LEIDSCH DAGBLAD
Nieuwe theorie over het ontstaan
van de Bollenstreek
Oudste meest oostelijke
strandwal dateert van 3000 jaar
vóór Christus
WEERBERICHT
Koude douelie voor
Labour-congres
Straatburgse conferentie
loopt naar het einde
91ste Jaargang
DINSDAG 30 SEPTEMBER 1952
No. 27726
«2T;"„Ti - DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte Singel 1. Lelden - Giro Na 57053
Hoolajeaacue: B w Menkorst ar J Broawe,6_ per kw„t3al; t 0 47 per week releloo» Dir. .n Aama 25041: Hei 21507
Noodtoestand van 1254 deed het
Hoogheemraadschap Rijnland ontstaan
Het gebied tussen Leiden en het Noordzeekanaal, algemeen bekend als de
Bloembollenstreek, vormt het onderwerp van een proefschrift waarop ir K. van
der Meer heden aan de Landbouwhogeschool te Wageningen tot doctor in
de landbouwkunde is gepromoveerd.
Het grote aantal ondiepe boringen, voor dit onderzoek verricht, heeft ook
geologisch belangrijke gegevens opgeleverd; deze gegevens hebben de pro
blemen, die aan de vorming van onze kuststreek kleven, weer aanzienlijk nader
tot een oplossing gebracht. Aan de hand van het proefschrift van dr Van der
Meer zullen enige nieuwe aspecten betreffende de wordingsgeschiedenis van
dit gebied de revue passeren.
De bewoner en bezoeker van de Bloem
bollenstreek zal bekend zyn, dat In een
richting evenwijdig aan de kust een
aantal min of meer parallelle, hoger ge
legen ruggen verlopen. De dorpen, als
mede de voornaamste wegen, liggen op
deze ruggen en de bollencultuur heelt
zich er in hoofdzaak langs geconcen
treerd. In de lager gelegen gebieden,
tussen de ruggen in, wordt veelal wei
land aangetroffen.
STRAND WALLEN EN
STRANDVLAKTEN.
Wat de verschillende grondsoorten
aan de oppervlakte betreft, reikt de geo
logische geschiedenis terug tot ruim
30U0 jaar voor het begin van onze jaar
telling. De voorafgaande tijd bracht een
steeds hoger wordende zeestand, waarna
een periode aanbrak, waarin de zee
haar pas gewonnen gebied consolideer
de. en onder de invloed van de golfslag
op een vlakke zandige kust vormde zich
de eerste zandrug, strandwal genaamd.
De stroom langs de kust zal nog verder
vorm gegeven hebben aan deze strandwal.
Dr. Van der Meer komt nu tot de con
clusie, dat de genoemde hogere stroken
inderdaad strandwailen en niet, zoals
vroeger gedacht werd, oude duinstroken
moeten zijn.
Bovendien heeft bij argumenten voor
de gedachte, dat de strandwailen na
elkaar zijn ontstaan, waarbij de meest
oostelijke de oudste zou zijn. De
strandwal. waarop Vogelenzang. Hil-
lcgom. Lisse en Sassenheim liggen, is
dus ouder dan die van Noordwijker-
hout en Noordwijk-Binnen. Op grond
van geologische en archeologische ar
gumenten (cultuurvoorwerpen) kan
het ontstaan van de eerstgenoemde
strandwal gedateerd worden op onge
veer 3000 jaar v. Chr. De strandwal
van Noordwykerhout wordt op soort
gelijke argumenten geplaatst in de
tijd tussen 1500 en 2000 jaar v. Chr.
ZEESPIEGELVERLAGING.
Na de vorming van de laatste strand
wal trad een aanzienlijke zeespiegelver
laging op en de lager gelegen stroken
tussen de strandwailen, de zgn. strand
vlakten, kwamen droog te liggen. Op
deze strandvlakten kon zich een dichte
begroeiing en daaruit veen ontwikke
len. Deze veenvorming heeft voortge
duurd tot de tijd waarin bij de volgende
periode van zeespiegelrijzing zout water
door de monding van de Oude Rijn, in
het zuiden, en vanuit het IJ. in het
noorden, de randen van ons gebied aan
tast. De strandwailen vormden toen al
voldoende bescherming aan het achter
land. dat een frontale aanval van de zee
op ons gebied geen succes had. De aan
val verliep dus via de flanken en hier
kon de zee de strandvlakten tot halver
wege Noordwijk en Noordwykerhout en
tot tussen Sassenheim en Lisse binnen
dringen en een laag zeeklei werd hier
afgezet.
In de zeeklei zijn twee phasen te on
derscheiden. De eerste periode van ho
gere zeestanden moet hebben plaats ge
vonden enkele eeuwen vóór Chr. Lang
kan deze toestand niet voortgeduurd heb
ben. Want enkele honderden jaren later,
in de Romeinse tyd. zien we menselijke
bewoning bij Valkenburg en bij Rijns
burg. In de derde eeuw na Chr. vindt
dan een tweede overstroming van de
lage kustgebieden plaats.
RIJNWATER NAAR HET IJ.
Na deze succesvolle aanvallen trekt
de zee zich nu terug en het gebied ge
raakt weer bewoond totdat omstreeks
het midden van de 9de eeuw het zee
water nog eens terug kwam en de
Noormannen met hun zeeschepen de
Rijnmond-kwamen binnen varen. Zeer
kort daarna, omstreeks 870. verzandt
dan de Rijnmond door het ontstaan van
de duinen Van dien af blijft ons ge
bied gevrijwaard voor een directe In
vloed van het zeewater. Voor het ge
bied achter de duinen breekt nu, door
hot uitvallen van de afvoer, een periode
aan met veel wateroverlast.
Veel bewolking
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Overwegend zwaar bewolkt met aan
vankelijk regen en later enkele buien.
Krachtige tot matige wind ln hoofd
zaak tussen Oost en Zuid. Iets hogere
temperaturen ln de nacht en ochtend.
(Opgemaakt te 10 uur)
1 OCTOBER
Zon op' 641 uur; onder: 18.18 uur.
Maan op: 17.20; onder: 3 41 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.12 en 13.41 u.
Dit nummer bestaat uit zes pagina's
Dr Van der Meer neemt aan, dat het
Rijnwater nu achter de duinen, langs
en door het veengebied een weg naar
het IJ gevonden moet hebben. Uit de
noodtoestanden, die toen wel ge-
VERSCHIL IN ONTSTAAN.
In tegenstelling tot vroegere opvat
tingen bestaat er dus nu verschil in de
wijze van ontstaan tussen de strand
wailen en de duinen. De strandwailen
liggen op de plaats waar zij zijn ont
staan: de duinen daarentegen tonen een
beeld van de werking van de wind. Het
zand wordt met de heersende Westelijke
winden landinwaarts verplaatst en be
graaft daarby oudere strandwailen en
-vlakten onder zijn beweeglijke vracht.
Een voorbeeld hiervan is te zien langs
de Elswoutslaan. tussen Overveen rn
Aerdenhout. Oostelijk van de weg ligt
het weiland van de strandvlakte. Weste
lijk een duinzandcomplex, dat een ei
onder liggend ouder systeem van strand
wal en strandvlakte aan het oog ont
trekt.
Opmerkelijk is. dat het veen van de
strandvlakten bedekt is met een mui
stens halve meter dikke laag zand. die
in dikte van West naar Oost afneemt.
In het veen zelf wordt echter vrijwel
geen zana aangetroffen. Hieruit blijkt,
dat het zand pas na de veengroei in
zulke grote hoeveelheden is verplaatst.
Het ligt dus voor de hand dit zand-
transport van West naar Oost aan de
vorming van de duinen te verbinde n
De hier beschreven kuststreek laat
dus naast elementen, wier ontstaan uit
sluitend aan de werking van de zee
toegeschreven kan worden, uit een
geologisch jongere tijd. duinen zien. die
door windwerking zijn gevormd.
De consequenties, die uit de ge
schetste geologische gesteldheid voor
onze bloembollencultuur voortvloeien,
zullen aan de hand van de studie van
dr Van der Meer. in een volgend arti
kel behandeld worden.
Dr J. D. DE JONG.
STRANDWALLLN:
heerst moeten hebben, werd in
1251 het Hoogheemraadschap Rijn
land geboren. Veel later werd nog
een doorgraving van de duinen bij
Katwijk gemaakt, maar het duurde
tot 1880 voordat met de bouw van een
gemaal in Katwijk een afdoende op
lossing bereikt werd. Een constant
boezempeü werd ingesteld en daar
mede de mogelijkheid geopend tot een
bloembollenteelt met oogstzekerheid.
Alhoewel de duinen voor de tuinbouw
weinig waarde hebben, vormt de tot 80
100 m. diepte reikende zoetwaterzak,
ln het duinlichaam, een barrière tegen
de verziltlng van het achter de duinen
liggende cultuurgebied.
Door de opvulling van de strandvlak
ten met veen Is het oorspronkelijke
hoogteverschil tussen strandwailen en
-vlakten aanzienliik verminderd, maar
toch nog wel blijven bestaan.
GEESTGRONDEN.
Op de strandwailen. die door hun
hogere ligging ook droger waren kon
zich evenals dat aanvankelijk ln de
strandvlakten het geval was. een bos-
groel ontwikkelen.
De lager gelegen delen van de wal
len werden echter ln gebruik genomen
als cultuurgrond en dit zijn de zgn.
geestgronden, waaraan de geestnamen,
Oegstgeest, Poelgeest. Rijngeest e.a. her
inneren. De hoogste delen, die uiteraard
ook het droogst waren, droegen bos;
deze heten nooit geest. Resten van cie
natuurlijke toestand vinden we nog
terug ln de Haarlemmer Hout Groenen-
daal. Keukenhof en Reigersbos.
De uitbreiding en vorm van de strand
wailen blijkt echter, volgens dr Van der
Meer. gebonden te zijn aan het bestaan
van de Rijnmond De splitsingen, die de
verschillende strandwailen vertonen,
verraden de nabijheid van het zeegat.
De strandwal van Hlllegom. die nog tot
Lisse een ongeveer één kilometer brede
en machtige rug is. vertakt zich bij
Lisse ln een drietal smalle, vaak niet
meer dan 100 m. brede naar het Zuiden
uitwtggende ruggen. Een dergelijke ver
takking toont ook de strandwal van
Noordwijk.
Het ontstaan van de reeks strandwai
len ln achtereenvolgende tijden ver
klaart dr Van der Meer door een, ge
durende die periode, dalende beweging
van de zeespiegel ten opzichte van het
land aan te nemen.
Mr Beyen bij Trygve Lie
De minister van Buitenlandse Zaken,
mr J. W. Beyen. heeft gisteravond in
gezelschap van de heer Von Balluseck,
permanent vertegenwoordiger van Ne
derland bij de Ver. Naties, een beleefd
heidsbezoek gebracht aan de secretaris
generaal van de VN, Trygve Lie.
GROMYKO NAAR MOSKOU
De Sovjet-ambassadeur te Londen,
Gromyko, zal vanmiddag naar Moskou
vertrekken. Op de ambassade weigert
men de reden van dit bezoek bekend te
maken.
Deze meisjes hadden er twee dagen
en een nacht wachten voor over. om
een van de 295 staanplaatsen, die
werden verkocht voor een concert
van het ..Philharmona Orchestra",
dat te Londen een uitvoering gaf
Ridgway wil absoluut
minimum handhaven
Generaal Ridgway, opperbevelhebber
der Westerse verbonden stryakrachten in
Europa, heeft te Parijs tegenover Ame
rikaanse journalisten, die het verloop
der geallieerde viootoelening „Mani-
biace" hadden gevolgd. o.m. verklaard:
„Indien er thans ooriug zou komen, zou
den wij een verdedigende kryg moeten
strijden of, Indien het zo wilt noe
men, een vertragingstactiek moeten toe
passen. De verenigde Westerse strijd
krachten in Europa zijn thans nog over
de gehele linie ontoereikend om op ge-
lyke voet het hoofd te kunnen bieaen
tan een krachtige aanvaller.
Het Westerse geallieerde opperbevel
dringt er by de regeringen der staten
leden van het Noord-Atlantisch verdrag
op aan ons een absoluut minimum aan
strijdkrachten ter beschikking te stellen.
Wij kunnen ons niet met minder tevre
den stellen en zolang ik commandant
ben. zullen wij ook aan dit minimum
vasthouden", zeide Ridgway.
In antwoord op een vraag of hy meen
de dat het moreel in het Westen was
verslechterd, antwoordde Ridgway: „In
tegendeel. ik zie een zeer positieve en de
finitieve verbetering. Begrijpt U mij
goed: in mijn verklaring is geen cntiek
besloten. Wat betreft de opbouw der
Westerse verdediging in Europa is het
mogelijk dat het menselijkerwys gespro
ken onmogelijk was meer te doen dan
hetgeen tot dusverre is geschied."
In antwoord op een vraag verklaarde
de Atlantische opperbevelhebber in Euro
pa dat hy thans met de Franse regering
onderhandelt over de aanleg van een
pijpleiding, met het doel de aanvoer van
brandstof voor straaljagers te verzeke-
Al heeft het dan langer geduurd
dan aanvankelijk iras gedacht.
..jonas" de vinwalvis, is Maandag
te Rotterdam aangekomen. De
drijvende bok ..Heracles" zorgde
ervoor, dat .Jonas" na een klein
luchtreisje veilig op het tentoonstel
lingsschip in de Rotterdamse haven,
de ..Viking" belandde. De „Viking"
zal plaats kiezen in de Coolhaven
bij de Lage Erfbrug. waar ge-
interesseerden hem voor een ver
goeding. die ten dele ten goede zal
komen aan liet Koningin Wilhel-
minafonds. zullen kunnen bezoeken.
„Jonas" in de takels; de „Viking"-
op de voorgrond.
Zal partijleiding zich op de
vlakte kunnen houden?
(Van onze Londense correspondent)
De Labour-conferentie begon Maan
dag te Morecanbe (Lancashire» met een
koude douche van de party-voorzitter,
Harry Earnshaw, wiens openingsrede
veel overeenkomst vertoonde met de be
kende waarschuwingen van de conser
vatieve schatkistbeheerder Butler. Het
was een rede, welke weinig plaats liet
voor illusies. Een toekomstige Labour-
regering zou wegens de slepende dollar-
crisis welke nog generaties kan duren,
zo góed als zeker de levensstandaard
noa-.-verder moeten verlagen terwijl de
arbeiders nog meer offers zullen moeten
brengen door overschakeling naar werk,
dat essentieel is. terwijl het land met
nog meer versobering genoegen zal
moeten nemen. Uitbreiding der sociale
voorzieningen zal slechts mogelijk zijn.
indien er voor gewerkt wordt Earnshaw
onderstreepte de noodzaak voor de party
om de eenheid te bewaren.
De Engelsen houden niet van in het
vage te theoretiseren en voelen zich ook
in de politiek het best. als de vraag
stukken van een practische kant worden
aangepakt. De party, welke de waarheid
onder ogen durft te zien, hoe onaange
naam deze ook is. heeft de meeste kans
op de overwinning. Churchill schilderde
in de oorlog ook de dingen zo zwart
Een ^opmerkelijke zinsnede in het be
toog van de partyvoorzitter was, dat de
tory-regeiing minder reactionnair was,
dan men had verwacht. Dit betekent,
dat het voor Labour niet zo gemakkelijk
zal zijn om de conservatieven bij de vol
gende verkiezingen weg te vagen, als
eerst gedacht in de eerste maanden. Uien
Churchill de ene blunder na de andere
scheen te maken, meenden de socialis
ten de overwinning reeds in hun zak te
hebben.
Of ze met een spoedige zege raad zou
den weten, valt te betwijfelen. Labour
heeft behoefte aan een vry langdurige
periode van oppositie teneinde zich te
bezinnen op een realistisch program.
De party verwacht echter dat haar
niet veel tijd is gelaten, daar de poli
tieke kansen plotseling kunnen keren,
temeer daar Labour by de vorige verkie
zingen met een stemmenmeerderheid uit
de bus is gekomen, welke echter niet tot
uitdrukking kwam in de zetelmeerder-
heid, daar onder het districtenstelsel de
stemmen in kieskringen, waar een par
tij in de minderheid blijft, verloren gaan.
Het is echter reeds duidelijk, wat de
conferentie wil. namelyk dat de partij
in 1954 een eigen geluid laat horen. De
moeilijkheid voor de leiding is daarbij.
onder directie van Arturo Toscanini
te kunnen bemachtigen. De meisies.
die alle tot nu gevestigde wacht
records hebben gebroken, mochten
de nacht in de hall van het gebouw
doorbrengen.
dat zij de tories moeilyk kan aanvallen
wanneer zy maatregelen nemen, welke
ook een Labourkabinet niet zou kunnen
ontwijken. Er zal daarom moeten wor
den gegoocheld met formuleringen,
waarbij men zich zo veel mogelyk op
de vlakte houdt.
Zal de sterke aandrang tot meer na
tionalisaties. welke voornamelijk van
vakbewegingszijde komen, al of met door
Bevan beïnvloed, ook op een dood spoor
kunnen worden gerangeerd?
Want of dit nog de trekpleister is,
zoals vlak na de oorlog, toen men iets
nieuws wilde, valt te betwijfelen, vooral
omdat men in Labour-kringen zelf er
nooit veel enthousiasme voor getoond
heeft.
De verkiezingsuitslag wordt, door de
rechtse leiders als een duidelijke waar
schuwing van de kiezers opgevat, niet
dat zij Labour de rug toekeren, maar
wel dat de socialisten te veel hooi op
hun vork hebben genomen.
De nationaliseringsgedachte raakt het
giute publiek nauwelijks, ook al omdat
deze ingrijpende maatregelen pas op lan
ge termyn heil kunnen brengen en ook,
omdat, volgens ae ervaring, de nationa
lisering zen.er in bedrijfstakken met een
gevarieerd karakter, in tegenstelling dus
met de kolenmijnen en de spoorwegen,
□iet het geneesmiddel blykt voor alle
kwalen.
De woningbouw is in Engeland mis
schien wel het meest brandende pro
bleem. Als Harold MacMiUan. de voort
varende conservatieve minister, die hier
voor verantwoordelijk is, zyn belofte ge
stand doet en meer huizen te voorschijn
tovert dan zijn voorganger Aneurin Be-
van. dan hebben de tories by de volgen
de electorale krachtmeting een der be
langrijkste troeven ln handen en ziet het
er voor Bevan ook niet zo mooi uit.
Bevan besloot de eerste dag met een
rede over de werkloosheid, die z.l. alleen
door het uitvoeren der socialistische
denkbeelden zyn te keren.
Tenslotte nam de vergadering met
algemene stemmen een door Bevan ver
dedigde resolutie aan. waarin de aan
dacht van de Labourparty op de werK-
loosheidsdreiging in Engeland wordt ge
vestigd.
Tevoren was het heftig toegegaan over
een resolutie, inhoudende richtlijnen
voor een campagne tegen de conserva
tieve regering. Hierin werd o.m. voor
gesteld, dat de Labourparty de vakbe
weging zal steunen, indien deze gedwon
gen zou worden in de industrieën actie
te voeren ter verdediging van de levens
standaard. De leider van de transport
arbeidersbond. Deakin, verzette zich hef
tig tegen een motie van deze strekking.
„Wy geloven in de parlementaire de
mocratie", zo zeide hij. „Indien gy de
toekomst van deze partij wilt vernieti
gen en de terugkeer van Labour als re
geringsparty vertragen, aanvaardt da a
cieze resolutie. De besturen van de vak
verenigingen zullen nooit aan acties v; a
deze aard deelnemen". De resolutie werd
hierop met 3.986 000 tegen 1.728.000
stemmen verworpen.
Ook een door de linkervleugel der par
ty gesteunde resolutie, waarin werd ge
ëist. dat de volgende Labourregering de
inmiddels door de conservatieve regering
gedenationaliseerde industrieën weer zal
naasten zonder verdere vergoeding,
bracht de gemoederen in beweging.
Hierin werd nl. er op aangedrongen,
dat hierbij ook de winsten, die de ge
noemde industrieën in de tussentijd ge
maakt hebben, zullen worden genaast.
De aanhangers van de linkervleugel ver
zetten zich krachtig tegen een voorstel
om deze resolutie te vervangen door een
gematigder motie van de machtige bond
van arbeiders in de transport- en aan
verwante bedrijven. De resolutie van de
linkervleugel werd tenslotte met 2.386.000
tegen 1652.000 stemmen verworpen,
waarna de gematigder motie met alge
mene stemmen werd aanvaard.
Engels plan wordt aanvaard
De Europese assemblee is nu midden
in haar tweede debat over de verhou
dingen tussen „Klein Europa" en Enge
land en acht andere tot de raad van
Europa behorende landen. De eerste
reeks van speeches over dit onderwerp
doet verwachten, dat de vergadering
heden haar zitting van dit jaar zal be
ëindigen met een aanvaarding van een
advies aan de regeringen om het Brit
se plan voor het leggen van nauwe
banden tussen Engeland en de kolen-
en staalgemeenschap te volgen.
Tildens de eerste helft van het debat
werd er weinig of geen oppositie tegen
het plan gehoord. Slechts de Italiaan
se socialist Caron zei. dat Engeland
zichzelf zou hebben buitengesloten, om
dat een aanvaarding van de voorstellen
de „volledige souvereiniteit" van de ge
meenschap der 6 in gevaar zou bren
gen De Italiaanse socialisten trokken
naderhand echter hun wijzigingsvoor
stellen in. die. volgens hun Franse col
lega Mollet. het gehele plan zyn be
tekenis zouden hebben ontnomen. De in
de wandelgangen nogal breedvoerig
uitgemeten crltiek op het voorstel vond
dan ook ln de assemblee weinig weer
klank. Grote figuren zoals Spaak en
Reynaud vonden het zelfs niet nodig
het debat bij te wonen Verwacht kan
worden, dat in de laatste helft van het
debat nog enkele wijzigingsvoorstellen
zullen worden gedaan, doch tot een al
gemene aanval op het Britse project
schijnt het niet meer te zullen komen.
Degenen, die van een nauwe binding
een remmende invloed od het tempo
der kleine federatie vrezen, schijnen er
van overtuigd te zijn. dat de in het
voorstel opgenomen reserves een vol
doende tegenwicht zullen vormen. Vol
gens de tekst van het advies zullen de
voorwaarden, welke aan wederzijdse
waarnemingen zullen worden geste'd.
nJ. tussen de kleine zes en de grote 15.
nader moeten worden uitgewerkt Deze
rekbaarheid heeft bii vele gedelegeer
den blijkbaar de voornaamste beden
kingen weegenomen.
De assemblee wijdde ook haar aan
dacht aaneen mogelijke verbreding van
haar Europese basis. De Griek Maccas
wierp de vraag op. of de tijd voor een
aansluiting van Joego-Slavië bij de
raad nog niet in zicht was. De Engels
man Beamish zeide. dat landen als
Oostenrijk. Finland. Portugal en Zwit
serland bij voorbaat hartelijk welkom
zouden zijn in het Straatsburgse gezel
schap. Daarnaast riep hij de assemblee
op. ook te blijven denken aan de 9
landen achter het „IJzeren Gordijn".
Hij stelde een rapport van de speciale
commissie, die zich de belangen van
deze landen heeft aangetrokken, voor,
waarin een plan van vier punten tot
ondersteuning van de in het Sovjetblok
levende volken werd aanbevolen. Voor
bereiding van een nieuw plan-Marshall
voor deze landen, herleving van de han
del tussen Oost en West. versterkte
voorlichting via de radio en meer hulp
aan vluchtelingen, aldus het program,
dat de commissie aanbeval. De assem
blee heeft er met algemene stemmen
haar goedkeuring aan gehecht.
EISENHOWER ZAL ZIJN FINANCIEN
OPENBAAR MAKEN.
Generaal Eisenhower, de republi
keinse candidaat voor het president
schap van de Verenigde Staten, heeft
meegedeeld, da hij zijn gehele financiële
toestand openbaar zal maken.
Hij gaat dus in op de bedekte uitda-
Gouveraeur Stevenson heeft Zondag te
Springfield in Illinois zyn belasting
aangifte van de laatste tien Jaren be
kend gemaakt. Hieruit biykt, dat Ste
venson gedurende 1949. 1950 en 1951. een
bedrag van 151.110 dollars boven zyn
salaris als gouverneur (12.000 dollar)
heeft ontvangen.
Dit bedrag wordt bijna geheel ge
vormd door inkomsten uit dividenden
op aandelen ln verscheidene maatschap
pijen. Gedurende deze drie jaren heelt
hy 84.458 dollars aan belasting betaald.
