ïlet probleem der uitgewekenen
en der Engeland-vaarders
Men trachtte te doen wat
mogelijk was
Nederlandse gevangenen niet uit
Bergen - Belsen geëvacueerd
Waarom werden Joodse
landgenoten niet losgekocht?
Venetië's Filmfestival was liet
Festival cler kinderen"
Films tussen Freud en Fröbel;
niet alles op peil
ZATEPDAG 27 SEPTEMBER
En moest roeien met (le
die men had
riemen,
In het volgende hoofdstuk van zijn nissen opgesloten.
pmurandum aan de Enquéte-Com-
ussie zet oud-minister Van Klelfens
.teen, dai de Nederlandse diplomatie-
zendingen en consulaire posten in
landen, waaruit zij door de vijand
aren verdreven, hun taak onder zijn
lding konden blijven uitvoeren. De
ik der gezanten b.eei in wezen de
lfde. maar zij wijzigde zich in om-
iig en op concrete punten, in het
■under wat betreft de onderhande
len en de bescherming van Neder-
nders.
Daar het dikwijls onmogelijk was per
loqram (de enige communicatie met
Regering) een voldoende duidelijk
eld te geven van de omstandigheden
een beslissing moesten beheersen,
;rd van de chefs van de diplomatieke
istcn veel meer zelfstandigheid, he-
ntvaardlghetd, en initiatief vereist
>n in normale tijden.
oud-minister van Buitenlandse
Zaken, is er van overtuigd, dat die
•ertcgenwoot-diging haar taak in het
algemeen naar behoren, veelszins zeer
goed en 'In menig geval uitstekend
heeft volbracht. Anderen, die zulks
kunnen beoordelen, zullen er niet
nders over denken. Dat. en dat al
leen is de waarheid.
Waar bescherm'ng&aak
werd uitgebreid
De beschermingstaak in Zwitserland,
onbezette deel van Frankrijk,
panje, Portugal en Zweden nam zeer
omvang toe. Een der oorzaken daar-
n was de beduchtheid der overheid
in die landen voor Duitsland, die
h menigmaal hier meer, daar
nder uitte in een neiging om on-
irdanen van bezette landen met min-
x consideratie te behandelen dan ln
rmale omstandigheden en die daar-
Dor meer vergde van de officiële ver-
enwoordigers dier landen. Daarnaast
m het aantal bescherming behoe-
nde Nederlanders zeer sterk toe ten
olge van de komst der Engeland-
iaiders en die der uitgewekenen in
;t algemeen.
Beperkende maatregelen
„Men denke echter niet zo ver
ligt mr Van Kleffens dat de ge-
tntschappen en consulaten vrij waren
un beschermingstaak in te richteo
mis zij dat zelf het liefst hadden ge
lid.
De landsregeringen "ensten, soms
ider Duitse druk, soms vooral uit
rerwegingem van openbare orde, de
t bezette landen uitgewekenen niet
ij te laten om te komen en te gaan,
lals zij wilden, noch waren zij bereid
gezantschappen en consulaten toe
staan, voor hen naar eigen goedvin-
;n te zorgen.
De uitgewekenen werden veelal in
.mpen ondergebracht. Zij waren kort
11 aan allerlei beperkende bepalingen
ïdeiwi.rpi-n, die even zovele belem-
lerlngen vormden voor hun gezant
nappen en consulaten om voor hen
uir eigen voorkeur en nzicht te zor-
•n, hun -geregeld warmte en sym-
ithie te betonen en hen naar de vrije
ïitenwereld voort te helpen".
Moeilijkheden met legitimatie
„In de tweede plaats zo gaat mr.
Van Kleffens voort dient voor een
billijke beoordeling te worden be
dacht, dat de Engelandvaarders en
andere uitgewekenen veelal bij de
gezantschappen en consulaten aan
kwamen zonder of zonder voldoende
mogelijkheid zich te legitimeren.
Dit werd een ernstige moeilijkheid,
toen bleek dat onder het koren ook
kaf voorkwam, tot spionnen toe. In
eerbied voor de durf. de volharding,
de vindingrijkheid en het uithou
dingsvermogen van de bona fide En
gelandvaarders en vele andere uitge
wekenen staat dc ondergetekende bij
niemand achter. Toch dient hier te
worden verklaard, dat onder hen
een niet onaanzienlijk aantal beden
kelijke figuren voorkwam: zulks moet
hier worden vermeld, omdat dit de
taak der gezantschappen en consu
laten zo buitengewoon verzwaarde,
mede ten gevolge van het dikwijls
ontbreken van legUimaticmogelijk-
heden".
Aan de Enquête-Commissie heeft de
eer Van Kleffens ln een bijlage een
feds gedurende dc oorlog vervaardigde
erie uil treksels uit -apporten over
neelandvaardcrs van een aantal di-
ilomatleke posten overlegd.
Niet allemaal brave jongens!
Hieruit blijkt ons. dat sommigen niet
reel voelden voor militaire dienstplicht
Ir waren onbetrouwbare, lieden onder,
lie In de kampen ook bij hijn landge-
roien ongunstig bekend stonden. An-
I. en waren zonder nationaliteit of
laven toe. dat 2il geen Nederlanders
ran geboorte waren Er bevonden zich
iud WA leoen en Duitse spionnen on-
Ier. Wegens diefstal en oplichting wa
ren er een paar in Spaanse gevange-
- - -Bepaalde vluchte
lingen hadden hun kledingrekeningen
vervalst ot valse rekeningen ingediend,
kledinggeld ln enkele dagen verbrast
of gekochte kleding verkocht.
Vooral in Spanje trof men politiefc-
oi.Uetrouwbare elementen onder de
vluchtelingen aan. Ook waren er. die
zich ongedisciplineerd gedroegen en
voor hen geldende politievoor«chriften
van het land waar zij vertoefden, her
haaldelijk overtraden, waardoor zij de
mensen van het gezantschap of de
consulaten ook moeilijkheden bezorg
den.
Maar de oud-minister van Buiten
landse Zaken wenst uitdrukkelijk op
te merken, dat hij volstrekt niet cle
Indruk wil wekken, dat het merendeel
der Engelandvaarders onbetrouw
baar was of erger. Maar zoals altijd
bedierven de kwaden het tot op ze
kere hoogte voor de goeden, en in
dit geval bovendien voor dc gezant
schappen en consulaten.
■T WAS DE VRAAG: WAT
WAS MOGELIJK
„De vraag is dan ook niet of de ge
zantschappen en consulaten ln de be
trokken landen naar abstracte maat
staven goed of niet goed voor de En
gelandvaarders hebben gezorgd, maar
of zij voor hen gedaan hebben wat
onder de in het betreffende land heer
sende omstandigheden mogelijk was.
Een algemene maatstaf valt niet aan
te leggen: in Portugal was de overheid
veel minder rigoreus dan in Spanje:
Zwitserland stond tussen die belde
landen, wat deze zaak betreft ln.
„Men moest werken met de riemen,
die men had, een feit, dat trouwens
bjj een beoordeling van het Londense
beleid In het algemeen ln aanmer
king moet worden genomen. De keus
was tussen de beslaande vertegen
woordigers, of In het geheel geen
vertegenwoordigers"
„De ondergetekende moge zich de
opmerking veroorloven, dat, zo ooit,
men In deze materie dient te weten
om te begrijpen, en te begrijpen al
vorens te oordelen.
Bijzondere prijs stelt de ondergete
kende er op, hier die-ambtenaren te,
gedenken die. ten bate der uitgeweke
nen langer op hun posten gebleven
zijn dan yoor eigen veiligheid verant
woord was, een' wreed, lot hebben ge-,
dragen.
Ookonze buitenlandse dienst heeft
zj)n slachtoffers van plichtsbetrach
ting.
26.000 Nederlanders
in half jaar uit Frankrijk
Bevredigend werk der missie
te Parijs
(Speciale berichtgeving)
Ingevolge het op 20 September 1944
met Frankrijk gesloten repatrleringsver
drag kon reeds 0p 15 October d.a.v. een
Nederlandse repatrlerlngscommissle te
Parlls met haar werk beginnen. Na de
bevrijding werd aldaar door de heer J.
M. Brandei een organisatie gevormd van
grotendeels in Frankrijk woonachtige
Nederlanders. Deze organisatie onder
leiding van de heer G. J. van Waveren
en mr A. Knaopert kreeg de taak enige
duizenden Nederlanders, die zich toen in
Frankrijk bevonden, te verzorgen en
later te repatriëren Het heeft meer-
dan 8 maanden geduurd alvorens zij. la
ter versterkt door een stroom van terug-
kerenden en vluchtelingen uit oostelijke
gebieden, naar Nederland konden wor
den gevoerd.
Gebleken Is dat van 16 October 1944
tot 31 Januari 1945 de missie zich be
last heeft met de registratie van en de
contrA'e op 3047* de^tilds door haar In
FrankHik ammtroffen en gestrande
Ned er'a Ti derf? Zh droeg verder'zorg voor
"'in hulsvesting, voorzie h»n van voe-
d<n<r en kled'ng. en behartigde boven
dien hun med'sche. socla'e en religieuze
verzorging.
Het od 31 Mei 1949 opgestelde Ukwl-
diteatsrapport van de voormalige Ne
derlandse Repatrlerlngscommissle te Pa
rijs wijst uit dat het totaal der afreke
ning van deze missie frs 45.441.436.65
heeft bedragen.
De Encméte-CommLssIe heeft de in
druk gekregen ..dat de missie te Parijs,
mede dank zij de hulp, welke de gea!-:
lieerde legerautoriteiten en de Franse
overheid dngrbii hebben verleend,- zich
op bevredigende wijze van haar taak
heeft gekweten.
Dodenmars had voorkomen kunnen worden!
Poging mislukte door traagheid van allerlei instanties
Londen: „Géén bevoordeling Duitse
oorlogsvoering door handel in mensen
(Speciale berichtgeving)
In November 1943 moet cr ln Zwitserland Iemand geweest zijn, die tegen
provisie kans zag grote bedragen in buitenlandse valuta naar Duitsland te
krijgen, ln ruil waartegen aan gevangen Joodse burgers werd toegestaan het
land te verlaten. Zo'n transactie koste enorme bedragen. Vooraanstaande
leden uit de Joodse gemeenschap hebben getracht hiertoe een fonds In het leven
te roepen, maar van geallieerde zjjde werd hiertegen bezwaar gemaakt. Op deze
wyze kregen de Duitsers Immers vreemde valuta ln handen.
De Nederlandse regering in Londen had zich achter dit besluit geplaatst en
via Radio Oranje werden deze transacties verboden.
is getreden met Amerikaanse Joodse
organisaties over deze aangelegenheid.
De Nederlands-Joodse commissie in
Londen en Zwitserland waren zelfs niet
in kennis gesteld van het feit, dat de
regering bereid was gelden beschikbaar
te stellen voor particuliere bevrijdings
pogingen. De heer Musy, die zich in
j Zwitserland met deze actie bezig hield,
is altijd een enigszins duistere figuur
I gebleven. Hij was geen Nazi, maar toch
wel iemand, die met deze Ideeën sym
pathiseerde.
(Speciale berichtgeving)
Tegen het einde van de oorlog deden
zich door onderhandelingen tussen
graaf Bcrnadotte en Himmler moge
lijkheden voor om gevangenen uit
concentratiekampen te evacueren.
Hierdoor moet verklaard worden de
evacuatie van alle Noren en Denen
uit alle concentratiekampen naar
Zncdcn.
Begin Maart 1945 ontving de heer G.
Ferwerda, Regeringscommissaris voor
de repatriëring, een schrijven van rija
vertegenwoordiger te Stockholm, de heer
N. Woensdregt, waarin stond dat onder-,
handelingen tot evacuatie van enige
duizenden gevangenen te Bergen-Belsen
waarbij 2 A 3000 Nederlanders, zich in
een vèrgevorderd stadium bevonden en
dat deze personen ln Zweden verwacht
konden worden. Uit aanvullende berich
ten bleek dat de bewuste onderhande
lingen in principe tot een goed einde ge
bracht waren.
Zweedse Rode Kruis-bussen zouden
voor het vervoer beschikbaar zijn. ter
wijl in Zweden een kamp voor onze
landgenoten ln gereedheid gebracht zou
worden. Verder waren er ook nog on
derhandelingen gaande over de vrijla
ting van politieke gevangenen uit an
dere kampen.
Het is bekend dat deze onderhande
lingen ten aanzien van Ravensbrück In
derdaad succes hebben gehad.
Aan allerlei instanties tc Londen werd
op gewezen dat er niets ongedaan
moest blijven om deze kans te benutten.
De nadruk werd gelegd op de gevaren
waaraan de mensen in Bergen-Belsen
blootgesteld zouden worden, indien htt
kamp ln de gevechtszone kwam tc lig
gen.
Men weet dat het gevaar bestond
van Duitse represailles tegen aldaar
verblijvende Joden. De Duitsers heb
ben hen ten slotte in een tweetal «rel-
ncn weggevoerd, waarvan zij er één ln
de Elbe hebben willen storten wat
gelukkig op het laatste ogenblik ver
hinderd kon worden en de andere
eerst weken later in de buurt van
Treubitsch gevonden werd, nadat ve
len aan de doorgestane ontberingen
bezweken waren.
Te Londen werd voorgesteld dat er
speciaal iemand naar Stockholm zou
worden gezonden om te trachten het
een en ander te bereiken, daar men
aannam dat de heer Woensdregt door
zijn drukke werkzaamheden er niet zijn
volle aandacht aan zou kunnen geven.
TELEGRAM GEWEIGERD
Ongeveer een week na de ontvangst
van de mededelingen van de heer
Woensdregt inzake de ophanden zijnde
evacuatie, werd uit Stockholm bericht
ontvangen dat Zweden voor het trans
port uit ergen-Belsen geen vervoers
middelen beschikbaar kon stellen, maar
dat de Noorse repatriërings-commlssie
te Stockholm haar aldaar gestation-
neerde autobussen wilde disponibel stel
len. mits de Noorse autoriteiten te Lon
den hiervoor hun toestemming verleen
den. Van deze Noorse autoriteiten werd
inderdaad toestemming verkregen en
het ging er nu maar om, Stockholm zo
spoedig mogelijk van dit verblijdende
resultaat op de hoogte te brengen, waar
door de laatste hinderpaal welke de
voorgenomen evacuatie belemmerde
uit de weg zou zijn geruimd.
Een van de Londense autoriteiten, de
heer De Groot, weigerde echter het te
legram. dat het gunstige bericht bevat
te, te verzenden Ook een tweetal andere
telegrammen over dezelfde zaak werden
door hem geweigerd Evenzo was hij niet
bereid toe te staan dat „Buitenlandse
Zaken" een en ander meegedeeld zou
worden Achteraf is verder gebleken dat
genoemde heer dit Departement op on-
I voldoende wijze heeft ingelicht over de
toenmalige moeilijkheden en de nood
zakelijkheid van snelle en energieke
actie.
Toen eindelijk, na twee weken uit
stel, Stockholm langs andere weg van
de Noorse bereidwilligheid verwittigd
was, bleek inmiddels de kans tot eva
cuatie van onze landgenoten uit Ber
gen-Belsen verkeken te zijn. Bij do
nadering van de geallieerde strijd
krachten voerden de Duitsers de Jo
den weg. met het reeds genoemde ge
volg.
VAGE ANTWOORDEN
Er zijn' echter enigszins vage
delingen ontvangen, die weinig of geen
opheldering hebben gebracht, zodat de
Commissie tot geen feitelijke weerleg
ging van de gewraakte verzuimen con-
cludered kan. Het is uiteraard niet met
zekerheid vast te stellen of het Depar
tement van Sociale Zaken door het na
laten om iemand naar Stockholm te
zenden, de weigering om de. desbetreffen
de telegrammen te verzenden en het on-*
voldoende inlichten van Buitenlandse
Zaken een reddingskans heeft laten
voorbij gaan, die ware deze benut
in dit geval beslist geslaagd zou zijn.
De Commissie is evenwel van oordeel
dat er ln elk geval een reële kans heeft
bestaan, gezien het féit, dat er nog in
de laatste weken voor het einde van de
oorlog Noren werden geëvacueerd. De
genoemde verzuimen en nalatigheden
van onze Londense autoriteiten al-
ut ucci uc vjiuui tri vuui cal
I groot deel de oorzaak van dat die kans
niet werd benut.
LONDEN HAD WEINIG
BELANGSTELLING
Gememoreerd wordt nog dat gedu
rende de tijd", waarin zich deze gebeur
tenissen afspeelden, de heer Van den
Tempel reeds was opgevolgd door de
heer Wijffels als minister van Sociale
Zaken.
Korte tijd na de mislukking van
deze evacuatiepoging ten gunste van
Nederlandse gevangenen, konden, door
bemiddeling van graaf Bcrnadotte.de
le Ravenbrück geïnterneerde vrou
welijke politieke gevangenen naar
Zweden geëvacueerd worden (op 22 en
25 April 1945), reden te meer om aan
te nemen dat soortgelijke pogingen
zijnerzijds Inzake Bergen-Belsen, Sach-
senhausen ,en andere kampen even
eens resultaat zouden hebben gehad,
mits men te Londen meer belangstel
ling cn activiteit ten opzichte van deze
reddingspogingen had getoond.
De Euqucte-Commissle merkt hier
bij nog op,-dat bii een eventueel sla
gen van de evacuatie de beruchte do
denmars uit Sachenhausen, althans
voor wat de Nederlanders betreft, en
die op 21 April 1945 begon, was voor
komen!
Uit de getuigen-verklaringen voor de
Parlementaire Enquête-Commissie is ge
bleken. dat inderdaad Joden uit Neder
land zijn vrijgekocht. Zo had de heer
Fentener van Vllsslngen destijds 50.000
Zwitserse francs betaald om zijn Joodse
secretaresse uit Nederland te krijgen.
Ook zou de bekende antiquair Katz een
aantal van diens familieleden hebben
laten overkomen naar Zwitserland, na
dat hij zijn schilderijen aan de Duitsers
had afgestaan. Per persoon zou de
tegenwaarde van f. 50.000 in dollars of
Zwitserse francs zijn gevraagd. Voorts
zou men in Zwitserland de Lichten-
stejnse nationaliteit kunnen kopen.
.Immers het bezit van de nationaliteit
van een neutrale staat beschermde
tegen de Duitsers.
De Engelse regering stond afwijzend
tegenover deze acties en sprak in een
verklaring over „handel in mensen met
chantaige als werkmethode".
En in overeenstemming met de En
gelse verklaring verbood de Nederlandse
regering deze transactie, er op wijzend,
dat het hier handelingen betrof, die de
De P.E.C. is van oordeel, dat de
regering, het gevaar van dc Joodse
landgenoten indachtig, beter had ge
daan toe te laten, dat Nederlanders,
die daartoe bereid waren, voortgingen
met het betalen van losprijzen ten be
hoeve van benarde landgenoten, te
meer waar het hier slechts ging om
een beperkt aanta] gevallen. De re
gering had moeten trachten te bewer
ken. dat in Engeland vergunning werd
verleend tot het overmaken van geld
voor dit doel.
Uit diezelfde periode stammen be
paalde klachten over de Nederlandse ge
zant in Bern. mr J. J Bosch Ridder van
Rosenthal, inzake zijn gebrek aan me
dewerking bij het loskopen van Neder
landse gevangenen uit Duitse kampen.
Volgens het oordeel der P.E.C. zijn deze
klachten niet gegrond geweest. Geble
ken is. dat de gezant wel degelijk pres
sie op de regering heeft uitgeoefend, ge
motiveerd door zijn opvatting, dat „de
I som te klein lijkt om invloed op de oor
logvoering te hebben". De Nederlandse
regering stelde zich evenwel op het
standpunt: „Wat wij onze onderdanen
verbieden, kunnen wij niet zelf onder
nemen. Als dit een voordelige zaak wordt,
zal Himmler nog meer mensen gaan
oppakken om ze weer te kunnen ver
kopen
Als regering zo heeft de heer Ger-
brandy verklaard tegenover de P.E.C.
kon men dit niet doen. Dit zou tot ein
deloze chantage hebben geleld. Wel zou
de heer Gerbrandy hebben willen hel
pen, maar niet langs officiële weg. En
kele getuigen, o.w. de heer Van Zwanen
berg, hebben hier tegenover gesteld, dat
de heer Gerbrandy zich heftig tegen
leder denkbeeld ln deze richting zou
hebben verzet Immers voor. hem was
Duitsland een incarnatie van al het
boze! Bovendien is gebleken, dat de
Nederlandse regering ook niet ln overleg
Intussen waren 400 500 Nederlandse
Joden. o.w. zich ook mevrouw Visser,
de echtgenote van de president van de
Hooge Raad en prof. Meijers bevonden,
naar het kamp Westerbork gevoerd. In
dit kamp is mevr. Visser overleden aan
dubbele longontsteking. Uit latere cor
respondentie bleek, dat een groep Joodse
intellectuelen naar Thereslenstadt was
overgebracht, waar zij een „bevoor
rechte behandeling'' zou ondergaan.
Moeilijke beslissing!
(Speciale berichtgeving).
Hoe groot sommige problemen,
ook in psychologisch opzicht voor
de Ned. regering in Londen wa
ren, blijkt wel hier uit, dat zij, in
navolging van Engeland, officieel
iedere transactie met de Duitsers
over het vrijkopen van Joodse
Nederlanders verbood. Volgens
verklaringen van de heer Ger
brandy voor de P.E.C. was de
situatie zo, dat de regering moest
zeggen: Wij doen hét niet, maar
dat wil niet zeggen, dat anderen
het ook niet kunnen doen.
De heer Gerbrandy had wel geld
beschikbaar willen stellen, maar
niet langs officiële weg. Hij zou
bereid geweest zijn Joodse
comités in deze te steunen.
Prof. mr Cleveringa zegt terecht
in zijn rapport over deze aange
legenheid, dat dit in strijd zou
zijn geweest met de motivering,
welke de regering zelf had gege
ven van haar verbod om handel
te drijven met de Duitsers, n.l.
bevoordeling Yan de Duitse oor
logseconomie. Overigens is niet
gebleken, dat de regering over
deze kwestie in contact is getre
den met de betrokken Joodse
Commissies. Deze situatie tekent
wel in voldoende mate hoe zwaar
deze beslissing de regering is
gevallen: enerzijds het verschrik
kelijke lot der Joden, anderzijds
de eisen van een verbeten strijd
tegen een meedogenloze vijand.
n
(Van onze Romeinse correspondent).
HET dertiende Filmfestival van Venetië is in zekere zin het „Festival der
kinderen" geweest. Niet zozeer wegens de tekenfilm „Het herderinnetje
en de schoorsteenveger", waarmee Frankrijk ons kwam verrassen, maar wijl er
zo veel films tussen Freud en Fröbel laveerden: Freudiaanse problemen in
Fröbelleeftijd, films waarin onwaarschijnlijk jonge en in nog hoger mate
onwaarschijnlijk goede „acteurs" en „actrices" in spé op het doek verschenen.
De meest beangstigend knappe van deze „actrices in spé", de 5-jarige
Brigitte Fossey, heeft aan haar regisseur René Clément de „gouden leeuw
van San Marco", de internationale eerste prijs, bezorgd. En dat was verdiend!
Clément's film, vreemd en beklemmend, is werkelijk de beste, die we dit jaar
te Venetië hebben gezien, behalve (en dit wijst er reeds op, dat er iets niet
klopt met het Festival) de talrijke „hors concours".
HOOGSTE ONDERSCHEIDING;
„VERBODEN SPELLETJES".
Clément begint zijn „Jeux interdits"
(Verboden cpelletjes) net... een hoog
tepunt, wat technisch eer fout zou zijn.
wanneer niet In het vervolg van de film
nog heel wat andere hoogtepunten kwa-
fnen, zij het van geheel ander soort.
Het begin is de opgejaagde vlucht in
Juni 1940 van Parijzenaars naar Zuid-
Frankrijk, achtervolgd door de_ „Prus-
siens" gebombardeerd en gemitrailleerd
door vijandelijke vliegtuigen. De kleine
Paulette verliest haar vader en moeder.
Zij ls te kiein om dit goed te beseffen,
streelt moedt-i even over de wang. ver
baast zich dat het grote moederwezen,
dat altijd voor haar heeft gezorgd, niet
reageert en loopt dan rustig verder met
ha «r iodeillk gewond hondje in de arm
De dood van dat hondje dat op haar
aangewezen, was. haa. zorg nodig had,
I gaat haar veél.meer r.an .het hart dan
die van hkar ouders. Ze belandt bij heel
simpele ruwe boerenmensen, die op aan
dringen van de 9-jarige Michel, en ook
om te voorkomen, dat een naburige
familie, waarmee zij ln sl chte verstand
houding leven, rich over het kind ont
fermt, haar tijdelijk ln huls nemen.
Tezamen met Michel gaat Paulette nu
haar hondje begraven en daarbij zegt
ze dezelfde woorden, die de pastoor haar
heeft laten zeggen voor haar ouders:
„Moge de lieve God Je opnemen in zijn
paradijs"
De gruwelen, die zij. ten dele onbe
wust, heeft gezien, doen nu ln het kind
een zlekelüke neiging ontstaan: de doden
moeten gezelschap hebben en dus be
graaft zij bij het hondje allerlei andere
dieren' een kat. een bij, een regenworm,
een kuiken enz. En de kinderen kunnen
zich een begraafplaats riet voorstellen
zonder kruisen Het. joneetje begint dus
eerst kruisjes te maken en als Paulette
die niet mooi genoeg vindt, gapt hij
kruisen stelen, van de lijkwagen, uit de
kerk, van de begraafplaats.- Dit zijn de
„Verboden spelen", dit geheel morbose
spelletje met doden, begrafenis en krui
sen. Het beklemmende van de film wordt
bi)na nog verhoogd door de clowneske
Breughelachtlge ruzies en vechtpartijen
tussen de boeren.Alles bij elkaar een
film van zeer hoog gehalte, die de hoog
ste onderscheiding terecht heeft gekre
gen.
FORD S „DE RUSTIGE MAN".
DE tweede prijs werd aan drie films
toegekend, die van gelijke waarde
werden geacht: de Japanse rolprent
„Het leven van O'Haru. een coquette
vrouw" hebben wij niet gezien. John
Ford's „De rustige man" is de beste
film. die Ford tot nu toe gemaakt heeft
Het ls ditmaal geen „Western", maar
een verhaal uit Ierland met Ierse
acteurs. Maureen O'Hara. Barry Fitz
gerald. Victor Mc Laglen. Niet het som
bere Dublin van ..The Informermaar
een landelijk lachend-groen Ierland
vormt de achtergrond van deze vrolijke
film. Voor het eerst heeft Ford een
humoristisch onderwerp gekomen, al
eindigt het met een formidabel vuist
gevecht. dat overigens het hoogtepunt
vormt, ook wat komische effecten
betreft
ROSSELLINI'S „EUROPA 1951"
De derde film is Rossellini's „Europa
1951" met Ingrid Bergman in de hoofd
rol.
Ingrid Is eerst een oppervlakkige
wereldse vrouw, die vergeet, dat zij aok
nog moeder is. Wanneer haar 13-Jarig
zoontje totaal veronachtzaamd en hun
kerend naar wat liefde, tenslotte „om
de aandacht op zich te vestigen" zelf
moord pleegt, begrijpt zij haar fout.
Onder de Invloed van een communisti
sche neef gaat zU zich dan Interesseren
voor de misdeelden ln de gruwelijke
buitenwijken van Rome >n gaat daarin
tenslotte zo ver, dat ze haar man ver
laat om een stervende prostltuée te ver
plegen cr. later een jonge moordenaar,
die op hel punt stond te worden gear
resteerd, laat ontsnappen, maar hem
tevens zegt yit eigen beweging-naar de'
politie te gaan, waardoor zijn straf ge-1
ringer, zal worden. De harde bourgeoisie»
wereld waartoe zij behoort, begrijpt deze.
geestesgesteldheid niet en tenslotte we
ten haar man en haar moeder, om ver»,
dere schandalen te voorkomen, te be-'
reiken, dat zij ln een krankzinnigen»,
gesticht wordt opgesloten. De film. die
een anti-communistische tendens "heeft
de belangstelling van de neef vqor de'
misdeelden blijkt al gauw geen ander"
doel te hebben dan propaganda heeft
mooie gedeelten, vooral in de neq-realis-'
tische weergave van het leven der armen,
maar is stellig geen meesterwerk.
EEN MEESTERWERK.
EEN hoogst belangwekkende film en
wel een meesterwerk. Is daaren
tegen de reeds genoemde Franse
tekenfilm met tekst van Jean Prévcrt.
Men denke vooral niet aan Walt Dis-,
ney. Alles is hier Europees, vol goede
smaak en fijne ironie, wat men van
Disney's sprookjes niet altijd zeggen
kan. Over dit „Herderinnetje en de
schoorsteenveger" Is een proces han
gende, zodat de film niet voor bekro
ning 1. aanmerking kwam.
Eveneens, „hors concours" was René
Clair's „Nachtschonen" (Les belles de
nuit), waarvan Venetië de wereldpre
mière kreeg.
Een jeugdige musicus (Gérard Phi
lippe), die de gave heeft ln zijn dromen
ln andere tijden te leven (1900, 1840, de
Franse revolutie, de tijd van Lodewijk
18. bij de Neanderthalers) is de hoofd
persoon In al zijn droomincarnaties
ontmoet hij echter ln andere kledij de
zelfde karakters en personen, die in het
leven van alledag zijn omgeving vormen:
HIJ ontdekt, dat geen enkele periode vol
maakt was en geen tijd beter aan enige
andere. Het is een onderhoudende, grap
pige film, maar niet de beste van René
Clalr.
MARCH BESTE ACTEUR.
Er zou over dit Festival nog veel te
zeggen zijn. wat begrijpelijk ls voor een
festijn dat 24 dagen duurde en waarbij
39 grote speelfilms, meer dan 100 docu
mentaires. wetenschappelijke en kin
derfilms. werden vertoond. Maar als we
nog gezegd hebben, dat Frederick March
terecht de premie kreeg voor beste
acteur (Dood van een handelsreiziger)
hebben we de hoofdzaken wel vermeld.
Slotconclusie: te veel films, te lange
duur, niet alles op FestivalpeiL
