers kostte Ame
rika in de jongste oorlog
scheppen geld en bovenal
veel te veel tijd.
Men hoorde van de expe
rimenten van Waller en
dank zy diens vindingryk-
heid en bereidheid om een
lucratief project voorlopig
terzyde te stellen gelukte
het .een trainingsmethode te
vinden, die efficiëntie paar
de aan grote snelheid.
Met het opname- en p-o-
lect.esysteem van Waller
werden films vervaardigd
van vyandelyke aanvals-
'.echnieken. waarmede de
omgeving van „link-trai
ners" voor jagerpiloten her-
schapen werd in he>t ter
rein van ware luchtgevech
ten. 75 linktrainers werden
ln die Jaren in Amerika ge
bruikt. en de vaardighe.c
van de jagerpiloten van de
Airforce van de USA was
voor een groot deel te dan
ken aan deze vinding.
Na de oorlog heeft Waller
zyn systeem, sterk verbeterd
door de ervaringen in oor
logstyd. aangepast aan de
eisen van de bioscoop en
thans begint op grote schaal
de productie van films, die
met behulp van dit systeem
diepte zullen brengen in he'.
platte filmdoek.
Maar toch..
Zal liet filmpubliek dan
tevreden zyn? Waarschün-
lük niet. Aanvankelijk ul
de bioscoopzaal te griezelen
by de eerste onbeholpen
films op het „platte" doek
Mensen gilden en raakten in
paniek wanneer iemand lop
dat doek) een steen de zaal
inslingerde. Daar zijn u
langzamerhand aan gewend.
In October J.I.. toen de pre
mière in New York ging i3n
dc Wallcr-dieptefilm. grie
zelde het publiek minsten*
even erg. Dat zal voorlonit
nog wel het geval zyn. Maar
dan gaat de „grap" er onl
wel weer af. Het is volmaak
ter, in technisch opzicht
maar cultureel blijft dc film
nog steeds zoeken, zoeken
althans naar de vorm. waar
in hel publick kunst geboden
kan worden in een vorm. dit
het ook a's ontspanninz
aanvaardt. Er zijn spreken
de films gekomen, kleuren
films. nu dieptefilms. Mis
schien komen er ook nor
films over een boksparlil
waarbij iedere toeschouwer
sterretjes ziet als er weer
een stevige klap wordt uit
gedeeld.
Maar toch. hoezeer de vor
deringen van de techniek ct
film ook met betere werk
tuigen kunn°n u'-usten h*:
wachten blijft op de vorm,
waar n deze moderne kunst,
zo bU uitstek ln staat om
een groot publiek te vinden,
kunst kan biyven en haar
taak als zodanig onder het
waarderend oog van velen
kan volbrengen.
