LEIDSCH
DAGBLAD
Koningin bij Arnhemse ouden van dagen
91ste Jaargang
DONDERDAG 29 JANUARI 1953
No. 27826
I Directeur J. VV Benny
Hoofdredactie: B W Menkhorst en J Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
t 6— per kwartaal: 0 47 per week
Witte Singel 1. Lelden Gtro No. 57055
Telefoon Dir en AcLm.: 25041; Red. 21507
H.M. Koningin Juliana liccft giste'
ren, gelijk hekend. een werkbezoek
gebracht aan Arnhem, waar zij de
verzorging van de ouden van dagen
in de practijk kon aanschouwen Zij
bracht daartoe een bezoek aan de
verschillende tehuizen voorde ouden
van dagen. De Koningin hecjt het
nieuwe tehuis van de stichting
..Huis en Haard" aan de Utrcclitsc-
wcg officieel geopend, en zij bracht
o.a. een bezoek aan de Sociëteit
voor ouden van dagen.
Tijdens dit werkbezoek was II M
vergezeld door haar particulate
secretaresse Mevrouw N. Smilt-Avis
en de lieer W. A. van den Wall
Bake. Kamerheer in buitengewone I
dienst van H M.
Tijdens de rondgang door dc
Sociëteit voor ouden van dagen. I
onderhield H.M. zich met enkele
breisters uit dc ..breiscliool".
„Tliimderjet" bij
Venhorst
geëxplodeerd
Piloot werd gedood
Gistermiddag omslrrrkx half vüf 's
een Rcpublir „Thunderjet" afkonr-tic
van de vlierbasis Volkel ten Noorden
san Venhorst, gcmecn'e Boeket, in
de lucht eerxplodeerd. De piloot
kwam om het leven.
De wrakstukken van het t rstel zijn
in een weiland neergestort. De romp I
van het verongelukte toestel boorde
zirh enke'e meters in de erond Het on-
ge'uk gebeurde oo een hoogte van 700
a 890 meter. De brandweer vin Boek?!
b'.urie de wrak tukken Later kwam ook
een aantal ml'itairen van de vliegba
sis V">'kvl assi-trntle ver en'-n De bur-
eemee ter van de gemeente Boek-1. d'.
heer ?~hafrat heeft ter n'aatse de si
tuatie In oe?ncchouw genomen
„Daily Express"
prijst ons
V oorbeeld
voor West-Europa
Bezichtiging der Koningskamer
in de Drie Gasthuizen
Tijdens haar bezoek aan Arnhem heeft Koningin Juliana gistermiddag de
gebouwen van dc Kohlmann-Stichting rond dc St. Walburgiskcrk bezichtigd.
Dc voorzitter, de heer II. P. Kohlmann. werd hier aan ll.M. voorgesteld. Ook
ditmaal werden bloemen aangeboden en wel door de oudste inwoonster van
het Tehuis, de 86-jarige mevrouw J. J. IlettersehijSchreven.
film ..Arnhem" vertoond, die gemaakt
werd in de eerste dagen na de bevrij
ding. In een conversatiezaaltje onder
hield H M zich nog enkele ogenblikken
met de 16 kostkopers, de enige nog in
leven zijnde bewoners van het oude St.
Cathaiinae-Gasthuis, dat ln September
1944 verwoest werd. De naam ..kost-
kopers" ontlenen zij aan het l'eit, dat
zij zich hebben ingekocht, hetgeen thans
niet meer mogelyk is Daarmede was dit
Koninklijk werkbezoek aan Arnhem ten
emde Het liet niet na op allen die daar
bij tegenwoordig waren een diepe in
druk te maken door de gedegen wijze,
waarop HM werd voorgelicht en de
grote belangstelling en het medeleven,
die Koningin Juliana toonde.
B'celeid door de bestuursleden en de
cuectrice. zuster Van der Eerden, begaf
men zich door het verzorgingshuis naar
de recreatiezaal, waar een aantal be
woners bijeen was. Het was een bijzon-
cier aardig moment toen de directrice
H M. een klein schilderstukje aanbood,
dut gemaakt werd door de 86-Jarige
meviouw H. Kioesen. baronesse Nahnys.
die helaas over nog slechts één oog kan
beschikken, zodat men deze prestatie
vel zeer moet waarderen. De Stichting
h'i borgt 86 bejaarden van 65 jaar en
ouder.
In de Kohlmann-Stichting plaatste
HM haar handtekening onder een her-
lnnenngsoorkonde.
Over dc singels ring het vervolgens
raar „Vreedenhoff" aan de Velperweg.
ll:"i werd H M. begToet door het bestuur
v n dit Protestants Bestedelingenhuis
en de directrice, mevrouw Bastiaanse
Schoenman.
Aan HM. werden hier als souvenir
vier doosjes met de bekende Arnhemse
balletjes aangeboden. Daarna ging men
naar de „Drie Gasthuizen Ter begroe
ting waren aanwezig de voorzitter mr
di A D. H. Fockema Andreae en 'nej.
M Bouman. de directrice.
ND Fockema Andreae gaf een uiteen
zetting over de bouw en inrichting van
„Drie Gasthuizen" aan de hand van
e?n maquette Het enorme gebouw is nu
vrijwel geheel bezet. Het herbergt 250
peisonen en men heeft er 45 man per
soneel.
Hoogtepunt van dit bezoek vormde
hei moment waarop Koningin Juliana
zich naar de Koningskamer begaf.
Hier werd H.M. opgewacht door de
nieuwe gebruiksler van de Konings
kamer. mevrouw de weduwe J. Kalma-
Wientjcs uit Epc, die in gezelschap
was van dc voorzitster van het hoofd
bestuur van de vereniging „Tessel-
sohade-Arbeid Adelt". J. baronesse de
Vos van Steennijkvan Roven. De
Koningin overhandigde de sleutel van
de Koningskamer, haar ter hand ge
steld door de voorzitter van de „Drie
Gasthuizen", aan Mevrouw Katma 1
en bezichtigde met haar de nieuwe
kamer.
In 1790 werd de betreffende Stichting
overgenomen door de gemeente en
daarbij werd bedongen, dat de stadhou
der of zijn nakomeling het recht zou
hebben iemand aan te wijzen voor een
plaats in het St. Catharinae Gasthuis.
Van dit recht heeft Koningin Wilhel-
mina ln 1937 nog gebruik gemaakt.
Koningin Juliana droeg de keuze van
:n toekomstige bewoonster op aan de
nenlging „Tesselschade".
Na de rondgang werd in de grote zaal.
waar 170 bewoners aanwezig waren, de
RUSSISCHE NOTA AAN
DENEMARKEN
Sovjets niet bevredigd
Naar het officiële Russische persbu
reau „Tass" meldt, heeft de Russische
minister van buitenlandse zaken. Wy<-
Jluskv. de Deense zaakgelastigde tc
Moskou een nota overhandigd, waarin
wordt gezegd dat de Sovjet-Unie de
Deense nota van 29 October over het
ter beschikking stellen van Deens
grondgebied aan leden-staten van de
Noordatlantische-verdragsorganlsatie
'Natoi voor het vestigen van bases niet
a's bevredigend kan beschouwen.
Dc Russische regering verwerpt de
verzekering van Denemarken dat het
Noordatlantische verdrag een defensief
karakter heeft.
Talrijke feiten bewijzen dat de orga
nisatoren van het Atlantische verdrag
hun agressieve bedoelingen slechts ca
moufleren door te spreken over z g de
fensieve oogm°rken". zo wordt in de
Russische nota gezegd.
Met het schenken van de eerste kop
soep. waartoe Haar een blad mei
lege kommen en een gevulde terrine
werd aangeboden, verrichtte H.M.
de Koningin gisteren, gelijk gemeld,
de symbolische opening van hel
nieuwe tehuis van de slichting
..Huis cn Haard" aan dc Utrechtse-
weg tc Arnhem, ter gelegenheid
van Haar werkbezoek aan dc hoofd
stad van de provincie Gelderland.
WEERBERICHT
Zacht
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaar bewolkt met enkele verspreide
opklaringen. Waarschijnlijk overal droog
«eer. Overwegend matige westelijke
vind Ongeveer dezelfde temperatuur
als vandaag.
«Opgemaakt te 10 uur).
30 JANUARI.
Zon op: 8 24 uur: onder: 17.24 uur.
Maan op 18 07 uur: onder: 8 37 uur.
Hoogwater tc Katwijk te 3 55 en 16.05 u
Dit nummer bestaat uit acht pagina's
De onafhankelijke „Daily Express"
heefl de mededeling van de Neder
landse regering, dat zij voor het be
last ;ngiaar 1952'53 geen doltarhulp
nodig heeft, „een prechtie voorbeeld
voor M est-Europa" genoemd
„De Neder'anders verdienen voor dit
moediee en verstandiee besluit de hoog
ste lof", aldus het blad. dat vervolgt"
„Zij zijn immers na oe oorlog op stui
tende wijze behandeld, toen de grote
mogendheden, waaronder dit land. hen
uit Indonesië verdreven met vreselijke
gevolgen voor de Indonesiërs Nederland
aanvaardde deze zware en onverdiende
slag voor zijn economische kracht met
grote vastberadenheid en zette zich met
een vaste wil aan het werk om zijn
kleine land in een onafhankelijke positie
te brengen. Thans oogst Nederland zijn
beloning", aldus de „Daily Express".
Groningse Culturele prijs 1952
In 1950 hebben Prov Staten van Gro
ningen een culturele prijs van die pro
vincie ingesteld. De prijzen over 1952. elk
groot f.500, zijn toegekend aan de ar
chitect A. R. Wittop Koning te Gro
ningen en de schrijver-dichtcr A. Marja
pseudoniem voor de heer A. Th. Mooy)
te 's-Gravenhaee.
De heer Wittop Koning heeft als ar
chitect de leiding gehad bij de restau
ratie van vele belangrijke cultuurmo
numenten in de provincie Groningen,
terw ijl Marja. v lens werk en persoon
banden met Groningen hebben, als
schrijver en dichter goed werk heeft ge
leverd De prijzen zullen door de Com
missaris der Koningin der provincie
Groningen worden uitgereikt in een
hiervoor belegde bijeenkomst in de
Statenzaal van het Provinciehuis te
Groningen op Dinsdag 17 Februari a s.
Het Nazi-complot in Wcst-Dnitslaiul
Eden vertelt nadere
bijzonderheden
Eden heeft gistermiddag in het La
gerhuis op overtuigende wijze een einde
gemaakt aan de twijfel, die bij sommi
gen bestond over de politieke Juistheid
van de arrestaties van de Nazi-samen
zweerders door de Britse Hoge Commis
saris. Dertig grote kisten onder ge
lach noemde Eden de maten met do
cumenten werden in beslag genomen,
welke thans grondig worden onderzocht,
waarmede uiteraard verscheidene weken
gemoeid zullen zijn
Van een aantal documenten had Fden
fotocopieen ontvangen. De lezing daar
van had volgens hem de arrestaties ten
volle gerechtvaardigd. Hij erkende dat
er geen gevaar voor een onmiddellijke
staatsgreep bestond, maar de Britse
autoriteiten haddën gebruik gemaakt
van hun bevoegdheid om vóór het te
laat was. toe te slaan en het complot ln
dc kicni te smoren. De federale regering
beschikt niet over deze bevo»gdheid.
De bedoeling van de Naumann-Kreis
was om alle vertakkingen van de
Duitse samenleving in het geheim niet
Nazi's te infiltreren, en geleidelijk ze
kere bestaande partijen en organic-
ties om tc zetten in nationaal-socia-
listisclie strijdgroepen. (Kampfgrup-
penj. Dc parlementaire democratie
Over dc buitenlandse contacten van
de groep wilde Eden zich nog niet uit
laten. toen gevraagd werd in hoeverre
de Sovjet-Unie en Spanje hierbij be
trokken waren.
Wel liet Eden uitkomen dat na de af
sluiting van het verdrag van Bonn een
dergelijk Ingrijpen als nu onmogelijk
>u zijn.
Daarom werd hem de vraag gesteld
of hiervan niet de consequentie was dat
Engeland zijn houding t.gcnover de
contractuele overeenkomsten niet ge
heel zou moeten herzien. Eden vond dit
niet nodig omdat hij volledig vertrou
wen in Adenauer stelt.
Ook werd gevraagd wie de nieuwe
Nazi-beweging financierden Ook dit
zal later moeten blijken.
DE MENING VAN MORRISON
Herbert Morrison, de vorige Labour
minister van buitenlandse zaken zeide.
dat de publieke opinie dc acile toe
juichte. De democratie moet zichzelf
tegen elke poging om haar te vernieti
gen beschermen Wij willen Duitsland
opnemen in de democratische Gemeen
schap der naties en Morrison hoopte,
dat het gereed ls om zichzelt tegen
complotten van deze aard tc verweren
Eden's antwoord hierop ls dat Engeland
juist had gehandeld om dc toekomstige
democratische ontwikkeling In Duits
land te helpen. Morrison's verklaring is
Juin vraagt Amerikaanse huTp
in Indo-China
OP ZIJN MINST FINANCIËLE
De inspecteur-generaal van het Franse
leger, maarschalk Juin, die tevens op
perbevelhebber van de Nato-land-
strijdkrarhlcn in Midden-Europa is,
heeft verklaard, dat met het oog op
de inspanningen in Indo-C'hina in de
strijd legen de „gemeenschappelijke
vijand" de Fran«en daar op zijn minst
enige geldelijke steun van de Verenig
de Stalen mogen verwachten.
Maarschalk Juin verklaarde, dat. in
dien de Russe:. West-Europa zoudea
bezetten, het machtsevenwicht ten gun
ste van de Russen zou worden gewijzigd,
en dat de Amerikanen mogelijk door de
Russen zouden worden verslagen „Euro
pa moet zo oostehik mogelijk worden
verdedigd" zo voegde Juin hieraan toe.
Volgens de gcdeeltelnk bekend ge
maakte 'ckst der verklaring zeide de
maarschalk verder om. dat de veilig
heid van Frankrijk nauw verbonden is
met de collectieve veiligheid „De Ver
enigde Staten die in de afgelopen twee
oorlogen twee maal twee jaar te laat
tussenbeide kwamer en die de Russen
toestonden, posities In Thurlngen lOost-
DultslandIn te nemen, dragen ln de
huidige situatie een zware vernntwoor-
delijkheid Zij dieren zich dit te reali
seren De Russen staan 150 kilometer
van de Rijn en het is aan de V.S. om
vergeving te vragen".
Juin waarschuwde er voor. niet vol
komen op de Amerikaanse superioriteit
op het gebied der atoomwapens te ver
trouwen „Twee opvattingen .strijden op
het oeenbhk om de overhand"." aldus
de maarschalk „De Britten zijn van
mening dat wii ons moeten concentre
ren op de luchtmacht Wij geloven daar
entegen. dat de Infanterie een grote rol
moet spelen Superioriteit in de lucht
kan niet een achterstand te land goed
maken".
Tenslotte zeide Juin, dat in Frankrijk
op het gebied der defensie „grote
verwarring van denkbeelden, onzeker
heid omtrent doelen en onvermogen
lot handelen" he- -sen.
NEDERLAND ROEPT MINISTERS
AN BUITENLANDSE ZAKEN BIJEEN
Een woordvoerder van het Italiaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken heeft
meegedeeld, dat de ministers van bui
tenlandse zaken van de landen der Ko
len- en Staalgemeenschap vermoedelijk
23 of 24 Februari te Rome bijeen zullen
en De conferentie wordt gehouden
op verzoek van de Neder landse
•gering.
Het opperbevel der V.N. in Korea be
schuldigt de Noord-Koreaansc afgevaar
digden bii de bestandsonderhande.in-
gen te Panmoenjon. generaal Nam 11
en generaal Lee San Djo. cr van ver
antwoordelijk te zijn voor de krijg=ge-
vangenenop; tanden od de eilanden
Kodje en Tsjedjoe.
Uit geheime rapporten was gebleken,
a'dus het. opperbevel, dat zii de plan
nen hadden gemaakt en de leiding had
den gehad.
De ongeregeldheden, waarbij meer
dan 150 Noordelijke krijgsgevangenen
werden gedood en meer dan vijf hon
derd gewond, deden zich verleden jaar
voor.
Engeland
en liet „Englandspie!''
Engeland blijft slechts formeel
buiten de E.D.G.
IN FEITE VORMEN ZIJ MILITAIRE
EENHEID
«Telefonisch van onze Londcnse
correspondent)
Eden werd gisteren ln het Lagerhuis
door een aantal oppositiesprekers aan
de tand gevoedl over Engelands hou
ding ten opzichte van de Europese De
irnsie Gemeenschap. Vooral vanwege d«
Franse gevoeligheid op dit punt.
Eden herhaalde de bekende argu
menten. dat de Engelsen weliswaar
zich formeel buiten dc EDG houden,
doch zich in de practijk er mee iden
tificeren, omdat Engeland zich in mi
litair opzicht volkomen aan Europa
hcetf gebnden. Het zou echter vol
gens Eden valse hoop wekken als
Engeland zich bü de EDG aansloot
omdat liet de consequentie daarvan,
nl. politieke federatie, nu eenmaal niet
aanvaarden kan.
Zoals men weet vormt het buiten-
Europese karakter van het Britse Ge-
ir.cnebeot een struikelblok voor samen-
- melting van Engeland met Europa
Eden verklaarde met nadruk dat de
Fransen, toen zij de EDG. lanceerden,
nooit als voorwaarde hebben gesteld, dat
Engeland daarin zou dienen op te gaan.
iooral van oelang. omdat in Lnbour-
knngen en zdfs <loor het soe «tische
dagblad de Daily Herald ernst eritiek
was uitgeoefend op de door Eden ge-
i nomen maatregelen tegen de Neo-Nazis.
Eden beantwoordt vragen
De Britse minister van buitenlandse
inken. Eden, heeft het Lagerhuis op
ragen van de Labourafgevaardigde Le
wis geantwoord, dat in de jaren 1942—
'43 54 Britse agenten in handen van
de Duitsers zijn gevallen van wie 47 in
het concentratiekamp Mauthausen ter
dood werden gebracht Hu kon zich ecli
ter niet verenigen met de gevolgtrek
king. dat dit het resultaat was van
misleiding van de Britse geheime dienst
door de Nederlandse agent in Britse
dienst, luitenant Lauwers.
Lewis stelde zijn vragen naar aan
leiding van een boek van de hand van
de Duitse contra-spionnage in Neder
land. België en Noord-Frankrijk, luite
nant Giskes. Deze zegt in zun boek
„Londen calling North Pole"dat de
Duitsers 20 maanden lang de geheime
radioverbinding tussen Nederland en
Londen beheersten, nadat zij in 1942
luitenant Lauwers hadden aangehouden.
De Britten zouden hiervan niets ge
merkt hebben.
In een voorwoord zegt Lauwers, dat
hu de Britse Geheime Dienst herhaal-
deluk heeft laten merken, dat hu on
der Duits toezicht werkte, maar dat
deze waarschuwingen weiden genegeerd.
Minister Eden verklaarde verder, dat
indertijd passende maatregelen waren
getroffen, zodra men het bedrog ont
dekt had. Ook was de kwestie direct
volledig onderzocht, terwijl na de oorlog
een verder onderzoek werd ingesteld
door de Britse en Nederlandse autori
teiten.
Op een desbetreffende vraag ant
woordde de minister, dat Lauwers te
werk was gesteld als telegrafist bil de
Brits-Nederlandse sectie van de afdeling
voor bijzondere opdrachten, een thans
opgeheven organisatie, die indertud
ressorteerde onder de minister voor de
economische oorlogvoering. Lauwers
was door de Duitsers gearresteerd, na
dat hij als parachutist ln Nederland
was neergelaten.
Afgevaardigde Lewis vroeg ook, waar
om Britse function»rlmfn geen toestem
ming hadden gekregen, te getuigen voor
een parlementaire commissie te Den
Haag die onder voorzitterschap van de
huidige Nederlandse minister van Justi
tie, mr Donker, een onderzoek instelde
naar een beweerd verzuim van de Britse
Geheime Dienst. Minister Eden ant
woordde. dat de vorige Labourregering
gunstig stond tegenover het Nederlandse
officiële onderzoek Hii voegde hieraan
toe- „Hoewel het waar is. dat geen
Britse officiële getuicrn voor de Ne
derlandse parlementaire commissie zijn
verschenen, zijn vertegenwoordigers van
de commissie uitgenodigd naar Londen
I te komen, waar regelingen voor hen wa
ren getroffen om de betrokken Britse
iunctionarissen vragen te stellen".
Luitenant Giskes zegt in zun boek.
dat de Britten eerst achter het bedrog
kwamen, toen twee agenten Londen wis
ten te bereiken.
Onze Londense correspondent tekent
hierbij nog aan, dat het Britse De
partement van Buitenlandse Zaken
ten tijde van het onderzoek door rlo
Nederlandse parlementaire enquête
commissie aan dc voorzitter hier
van, mr Donker, een verklaring had
doen toekomen, waarin ruiterlijk
door de Engelse regering werd erkend,
dat de leiding van de „Speciale spion-
nage-operaties (S.E.O.) een dwaling
had begaan. Een term. welke volgens
de Nederlandse opvatting de zaak te
veel verbloemde. Er «as in werke
lijkheid eerder sprake van zware
blunders.
De Australische minister-president
heeft voorspeld, dat Australië aan net
begin staat van een der meest welva
rende jaren ln de geschiedenis van het
land.
Hu deelde mede. dat de productie in do
primaire industrieën zeer aanzienlijk
was verbeterd als gevolg van de rege-
ringspolltlek inzake toezicht op de ka
pitaal- en credietmarkt.
THEOPIIIL Wl'RM OVERLEDEN.
Dr Theophil Wurm, oud-la ndsblsschop
van VVuerttemberg en voormalig voor
zitter van de raad der Evangelische
Kerk ln Duitsland, is in de leeftud van
85 Jaar te Stuttgart overleden. Men
noemde hem de „grote oude man" van
het Duitse Protestantisme Hu werd de
eerste voorzitter van de rancl der Evan
gelische Kerk na de Instelling ervan. De
Westdultse Bondsrepubliek onderscheid
de hem met het grootkruis van ver
dienste met de ster".
De overledene stond in de tijd van het
Nazi-regiem in de voorste rijen derge
nen. die de kerk tegen het streven naar
overheersing door dc staat verdedigden.
„De kerk is geen ziekenfonds, dat men
zonder meer gelijk kan schakelenal
dus zeide dr Wurm destuds. Ook heeft
hij scherp geprotesteerd tegen elimi
natie van onvolwaardigen
Na de oorlog waarschuwde dr Wurm
voortdurend voor „het gevaar uit het
Oosten Hij sprak zich uit voor Dun«e
deelneming aan de verdediging en voor
aaneensluiting van de Eurojvcse volken.
Maar ook drong hu aan op gerechtig
heid voor een menswaardige behande
ling van oorlogsmisdadigers.