Begrafenis stoffelijk overseliot
dr G. Brouwer
Onthulling monument W.B.V. „De Eendracht"
Kermisvermaak als graadmeter
voor levenspeil en volkskarakter
In Paraguay iu zijn eenvoudigste
vorm
LEIDSCn DAGBLAD - MAANDAG 23 MAART
Als longarts diende hij de volksgezondheid
op uitnemende wijze
Op de begraafplaats „Duinrust" te KatwUk aan Zee is Zaterdagmiddag on
der zeer grote belangstelling het stoffelijk overschot ter ruste gelegd van dr
0. Brouwer, een algemeen geacht long-arts, die van 1931 tot 1950 de leiding
had van het Districtsconsultatiebureau voor T.B.C.-bestrUding te Leiden en
tele jaren ook een vooraanstaande figuur was in de kring van het Hervormd
kerkelijk leven in de Sleutelstad.
Onder de plm. 400 aanwezigen, die
op de begraafplaats blijk van hun be-
l.uiastelling gaven, merkten wU om. op
ds D J. Vossers, voorzitter van de Leid-
centrale Kerkeraad. de heren mr dr
Geelkerken. W. J. Batist en J. C. Els-
feest. resp. voorzitter, penningmeester
secretaris van het College van Dla-
nen der Hervormde Gemeente, van
•Ik College ook vele leden aanwezig
tren, de heren W. F. Lefeber en Th.
feruider, voorzitter en secretaris van
hoi College van Regenten van het Herv
Tehuis voor Ouden van Dagen (Geref.
Minnehuis) in de Kaarsenmakersstraat,
mevr. Sevcnstcr-De Buck en de heer G.
Crevecoeur namens de Commissie Herv.
Gezinszorg, dr J. v. d. Spek. voorzitter
i de Herv Stichtingen voor Zenuw-
Geesteszieken, van welke Stichting
ook vele bestuursleden van hun medele-
ven blijk gaven, de directeuren en vele
leden van de staf van de door deze
Stichting geëxploiteerde inrichtingen
„Hulp en Heil" te Leidschendam,
„Licht en Kracht" te Assen en „Zon en
Schild" te Amersfoort, dr A. In 't Veld,
neeskundlg inspecteur voor de Volks-
izond'heid in de inspectie Zuid Hol
land, dr G P. H. Locher. secretaris van
de Herv. Raad voor de Zending, de he
ren Jac. Wilbrink en H. Filippo W.Fzn,
.esp voorzitter en secretaris van het
College van Kerkvoogden der Lcidse
Herv. Gemeente, de laatste tevens als
vertegenwoordiger van de Prot Ver.
,Het Groene Kruis" te Leiden, mej. G.
Crevecoeur en mej. J. A. Tavenraat,
resp. directrice van de Leidse Buiten
school en de kleuterschool te Katwijk,
dokter Warns, directeur van het Rot
terdams Zeehospitium te Katwijk aan
Zee, dokter J. E. Zweers. directeur van
het DistrictsconsuJtatiebureau voor
T B C -bestrijding te Leiden, dokter J.
van Vliet, voorzitter van de Vereniging
Longartsen, dokter Zalman. verte-
.oordiger van de Ned. Sanatorium
Verzekering Mu. een deputatie van de
Ned. Mii tot Bevordering der Genees
kunst. van de Districts Tubereulose-
nrtscn, dokter C. R. Zijerveld. directeur
n de G.G. en G.D.. en voorts vele mc-
'cl. enkele predikanten en talrijke
vrienden en oud-patienten van wijlen
dr Brouwer.
Nadat in het sterfhuis door de Kat-
,'ijkse predikant, ds W. A. B. Hagen,
een korte rouwdienst was gehouden,
vertrok de stoet onder klokgelui naar
de begraafplaats, waar als eerste spre
ker een broer van de overledene een
peisoonlijk woord sprak en daarin het
jrrloofsleven van zijn overleden broer
schetste. Dr Van der Spek, die namens
de Herv. Stichtingen voor Zenuw- en
Geesteszieken het woord voerde, wees
i. op de plaats, welke wijlen dr
Houwer in deze kring heeft ingenomen.
Spreker, die herinnerde aan de gave
karaktereigenschappen van deze medi
cus. wees er op. dat dr Brouwer zijn
buzondere gaven van hoofd en hart tot
het einde van zijn leven in dienst
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK.
.'roepen te Gcesteren f toez.) D. A.'
Brinkerlnk te FT ederiks oord.
Bedankt voor Oldebrock '2e nred.nl.
- i H. Harkcma Zeist. Voor Naaldwllk
lEvane.). G. v Doorn te Terhcydc iZ.H.l
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Klim (dr.). J. v. d. Zanden,
and. te Gronlnccn.
Anncenomen de benoem Intr tot hulp
wed. te Bcnnekom. J. W. Essellnk r.b.
>ni. pred te Doom. Naai- Nordhorn
Graafschap Benthelm). H. Baarllnk. cand
e Laar (Graatschap Benthelm).
GEREF. KERKEN ONDERH. ART. 31 K.O.
EVANG. LUTHERSE KERK.
Drietal te Leeuwarden. J. P. Boender-
maker te Eindhoven. M. J. Hevbrockx t<
Deventer en mej. M. P. Stol te Grocde.
GEREF. GEMEENTEN.
Bedankt voor Boskoop. M. Blok te Rot-
terdam-C. Voor Zaandam. H. v. GUst te
Ekoeet.
REMONSTRANTSE GEMEENTE IN
ARNHEM 75 JAAR
Gisteren is het 75-jarig bestaan van dc
Remonstrantse gemeente te Arnhem
rdacht. Ds J. Nienhuis. herinnerde er
zijn predicatie aan, dat reeds in de
He eeuw in Arnhem een Remonstrant
ie gemeente bestond, doch in de ge
schiedenis na 1676 komt geen Remon-
i'.rantse Broederschap meer voor. Pas
in de 19e eeuw kwam het weer tot de
stichting van een Remonstrantse ge
beente. waartoe de situatie in de Ned.
Hervormde Kerk aanleiding gaf. Ds
Nienhuis lichtte het geestelijke gistings
proces op kerkelijk erf toe.
Gedurende driekwart eeuw heeft
Arnhem de gedachte van de broeder
schap verder uitgedragen. In 1903 kreeg
men een eigen kerkgebouw, dat verle
den jaar is gerestaureerd. Tot slot wees
hij er op, dat het er ook nu nog om
iaat getrouw te zijn aan de beide bo-
Sinsclen: vrijheid en verdraagzaamheid.
Ds H. van Wessel
gaat met emeritaat
STOND O.A. TE
NOORDWIJKERHOUT
Wegens het bereiken van de pcnsloen-
•""echtigde leeftijd is door de Provin
cie Kerkvergadering van Zuid-Holland
pet ingang van 1 Mei a-s emerlaat ver
end aan d? H van Wessel. de iestor
*an de dienstdoende predikanten van
d; Ned. Herv. Gemeente te Rotterdam
D; Van Wessel werd 1 April 1868 te
•Gravenhage geboren en werd In 1912
dcor het Provinciaal Kerkbestuur van
friesland toegelaten tot de Evanzehcbe-
C|ening in de Ncd. Herv. Kerk 12 Octo
ber van het daaropvolgend laar verband
'snd. Van Wessel zich aan zijn ersti
tpmeente Noordwilkerhout In 1916 ver
'issclde hij deze gemeente met die van
Ablasaerdam. van waar hli in 1919 naai
»rcesp vertrok. 3 Juni 1923 verbond d;.
»an Wessel zich aan zijn vierde en laat
je gemeente Rotterdam.
heeft gesteld van de aan zijn zorgen
toevertrouwde patiënten. Dokter Du
Boeuff. directeur van „Zon en Schild"
die mede het woord voerde namens zitn
collegae van „Hulp en Heil" en „Licht
en Kracht", belichtte de bijzondere
kwaliteiten van dr Brouwer als long
arts. In welke kwaliteit hh door zyn
collega's zeer werd gewaardeerd.
Mr dr N. G. Geelkerken, die Inder
tijd dr Brouwer als voorzitter van het
Leidse College van Diakenen opvolgde,
releveerde de diaconale arbeid van dr
Brouwer, waaraan deze zich gaf met
geheel zijn hart. Zijn inspirerend voor
beeld was voor alle diakenen ..een bron,
waaruit zij voortdurend putten". Vol
gens spreker was er geen terrein van
barmhartigheid en mensenliefde, waar
op dr Brouwer niet de aandacht vestig
de. Zijn devies was daarbij niet wat
moét. doch wat kan de Diaconie nog
doen. Ons College, aldus spreker, heeft
in dr Brouwer niet alleen een leidsman,
doch bovenal een vaderlijk vriend ge
had.
Nadat dokter Zalman als collega had
herinnerd aan het prettige contact, dat
hij steeds met dr Brouwer heeft gehad,
wijdde de geneeskundige Inspecteur, dr
A. In tVeld, uit over het belangrijke
werk van dr Brouwer als longspecialist,
in welke kwaliteit hij de volksgezond
heid op uitzonderlijke wijze heeft ge
diend Met zijn proefschrift, getiteld
„Besmetting met tuberculose in gezin
en school", was Brouwer, aldus spreker,
écn der eersten, die op een belangrijk
probleem de aandacht vestigde. Naast
de mens Brouwer, was in elk opzicht
ook zijn werk gaaf. In de kring van de
T.B C.-bestrijders was deze medicus een
zeer gewaardeerde figuur, naar wiens
adviezen gaarne werd geluisterd, aldus
dr In 't Veld.
Nadat de heer O. Rees, secretaris van
de Herv. Raad voor Kerk en Gezin, nog
woorden van hartelijke deelneming had
gesproken, las ds Hagen Psalm 103,
waarna deze plechtigheid werd beslo
ten met het bidden van het „Onze Va
der".
De oudste zoon van wijlen dr Brou
wer, dankte met een enkel woord voor
het medeleven en de belangstelling in
deze dagen uit zo ruime kring ontvan
gen.
Ds W. H. Kelder
25 jaar predikant
Ds. \V. H. Kelder, die van 1944 tot
September 1949 Hervormd predikant in
dc Sleutelstad was om daarna dc
evangeliebediening in de Utrechtse
gemeente te aanvaarden, herdenkt
a.s. Woensdag het feit, dat hy vóór
25 jaar als predikant V3n de Herv.
Gemeente te Ellewoutsdijk werd be
vestigd.
De jubilaris, die in 1902 te Heinen-
oord. waar zijn vader predikant was,
werd geboren, studeerde aan dc Rijks
universiteit van Utrecht. Na korte tijd
als hulpprediker te Amsterdam werk
zaam te zijn geweest, aanvaardde hij
op 25 Maart 1928 het predikambt in de
Ned. Herv. Kerk. Achtereenvolgens
diende hij de gemeenten van Ellewouts
dijk. Breskens en Middelburg, om op
23 April 1944 het predikambt In de Leid
se Hervormde Gemeente te aanvaarden.
Ds Kelder, die tijdens zijn Leidse tijd
werkzaam was in de Pniëlwyk, heeft
Ds W. H. Kelder
zich geruime tijd mede bezig gehouden
met de leiding van het Bijzonder Ker-
kewerk. Bovendien was hij leraar aan
het Chr. Lyceum, terwijl hij ook zitting
had in het bestuur van de Chr. kweek
school. voorzitter was van de vereniging
Kindcrzorg in de classis Leiclen en qua
estor van de ring Leiden. Door uitste-
digheid zal ds Kelder zich aan alle
feestbetoon onttrekken, terwijl hij zijn
Utrechtse wijkgemeente heeft verzocht
om dc gelden die men voor telegram
men. bloemen of anderszins had willen
uittrekken, te storten in de wijkkas, die
versterking zeer wel g:bruiken kan.
STUDENTEN-WERKKAMPEN IN DE
NOODGEB1EDEN
De Nederlandse studenten zullen in de
komende zomer in samenwerking met ce
Dienst Landbouwherstel werkkampen
houden in de noodgebieden Hiertoe ls
een interacademiale commissie gevormd,
onder auspiciën van de Rectores-Magnl-
fici en bestaande uit voor elke universi
teitsstad één hoogleraar en één student
Daar de Nederlandse Studentenraad ook
uit het buitenland talrijke verzoeken
heeft ontvangen om hulD te mogen bie
den. zullen waarschiin.uk ook bult c!and-
se studenten in deze kamnen een plaats
vinden.
Dr kampen zu'len drie weken duren
en uit honderd man bestaan De com
missie heeft er oo gewezen, dal zwaar
polderwerk zal worden uitgevoerd zodat
slechts zü die over ern groot uithou
dingsvermogen beschikken, aan de kam
pen kunnen deelnemen.
Ds C. v. d. Weeie
neemt beroep aan
Ds C. v. d. Weele, Chr Geref. pre
dikant te Harderwijk, die was beroepen
in de vacature van ds. Joh. Jansen,
Chr. Geref. predikant te dezer stede,
heeft dit beroep aangenomen.
Begrip voor militaire
oorlogsslachtoffers groeit
Dc Bond van Nederlandse Militaire
Oorlogsslachtoffers kan zich in een
toenemend begrip, zowel van de züde
der regering, als van het Nederlandse
volk. verheugen aldus deelde de
voorzitter van de afdeling Zuid-Hol-
land-Noord. de heer H. de Jager, in
zjjn openingswoord op de jaarlijkse
contactavond dezer afdeling mede.
Hij richtte zich hierbij tot een talrijk
publiek, dat Zaterdag naar het gebouw
„Prediker" was gekomen, om deze con
tactavond. waaraan werd meegewerkt
door het Leidse Ambtcnarencabaret van
Jan Tielenburg, bij te wonen.
In het afgelopen jaar heeft de Bond.
in het belang van oorlogsinvaliden, we
duwen en wezen, goede resultaten be
reikt; een belangrijk feit was de toe
treding tot de Wereldfederatie van
Oud-Strijders, die 16 millioen leden in
19 landen telt. De heer De Jager wees
erop. dat het Nederlandse volk naast
begrip voor het w erk ter ondersleuning
van hen, die door de oorlog een licha
melijk of geestelijk offer brachten, ook
verantwoordelijkheid tegenover de oor
logsslachtoffers moet gevoelen: deze
verantwoordelijkheid kan niet door de
regering alleen worden gedragen.
Nadat enige ogenblikken stilte in acht
waren genomen, werd het officiële ge
deelte van de avond besloten met het
zingen van het Wilhelmus.
Het Ambtenarcncabarct bracht de
zaal hierna in een opgewekte stemming
met een programma, dat zeer in de
smaak viel. Jan Tielenburg zong enkele
liedjes, de accordeonist speelde ccn pot
pourri van populaire wijsjes, er werden
enkele schetsjes uitgevoerd, de tenor
Chr. van Woerkom toonde in enkele
operette-aria's zijn goed vocaal talent
en de goochelaar An Verdi bewees de
knepen der „tovenarij" uitstekend te
beheersen door kaarten, balletjes en
brandende sigaretten „uit het niets" te
voorschijn te halen en cr weer in te
laten verdwijnen.
Geslaagde uitvoering
„Accordanto"
Met genoegen hebben wJJ ln „Den
Burcht" Zaterdagavond de accordeon
vereniging „Accordanto". verdeeld in
twee groepen een voor de minder-,
een voor de verdergevorderden ge
hoord. Deze vereniging staat onder de
deskundige en muzikale directie-van de
heer Lauw Boulla&rd.
Het ls opvallend, hoe het accordeon
meer en meer ln de smaak van de jon
geren valt. Eensdeels is dit begrijpelijk:
er valt ln betrekkelijk korte tijd veel
mee te bereiken, het bezit een rijk kleu
rengamma. de klank is gradueel sterk
uiteenlopend en uitermate dankbaar.
Het instrument Is op den duur niet van
een zekere eenzijdigheid vrij te pleiten,
maar het feit, dat er ln korte tijd zo
veel meer op gepresteerd kan worden
dan dikwijls by andere instrumenten,
werkt de practische beoefening hogelijk
in de hand. werkt stimulerend. De me
dewerking in een kamermuziek- of sym-
phonieorkestje mag naar onze smaak
op den duur ongetwijfeld meer bevredi
ging schenken, wij hebben wel degelijk
rekening te houden met het feit. dat
speciaal het accordeon vele Jeugdige di
lettanten tot liefde voor de muziek
brengt en. mits goed geleid, hun smaak
op dit gebied kan cultiveren.
Zeer zeker ls dit onder de heer Bcel-
laard het geval.
Onmiddellijk bleek dit reeds bij de
aamang in een Ouverture in D van
Rudolf Würthner de bekende accor
deonvirtuoos. die hiermee een prijzens
waardig en effectvol werkje voor zijn zo
geliefd instrument geschreven heeft.
De tempi in „An der schónen blauen
Donau", en het symphonlsch intermezzo
uit Mascagnini's „Cavallerla Rusticar.a"
werden tamelijk langzaam gehouden,
vermoedelijk omdat de vereiste snellere
tempt technisch nog niet vlekkeloos ge
speeld kunnen worden. Het stemmings
beeld „Von elner alten Kirche", dat
uitstekend begint en waarin het „Wer
nun den Lieben Gott lasst walten" ver
werkt is, verwatert op den duur teveel
dan dat het kan blijven boeien. De
meergevorderden speelden ook nog het
„Meifeest van de Rijnlanders" en de
moeilijke ouverture ..Bagatelle", die in
verschillende onderdelen een te zware
opgave was. De B-afdeling vertolkte
heel wat eenvoudiger opgaven: Fros-
sard's ..Spiel am Strand" en Invanovici's
..Donauwellen", waarin door het lang
zame tempo en de vele herhalingen de
gewenste spanning niet behouden bleef.
Met Coen van Orsouw's fris uitgevoerde
„Accordanto" mars werd het program
ma besloten.
Hoewel de uitvocringspractijk ver
schillende verlangens onbevredigd liet.
zjjn wij toch tot dc overtuiging geko
men. dat de heer Boellaard, die zorg
vuldig en muzikaal leidt, met de tal
rijke „Accordanto' leden uitstekend
paedagogisch werk doet en gehoord
de bijzonder genuanceerde mogelijk
heden van dit thans zo in dc mode
zijnde instrument een uitvoering
schenkt, die bij serieuze voortgezette
studie, nog velerlei perspectieven opent.
Er wordt hiermee een weg geopend
naar belangstelling in en liefde voor
verantwoorde muziekbeoefening, waar
in het streven naar fijnzinnigheid op
merkelijk is.
Wij zien de ontwikkeling van „Accor
danto". dat deze avond de „Hohner-
Holland" medaille ontving als waarde
ring voor het onlangs gegeven concert
ten bate van het Rampenfonds, met be
langstelling tegemoet De ernst en de
toewijding, waarmee gemusiceerd werd,
verdient waardering! En zij, die voor de
strijkinstrumenten of anderszins niet
gewonnen kunnen worden, vinden hier
een loffelijke muzikale voedingsbodem
Wie bekend is met wat bijv. een
Rudolf Würthner op het accordeon
presteert, wéét dat van geringschatting
geen spiake meer behoeft te zijn. Laten
alle ..Accordante"-ledcn hém als ideaal
voorbeeld voor ogen en oren houden'
Dc drukbezochte uitvoering werd be
sloten mot een succesvol variété-pro
gramma en een bal. met medewerking
van Bocllaards „The Skymastcrs".
H.
40-JARIG JUBILEUM J. BE1J.
Zaterdag a.s. hoopt de heer J Beij.
de dag tc herdenken, waarop hij vóór 40
Jaar in dienst trad als spinner bij de
N V. Fabriek van Wollen Dekens v/h. J.
Schcltcma alhier.
Alg. Ned. Grafische Bond
Laat de belangstelling voor ledenver
gaderingen ook in de kring van de af
deling Leiclen van de Alg. Ned. Grafi
sche Bond wel eens te wensen over. niet
zodra heeft deze afdeling haar grote
jaarlijkse propaganda-fecstavond in de
Stadsgehoorzaal georganiseerd of het
stroomt belangstellenden toe.
Zo ook Zaterdagavond: practlsch geen
plaats bleef onbezet. De voorzitter, de
heer N Langczaal Jr. verheugd over
zulk een massale belangstelling, heette
allen welkom, ln het bitzonder de afge
vaardigden van de Leidse Bestuurders-
bond en van de afdelingen Alphen a. d.
Rijn, KatwUk en Noordwijk. Aandacht
vroeg spreker reeds nu voor de over en
kele weken te houden collecte van het
N.V.V. tbc.-fonds „Zonnestraal", in
welk verband hil nog eens wees op de
noodzaak van de t b c.-bestrijding.
De hoofdbestuurder, de heer A. M. v.
d Boogaart. sprak een propagandistisch
voord, waarin hli met grote nadruk
vees op het grote belang der moderne
akbeweging en met name de jongeren
aanspoorde zich wat meer aan de vak-
verenlglngsbelangcn gelegen tc laten
liggen. Spreker, die hulde bracht aan de
pioniers der vakbeweging, die zich nim
mer door intimidatie van het eens ce
de ideaal: het brengen van verbete-
g in de sociale en economische posi
tie van de werknemers, hebben laten af
brengen. weidde vervolgens uit over het-
;een de A N.G B. ln het afgelopen jaar
oor zijn leden heeft tot stand weten te
brengen. Tenslotte schonk spreker nog
aandacht aan het algemeen sociaal
fonds van de Bond om te besluiten met
een krachtige opwekking om de Bond.
we'ke steeds op de bres staat om de be
langen van de werkers in het grafisch
belrljf te verdedigen, nog sterker te ma
ken
Onder leiding van Roland Wagter en
met medewerking van Aart Boenders
Wailana Hawaiians werd deze avond een
•roltike en zeer gevarieerde cabaretrevue
•ver het voetlicht gebracht, waaraan
>m. Tobl Rlx, Dick Harris en Tineke v-
Lcer hun krachten gaven. De aanwezi
gen amuseerden zich kostelijk en ne
ten het niet aan waardering ontbreken.
1300 vrijwilligers voor
de B.B.
ER ZIJN NOG PLM. 1200 NODIG!
Tot dusverre hebben zich slechts 1300
•an de benodigde circa 2500 vrijwilli
gers gemeld voor de Bescherming Be
volking. De wervingsbureaux zijn
thans gesloten behalve de post bij het
Stadhuis te Leiden waar men zich van
912 en 1417 uur kan melden cn het
raadhuis te Oegstgecst waar zulks voor
lopig nog van 9—12 uur kan geschieden.
Hedenavond wordt op de Oude
Beestenmarkt een lijdende tentoonstel
ling geopend, die tc bezichtigen is tot
en met Vrijdag, dagelijks van 12—21
uur. Buiten de wagen worden films
"'ertoond.
Ter gelegenheid van
40-jarig bestaan
In het najaar 1952 Tierde de Leidse
Woningbouwvereniging „De Een
dracht" het 40-jarig bestaan, ter ge
legenheid waarvan de feestcommissie
het plan opvatte om namens de leden
het bestuur een monument aan te
bieden, dat de herinnering aan dit
feest levend zou houden. De keuze
viel op een monumentale bank, waar
voor de architect ir. M. P. Schutte
een ontwerp maakte. Aanvankelijk
lag het in de bedoeling de bank reeds
op 29 November te onthullen, maar
door het invallen van de vorst moest
deze plechtigheid worden uitgesteld.
Zaterdagmiddag vond zjj eindelijk
doorgang.
Een groot aantal genodigden, waar
onder vele bestuursleden van zuster
verenigingen. kwam om drie uur bijeen
ln het clubhuls van de speeltuinvereni
ging „Oosterkwartier", waar zij onder
het genot van een kopje thee werden
verwelkomd door de voorzitter van de
feestcommissie, de heer G Eikerbout.
Daarna begaf men zich naar het plant
soentje in de Driftstraat, waar reeds
vele belangstellende buurtbewoners zich
rondom het monument verzameld had
den.
Weer voerde de heer Eikerbout het
woord. Hij wees op het belangrijke werk
dat de woningbouwverenigingen ver
richten, en op de geringe waardering,
die de bestuursleden over het al ge meun
- Hel door wethouder A. Jongcleen
I onthulde monument.
(Foto Lcldsch Dagblad - Van Vliet)
I ontvangen Juist daarom hadden de le-
j den er behoefte aan een blijvend ge-
I schenk aan te bieden. Deze bank zou
blijvend herinneren aan de dank. die
de leden van „De Eendracht" hun be-
I stuur bij het Jubileum hebben gebracht.
Nadat ook de voorzitter van „De
I Eendracht", de heer H. van Weizen. ge-
I sproken had, gaf w ethouder A. J. Jon-
geieen gevolg aan het tot hem gerichte
verzoek de bank te onthullen, hetgeen
hij deed door twee grote vlaggen te ver-
v. ïjderen. Nadat men het geschenk be-
wonderd had. voerden nog enige spre-
i kers het woord, o a de heer A. Oost-
veen. namens de Federatie van Wo-
I nlngbouwverenigingen. Tenslotte wer
den de genodigden, weer bijeen in het
clubhuis, nog op een verversing ont
haald.
Het monument bestaat uit een twee
meter hoge muur, in de vorm van een
kwart cirkel, waarin bogen zijn uitge
spaard. Aan de straatzijde wordt de
muur afgesloten door een lager muur
tje, waarachter zich een gróte houten
bank bevindt, en een kleine bronzen
lantaarn De andere zijde is openge
houden en biedt uitzicht op het plant
soentje.
Meerdere sprekers drongen er bij de
buurtbewoners op aan hun kinderen
te weerhouden van vernieling van dit
monument. Het werd bovendien aan
het toezicht van de politie aanbevolen,
waarbij commissaris R. J. Meyer toe
stemmend knikte. Het onderhoud van
de bank werd ln handen gelegd van de
Plantsoenendienst, waarvan de chef. de
heer A. Galjaard, eveneens aanwezig
was.
(door mr A. KLEIJN, burgemeester van Meppcl)
Asuncion. 3 Februari 1953
Het is 3 Februari. San Bias is jarig. Hij is de beschermheilige van
Paraguay en daarom is het hier feest te zijner ere: overal bals en hier
en daar wat kermis-gedoe. We hebben uitzicht op een voetbalveld.
Daar staan nu, beneden ons, een draaimolen en wat kraampjes. Zowel
aan de tentjes als aan de draaimolen ziet men, dat ze hier slaan in een
minder ontwikkeld land. Geen schoon geblikker van spiegelglas, geen
fier springende rossen met wijd opengesperde neusgaten en vliegende
manen, geen schel gefluit van stoommachines noch gegons van electro-
motoren, geen serpentines en geen oliebollengeur. Niets van dit alles.
Zo ziet onze kermis in Asuncion er
uit. De mensen verheugen er zich ern
stig in. want met hun Indiaanse inslag
zijn ze bijna altijd ernstig. Maar U
zult zich misschien wat bekocht ge
voelen. Waarom nu zo'n onbenullig
kermlsverhaaltje helemaal dc Oceaan
over te sturen?
Wel, hierom, omdat niets een betere
illustratie geven kan van het algemeen
levenspeil dan dit eenvoudig volks
vermaak. Misschien hebt U daar nooit
zo bü stilgestaan, maar juist in zijn
eenvoudige pretjes toont een volk of
bevolkingsgroep zich ten voeten uit.
En zo blükt met name het gehalte van
het kermisvermaak een uitnemende
graadmeter voor het algemeen levens
peil, het volkskarakter, de economische
situatie en de richting, waarin over
het geheel de belangstelling gaal. U
lacht cn gelooft het niet? Dan hebt
U In Uw leven niet genoeg verschil
lende kermissen gezien. Ware dit wel
zo, dan zou U mjj stellig bijvallen.
VERSCHIL VAN SFEER
Al direct in ons land is er een groot
verschil tussen een dorpskermis cn een
stadslunapark. Maai bovendien is er.
bij alle gelijkheid van inrichtingen,
toch ook een groot verschil in sfeer
tussen de Middelburgse kermis eu die
ln Groningen of Breda, ja zelfs tussen
die van Middelburg en Goes. En dóór
zijn we nog allemaal Nederlanders on
der elkaar, met hét kermisbedrijf op
de achtergrond. De kermis heeft
overal in de wereld veel gemeen, maar
desalniettemin was het geweldige,
maar toch genoeglijke feestpark, dat
in 1951 in Londen het Festival of
Britain vergezelde, iets heel anders
dan het zwaar gemechaniseerde dave
rende feestgedruis van Coney Island
ln New York. En om bij 's werelds
hoofdsteden te o.ijven. tussen een Am
sterdamse kermis en de kermisverma
kelijkheden. die in Parijs de viering
van de 14de Juli vergezellen enerzijds
en het vriendelijke kermisgedoe van
Asuncion aan de andere kant, gaapt
in letterlijke en figuurlijke zin een
oceaan.
Hoe eigen de sfeer der diverse ker
missen is. heb ik voor het eerst ten
volle beseft in een klein Joegoslavlsch
stadje aan de onvolprezen oever der
Adriatische Zee. Ook daar stond een
draaimolen, ook daai was het feest Als
bijzondere versnapering ik zag ze
perst voor nougatblokken aan aten
de feestgangers ei nette vierkante
brokjes van aan het spit gebraden
schapen. Voorts waren er kraampjes
met boerengerief, veldvruchten en boe-
renhuisvlijt, waar ik een paar van die
echte geitenwollen sloffen kocht, die Ik
later ln Amsterdams Kalverstraat voor
ongeveer dezelfde prils aangeboden zag.
Met de echte vakbelangstelling van
de burgemeester, die het oppertoezicht
over kermissen pleegt uit te oefenen,
wanneer de raad deze ln zijn gemeente
tenminste niet verboden heeft, bezag ik
de draaimolen. Toen drong het plotseling
tot mij door dat. al moge het draaien
zelf een zeer universeel genoegen zijn,
er niettemin plaatselijk uiterst funda
mentele verschillen bestaan in de om
standigheden waaronder en het lawaai,
de vaart en het raffinement waarmee
overal zo lustig gedraald wordt.
OVERAL ANDERS
Draaimolens
De paardjes van onze draaimolen
onze gedienstige noemt ze met een
liefkozing in haar -tem los caballitos
zijn niet mooi. maar volkomen eer
lijk. Ze verloochenen hun afkomst
niet. Ze zijn kennelijk van hout. Vier
rechte staafjes dienen hun tot benen,
hun lijf is de aanvankelijke balk vol
komen trouw gebleven, hun hoofd ls
een stuk hout. waar men bij zorgvul
dige beschouwing de ruwe trekken van
een paardenkop ln herkent. Ze zijn
afwisselend hel' er rood, elder geel
en helder groen geschilderd, groen met
gele oogjes, geel met rode oogjes enz.
Ze hangen aan ijzeren stangetjes even
als de vierkante houten bakjes, waar
mee ze zijn afgewisseld.
Draaimolens van deze aard vindt men
in Nederland ln enkele eenvoudige
speeltuinen hier en daar op het platte
land.
Evenals daar wordt ook onze stadse
draaimolen met handkracht bediend.
Na hun duiten te hebben geïnd, span
nen de spullebazcn zich even in. daarbij
naarstig geholpen door wat welwillende
knapen, belust op een gratis ritje. Zet
hem op! En daar gaat ie. De ouders
kijken vertederd naar hun spruiten en
spruitjes op de caballitos. De kinderen
zelf hebben uitgelaten plezier, of wanen
zich geweldige ruiters op hun houten
rossen. Zo gaat alles op z'n aller-een-
voudigst, niet bijzonder hard, maar
wel bijzonder geruisloos, want noch mo
tor, noch draaiorgel verstoort de stilte.
Zulk luxe instrumenten als draaior
gel zijn hier onbekend.
Men heeft dit stadium overgesprongen.
Want van tijd to* tijd galmt een veel
moderner geluidsapparaat over het ker
misterrein. de luidspreker, waarmee de
loterijen en het gezameniyk kienspel
worden gedirigeerd en die daar tussen
door zo van tijd tot tijd eens een
„plaatje" laat horen.
EEN „FRISSE" DRONK
Want naast de draaimolen doet het
kansspel opgeld. Wat cr naar ons ge
voel ontbreekt zijn de zuurkramen en
de kramen met kaneelstokken, zuur
stangen en nougat, cn die met galan
terieën. De ollebollenkraam ook en de
poffertjeskraam Erg snoeplustig zijn
de mensen hier kennelijk niet. Daar
hebben zij geen geld voor. Alleen zit
er een juffrouw met een mand met
bananen en ananassen en een klein
mandje met broodjes. Een andere,
echte Indiaanse, met een groene doek
om het hoofd, zit achter een emmer
water en een rijtje van vijf glazen. Zij
verkoopt dc verfrissingen, die er bij
alle zonneschijn grif Ingaan, water
met wat inlandse limonadestroop of
uitgeperst suikerriet. Er zijn maar
vijf glazen en één emmer. Van om
spoelen kan niet komen.
-P do
gruwelijkste manier rondgeslingerd, zo
gruwelijk, dat men prrctisch niet meer
van draaien kan spreken. In Londen
passeert Uw mystery-baan tal van
griezeligheden, tot echte Engelse spo
ken toe. In Joegoslavië bood een rustig
rondwlegende caroussel, zachtkens voort
bewogen door twee mannen aan een
handspaak, die daarmee tevens het orgel
ln onregelmatige, opgaande en afgaande
beweging hielden. U een luisterrijk en
voortdurend wisselend uitzicht op deze
schoonste van alle blauwe zeeën en op
de woestheid van het Karst-gcbergte En
in Asuncion tenslotte dient eer primi
tief draaimecaniek ln eenvoud en toe
wijding dezelfde soort kinderlijke zielen,
die daar ln Neerlands speeltuinen zoveel
baat bil vinden.
En overigens is het al niet anders. In
i Joegoslavië wordt de vreugde gevierd
met brokjes ichapenvlees: in New York
met kauwgom en icecream; in Neder-
land met vette oliebollen en poffertjes,
met een Hollandse nieuwe en een zure
bom. met zuurstangen en nougat; in
België hoort cr veel bier bij: en hier in
Asuncion houdt men het bij niet al te
betrouwbaar water met wat zoetigheid,
benevens een hapje droog brood of een
banaan.
Dan het spel-element. Engeland ls dol
op spelletjes. Het heeft zijn speeldrang
gemechaniseerd en geautomatiseerd Op
de pier in Brighton, in madame Tus-
sauds panopticum in Londen staan de
spel-automaten bij honderden. Hier en
in dc schiet- en werptenten vindt de
Brit, naast een mogelijkheid tot gokken,
een schone, zij het wat primitieve gele
genheid zun vaardigheid de tonen met
ringen, ballen, schij-en, grijpers en wat
dies meer zij. Het gaat bi) hem eerst om
het spel, pas daarna om de knikkers.
GOKLUST IS GROOT
Ook Paraguay's bevolking ls dol op
spelen. Maar hier zijn het ln de eerste
plaats de knikkers die lokken. Het ls de
grote Illusie van een ieder slapende rijk
tc worden en met overgave wijdt men
zich aan deze taak. Hazardspel, kans
zonder behendigheid, o-fent hier de
grootste aantrekkingskracht: roulette,
kienen in groot verband, aan lange tafels
en loterij tjes zonder tal. De goklust zit
er diep in en ze is niet onschuldig, ge
tuige het dilemma, waarin ze onlangs
een argeloze horlogemaker gebracht
heeft Zun leerjongen ging verplicht
een week met vacantle. maar meldde
zich de volgende morgen al weer op zijn
werk; hij had zijn vacante-weekloon
direct dc eerste avond verspeeld en wilde
hel nu nog eens weer verdienen, gedu-#
rende zijn vacantle. waarin zijn baas
hem niet aan het werk mocht hebben.
Een ander verhaal, misschien nog
(ekenender. leent rich uitstekend om
dit artikel te besluiten, omdat het zo
duidelijk laat zien hoe „anders" het
hier is. Als bijna overal ter wereld is
het ook in Paraguay verboden -
straat om geld te sp 'sn. Toch be
oefende een groepje knapen dit snood
bedrijf. Er komt e agent om de
hoek, ziet het groepje, loopt er op af
cn blijft geboeid toezien. Het
duurt maar even. en ook hij Is inge
spannen. doende zjjn geluk to be
proeven.
