Wreed contrast: leven-dood!
LEIDSCH DAGBLAD - MAANDAG 9 FEBRUARI
De Zeeuiv: onverklaarbaar
verschijnsel
ren en ramen, opgelichte daken en drij
vend huisraad. Zó snel kwam de vloed,
dat men de verrassing kan zien. die zij
teweeg bracht, aan de pan met de pol
lepel, die nog op het fornuis staat in
een overigens geheel uiteengereten en
ondergelopen huiskamer, aan de boeren
wagens met de klompen op de Dok,
welke tegen de dijk zijn opgespeeld, aan
de stapel borden op de tafel, wellicht
voor het ontbijt gereed gezet. Aan de
dijk is men bezig met het verzamelen
en transporteren van cadavers.
Tussen de boerderijen vaart een
kleine praam, bemand met vier man
nen. Zij zoeken de overal in het rond
drijvende dieren en duwen ze op naar
de djjk, waar ze met een takel uit liet
water worden gelicht en op een platte
wagen gehesen.
Aan de dijk staat de boer. Men kan
zijn gedachten slechts raden, want van
zijn gezicht valt geen enkele emotie
af te lezen. Bijna ongeïnteresseerd
slaat hij deze gruwzame arbeid gade.
Honderden, zo niet duizenden koeien
zullen getransporteerd moeten worden.
Alleen al in eén stal kwamen er 150
om het leven. Het werk vordert uiterst
langzaam, omdat de beesten moeilijk
te bereiken zijn. Bovendien heeft men
de nodige voorzorgsmaatregelen in
acht te nemen. Zo werkt men met
rubberhandschoenen aan en blijft
zoveel mogelijk buiten directe aanra
king met het water.
Boulevard des doods
Als buitenstaander kan men zich zo
moeilijk een voorstelling maken van
hetgeen hier gebeurde, van de oerkracht
van het water, van de visuele omvang
cn wij laten het onzichtbare nog buiten
beschouwing van de ramp Misschien
dat het volgende ons benadert In zijn
afschuwelijke directheid.
In de het laatst ondergelopen polder,
de Numanspolder, zag een caféhouder de
3 meter hoge watermuur over een front i
van 2-50 meter in de verte naderen Hu
aarzelde geen ogenblik, maar riep zijn
gezin bijelkaar, startte zijn wagen en
reed op volle snelheid naar de 700 meter i
verder liggende hoge dijkwal. De snel
heid van het water was echter groter,
en even voordat de auto de dijk bereikte,
greep het water de wagen aan en sleur
de haar In het kolken mee Gelukkig
wisten de caféhouder en de zijnen zich
op het nippertje veilig te stellen Hier
uit kan men zich wellicht voor ogen
stellen met welk een snelle- en brute
kracht het water zijn brede weg baande,
Een boulevard des doods
O, mijn ziel, wat buigt g'U neder?"
Onze stadgenoot, de heer H. L. Leffelaar schrijft:
Numansdorp, Zaterdagavond
ER staat een geranium in de vensterbank.
Aan de wand hangen bekende platen: ,,ln de Rimboe" (de tijger die uit
het bosje tevoorschijn komt en de olifant die bij het bamboe staat), „Zoet
watervissen" en „Reptielen". Het is de Lagere School van Binnensluis, in de
bedreigde Hoekse waard. Maar deze schoolse attributen zijn de enige die
herinneringen wekken aan normaler, opgewekter dagen. Nu zijn de klaslokalen
in gebruik als opslagplaatsen van kleren en voedsel, als de gemeente-secretarie
van Numansdorp omdat het Raadhuis ondergelopen is, terwijl het nieuwe
gebouw, dat juist in aanbouw was, in de vloed werd opgenomen en vernietigd.
Vanmiddag bereikten wij in een legervrachtwagen van de R.I.M.I. deze
streek. Ondanks de wetenschap dat wij op weg waren naar het gebied van de
rampspoed, was het moeilijk om ons dit bewust te zijn. Want hier en daar
temidden van de onafzienbare watervlakte, waar nog droge gronden zijn, zien
wij boeren aan het werk, vrouwen die met de boodschappentas over de straat
gaan en kleine kinderen, die krijgertje spelen. Deze ramp is behalve verbijste
rend, dan ook wreed in de door haar gewekte tegenstellingen.
Leven en dood gaan hand in hand en de grenslijn is soms nauwelijks bepaalbaar.
Begrafenis trekt voorbij
Boven het uitgestrekte geïnundeerde
gebied gaat een oranje zon, ietwat vaal
in het winterse licht, langzaam onder
cn zet de boven het water rijzende
daken scherp als silhouetten aan. Leven
er. dood schuilen wellicht in de schoon
heid én de bruutheid van de natuur,
die onredelijk in haar macht schijnt.
Hier in dit schoollokaal, ook die
vreemde tegenstellingen.
Op het bord staan behalve de reken
sommen, ook tekeningen: een kat voor
stellende, met twee kippen op een vlotje
balancerende. De kat houdt olijk een
borrelglaasje in de hand pal daar
naast een vluchtige schets van vluchte
lingen in een bootje tegen de storm
ir.roeiend
Maar ook duidelijker doet de tegen
stelling: leven—dood zich gelden.
Even voor de gemeente Numansdorp
passeren we een begrafenisstoet. Voor
op rijdt de lijkwagen, daarachter een
kleine stoet personenauto s, kennelijk
door particulieren afgestaan, want op de
voorruit is het urgentiebiljet aange
plakt: „Afkomstig uit en bestemd voor
het noodgebied De Hoekse Waard
Het verkeer uit tegengestelde richting
mindert geen vaart en suist langs de j
traag rijdende auto's. Men kan moeilijk
afscheid van de doden nemen, daarom
de traagheid; maar evenmin kan men
gewillig afscheid van het leven nemen,
daarom de haast.
De straatweg van Binnensluis naar
Numansdorp staat geheel onder een
halve meter water. Stapvoets rijden de
auto's zoekend naar het juiste midden,
als het ware op de tast, langs de hui
zen, die tot aan de kozijnen in het water
staan. Men passeert het Postagentschap
„Gesloten", zegt een ironisch bordje
op de deur, die nog maar gedeeltelijk
zichtbaar is.
Op de nationale rouwdag werd in de
Nieuwe Kerk te Amsterdam, waar
ingezamelde goederen voor de hulp
verlening Iwog lagen opgestapeld,
een bijzondere oecumenische dienst
gehouden, welke door Prinses Wil-
lielmina werd bijgewoond.
Prinses Wilhelmina verlaat dc kerk
na afloop van de dienst.
Tragiek van de overval
Verderop langs de dijk wachten drie
doodkisten.
Daar hebben wij onze opdracht uit te
voeren. Nog steeds wordt een groot aan
tal vermist, in het bijzonder uit deze
streek Verticaal op de dijk ziet men de
vage lijn van totaal in elkaar gestorte
huizen Er is niets blijven staan. De
muien biokkelden als fondant af en
bedolven de bewoners eer zf) hot wisten.
De meesten van hen sliepen vermoede
lijk nog toen de ramp zich over hen
uitstortte.
Men vindt hen dan ook zoals zü over
vallen werden: in bed; de moeder en
het kind. dal juist werd aangekleed;
de man die zijn koffer pakte
Met de takelwagen rijden wu de dijk
af, het water in. dat tot aan de tree
plank staat. Bu het eerste huls-restant,
trachten wij wat brokken muur te lich
ten, op zoek naar doden. Er worden
kleren, prentbriefkaarten: „Gelukkig
Kerstmis en Nieuwjaar", schoenen, een
naaimachine gevonden.
Mensen vinden we niet, want het blijkt
ondoenlijk om tot aan de knieën in het
(Intrcz. Mcd.-adv.J
RESTAURANT
„IN DENVERGULDEN TURK"
VOOR UW DAGELIJKSE
MAALTIJDEN
Trots op het devies
Met het vallen van de avond keren
I we in Numansdorp terug, na urenlang
vergeefs zoeken Het vriest Hd water
draagt een vlies op haar huid mee, aan
de huizen hangen ijspegels Het is on- i
mogelijk koud op de open takelwagen,
I die ons rijdt. Degenen die deze tochten
al zo vele malen hebben gemaakt, zijn
monter en maken zelfs grappen Wii,
die eerst vandaag met het bergingswerk
kennis maakten, verwerken de indruk
ken nauwelijks. Het is te veel om op te
i nemen Bij ,.'t Schippershuis" stappen
iwij uit en sloffen naar binnen. Het is
er eivol, zoals overal in alle café's in
deze gebieder: ook die ln de stad. het
is immers Zaterdagavond.
We zfjn verbaasd er zoveel boeren aan
te treffen die, alsof men nimmer van
dijkdoorbraak, overstroming of slacht- j
offers van het water hoorde, zitten te
kaarten en een Zaterdagse borrel drin- I
ken Onder hen ziin er, die have en I
goed verloren en zij lachen even gul i
als de anderen.
Het is onverklaarbaar.
Dc mens is onverklaarbaar als ver
schijnsel, onuitroeibaar in zijn door
zettingsvermogen, koppig in zijn goe
de trouw, zo Is de Nederlander, zo is
vooral de Zeeuw!
Misschien is het daarom dat hij op
timistisch blijft, ook al staat hij aan
de voet van zijn verwoeste boerderij:
is het daarom dat hjj trots is op zijn
devies, zoals ik één hunner hoorde
zeggen by wijze van antwoord:: „Luc-
lor ct Emcrgo"!
Kerkdienst
in schippershuis
Zondagmorgen ...watervloed roept
tot watervloed bij het gedruis van Uw
waterstromen" In ,.'t Schippershuis"
waarvan de eigenaar en zijn gezin het
onmogelijke presteren om de honderden
werkers dag en nacht iets warms te
bieden staat achter de bar, naast de
tapkraan, dc dominee, die op deze Zon
dag een eenvoudige dienst leidt.
„O, mijn ziel, wat buigt g'u neder,
waartoe zijt g'ln mij ontrust?" antwoordt
de gemeente. Ook zü. die in rouw ge
dompeld zijn, die in één slag straatarm
werden.
De dienst is kort, want de meesten
onderbraken hun werkzaamheden om
hier aanwezig te kunnen zijn.
Er ligt een flink pak verse sneeuw over
de wanordelijke straten. Het is welhaast
te guur om buiten enig werk te kunnen
verrichten. Af en toe breekt een jagen
de sneeuwwind los. Niettemin staakt
men het werk niet. De mannen staan
met hun waterlaarzen stampend op de
dijk en slaan de armen heen en weer
om warm te blijven....
Een plaats voor onze voet?
Impressies van ds J. Eygendaal uit rampgebied
Koningin, Prins en Prinsessen bij
evaene's en in noodgebieden
Ook deze week bij
getroffenen
Prins Bernhard heeft Zaterdag voor
de derde achtereenvolgende dag bezoe
ken gebracht aan getroffen gemeenten
Na te Soestdijk te zijn opgestegen, land
de de Prins in een polder bij Zonne-
maire, waar hij overstapte in een heli
copter. Hij bezocht daarmede Dirksland,
Herkingen, Middelharms, Melissant,
Stellendam, Goedereede, Zijpe, Brutnis-
se, Ooltgensplaat en Willemstad. In al
deze plaatsen sprak de Prins langdurig
met autoriteiten en bevolking. In het
bijzonder viel hem de voorbeeldige stem
ming van de bevolking op en de wils
kracht, waarmede het herstel van de
dijken ter hand wordt genomen. Na zijn
tocht door de getroffen gebieden landde
hij in Ypenburg, waarna hij ln Den
Haag de dagelijkse vergadering van het
Rampenfonds bijwoonde. Des avonds
hield hij een korte toespraak voor de
radio, waarin hij mededeelde ook deze
week de rampgebieden te willen bezoe
ken Hij bracht een woord van grote
hulde aan de vele naamloze werkers die
ons land voor een nog groter ramp heb
ben behoed en die alle krachten hebben
ingezet om nood te lenigen, levens ie
redden en het herstel voor te bereiden
Koningin Juliana is vanmorgen te
halfacht naar Spijkenisse op Voorne-
Putten vertrokken om te trachten van
daar uit met een boot van Waterstaat
een tocht naar verschillende eilanden
te maken. Zij was voornemens dorpen
te bezoeken waar nog mensen wonen.
Koningin Juliana zal, evenals Prins
Bernhard, in de loop van deze week een
bezoek aan Texel brengen, nadat zij ook
nog andere getroffen gebieden heeft be
zocht.
Aan een uitvoerige brief van onze oud
stadgenoot ds J. Eygendaal, thans predi
kant te Hoofdplaat aan z|jn kinderen te
Leiden, ontlenen wij enkele bijzonder
heden over de door hem meegemaakte
gebeurtenissen:
Even vóór drie uur, in de nacht loeide
de sirene van het Gemeentehuis Ik be
greep direct, dat de dijk gevaar liep Wij
kleedden ons vlug warm aan. Ik kon niet
De Prinsessen Beatrix en Irene brach
ten Zaterdag bezoeken aan de evacue's
uit Schouwen en Duiveland die in Soes-
terberg zijn ondergebracht, waar zy o.m.
speelgoed aan kinderen uitdeelden. In
Doorn brachten zij een bezoek aan
vluchtelingen uit Zierikzee. evenals in
De Bilt en Renswoude.
Gisteren hebben zu met Prinses Mar
griet een vlucht gemaakt boven de ge
teisterde gebieden. De Koningin en de
Prins waren van oordeel, dat het nood
zakelijk is dat hun dochters zich een
volledig beeld vormen van de ontstel
lende ramp, die ons volk heeft getrof
fen.
Minister-president Drees heeft even
eens een vliegtocht over het getroffen
gebied gemaakt en heeft bovendien be
zoeken gebracht aan enkele getroffen
gemeenten. Op het vliegveld Valkenburg
bezichtigde hij de hulpverleningsorgani
satie.
geheel bovenaan de dijk komen Tonnen
water werden door de storm over de dijk
gewoipen en aar. de binnenkant van de
dijk werden gaten geslagen. Het zou
eerst om 4 uur i^og watei zijn en reeds
om 3 uur zwalpt het zeewater de dorps
straat in. Wanneer die nacht de duk
bezweken was, dan zou waarschijnlijk
de helft van het dorp zijn weggevaagd,
daar het ernstigste gat juist voor het
dorp ontstaan was Maarde dük
hield het. Althans dat gedeelte, dat voor
ons van het- grootste belang was. Wel
sloegen er drie grote gaten, die twee
kleine polders onder water zetten. Toen
het daglicht een kans gaf om een en
ander te overzien was het duidelijk dat
wij door het oog van een naald gekropen
Binnen twee dagen ii'fls in Zweden
een bedrag van een milliocn Zweed
se Kronen voor de slachtoffers van
dc watersnood in Nederland bijeen
gebracht. Het gehele Zweedse volk
leeft mee met onze landgenoten, die
zo zwaar getroffen zijn.
Een bijzondere wijze van offere'n is
georganiseerd in het stadje Köeping
in Midden Zweden. Op Zaterdag en
Zondag moeten alle voetgangers, die
een van de zes bruggen in het stadje
passeren, een bijdrage geven voor
het fonds dat gesticht is voor dc
hulpverlening aan Nederland.
De foto toont Prinses Christina, die
de bijdrage van haar en haar
schoolkameraadjes overhandigt aan
de Nederlandse gezant te Stockholm
de heer W. A. A. M. Daniëls.
smeet de wind zijn zak soms honderd
meter ver weg. Intussen brachten taxi's
en vrachtauto's, ouden van dagen en
moeders met babies in veiligheid.
Ik heb grote bewondering voor de
mentaliteit van de Zeeuwen. Geen ge
praat of gekanker Alleen maar werken,
gespannen ei fel. En toch altijd weer
leute! Doch niet uitbundig of uitge
laten
Voordat de vloed weer opkomt, moeten
de gaten dicht. Honderden mannen
werken, zweten en kraken ln hun bot
ten. Maar ze zetten door. Geen gerol
van strootjes; geen geroep om koffie. Er
wordt alleen maar gewerkt.
In Biervliet liet dominee Wiebosch de
dienst beëindigen toen de sirene ging.
Men wist daar nog niet. dat wij een
halve nacht gevochten hadden. Ik kon
op de dijk niet blijven, want je woei er
weg. Maar de jongekerels vormden een
keten van vijf man, hielden de zesde
vast, die een zakje klei in het gat moest
gooien. Als hij dat karwei volbracht had,
Toen het water weer zakkende was
..i iedereen even uitrustte, klonk opeens
de sirene Groot gevaar! Op een geheel
nieuwe plaats, was opeens een straal van
bijna een meter middellijn gaan spui
ten. Het zeewater stroomde het dorp ln.
Wie zou sterker zijn? Het water of de
mens? Ditmaal won de mens weer
Straks gaan we dan weer slapen, met
een sterke Westenwind en om zes uur
hoog water. De dijk aan alle kanten
gewond en vol verband van al die zak
ken. Zal de dijk het houden? WD hopen
I en vertrouwen God weet het. Dat we
nog bestaan, zien we als een wonder,
j Waarom wij gespaard en anderen niet?
Vragen, waar je niet van los komt Je
1 kunt alleen maar heel erg danbaar zijn
I en erg ootmoedig worden.
1 Ik kende de kracht van het water
I door de echt Indische bandjirs Maar
dit hier was nkt mis. Betonblokken
i van zeker 2000 kilo waren honderden
I meters van hun plaats gesmeten.
Als Hij die de winden hun spoor en
hun baan wijst, ook een plaats voor onze
voet heeft, zie, dan zyn we toch wel
goed geborgen!
Ov rerweldigende steun uit binnen-
en buitenland houdt aan
water staande, tot onder de grote brokken
beton te komen. Dagelijks worden nieu
we doden gevonden
Verstijfde Cw.~.-lz-A
Eerst wanneer wu Numansdorp bin
nenrijden dringt het weer lot ons door;
het is geen tijd voor bespiegelende ge
dachten. Langs de Schuringsedijk rijden
takelwagens, amphlbles, vrachtwagens
en tractoren in een gestage stroom voor
bij. Honderden soldaten, mariniers en
personeel van de Luchtmacht lopen half
hollend af en aan. Af en toe klinkt een
bevel Er rijden boerenwagens met de
verstijfde lichamen van koeien, paarden,
varkens en schapen naar het haventje,
waar de cadavers afgevoerd zullen wor
den naar Rotterdam om nog tot enige
doel te kunnen dienen. In ,,'t Schippers
huis" wemelt het van de mensen De
rook hangt als een dik gordijn van
plafond tot vloer. Mannen dragen man
den met brood en pakken met gecon
denseerde melk binnen In de achter -
kamer hulst de staf van het Raadhuis.
Ook hier weer te telefoon, de berichten,
die haastig worden doorgegeven volle
asbakken en overal verspreid papier.
De boer aan de dijk
Nog geen uur later lossen wij de be
manning van een takelwagen af en ver
trekken langs de dijk in de richting van
de plaats, waar de catastrophale Zon
dagmorgen het wervelende water men- I
sen. hulzen en vee meesleurde Dan zien
wij dc hulzen. Of eigenluk: de ruines, i
Afgebrokkelde muren, versplinterde dcu- I
Circa 25 irillioen voor
Rampenfonds
Het Nationaal Rampenfonds heefl tot
Zaterdagavond reeds bijna 25 milliocn
gulden ontvangen. Het is ondoenlijk,
een opsomming Ie geven van de talloze
gaven, die landgenoten en buitenlan
ders schenken ter leniging van de
nood. Enkele treffende voorbeelden
mogen un die offerbereidheid getui
gen.
Tijdens de gedenkdiensten ln het zelf
zo zwaar getroffen Zierikzee werd niet
minder dan ruim twee en half duizend
gulden gecollecteerd De bevolking van
d? gemeente Waterlandkerkie in V\e-,t
Zeeuwsch Vlaanderen, ln totaal niet
meer dan 555 inwoners, bracht ruim
f. 11 000 bijeen of meer dan twtntig gul
den per inwoner. Ongetwijfeld tot dus
verre een record.
De Korea vrijwilligers hebben telegra
fisch f. 10.000 overgemaakt. Een ton
Met kracht is overal in de geteis
terde gebieden het herstel- en op
bouwwerk ter hand genomen. Op
verschillende plaatsen zijn reeds
aanzienlijke vorderingen gemaakt.
Hier zien ut de werkzaamheden
voor hel herstel van de spoorweg
van Bergen op zoom naar Goes.
werd ontvangen van Van Gend en Loos
en van de Rotterdamse Beursbezoekers,
evenals van de gemeenteraad van En-
i schede, van de Prov. Noordbrabantse
Electricltelts Maatschappij en van de
Vereniging van de Tabakshandel en de
Orde van Vrijmetselaren.
In Nteuw Vennep zal de eigenaar van
twee kleine huizen deze op 19 Februari
laten veilen ten bate van het Rampen
fonds.
De KLM zit „tot de nok toe" vol met
vervoer van doo- het buitenland ge
schonken goederen Buitenlandse lucht
vaartmaatschappijen hebben hun be
langeloze diensten aangeboden om bij
het vervoer te helpen
Inderdaad Ls de steun uit het buiten
land overweldigend: Italië bracht reeds
meer dan een half milliocn bijeen in
Venezuela werd reed f. 135 000 gegeven,
de Finse regering stelde een milliocn
gulden ter beschikking, in Noorwegen
werd een half milliocn gulden gecollec
teerd, de in Zweden verzamelde goede
ren worden geschat op een waarde van
drie en een half mlllloen gulden,
een Zwitserse verzekeringsmaatschappij
schonk een ton, uit Oostenrijk is reeds
voor een waarde van vier ton goederen
verzonden, in Zwitserland staan niet
minder dan twintig goederenwagens vol
geladen klaar voor verzending naar ons
land
Inmiddels Is de Amerikaanse Minister
van Buitenlandse Zaken, Foster Dulles
benoemd tot voorzitter van de door
Eisenhower ingestelde hulpverler.lngs-
commissie.
