WINTERSTILTE
Film over leven
Australische
op bodem van
rifgebieden
r
zich zo veel nog, zo héél veel: de
grote vangsten, de goede avonden
met een kaartje en een fikse borrel,
na het harde werk, de vrouw, die
hen wachtte met de kleinste op de
arm.
Maar ook de diepe teleurstellin
gen: de dood van die vrouw, de
tyden van werkeloosheid, de plot
seling Ingevallen stilte na een leven
zonder rust.
HET gesprek maakt het leven
belangrijk!
Vooral als je oud bent.
Het gesprek met een vertrouwd
vriend, een échte kameraad, die
dezelfde stormen memeaakte als
jezelf: die van de jeugd, de strijd
om het bestaan, het naderende
einde.
De vriend van Je Jeugd: ook hij
vond wat berusting en aanvaarding
waarmee de ouderdom, ondanks
alles, toch nog licht kan zijn.
ZO zitten ze stil bij elkaar: onze
Janus en Klaas.
Tjonge, tjonge: ze maakten
wat méé! Ze waren belden op zee:
ze zagen zo veel. dat de ogen er
troebel, brandend en rood-omrand
van werden.
Ze ploeterden van vroeg tot laat:
de eelt op hun handen Is er het
hard bewijs van.
NU zitten ze in het Huls: veilig-
bewaard.
Ja: het verlangen gaat nog
wel es uit naar die onstuimige tijd.
Dan trekken ze de wallekant op
en kijken: naar schepen, die komen
en gaan.
Zoals t ln hun héle. Iknge leven
altijd ging: gebeurtenissen en din
gen, die komen en gaan.
Tot er weinig overbleef, om zich
Foto Will Elselln
Ze kenden gevaren: hun schip
gleed over huizenhoge golven, brak
in twecen.
Ze zagen de dood zo dikwijls voor
ogen. maar ze bleven voor onder
gang gespaard.
op te verheugen
Maar tóch is de rust wel prettig,
nu alles uitgebrand ls.
Ze praten samen en denken: we
weten, dat 't niet altijd ging. zoals
wc 't gedacht en gehoopt hadden
toen we als jongkerels vol branie
de zee op gingen!
Maar zó ls 't óók goed: niet om
over te juichen, wèl om voor te
danken.
Waren er niet de béste Jaren van
ons leven met Maartjeen de
jongensen de meisjes?
ER was e:n tijd wéét je 't
nog? dat moeder de v.ouw
en de kinderen Alles voor hen
waren.
Voor hén werkten ze. voor hén
brachten zo een mooi dingetje mee.
Dat waren de jaren van moeite,
zorg, om ust en spanning, maar ook
van geluk!
De tijd. waarin het verlangen
naar vrijheid het soms won van
wijsheid en overleg, de jonge, wilde
tijd, die nu eindeloos ver lijkt.
ZOUDEN zt- ons Zondag eens
komen opzoeken?"
„Weet je. misschien brengen
ze de kleintjes mee".
„Piet wil óók naar zee".
„Waarom? Ach: hij moet 't zélf
maar weten".
„Kom: ik zal hem er tóch es wat
van vertellen: hoe mooi 't er ls.
maar óók hoe 't er kan spoken'
..Laat lk oppassen, dat m'n pv)P
er niet bij uitgaat
Die trekt toch altijd zó slech'
FANTASIO
DE herinnering mengt zich ln
het gesprek.
De herinnering ls als een flad
derende meeuw: nu =ens schiet zij
fel op. dan zweeft zU. zakt omlaag.
zinkt weg
Maar als deze twee vrienden
rustig samen zitten, herinneren ze
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van hel LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 21 FEBRUARI 1953 Pagina 2
Wetenschappelijk onderzoeker
vervaardigt unieke documentaire
HAAIEN ALS STERREN
Expeditie van zes weken
Over een aistand van bijna tweeduizend kilometer strekt
zich langs de Oostkust van Australië een rilfengordel uit. die
reikt van de Torresstraat tussen Australië en Nieuw-Guinea
in het Noorden tot de omgeving van Brisbane in het midden
van de Oostkust. Achter dit Great Barrier Reef, temidden van
door de getijden en vaste stromingen kolkende watermassa s
zal binnenkort een film vervaardigd worden, die nu eens niet
schone jonkvrouwen en stoere mannen tot hoofdrolspelers
heeft, maar vraatzuchtige haaien en de betoverende planten
en dierenwereld onder water.
Haaien „doen" hem
niets
De Oostenrijkse onderzoe
ker. dr Hans Hass, w iens do
cumentaire film „Under the
Red Sea" binnenkort in ons
land zal worden uitgebracht,
heeft dit Australische gebied
uitgezocht voor een nieuwe
film over de wonderlijke,
wrede schoonheid van de
natuur, die zich hier uitleeft
in de eenzaamheid van vrij
wel ontoegankelijke wateren
langs onbevolkte kusten
Hass heeft er styn hobby
van gemaakt, het leven on
der water te observeren en
op de film vast te leggen.
De moderne techniek heeft
daartoe de middelen en In
strumenten verschaft, waar
door een ryk arsenaal van
schoonheid geopend werd en
aan een groot publiek kan
v orden getoond. Hass weet
die technische hulpmidde
len bovendien uitstekend te
hanteren. waardoor zfin
film „Under the Red Sea"
een uiterst belangwekkend
en boelend document ls ge
worden.
Haaien „doen" hem niets
meer. In de Rode Zee heeft
hij speciaal deze monsters
bestudeerd en gefilmd, en
hij weet nu zoveel van hun
gedrag en hun hebbelijk-
Kijkjes in de Natuur
heden, dat ze nauwelijks
gevaarlijk meer voor hem
zijn. Ondervinding heeft
hem geleerd, dat een haai
nimmer een duiker zal
aanvallen als deze maar
naar het dier toezw-emt
en geen lekenen van angst
vertoont. Dr Hass heeft
die weienschap met succes
in practijk gebracht, en bij
al zijn gevaarlijke expedi
ties is hij slechts éénmaal
lieht gewond door een haai.
die zich blijkbaar niet aan
de spe'regels hield. In ..Un
der the Red Sca" komt
zelfs een scène voor. waar
in Hass „paardie rijdt" op
de rug van een haai.
hij
«verin
in
vrolijk gevecht gewikkeld
Hass zal de eerste man
zijn, die de waterwereld ach
ter het Great Barrier Reef
grondig onderzoekt.
a v,p regering
heeft tot nu toe exoeditics
naar dit gebied slechts in
z»°r be^erVf toege
laten. daar de haaien en
de verraderhike stromlneen
reeds meer dan 70 mensen
levens hebhen gekost De tot
dusverre uitgevoerde expe
dities waren van zuiver we-
tenschaDuelllke aard. terwijl
"ass naast wetenschappe
lijke waarnemingen tevens
aandacht zal besteden aan de
filmische experimenten, die
documentaire voor een
veel groter publiek dan de
w etenschapsbeoefenarcn
moeten vormen.
„We honen bij deze expe
ditie belangrijke weten-
scbappelnke ontdekkingen te
doen", aldus dr Hass in een
gesprek te New York. „Maar
voordat we het leven onder
zee in détail kunnen gaan
bestuderen, moeten we zoveel
mogelijk te weten zien te
komen over de haaien, die
het Reef zo zorgvuldig be
waken We zijn van plan ze
vanaf de kleinst mogelijke
afstand te observerpn om te
zien of ze op dezelfde wyze
reageien als de haaien van
de Middellandse Zee en de
Rode Zee. Dat zal wel. maar
het lijkt me wat ongezond
om het daar maar zonder
meer op te houden."
Voor de studie van de
haaien ls de flimende onder
zoeker van plan. speciaal
voor dit doel geconstrueerde
telescopische en electronische
flitsuitrustingen te gebruiken,
met behulp waarvan ook
kleurenfoto's van vissen en
fauna kunnen worden ge
maakt. Voordat deze instru
menten gereed waren, moes
ten er heel wat technische
hindernissen worden over
wonnen.
Hass wordt tijdens zün
expeditie vergezeld door
zijn echtgenote, die hem
ook bjj zijn opnamen in de
Rode Zee heeft geassi
steerd. Zij is een bekwaam
duikster en een goed ci-
nenste. Verder nemen en
kele beroepsduikers aan de
expeditie del. die met de
door Hass zelf ontworpen
en onder zijn leiding ge
construeerde camera's de
geheimen van de zeebodem
in dit ontoegankelijke ge
bied zullen ontsluieren en
de poorten van deze sprook
jes- en nachtmerriewereld
voor de mens zullen openen.
Hass hoopt bij deze expe
ditie minder last van de
warmte te hebben dan tijdens
de opnamen in de Rode Zee.
„Daar was de temperatuur
van de lucht gewoonlijk 120
graden Fahrenheit. Zelfs
zwemmen bracht daar geen
verlichting. We waren uiter
aard een groot gedeelte van
de dag in het water, maar
dat was nog altijd 105 graden
en het was telkens net. alsof
we in een warm bad doken."
Door die moeilijkheid kon
er niet zo snel worden ge
werkt als was geprojecteerd,
waardoor de expeditie zes
maanden vergde in plaats
van de voorgenomen drie
De expeditie ln de Austra
lische wateren zal vermoe-
deiyk ongever zes weken
duren.
De trein, die de wandelaar naar het
dorp had gebracht, trok een don
kere lun door de lichte onwerke
lijkheid van het besneeuwde land en liet
hem achter ln een stille verwondering
over de totale afwezigheid van het zo
merse beeld, waarvan hij de herinnering
m zioh droeg. Het scheefgezakte hooi
bergje stond er nog, het grauwe strooien
dak onder de blanke sneeuwkap gedo
ken. maar waar het blakende zonlicht
op gele rogge brandde en hete sidde
rende lucht de ogen vermoeide, daar
strekten zich nu de velden blank en zui
ver naar de horizon, die een broze iyn
was van verstervend grijs.
Op het bedrijvige boerenerf, waarvan
elk zomerdetail hem ln het geheugen
w as geëtst, de ingespannen vos, hoog op
de benen, driftig kauwend op het bit,
het krakende leren tuig. het ongedul
dige woord van de man by de inspan,
het zomerse licht op mensen en dieren
en dingen, over het erf lag nu de wIn-
terstilte. Alle geluid was verzonken on
der het witte kleed, waaronder het dorp
reeds wekenlang rustte. Het was ver
stomd ln dc omhaagde tuinen, waar de
koolstruiken een wit mutske droegen,
het was verdoft onder de hoge kappen
van de boerderyen. waar alle bedrijvig
heid scheen stilgelegd.
Midden in het dorp stond de fa
briek, de lelijke fabriek met dc lelijke
schoorsteen, waaruit donker en traag de
rook bolde, vuile rook, die neerwervelde
en op het windstille land bleef rusten
als een groezelige hand
In deze sfeer van stilte en smetteloze
pracht ging de man het veld in, moei
zaam tredende ln de door de wind hoog
opgedreven rulle sneeuw HU vond de
oude wegen, de bekende paden in het
bos. vreemd blauwig licht viel er bin
nen, tussen donkere dennen en laag af
hangende. zwaar beladen sparrentakken.
HU stond vaak stil en luisterde naar de
zaohte stemmen van het bos: een onder
drukt vogelgeluid, de zachte plof van
afglUdende sneeuw en het ruisend om
hoogveren van een van zUn last bevrUde
tak.
En hi) las in het onbetreden sneeuw
veld de natuur, die er lag als een open
geslagen boek.
HU vond er het RJnste vogelpootje
gedrukt m de witte ondergrond,
het lichtste veegje van een muizen-
staartje. hy volgde het spoor, uit nieuws-
g erlgheld en omdat de sport van het
spoienzoeken hem boeide, en vond wat
hij hoopte te vinden: het donkere mui
zenholletje, of aan het eind van een gro
ver spoor, het konUnenhol, waar een
warwinkel van mensenvoeten duidelijke
taal sprak. De taal van de fretteerders.
die in deze dagen met hun kleine com
pagnon op stap gingen: het slanke fret.
dc geel-wttte zekere doder, die het ra
deloze konyn door zijn eigen gangen
recht ln de netten drUft.
Soms ook zag hij het spoor gekruist
en gedekt door één van andere struc
tuur en duldde een omgewoelde plek op
een mogelyke dramatlsohe ontknoping
Een strijd? Een vlucht?
Want naarmate de winter langer
duurde en strenger werd. groeide de
nood der bos- en veldbewoners. vooral
waar dc sneeuw alle voedsel bedekte en
het verbergen voor vijanden moeiiykcr
maakte Hei konijn ls dan zeer gesteld
op de knoppen van het lage hout en
vernielt door het schillen van de bast
der eikenstammetjes meer dan goed ls
voor het bos De hazen hebben het in de
strenge dagen voorzien op de brem en
zo netjes weet langoor de bezemstruiken
af te knagen, dat ze er na de dooi als
geschoren bij staan
Wordt de vorst nog feller en bedekt
zy de sneeuw met een laagje ijs, dan
komt voor het reewild de kritieke tyd.
Op de gladde grond proberen hun slanke
benen staande te blijven, zU stoten door
de glasharde ysranden heen en bezeren
hun dunne schalen ihun hoeven w aar
door wonden ontstaan, die aan vijanden
Het reewild vindt eikels op vaste voe
derplaatsen. Ook voederbieten, uitge
gooid op open plekken en kleine aard
appeltjes, sesambonen en hooi. Dit laat
ste in ruiven onder een afclak of. om
het schimmelen te voorkomen, m bosjes
aan dennetakken gebonden.
Al deze dingen zag de eenzame wan
delaar. die met Z3Cht krakende voetstap
zijn weg zocht ln het ongerepte sneeuw-
bos. Ook vond hU het dunne alleen
staande boompje op de plek, waar de
wijkende bomen een grote kring hadden
gevormd. Het onschuldig uitziende
t-oompje boven het zachte sneeuwdek,
waaronder de val was met verborgen
kaken.
De gesperde, de gespannen kaken,
doodstil huiveringwekkend stil onder d;
gewichtloze bedekking van bladeren en
sneeuw De geduldige wachtende dood.
die de rondzwervende roodgepelsde vier-
t ooi- de t rouw
Eet eens andere vis!
Het Voorlichtingsbureau van de Voe
dingsraad meldt:
Evenals in vele slagerswinkels prykt
ook in menige viswinkel een grote ver
scheidenheid van waren. Wanneer de
visboer soms een keer geen schol of
haring heeft, waar we onze zinnen op
hadden gezet, dan ls dat een mooie ge
legenheid om het ook eens met een
andere vissoort te proberen. Denkt U
maar eens aan verse paling met heer
lijk weinig graten of bijv. aan spiering.
Dat ene graatje, dat eens in Uw keel is
blyven steken, weerhoudt U er toch niet
steeds van om vis te kopen? Ook het
klaarmaken van een soort dat U nog
niet eerder onder handen hebt gehad,
hoeft geen probleem te vormen.
VrUwel alle vissoorten kunnen op een
of meer der volgende manleren worden
klaargemaakt:
dikke rondvlssen, zoals schelvis, gul,
baars, grote poon, koken of stoven, want
die krijgen we met bakken niet gemak-
keiyk gaar;
moten, filets en platte vissen koken,
stoven of bakken
vette vissoorten stoven met iets zuurs,
bijv. citroensap, tomaat of wat azyn.
De kooktijd hangt af van de dikte van
de vis die moeten we er zelf op aan
kijken. Als het visvlees tot op de graat
ondoorzichtig is, ls de vis gaar. Meestal
moeten we bU wat dikkere vissen het
vuur temperen na de eerste paar mi
nuten; dit om te voorkomen, dat de
buitenkant van de vis verbrandt, terwijl
het binenste nog niet gaar is. De tweede
kant kan dan op het laatst vlug ge
bakken worden.
Hier volgen enkele recepten voor 4
personen.
SPIERING, SPROT OF
KLEINE WIJTING BAKKEN
De kop afsnijden, de vissen open snij
den en de lichaamsholte schoonmaken.
De vis zouten en het zout een tijdje
laten intrekken. Zoveel boter, marga
rine of olie heet maken, dat de bodem
van de koekenpan er ruim mee be
dekt is.
Is het vet goed heet. dan de vissen
door bloem of paneermeel halen en op
een flink vuur vlug aan één zyde bruin
bakken. De visjes, die meteen gaar zijn
keren, wijting nog een minuut of vyf
zachtjes nabakken, vervolgens keren en
aan de tweede kant bruin bakken.
ZEEPALING OF
KABELJAUWSTAAB^
Zeepaling zowel als kabeljauw-staar!
smaakt heerlük met een zure saus (met
citroen, kappertjes of azyn).
Een stuk vis van ongeveer 300 g.. 50
boter of margarine, een halve citroen of'
een eetlepel kappertjes, azyn, zout, r
neermeel.
De vis zo nodig stropen, wassen en ln
een (vuurvaste) pan leggen. Citroensap
of azyn op de vis druppelen. Dit ten
minste tien minuten laten intrekken.
De boter of margarine en een stuk
citroenschil of een eetlepel kappertjes
en wat water toevoegen en de massa
aan de kook brengen De warmte tem
peren en het geheel zachtjes stoven,
totdat de vis ondoorschynend ls <10 4
20 minuten). Ze met paneermeel be-
strooien en hierop een paar klont les
boter leggen. Het gerecht, zonder dek
sel. ln de oven of bovenop het vuur na-
stoven. totdat een korstje gevormd ls.
Wanneer men een afzondcriyke saus
bil de aardappelen wil geven, kan men
een deel van het stoofnat afgieten, met
water verdunnen en met aangemengd
aardappelmeel binden. De citroenschil
verw-yderen.
STOKVISSCHOTEL MET RIJST
EN GEBAKKEN UIEN.
Het ls het aardigst om alle Ingrediën
ten apart op te dienen. Gemakshalve
of by gebrek aan kookmateriaal kan
men vis. rUst, aardappelen of vis en
ryst ook wel samen koken.
200 g. ongeweekte of 500 g. geweckte
stokvis. 150 g. (1 kopje) rijst, 1 kg aard
appelen. 1 kg uien, (augurkjes of groen
ten uit het zuur), 45 g. <5 eetleplesi
bloem, boter of margarine, olie. mosterd,
zout. Zoveel water aan de kook bren
gen, dat de stokvis er geheel door be
dekt zal zyn. De vis er in leggen en
meteen de warmte temperen. Het water
tegen de kook aan houden. De vis onge
veer een uur laten sudderen.
De rUst opzetten met ruim 2 kopjes
kokend water en zout en zachtjes voor
koken. De aardappelen gaarkoken in
weinig water. (Desgewenst de ryst op de
stoom hiervan gaar maken).
De uien schillen en in dunne plakken
snijden. Vet of olie ln de koekenpan
heet maken en de uien bruin bakken bij
gedeelten tegelijk. De gebakken uien
niet afgedekt laten staan.
Ongeveer een halve liter water <3
kopjes> stokvlsnat met zout aan de
Bij gebakken via bo.er of „'"bE S'VS&.'MS
margarine geven, die met Iets water boter of margarine er door 1
verdund is. van het vuur af ongeveer een eetlepel
Voor koud gebruik de vis liever ln m°s^rd toevoegen. Hiertoe de mosterd
olie of zacht plantcnvct bakken dan in SS" een welme »"m' aan'
hard vet. RUst, aardappelen, vis en mosterdsaus
liefst van diepe borden eten. Desge-
DUNNE PALING BAKKEN, wenst augurkjes of groenten in zuur cr
bU geven.
De paling vlak achter de kop rondom Wilt U niet alles apart koken, dan de
insnyden en de huid er aftrekken. De vis gaarkoken en een deel van het nat
in moten snijden en deze aan één «K"-
Patricia Roc. de charmante Engelse filmster, heeft enige tijd ver
stek laten gaan in dc studio's en geniet thans van een genoeglijk
huiselijk leven aan de zijde van haar man. de Franse cineast
André Thomas. Onlangs werd liet gezin verrijkt met een zoon.
Ziehier dc door velen verafgode ster met haar eigen trots en
glorie in haar Parijse woning.
zyde bruin bakken De warmte tempe
ren en de vis een minuut of vyf zach
tjes nabakken. Dan keren en de tweede
kant vlug bakken.
pan leggen, daarop de rijst en dan de
vis. De mosterdsaus apart maken of een
lepel mosterd met iets kooknat aanroe
ren en dan door het geheel heen schep
pen. De uien afzonderlyk goudbruin
bakken.
de weg wijzen langs een gemakkelyk te
volgen reukspoor.
In deze tyd komt de wildschut het
laohtwild te hulp. Voor de vogels, pa-
tryzen en fasanten, strooit hy voer. liefst
zc. dat de argeloze dieren geen gevaar
hebben te duchten uit de lucht, van de
havik, die ook honger heeft. Daarom
lokt hy onder bossen doornige takken
de al minder schuw wordende vogels.
voeter met scherpgeurend lokaas wenk
te de lichtvoetige vos, die zyn knagende
honger zocht te stillen als leder ander
levend wezen ln het bos
De wandelaar haatte de val, die
stille gluiperd m het bos en hy had
zijn gedaohten over de mens. die
niet haarscherp gestelde klem en bran
dend gif de natuur wil regelen en zet
ten naar zyn hand. Zo als hy ook zyn
gedachten had over de stroper, die in
volkomen gemoedsrust zyn strikken zet
en ze met nuchtere nauwgezetheid con
troleert. Ofze eenvoudig vergeet!
Een konyn of een ree (Ja! ock een
ree!) hangend ln de wurgende omknel
ling van een strik, of een vos, verbeten
worstelend, om de stukgeslagen poot los
te rukken uit onwrikbare klemkaken,
langzaam verbloedend, wachtend op het
schot of de genadeslag met knuppel of
schop is er ln wezen veel verschil
tussen?
Langzaam verstreek de dag naar een
vroeg invallende schemering. Zwaarder
werd de gang van de man door de ver
moeiende sneeuw en groter de Inspan-
ning om uit de grondsporen nog Iets op
te maken.
Scherper beet de kou.
In het dorp vonkten de eerste licto- j
Er klonk een scherpe schreeuw in
geluidloze land. Een steenuiltjej
S. v. d.
*3*5S0ft>!c'5>0®>*5SG,®^::,5Q®>£'50S>*3S0<i>p5Qfi>PS0e>^
