FILMS
Fries en Esperanto op de
Lagere School?
„Onderwijzers u-orden worstftibriknnlen"
(Van onze parlementaire redacteur)
pe Tweede Kamer heeft een wyzl-
nngsontwerp van de L.O.-wet, wat dc
hoofdzaken van deze wijziging betreft,
ren verlof regeling voor onderwijzers
oicreenhomende niet die voor ambte
naren en een wettelijke regeling van
hel ig. ..smartegeld" geen belem
meringen in dc weg gelegd. Deze
kwestie is reeds zo lang in de pen en
ledereen was van dc wenselijkheid der
regelingen zo zeer overtuigd, dat er
eigenlijk niet meer over behoefde te
norden gepraat.
Minister Rutten heeft echter, toen hij
hei ontweip Indiende, de gelegenheid
benut om naast deze technische wyzl-
n?en nog enkele zaken bij dit ontwerp
«f te doen.
Een daar van was hPt openen van de
gelijkheid dat in het leerplan ener
-ooi een niet in artikel 2 van de L.O.-
tet genoemd vak kan worden opgeno-
i,,°n °Het ging hier met name genoemd
cm het vak Esperanto.
De discussie heeft zich In hoofdzaak
wogen om deze vraag: gaat het hier
„tsluitend om het opnemen van E;pc-
.,nto i" het leerplan? Reeds bij de
'•hrifteljjke voorbereiding heeft mlnis-
- Rutten er op gewezen, dat de wijzi-
-2 niet bij voorbaat andere vakken.
dan Esperanto, uitsluit.
En zo behoeft het niet te verbazen,
dit bij de gedachtenwisseling in de ka
mer naast het Esperanto ook het Fries
ter sprake kwam.
N'u is een der merkwaardige zaken in
de taalkwestie dat de LO.-wet geen
er'sel voorschrift bevat omtrent het ge
bruik van Nederlands als voertaal op
Lagere school. Maar. zo zeide mi-
ster Cals, in de interpretatie van de
is men steeds van het Nederlands
als voertaal uitgegaan. De wet spreekt
«el van streektalen, maar daarmede
lelt men de Friezen bepaald niet te-
reden.
Minister Cals heeft nu meegedeeld,
geluk in een deel onzer vorige
oplage gemeld dat er overleg is ge
pleegd met het provinciale bestuur
van Friesland en dat als resultaat
daarvan wettelijke regelingen in voor-
oereiaing zun. weiKe nierop neerko
men. dat ter aanvulling van art. 2 van
de L.O.-wet ook het vak Friese taal
wordt opgenomen, dat bij wijziging
van het 2de lid van art. 3 de Friese
taal aan het leerplan ener Lagere
school kan worden toegevoegd, dat
deze mogelijkheid zich ook zal uit
strekken tot het V.ti.L.O. en het
U.L.O. en dat het by het Gewoon La
ger Onderwijs geoorloofd zal zijn tol
het tweede of derde leerjaar het Fries
als voertaal te gebruiken. Voorts zal
worden voorgesteld een lagere acte
Fries In te stellen terwijl ook een mid
delbare acte Fries zal worden inge
voerd. Reeds werd op 13 December
meegedeeld, dat in hel gewijzigde aca
demische instituut het Fries is opge
nomen.
Het was met name de Katholieke
onderwys-speclalist Peters, die een hele
reeks bezwaren aanvoerde, die sprak van
de overladen programma's en die de
Nederlandse onderwijzers vergeleek met
worstfabrikanten: zy stoppen de kin
dertjes vol kennis!
En nu komt daar Esperanto bij! Spre
ker heeft niets tegen Esperanto, maar
het nut van een vak Esperanto op de
lagere soholen kan hij nog niet bepaald
Inzien, ook al kwam mevr. Fortanler
(VVD) betogen, dat de kinderen die Es
peranto leren de begeerte zullen voelen
ook andere talen te bestuderen Een
overigens nog onbewezen stelling, waar
voor ook de heer Peters niet veel waar
dering kon opbrengen. HU zeide ietwat
smalend: ..Wat moet een emigrant nu
doen met het plukje Esperanto, dat hü
op de Lagere School heeft geleerd, ge
heel afgezien nog van de onoverzienbare
consequenties van de invoering?
Van geheel andere aard was het be
zwaar van de heer Tilanus (CH) die de
Invoering van het vak Esperanto met
name in de toelichting genoemd on
juist achtte, terwijl Frans, Duits, en
Engels niet zün toegelaten. Deze afge
vaardigde verklaarde zich tegen het
voorgestelde gewijzigde artikel, ten spijt
de door minister Cals met veel verve
gevoerde verdediging.
Dinsdag zal over het wetsontwerp ge
stemd worden, zomede over de ingedien-
amendementen
Snuif en wrijf
Uw verkoudheid vat) neus.
keel of borst
Tweede Kanter weet van
opschieten!
Wetsontwerp „Bescherming schuldenaren"
aangenomen
(Van onze parlementaire redacteur).
De Tweede Kamer heeft gisteren eer,
staaltje van zeer snel handelen geleverd'
Gisteren werd bij haar een wetsont
werp ingediend tot vaststelling van
voorschriften ter bescherming van schul
denaren en met betrekking tot de bur
gerlijke en administratieve rechtsple
ging. in verband met de door de over
stromingsramp ontstane bijzondere om
standigheden.
Gistermiddag om 2 uur werd de ver
gadering van de Tweede Kamer ge
schorst voor het afdehngs-onderzoek
Het voorlopig verslag werd terstond
daarna uitgebracht, twee uren later
verscheen minister Donker bij de ver
gadering der Kamer met de Memorie
van Antwoord en nauwelijks een half
uur later werd het wetsontwerp z.h.st
aangenomen.
Het zal velen, die door de ramp van
1 Februari have en goed hebben ver
loren, moeilijk vallen, zo niet onmo
gelijk zijn, tijdig aan hun contractuele
verplichtingen te voldoen. Krachtens
de nu aanvaarde regeling, kan de rech
ter aan schuldenaren uitstel verlenen.
Zij voorziet tevens in de mogelijkheid
van uitstel met een terugwerkende
kracht en zij opent verder de moge
lijkheid één of meermalen uitstel van
telkens ten hoogste zes maanden te
verlenen.
Daar tengevolge van de ramp het in
sommige gevallen onmogelijk is wette
lijke termijnen op het gebied van de
burgerlijke en strafrechtspleging en van
het administratieve recht in acht te ne
men. opent het ontwerp de mogelijkheid,
deze termijnen buiten toepassing te stel
len. De wet zal na twee jaar vervallen
De regeling doet in hoofdzaak het be
sluit dat in Juli '40 werd genomen en
dat tot Maart '49 van kracht was. her
leven
Minister Donker heeft, voorzover no
dig. op de voorgestelde regeling nog een
enkele toelichting gegeven.
De Kamer had uit de aard der zaak
weinig behoefte aan een debat en zo kon
het ontwerp in record tempo gereed
worden gemaakt voor doorzending naai
de Eerste Kamer.
Wijziging irenüngswet
gcedcekeurd
Verwondering ouer houding
ds Zandt
(Van onze parlementaire redacteur)
Bij zitten en opstaan heeft de Tweede
Kamer het door ds Zandt op het In- i
entingswetje ingediende amendement als
niet-toelaatbaar van de hand gewezen
De heer Zandt vond echter 9 leden be-
reid een door hem ingediende motie I
van dezelfde strekking als zün amende
ment te steunen.
Deze motie spreekt zich uit voor de I
wenselijkheid, artsen te verplichten de
gevallen van postvaccinal encaepha-
litis op te geven bU de geneeskundige
hoofdinspectie.
Met deze motie heeft ds Zandt niet
slechts de Staatssecretaris dr Munten
dam in het harnas geroepen die
aan deze motie niet de geringste be
hoefte had maar ook de medicus
dr Muntendam, die In de motie een
bewijs van wantrouwen in de medi
sche stand zag. Hij werd daarin bij
gevallen door een collega-medicus dr
Mol en prof. Oud gaf uiting aan zijn
verwondering over de houding van ds
Zandt, die als overtuigd bestrijder van
een oiermaat aan wettelijke bepalin
gen. nu een algemeen en vrijwillig
aanvaarde verplichting wettelijk wilde
vastleggen.
Ook de heer Van Lienden (Arb.)
maakte bezwaar tegen de motie, maar
ds Zandt was niet te vermurwen. Hij
trok dc motie niet in en vroeg hoof
delijke stemming.
De motie werd met 69 tegen 10 stem
men verworpen. Voor de heren Zandt en
Van Dis 'SGP Jonkvrouwe Wttewaal
van Stoetwegen, mr Srhmal (C -H.).Van
Lies. Stufkens en Scheps 'Arb.i. Van
Baal. Fokkema en v d Zaal (A-R>.
Het wetsontwerp werd vervolgens z.h s.
aangenomen. De SG.P. was tegen.
De Tweede Kamer heeft gisteren ook
gelijk gemeld in een deel onzer vo
rige oplage de Stoomwet aangeno
men. nadat de door de heer Beernlnk
gevraagde stemming over artikel 9
verplichte herstel retributie bü keu
ring tot aanvaarding van dit artikel
had gelpid
De K V P behalve de heren Lucas
en Van Rijckevorsel. en de P v. d. A
gaven hun stem er aan en dat was
voldoende.
Amerikaanse troepen uit Frankfort
zijn Itier bezig met liet ophogen
van de weg van Zevenbergse Hork
naar het dorp Moerdijk, in Noord-
Brabant. Er worden zandzakken
opgestapeld om te voorkomen, dat
de weg onder water stroomt.
Branquignol
Merendeels geslaagde
nonsens
Casino Om een verlovingsfeest ge
garandeerd te laten mislukken moet
wen de ..Branquignols" het programma
laten verzorgen indien men althans
een stevige all-risk verzekering heeft
afgesloten. Want woning en huisraad
h)n ten ondergang gedoemd, terwijl de
genodigden blij mogen zijn. Indien zij
het vege lijf kunnen redden.
Hoe een dergelijke catastrophe tot
tol stand komt toont de film „Bran-
guignoj" op treffende wijze. Een gaia-
d'ner eindigt staande op de tafels, te
midden van woeste baren waarop rub
berbootjes rondvaren; het slot van een
revue-voorstelling toont een half-inge-
storte schouwburgzaal, waarin een van
bovenkleding beroofd publiek zich van
o:ïke roetlaeen tracht te ontdoen.
Een aaneenschakeling van de gekste
gebeurtenissen vormt de basis van deze
ioider-geschtedenls. Naast enkele iets
to gerekte scènes ls er een overvloed van
kerkelijk origineel-zotte Ideeën in deze
'Hm verwerkt men lette bijvoorbeeld
bp de twee „domme Jongens" en de
bikke man, die het zo warm heeft, in
be schouwburgzaal, terwijl op het toneel
°a de „goochelaar" en de „scherp
schutter" allerzotst zün.
wie eens een keertje échte kolder wil
tien bezoeke deze week Casino.
Artikel 251 bis"
De ware schuldige
Rev De Franse titel van deze
telende en mooie film luidt: „Le vral
VAN DEZE WEEK:|
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllll
coupable" (De ware schuldige). Deze
titel zou beter hebben gepast bij de in
houd van deze film. waarin men wordt
geplaatst voor de vraag: Wie Is de
schuldige, als een jonge vrouw sterft
ten gevolge van abortus.
Dit probleem, dat de gehele film d"or
op de voorgrond treedt. Is verwerkt ln
een spannende politiegeschiedenis. waar
in twee Inspecteurs van de Parijse re
cherche op zeer goede wijze hun sym
pathieke hoofdrollen spelen.
Men ontmoet in de film bekende Pa
rijse figuren: de Don Juan, die geen ge
weten heeft; de vrouwelijke concierge,
die zeer nieuwsgierig is: de kroegbaas,
die van niets afweet; een meisje, dat
een volgend slachtoffer dreigt te wor
den. en de kwieke jongen, die een hel
der verstand en stevige vuisten blijkt
te bezitten.
Met behulp van deze personen en
anderen heeft de Franse filmindustrie
op haar eigen wijze het ontstaan en
de gevolgen van die speciale misdaad
ln beeld gebracht.
De film zedenmeestert niet. maar ls
een waarschuwende vinger Ook spreekt
men een „ik beschuldig" uit tegen hem.
die wel de ware schuldige ls. doch bü
deze misdaad de dans ontspringt.
De arend van Madagascar
Romantiek in piratennest
Trianon „De arend van Madagas
car" ls een zeeroversverhaal van het be
kende onwaarschijnlüke soort ln een
nieuwe versie, maar desondanks byzm-
der aantrekkelijk en onderhoudend
Hollywood weet nu eenmaal de oiraten
kleurig te brengen en ook Errol Flvnn
doet het als held in de schilderachtige
piraten-republiek „Libertatia" nog steeds
uitstekend De republiek ls van de zee
zijde onneembaar, dank zy de indruk
wekkende kustbatteryen. waarover de
piraten beschikken en Flynn heeft als
zogenaamd gedeserteerd luitenant de
opdracht gekregen om zich in de veste
binnen te dringen, teneinde te zien wat
aan te doen is De piraten willen h»m
rst op een onaangename wijze om het
leven brengen, maar dank zij de voor
spraak van de charmante „Spitfire"
Stevens (Maureen O'Hara), die als
'elyke piratenkapitein optreedt
een aardige vondst geeft men hem
een kans Het is haast onnodig te ver
melden. dat Spitfire op slag in vuur en
lam raakt voor Errol, zeer tot spijt
van een andere sinistere piraat. Ze
'ordt verschrikkelijk jaloers als er een
schip van een groot-mogol. een dozijn
aantrekkelijke jongedames en een heuse
prinses buitgemaakt worden Dan ko
men er nog meer moellükheden. wordt
er op leven en dood gevochten en
wel dat kan men in Trianon zien.
Mysterie van de Gouden
Adelaar"
Verrassende intrigue
Lido In oorlogstijd heeft zich heel
wat op spionnagegebied afgespeeld,
waar de gewone man geen weet van
heeft.
Vooral een land als Portugal kan er
van meespreken!
Daar waren heel wat mannen op
doortrek naar Engeland, die er hun
contacten hadden of vonden Zo was er
bijvoorbeeld een figuur als „De Vlie
gende Hollander", die er het een en
ander had op te knappen.
En hne nu deze man van het ene
avontuur in het andere stort, daarvan
vertelt de film „Het mysterie van de
Gouden Adelaar" die door de vermaar
de regisseur Jean Negulesco tot een
uitermate spannend geheel verwerkt ls.
Men weet aanvankelük niet precies
waar dit geval naar toe leidt, maar al
spoedig komt er tekening in en cjan
gaat het ook met sprongen naar ve.er-
lei verwikkelingen toe. die in de nacht
club en de speelzaal hun hoogtepunt
vinden
„De Vliegende Hollander" wordt zo
wel door de Portugese autoriteiten als
door de mannen van de Duitse ambas
sade geschaduwd Men weet niet tot
welke kant hij hoort en er zün nog vele
anderen, van wie men dit niet weet.
Er is ook een vrouw de schone H"dy
Lamarr en tussen haar en .X)e Vlie
gende Hollander" Paul Henreid
ontstaat een liefde, die niet voor de
poes is.
Er wordt in deze film geconspireerd
en gespionneerd. dat het een lieve lust
is! De gevangenis komt er aan te pas.
er is een adembenemende ontvluchting,
er vallen vele schoten en er ontstaat de
tederheid, die traditioneel is tussen een
man en een vrouw, die elkaar liefheb
ben Zij neemt vooral ln deze film ont
roerende vormen aan; kortom, er is ln
deze film letterlijk alles, wat haar
i boeiend maakt. Een verhaal, samenge
smeed uit het ene complot na het an
dere. waarbü ook bekende filmartisten
als Sydney Greenstreet en Peter Lorre
hun rol spelen.
Men begrypt, wat dit betekent!
Een film, waarvan ge pleizier beleeft,
wanneer ge vele schoten en een Intrigue
vol onverwachte verrassingen op prüs
stelt.
En wie voelt daar niet voor?
Luxor ')e goe'- Fnn« film „Dc
verboden vrucht" met Fernandel er
Frangoise Arnoul ln Je hoofdroller i:
noe een week op iet programma <ehand
haafd Althans voorlopig want hPt li
de vraag of daarmede aan aller wens
van deze film te zien, is void vin I
Bedrag voor het
aller noodzakelijkste
Binnen enkele dagen kunnen de
burgemeesters een mededeling ver
wachten van de directeur lan het
Nationaal Rampenfonds. Zij worden
daarin gemachtigd aan de in hun ge-
vertoevende évacué's. die dit
een bedrag uit te keren van
f. 10.per volwassene, van f.5.voor
kinderen boven 15 jaar en van f- 2.50
voor kinderen beneden 15 jaar. Dc
j burgemeesters is verzocht met de uit
betalingen te wachten tot de desbe-
I treffende circulaire is ontvangen.
I De bedocllne ls. de eeëvacueerden in
'staar te stellen de meest noodzakelilke
artikelen aan te schaffen zoals scheer-
»n naaicerel tandenborstel. zeeD e.d.
i De burgemeesters kunnen de declara-
1 ties hiervoor indienen bli het ministerie
van MaatschaDDeliik Werk dat ze cen
traal kan beoordelen. Uitkeringen
hiervoor mogen onder geen voorwaarde
worden ge iaan uit de ODbrencst van lo
cale inzamelingen.
„Mouwen omhoog
Ons land moet droog!"
„KARWEITJE VOOR EEN GULDEN"
Vandaag stropen alle leden van de
Padvindersbeweging in ons land hun
mouwen op om allerlei karweitjes op
te knappen ten bate van het Rampen
fonds. Kabouters, welpen, padvind-
sters. gidsen, verkenners, voortrekkers,
pioniers, leidsters en leiders trekken
er in uniform op uit om tenminste
één gulden voor het Rampenfonds te
verdienen.
Deze actie is geheel ln de stijl van de i
bekende voorjaarscampagne „Een heitje
voor een karweitje" gehouden. Alleen
met dit verschil, dat nu alle baten de
getroffenen ten goede zullen komen en
thans alle onderdelen van padvindsters-
I en padvindersorganisaties meedoen.
10% waren vodden
BU de inzameling van goederen voor I
de slachtoffers van de watersnood zün
vele zeer goede dingen binnengeko
men. Er waren echter ook stukken bü,
die slechts op de naam „lompen" aan
spraak kunnen maken. Dit betreft on
geveer 10% van de ingezamelde goe
deren. en wel voornamelijk matrassen,
kussens e.d. De kleding was in het
algemeen in een goede staat. Van de
genoemde 10% is een klein gedeelte op
last van de G.G.D. in Den Haag ver
brand, daar er gevaar voor besmet
ting bestond. De rest van de vodden
wordt voorlopig opgeslagen, tot be
slist Is wat er mee zal gebeuren.
Prins Bernhard
bezocht Hellevoetsluis
Prins Bernhard. die zich vergezeld
door zijn adjudant, majoor Sondermann.
van het vliegveld Ypenburg in een
sportvliegtuigje naar Hellevoetsluis had
begeven, landde gistermiddag in de pol
der „Oude en Nieuwe Struyten" aldaar.
Samen met de burgemeester van Hel
levoetsluis begaf de Prins zich vervol
gens per auto naar de oude Hoornse
Zeedijk, waar hij de daarin door de
storm geslagen gaten en de werkzaam
heden voor het dichten ervan, in ogen
schouw nam.
Langs het overstroomde gebied ten
Oosten van het kanaal door Voorne reed
de Prins daarna naar het gedeelte der
gemeente Nieuwenhoorn. dat onder
water staat. Hier bezichtigde hij de werk
zaamheden voor de aanleg van een be-
kistingsdam langs de Westelijke kanaal
dijk.
Via Oostdyk cn de Rijksstraatweg
reden de Prins en de burgemeester ver
volgens naar dè Brielse brug te Helle
voetsluis.
Hier onderhield Z K H. zich enige tijd
met de commandant der aldaar werkzame
Engelse genietroepen, die voorbereidin
gen treffen voor het leggen van eer.
bailvbrug in de plaats van de aldaar
weggespoelde dam. die van de Rijks
straatweg af de toegang vormde tot de
gemeente Hellevoetsluis. Hierna bezich
tigde de Prins de in Hellevoetsluis aan
gerichte verwoestingen en vertoefde hü
enige tijd in het raadhuis.
Van Nieuw Hellevoet, waarheen ma
joor Sondermann hem inmiddels had ge
vlogen. is de Prins met het sportvlieg-
tuig. dat hij zelf bestuurde, naar Ypen
burg teruggekeerd.
Landbouwherstel vangt
werkzaamheden aan
Als orgaan voor de vaststelling en de
bevordering van het herstel van de
agrarische schade in het watersnoodge-
bied is door de minister van Landbouw.
Visserü en Voedselvoorziening de Rijks
dienst voor Landbouwherstel aangewe
zen.
Bü de uitvoering van de werkzaam
heden zullen de technische diensten van
het Ministerie zoveel mogelük worden
ingeschakeld.
In het bijzonder zal met het herstel
van de cultuurgrond het apparaat van
de cultuurtechnische dienst volledig
orden belast. De cultuurconsulenten in
de betrokken provincies zijn tot inspec
teurs van de Ryksdienst voor Landbouw
herstel benoemd.
Onder veranwoordelijkhcid van deze
Inspecteurs, te Breda, Goes en Den
Haag. zal ook de enquête en de vast
stelling van de schade via dc plaatse
lijke bureauhouders van de Vocdsclcom-
missarisscn in de getroffen provincies
en met behulp van deskundigen ge
schieden.
De werkzaamheden, verband houden
de met de ontruiming van de getroffen
gebieden, blyven onder verantwoorde
lijkheid van de provinciale voedselcom-
niissarissen. die bij deze afvoer van pro
ducten vee. werktuigen, enz. hun plaat
selijke bureauhouders hebben ingescha
keld
De organisatie van de werkzaamheden
ls in grote lünen gelijk aan die in de
jaren 1945 en volgende, waarbü thans
echter een aanmerkelüke decentralisatie
is doorgevoerd.
Nu de organisatie van het Land-
bouwherstel is geregeld, kunnen alle
boeren en tuinders in het watersnond-
gebied. die schade hebben geleden,
zich van 16 Februari af aanmelden by
de plaatselijke bureauhouders van de
Voedsclcommissaris.
Ellesqaai woer tanqzanmaon
zvyi Qfiwnsi qanq
Met \ium gaaf door
Maat. wy uyi nog niet"
Waarwe BhyVEH
•rietpan hoor///
lot datde dyker? dicht -
iedere Evacue w eet ui tn
huisje zit ..afgesproken
LeidSe^aadyaai. noonday
over houw van 99 wo
ninqen protonHoeca I
En Alphens buirqemeest.ee
vertelde, hoe Vuj ölphencou
wille»! hebben succes."/..
^UUt
1'
%-
flomen *s> (let infioaklaq
oyde spocWlderiooV.
dat moet doorqaan
giste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 14 Februari 1953
Tweede Blad No. 27840
