%ér
F"
-3#
Een Zwitser, die 13 millioen
Zwitserse francs
cadeau deed
F sSMfcf'lg?1» '1
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 24 JANUARI I9S3 Pagina 3
Bijna in zes stukken gesneden l
Vondst van 17 de eeuws
altaarstuk
„Bespotting" uit de Utrechtse school
Het schilderij, waarvan wij hier een reproductie geven, is onge
twijfeld een altaarstuk. De afmetingen zijn 2.20 meter hoog en 1,80
meter breed. Het is jammer dat wij (nog niet) in kleuren drukken,
anders zou men de weelde van het palet van de schilder kunnen
bewonderen.
Wie de schilder is, kan niet met zekerheid gezegd worden, maar
wel zijn de deskundigen die het zagen, overtuigd dat het een werk uit
de Utrechtse school is. gemaakt in de eerste helft van de 17e eeuw. Er
werd gedacht aan G. Hondhorst als de maker. Zelfs op deze reproductie
zien dat het een werk met kwaliteiten is.
Deze „Bespotting" is in het bezit gekomen van een verzamelaar in
Heemstede. Hij kocht het voor een bescheiden prijs. Dat was verklaar
baar, want de toestand waarin het verkeerde toen het hem aange
boden werd, wcs niet best.
Iets wat zeer begrijpelijk is, als men de avonturen van dit
het te gToot was. Daarom Itep hg al
met plannen rond het stuk in zes de
len te snijden, opdat hij dan even-
zovele verkoopbare schilderstukken
zou hebben: le. Jezus met de door
nenkroon: 2e. De Romeinse officier:
3e. De beulsknecht met gestreept
kleed (een tpe dat enigszins aan het
werk van Frans Hals doet denken):
4e. De twee overige beulsknechten,
waarvan er één zijn tong uitsteekt;
5e. De Joodse geestelijken6. De knie
lende „aanbidder".
Wel
j-^de l
were
is te
H..I
baai
i schilderij hoort.
m I ENT ALLEN Jaren geleden kreeg
I dc pastoor van een plattelandsge
meente welke wilde men niet zeg-
2 B' ui bi) zijn jubileum een geschenk voor
^■zhn kerk
■M D-t kon all sen geplaatst worden als
|h-: altaarstuk ..Bespotting" werd opge-
■oii<ud Blijkbaar was de pastoor geen
^■vereerder van de schilderkunst, want
hei schilderii verdween. Het word uit
-:f ziln lllst genomen en opgerold op een
,;„Jzo!J;r .opgeborgen".. Daar heeft het
meer dan 20 jaar gelegen, terwUl nie
mand er zich om bekommerde .Toen het
eindelijk weer eens uit het stof te voor-
g6chim werd gehaald, bleek het ogen-
echUnllik vee: ge eden te hebb?n Door
het oprollen hadden talloze schilfers
verf loslaten, waardoor ren gehaven-
de in •'.ril; ontstond. Een kon-t Voert je
s.'Vdc er tc-n in het te koren En die
bood het de verzame aar in Heemstede
aan Deze had het schilder nauwlet
tend bestudeerd, waarbij heek dat de
schilfers a'lcen van minder belangrijke
details waren afgesprongen Geen der
gezichten had noemenswaard geleden.
Gelukkig is dit snode plan niet tot
uitvoering gekomen!
Intussen heeft de verzamelaar sinds
dien wel ondervonden dat het schil
derstuk feitelijk te groot is voor de te
genwoordige huizen van bescheiden om
vang.
Daarom zou hjj het schilderij, zonder
zelf financiële schade te lijden, gaarne
afstaan aan een museum of kerk. waar
het ongetwijfeld beter tot zijn recht zal
komen.
Tr 7 t/ fc™ door elkaar, maar gemakkelijk voor
oor de rrouiv **t grUpen liggen?
Toch was nog een vrii belangrijk bedrag
met de restauratie gemoeid. Dit werk
werd toevertrouwd aan de schilder
Arens. die toen nog in Haarlem woonde.
Van te voren was een foto van het ge
havende stuk gemaakt. De restaurateur
kreeg de opdracht alleen de kale plekjes
met verf te vullen. Daardoor werd be
reikt dat de oorspronkelijke kleuren van
't stuk niet werden overgeschilderd. De
verzamelaar was over het werk van de
restaurateur alleszins tevreden.
HET ZUN dus wel wonderlijke avon
turen die het schilderij heeft be
leefd. Het gebeurde nog in een tijd
dat er geen of althans weinig toezicht
was op de kunst, die over de talrijke
RK. kerken op het platteland Is ver
spreid. Thans zo werd ons verzekerd
zou zo iets niet meer kunnen gebeu
ren
Het kunstkopertje v«-rtelde aan de
verzamelaar, dat hij er aanvankelijk
niet in geslaagd was een koper voor
het stuk te vinden. Iedereen zei dat
i
Het 17e eeuwse altaarstuk, dat in een kerk aangetroffen werd
Onze werkplaots: de keuken
Het Voorlichtingsbureau van de Voe
dingsraad meldt
Of het werken in de keuken een ver
moeiende last is of een genoegen, hangt
voor een groot deel van de "inriohting
van de keuken en van de kookg-ewoon-
ten van de huisvrouw af. Met weinig
moeite en kosten kan iedereen zich het
toebereiden van de dagelijkse maaltijden
gemakkelijk maken. Een middel daartoe
is om de hier volgende vraeen eens voor
Uzelf na te gaan en te be'denken of U
ze volmondig met „ja" kunt beantwoor
den.
Bekijkt U Uw keuken wel eens zoals
een vreemde dit zou doen en gaat U dan
zo nodig en zo mogelijk aan het ver
schuiven en veranderen?
Staan bijv. comfoor of fornuis, werk
tafel of aanrecht en gootsteen vlak bU
elkaar, zodat U maar weinig hoeft te
lopen?
Hebt U het gereedschap dat U gere
geld nodig hebt, vlak bij de hand, daar
waar U het gebruikt, dus pannen, pol
lepels en zoutpot bi) het fornuis, kom
men. schalen en messen in de buurt van
werktafel of aanrecht?
Bevinden deze zaken zich op een ge
makkelijke hoogte, zodat U niet telkens
behoeft to bukken of op Uw tenen moet
gaan staan of steeds over een brede tafel
heen moet reiken?
Misschien kan de plank waarop Uw
pannen e.d. staan zonder veel kosten
wat lager geplaatst worden of kunt U
Uw kast praotischer inrichten.
Staan alle voorwerpen, die U alleen
af en toe gebruikt achteraan en bergt
U seizoen-artikelen, zoals snijbonen-
Kan men aan de buitenkant zien wat
er werkelijk in de blikken en stenen
potjes in Uw keuken zit. zodat ook een
vreemde zich daar zonodig zal kunnen
redden'
Z|jn er een paar tussenschotjes in Uw
keukenla, zodat messen, vorken, lepels,
schuimspaan en blikopener niet kris
Hebt U voldoende licht ln de keuken?
Schermen de gordijntjes niet teveel van
het daglicht af. Is de lamp sterk genoeg,
hangt ze voldoende laag en goed boven
de plaats, waar U werkt? Zoudt U niet
veel nut hebben van een „pottenkijker"
een lampje boven fornuis of komfoor?
Is de keukentafel wel van een zodanige
hoogte, dat U er makkelijk aan werkt?
poten af? (U zit toch wel tijdens het
groente schoonmaken en aardappelen
schillen?)
Z|jn de planken ln Uw keuken be
legd met papier, of nog liever met zeil
of plastic, zodat ln het hou' zelf geen
vet- en andere vlekken kernen?
Beperkt U de tijd die voor de afwas
nodig Is. door schuimspaan, etensstam-
per. vergiet e.d. dadelUk na het gebruik
even af te spoelen, door voor het koken
van groenten- of vissaus dezelfde pan
te gebruiken als voor de groente of vis
ien intussen de gare groenten ln de dek
schaal-of kom warm te houden» en door
groente en fruit op e»n papier schoon
te maken cn te snyden?
Gaat Uw gereedschap lang mee, om
dat U zelden of nooit iets laat aanbran
den en ingeval van een opgelukje de
panbodem liever weekt en rchoon kookt,
dan hem afkrabt of schuurt met scherpe
materialen?
U slaat natuurlijk geen metalen lepels
flink op de rand van de pannen af en
zet in Uw emaillc pannen onmiddellijk
na het koken een laagje lauw of warm
water inplaats van er een ijskoude straal
in te laten lopen?
Gebruikt U voor het openen van blik
jes en klemmende deksels een blik
opener en niet Uw goede mesjes en
spaart U deze laatste ook door op een
plank en niet op een stenen bord of
aanrecht te snijden?
Veel tijd cn moeite kan een huisvrouw
zich op den duur besparen door te
bezinnen voor zo begint en het werk
da» gedaan moet, tevoren practlsch in
te delen. En lest best: U zult eens zien
hoeveel plezieriger en vlotter U werkt,
wanneer U steeds voor ogen houdt, dat
koken nuttig, nodig en vol afwisse
ling is!
Gottlieb Dutticeiler
Zijn Migros-ivinkel een
2§**3 groot succes
B (Van onze oorrespondent te Wenen)
B Ook ZUrlch heeft zün nachtleven,
jn het duurt slechts tot precies 12
Uur Zurich heeft ook een cabaret, waar
op ;e wijze de spot wordt gedre-
'iwen met van n'les en nog wat in de we
re' i, vooral met. Zwitserland zelf.
Een kleine pittige artiste uit Elaas-Lo-
tharlngen zingt een chanson: „wanneer
he- in ZUrich v|lf uur isdan gaat
erger, i ter wereld de zon op, dan sneuvelt
er in Korea een soldaat, dan wordt er
In m i od een knop gedrukt en mls-
pu.e' t-r m Am en ka een experiment, dan
w cr tii Wenen een nieuw liedje ge-
fcoir.p >n:crd en zit in Amsterdam een
kind bil zijn huiswerk. Wanneer het in
Eürlch vijf uur is. dan slaat het in Bazel
pas vierwant de mensen in Bazel
Klin nog langzamer en bedachtzamer dan
ei e Zwitsers bij elkaar.
Avonds om vijf uur wordt er ln Zü-
rleii cn in heel Zwitserland nog hard ge
wei dan beginnen de nachtploegen in
de fabrieken en de cursussen aan de
volksuniversiteiten, dan werkt ook nog
al: u i de meest eigengereide man van
heel Zwitserland, Gottlieb Duttweiler.de
fe st. omstreden politieke figuur van alle
kantons, die iedereen kent. die door z|jn
ponourrenten en verschillende vakbon
den wordt aangevallen, maar die door de
kl ne man wordt vereerd.
D if.'.e ie,- heeft zich een naam ver-
Bw-. cn a's voorzitter van de kleine po-
lllt.c'-:> partij der „onafhankelijken". a's
Xli-i m het parlement, maar vooral als
Jjop liter \o.n de grote „Mlgros"-coópe-
r tie, ren bcii||f met 200 winkels en
3m r dan 5000 employés
1 kere dag in mi deed hij zijn flr-
Di r a aar-ie van 13 nv.Uioen francs
cï: <mu aan de leden van z|jn cocperutie,
■die er aandeelhouders van werden, ter-
v la ij ze'.f tevreden was met een sala
ry van 30 000 frs, als presldent-commds-
6a i Hij durfde het aan om in dit be-
h -I i - paradijs, in dit land van bur-
uk fat'.-vm, in 1943 een redevoering
lr, hn parlement tc houden en daarbU
n t>c-lachten rade een raam van
d c-rbp dwaardige gebouw te verbrU-
f'cn-a'.'een om dc gewetens wakker te
schudden en door zijn daad het bewijs
te leveren, dat de hoogste belangen van
de mtlonale verdediging op het spel
6t-- p. Dcc nun, die zich aanhanger
Bloemt van het kapitalisme, heeft ten
ko.van dc grootste offers een handels-
sy ieem m het lc-.en geroepen, dat niet
rr-kt de niam verdient van „sociaal ka-
■piti
diende en hoe groot de winsten wa-
Duttweiler
ren, die door de tussenhandel werden
opgestreken, een winst die tenslotte
door de consument moest worden op
gebracht. Daarom wilde hij een systeem
in het leven roepen, waardoor hU kof
fie, en ook andere levensmiddelen, zo
goedkoop mogelijk aan de consumenten
zou kunnen leveren, en wel door het
uitschakelen van de trusts, die vorm
van tussenhandel, die volstrekt onno
dig was. Bij z|jn terugkeer ln Zwitser
land concludeerde hU. dat de reeds be
staande coöperaties aioh aan de grote
niet meer voldoende dienden. Het ge
lukte hem daarop ondanks de grootste
tegenstand en alle mogelijke vormen
van boycot z|jn systeem van „de laag
ste prijzen voor de beste stnndaardarti-
kelen" door te zetten en zelfs kon h|J
zijn vroegere concuiTenten dwingen zioh
bij z|jn prijzen aan te sluiten.
In tegenstelling met de „en gros"-
Onze Weense correspondent heeft
b|l een recjnt bezoek aan Zwitser
land de persoon en het werk van de
Zwitserse multi-mlllionnalr Dutt-
weller leren kennen. In bijgaand
artikel vertelt hij over diens be
faamde „Migros-cooperatle"en over
de voortvarendheid waarmede h|J
nu al vele Jaren «ohtereen
strijdt voor de belangen van de
kleine consument.
firma's begon h|j mot de „Migroe", een
soort midden-groothandel in de vorm
van rijdende levensmiddelenwinkels.
Het waren eenvoudige Fordwagens, die
de dorpen volgens een vastgestelde
dienstregeling bezochten cn levensmid
delen aanboden, meestal ln twee quali-
teiten en reeds van tevoren verpakt. De
prijzen lagen in doorsnee 30 T. lager
dan ln de andere winkels. Daarna ont
stonden in de steden z|jn Mlgros-wln-
kels. die later voor een groot gedeelte
werden omgebouwd in zaken met zelf
bediening. Overal waar Duttweilcr kon
vaststellen, dat de trusts, de tussenhan
del en ook de coöperaties, te grote win
sten maakten, greep h|J in om de be
langen van de laatste consument te
dienen.
Op die manier ontstonden ook de
„kleine taxi's", een nieuw bedrijf, dat
zich, ondanks de tegenstand, toch kon
doorzetten en dat inmiddels ln Zürtoh
navolging heeft gevencen in de „blauwe
taxi's", die even göedkcop ver-voeren als
de „gele" wagens van Duttweilcr.
Nog niet lang geleden voelde hij zioh
verder gedwongen een waaraohuwing te
laten horen aan het adres van de sla
gers. die hij liet weien, dat hun winst
marge te breed was. Zijn waarschuwing
werd in de wind geslagen, omdat de
verenigde slagers van mening waren,
d-at Duitt-weiler in zijn winkel met zelf
bediening toch geen vlees zou kunnen
verkopen; zeker niet in kleine porties,
die kant en klaar ingepakt lagen en
bovendien neg vers moesten zijn Daar
op ging „Dutü". zoals hij algemeen
wordt genoemd, tot de aanval over. Hij
opende in Zürioh een grote modc-me
markthal, naar het Amerikaanse voor
beeld van de „super-mai'ket", waar
porties vlees- en worstwaren keurig
verpakt in de open koelkasten- lig
gen.. voor veel minder geld dan in
de andere winkels. Het succes was zo
groot d3t Duttweilcr de afdeling sla
gerij dadelijk moest vergroten.
Lage pc ijzen-grote omzet was en ls
z|jn parool. Ondanks de kleine win ten
werd z|jn coöperatie zo sterk, dat Dutt
weiler z|)n ziaken niet alleen kon uit
breiden en moderniseren, maar ook nog
genoeg geldmiddelen overhield voor
culturele doeleinden. Z|j het dan dat
daarover door de commissarissen werd
beslist. De Migros zorgde voor een soort
volksuniversiteit me; 20.000 deelnemers
en voor een eigen hotel, waar de leden
van de coöperatie tegen een uiterst lage
prijs een heerlijke vacantie kunnen
doorbrengen. De Migros betaalt uitste
kende lonen en salarissen en heeft een
vacantie- en pensioenregeling, die naar
Zwitserse begrippen voorbeeldig is. wat
door de vakverenigingen volmondig
wordt toegegeven. Ook wordt de Zwit
serse filmproduotie gesteund, aangezien
de regering zioh voor dergelijke pro'ec-
ten weinig interesseert, en zo kon on
langs de première van Heidi" plaats
vinden, een eoe-de productie van de
„Praesens film maatschappijwelke
misschien edhter wat te eenzijdig Zwit
sers en vooral een beetie te sentimen
teel is. Verder beschikt Migros over
ei?en persorganen, vooreerst over de
..Brückcnbauer". een weekblad voor de
leden van de coöperatie, en verder over
..Die Tat". de politieke spreekbuis.
Duttweilcr, die een mooie villa met
een prachtig park aan de gemeente Zil-
rloh cadeau heeft ced-aan. woont ze'f
ln het meeet bescheiden huisje aan het
meer van Ziiridh. ronder personeel. HU
rei°t per spoor in de derde klas en rltdt
zelf ln een kleine Italiaanse „Topolino",
terwijl de andere commissarissen hun
zware Amerikaanse wagens bij voorkeur
niet in de buurt van de Mirros jwrkeren
om hun „chef" niet te prikkelen.
Duttweiler ls het type van een uit
vinder Telkens is hii op zoek naar iets
nieuws, naar een verbetering Kort voor
de oorlog bepleitte h|j het aanleggen
van grote voo-raden van levens-midde
len in tanks onder water, daama ver
dedigde hü de bouw van een elven
Zwitserse handelsvloot en na de ooriog
was h|| een van de eersten, die een vro'e
levensmiddelenactde in het leven riep,
Bij alle waardering voor deze man
blijven tcoh. vooral voor de buitenlan
der. versohiilende vragen open. Op de
eerste plaats; of z|jn systeem niet de
dood betekent van de middenstand.
Duttweiler antwoordt hierop, dat a'leen
zulke middenstanders worden ui'ge-
sohakeld. die oier te weinig vakkennis
cr. handelservaring beschikken en die
niet ijverig genoeg zijn. Alle anderen
kunnen naast zijn Migros blijven be
staan en zelfs bloeien, omdat z|jn
sytteem van e.k artikel meestal sleo-its
twee soorten opneemt, zodat dc mid
denstand de mogelijkheid heeft om z;oh
te specialiseren op alle andere soorten,
van de goedkoopste af tot aan de tun
s', e uxe-artike'en. Bovendien zouden de
mlddenstandsza-Ven in de buurt van een
Migros-winkd juist bloeier.
Duttweilcr ls vsn mening, dat zijn
systeem ook ln antrre landen kan wor
den toegepast, als men maar rekenir.-g
houdt met de koopkracht, van het volk
cn met de bepia'ie psvchc. Want de
reactie op reclame ls b|j ieder volk
verschillend. Op oit punt ls Duttweller
zeer voorzichtig. A'.s Zwitser ken: hij
de Zwitserse mentaliteit, waarbij hij
nog ten overvloede wordt gesteund door
de a dol een van een elzen psychologisch
rec'.2 me-bureau.
Hij wil zijn systeem niet opdringen,
maau wat hij wel met alle kraoh: be
pleit is het beginsel van „dienen" t<>n
gunste van de kleine verbruiker Op de
vraag of Mirros ook nor sou kunnen
bestaan, wanneer zijn systeem in grote
omvang navol zing zou vinden, an -
woord-t h|): „Dan zou ik mijn ideaai
hebben bereikt" Migros in de bestaan
de vorm zou dan misschien niet meer
noodiakeiü-k zijn, maar on-dat deze
wereld niet volmaakt ls. sou Duttweiler
zeker weer andere terreinen vinden,
waar hij corrigerend zou kunnen wer
ken.
Duttweiler ls het voorbeeld van een
moderne zakenman, die ;n de geest
van de huidige tijd in grore ecmoina-
t.es der.kt. Soms ls hij zlin t|:d er
vooruit meestal gaat hij met z|jn fjd
mee. HU is een persoon'.Utehe.d ais Phi
lips in ons land en hij bewondegt Ples-
man zowel als de Italiaanse groot-in
dustrieel eraaf Marrot to. HU is en b'.ljft
c? verdediger van de vrije handel en
van de vrUe concurrence en hl be
schouwt de drang naar persoonlijk tr-
ztt als een van de pijler;, v.-3aroo ook
de nvdeme economie dient te worden
opgebouwd Daarom kan er bU hem
geen sprake zUn van communisme, al
wis het alleen al op grond van het pa-
s'tieve Christendom, waartoe hU zich
bekent Zijn systeem van het „sociale
kap.ialismc" Is dan ook geen loutere
theorie, maar lovende werkelU'kheld.
controleerbaar voor ledereen. die Zwit
serland bezoekt.
Een migros-winkel
Meesterwerk uit vroeger periode»
Strawinsky's „Petrouclika"
Donderdag a.s. uitvoering door
Rotterdams Philf\armonisch Orkest
Od het concert, dat door het Rotter
dams Plillharmonisch Oikest op Don
derdag a.s. ln de Stadsgehoorzaal voor
K O. wordt gegeven zal een van de
belangrUkste werken van de laatste 50
Jaar worden uitgevoerd en wel Stra-
winsky s Petrouchka".
Igor Strawinsky is een van de meest
dom.r.erende f guren in de muziekhis-
torie van deze tijd. Hn v as eens het
zwarte schaaD in de Europese muziek-
were d en bracht de schoolse en conser.
vb lieve muziekliefhebbers in opschud
ding
Het eer-te werk. dat d? algemene aan
dacht trok. is zjjn muziek bij het ballet
De Vuurvogel", dat voor het eerst in
Pariis werd uitgevoerd in 1910 door het
Dazhileff Ballet. In 1912 vo'gde het
grote bal'et .Petrouchka" eu de opera
.D- Nachtrmalen ln 1913 de opmer-
ke like muziek b|i de „Sacre du Pnnt-
temps".
Tot er met D" Nachteeaal" was er
maar weinig in Strawinsky's muziek,
dat niet kon worden afgeleid van de stijl
»-an Rimsky-Korssakow. Bcrodin en de
andere componisten uit de Russische
school, maar om;tre*k; d» tlid dat .D"
NichtrzaV." werd vo'tooid kwam hij
sterk onder d? invloed van de erote Oos
tenrijks componist en muziektheoreti
cus Arnold Sehönberg Sporen van deze
invloed kan men vinden ln passages van
„Le Sacre du Printemps".
Igor Strawinsky
Uit de vroege periode is „Pétrouchka"
or.z'T-.; life d hrt meesterwerk Met uit
zondering van „Le Sacre du Prin
temps" en .De Nachtegaal" zltn In de
latere werken harmonieën toegepast, die
zo lncewikke'd zUn dat zil slechts door
ingewijden kunnen worden begrepen,
wat tot gevolg heeft dat de publieke opi
nie over deze werken dan ook zeer ver
deeld ls
Dat Petrouchka een meesterwerk is.
daaraan hoeft niet te worden getwijfe'd.
Het is geschreven ln een he'dere en
doorzichtige stijl, die duldelltk is terug te
voeren tot die van Rlmskv-Korssakow.
doch ln vele opzichten zeer origineel ls
en In het bijzonder ln de brlllante
rhvthmiek.
Het is balletmuziek, maar desondanks
heeft het bewezen in de concertzaal als
zelfstandige muziek te kunnen woroen
uitgevoerd, ook al ontbreekt het visuele
element
Met het oog ep Strawinsky's naam,
zou men zich kunnen voorstellen dat
voor een liefhebber die het werk voor
het eerst benadert, hem deze muziek wat
ingewikkeld voorkomt, echter het tegen
deel is het geval Het merendeel van
dit werk is zo doorzichtig, als b v. „Shé-
hérazade" cn er zijn slechts enkele pas
sages. die als moeillik" kunnen worden
bestempeld. Indien men dit werk enigs
ma'en heeft gehoord, is men er geheel
mee vertrouwd geraakt en zal men er
ten volle van kunnen genieten.
Als soliste treedt op dit concert op de
beroemde violiste Ida Haendei, die het
vioolconcert in D. van Joh Brahms zal
vertolken.
