LEIDSCH DAGBLAD Er komt een extra-parlementair vier-partijen kabinet Mej. nil* M. Tjeeuk Willink (P.v.d.A.) eerste vrouw als Staatssecretaris Sovjet-unie verwerpt Westelijk voorstel inzake Oostenrijk 91ste Jaargang ZATERDAG 16 AUGUSTUS 1952 No. 27688 jirecteur: J. W. Henny loofdredacüe: B W Menkhorst en J Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 16 per kwartaal: t 047 per week Witte Singel 1. Lelden - Giro No. 57053 Telefoon Dir en A dm.: 25041; Red. 21507 Europa op het verkeerde pad Het gaat de Westelijke Defensie Ge- neenschap niet voorspoedig. Integen deel, aan alle zijden dreigen grote ge uren Hoofdoorzaak daarvan lijkt ons de eld winnende idee van: de bewapening nag zekere offers niet te boven gaan, mdat dan de mogelijkheid wordt ge- :hapen van economische verliezen, die .et communisme, dat slechts kan leven ij achterstand ten goede zouden komen, let wil ons echter voorkomen, zelfs al rkennen we. dat er een zekere waarheid i schuilt, dat de hoofdzaak zodoende ■n achter wordt gesteld. Hoofdzaak lijft immers ten allen tijde het behoud an de vrijheid, zoals wy die als hoogste oed in ons mensenbestaan voorstaan. J het andere is daarnaast slechts bij aak. Wat baat het ons, als wij economisch terker blijven, zo wij die vrijheid ver ezen? Immers niemendal. En nu geloven we aan de mogelijkheid an een rode agressie of niet. Is het niet, in heeft de ganse bewapening van 'est-Europa geen zin, is het slechts op- ffermg van economische krachten zon- cr enig nut. Maar zo is het niet ge- ■gen. West-Europa gelooft wel degelijk an deze mogelijkheid, erger, vreest deze Is de grootste ramp. die de beschaving an treffen. Welnu, dan trekke men ook r consequenties! Dan mag, al kost het de grootste of- irs. niets worden nagelaten om de ver- lediging van onze beschaving zo krach- tis mogelijk te maken. Het moge dan kosten wat het kost Helaas, dit principe is verlaten en de gevolgen zyn duidelijk merkbaar. Er is geen eenheid meer en niemand kan mo- nenteel zeggen, hoever de scheidings lijn zich zal doortrekken. De jongste besprekingen te Parijs om te komen tot eenheid inzake de duur van de dienstplicht is een volslagen mislukking geworden. Ook al erkent icn, dat er voor de diverse betrokkenen idere factoren gelden, zelfs dan nog is zeer te betreuren, want de Westerse verdediging wordt er ernstig door ge schaad. Zie b.v., hoe de Belgische rege- :ng tengevolge van deze mislukking ich genoodzaakt heeft gezien om de jienstplicht-duur te bekorten van twee j33r tot 21 maanden. Hetgeen de weer baarheid van België ten zeerste aantast, daar de reserves, die zo hard nodig zijn, daardoor worden beperkt op vrijwel on verantwoordelijke wijze. De Belgische regering mag men dit overigens niet ten kwade duiden. Zij kon dit niet tegenhouden, gezien de actie, die door het Vakverbond was ontketend. Een actie, die door de communisten natuurlijk met alle kracht werd ge steund.. Het Belgische Vakverbond heeft een ..•eg betreden, die voor de democratische gedachte de grootste gevaren in zich bergt. Een vakverbond heeft zich niet op direct politiek terrein te begeven, anders gaat het een staat in de staat vormen. Met alle risico's daaraan ver bonden. Erger is evenwel, dat de ganse kwes tie van de oprichting van het Europese leger meer en meer op de helling ge raakt. Zowel in Frankrijk als in Duits land groeit het verzet zienderogen, al is het niet op één stoel geplant. En nu moge men officieel nog zozeer trachten om" te verzekeren, dat het tenslotte wel zal meevallen, de huidige ontwikkeling doet daaraan ernstig vrezen. Wij aarze len niet om de mogelijkheid van ratifi catie der conventies van Bonn door het Franse parlement ernstig in gevaar te oordelen. Zelfs los van het opnieuw naar voren gekomen vraagstuk van de Saar. ook al onderschatte men dit niet! En ook al geeft de West-Duitse Bonds dag zijn fiat. de oppositie is zo krachtig, dat in het volk de idee van een Europees leger niet leeft. Zacht gesproken! Onnodig te zeggen dat in Amerika deze gang van zaken in ons werelddeel met zware zorgen wordt gade geslagen en het vertrouwen in de geneigdheid van Europa om zich daadwerkelijk in te spannen voor de gezamenlijke verdedi ging waaraan Amerika zoveel heeft jeotferd, hetzij in direct militaire steun, hetzij in economische bijstand „e- öucht is geschokt. Dat blijkt trouwens reeds uit allerlei maatregelen, waarvan de ondergrond lijkt gelegen in een gro tere bereidheid m Washington om zich meer naar het Oosten te richten. Moskou ziet toe als lachende derde! Wie de Goden willen verderven, die slaan ze met blindh- dit oude gezegde lijkt ons voor Europa volkomen van toepassing. (Ingcz. Med.-Adv.) WEERBERICHT Wisselend bewolkt De Bilt venvacht tot morgenavond: Wisselende bewolking met vannacht E°g sporadisch onweer, maar morgen slechts enkele verspreide regenbuien. Matige, tijdelijk vrij krachtige wind tus sen Zuid en West. ongeveer dezelfde temperaturen. (Opgemaakt te 10 uur). 17 Augustus. Zon op: 527 uur; onder: 20.— uur. Maan op: 1.34 uur; onder: 18.56 uur. Hoogwater te Katwijk te 1 09 en 13.47 uur. (18/8 te 2.05 en 14.30 uur). Dit nummer bestaat uit 10 pagina's Mr Donker: „V.V.D. blijft uitgescllakeld,, (Van onze parlementaire redacteur) H. RL de Koningin vertoefde gisteren in Den Haag. Van deze gelegenheid maakte zij gelijk gemeld gebruik de kabinetsformateur te ontvangen om zich te laten inlichten over de jongste ontwikkeling van de kabinetsformatie. Na het bezoek verklaarde mr Donker de indruk te hebben, dat het mogelijk is een extra-parlementair kabinet te vormen, waarin personen van vier partijen zitting zullen hebben. Dit betekent, dat er géén V.V.D.'er in liet kabinet komt en de V.V.D. dus uitgeschakeld blijft. Mr Donker vermoedt dat de besprekingen over de bezetting van verschillende posten nog wel enkele dagen in beslag zul len. nemen. tekent dat Justitie zou toevallen aan de K.V.P. en voor die zetel heeft de formateur nog niemand ontvangen, die er redelijkerwijs voor in aanmerking zou komen. Tenzy hij b.v. zou hebben getelefoneerd met de oud-mimster mr A. M. Struycken van Justitie, die thans Gouverneur is van de Antillen. Dat is niet te controleren. Of is gisteren mr Cals gevraagd voor Justitie? Het ontbreken echter van een rede lijke K.V.P.-candidaat voor Justitie, heeft aanleiding gegeven tot de veron derstelling dat de formateur, als jurist, zelf de zetel van Justitie zou bezetten en dat de P. v. d. A. de portereuille van Wederopbouw en Volkshuisvesting bij wijze van concessie zou afstaan aan de K.V.P., voor welke partij deze zetel als vergoeding voor het verlies van Eco nomische Zaken belangrijk zou zijn in verband met de huurverhoging en de daarmee gepaard gaande compensatie, waarbij de grote gezinnen in het ge drang zouden kunnen komen. Terwijl overigens voor een partij, die een gezins politiek voert, de woningbouw toch van gTOot belang is. Inmiddels heeft de for mateur pas laat toch wel minister In 'tVeld ontvangen, maar het is be kend, dat hy zich op het standpunt stelt, dat het niet meer dan beleefd is zittende ministers en van in kennis te stellen, dat zij niet in een bepaalde op lossing passen. Daardoor bleef er onze kerheid. De zetel van Wederopbouw en VolkshulsvesBing was blijkbaar open gehouden voor eventuele verschuivin gen. Het bezoek van de heer A C. de Bruyn aan de formateur kon ook ver band houden met de portefeuille van Wederopbouw en Volkshuisvesting. NOG STEEDS BUITENLANDSE ZAKEN Tenslotte schünt echter als oplossing te zyn gevonden om de K.V.P. er van te weerhouden de formatiepoging van mr Donker tegen te werken, dat de P. v. d. A. haar vijf zetels, die zij thans bezet, behoudt, maar dat de K.V.P. behalve de portefeuilles van Binnenlandse Zaken, Onderwys, P.B.O. en Justitie, twee ka tholieke minsters krijgt op Buiten landse Zaken. De eerste minister zou dan zijn drs A. B. Speekenbrink, die vooral een economisch specialist is, het geen van belang is, omdat de minister van Buitenlandse Zaken ook zitting heeft in de Raad voor Economische Aangelegenheden (R.E.A.) uit de Mi nisterraad. welke commissie in hoofd zaak het sociaal-economisch beleid bepaalt. Er zou dan thans nog woTden gezocht naar een tweede K.V.P.-er voor Buitenlandse Zaken. Van drs Speeken- bTink verluidt dat hij wel katholiek is, maar geen lid van de K.V.P. Gisteren ontving hy Staatssecretaris J. Kranenburg (P. v. d. A.) van het Departement van Defensie, Staatssecre taris Van Rhyn (P. v. d. A.), die ver bonden is aan het Departement van Sociale Zaken, Staatssecretaris Cals (K.V.P.), die de rechterhand is van de minister van Onderwys, en voorts mej. mr M. Tjeenk Willink (P. v. d. A.>, die blykbaar de eerste vrouw wordt die in een kabinet zitting krygt als Staats secretaris. Waarschjjnlyk zal zij speciaal worden belast met de afdeling maat schappelijk werk van het Departement van Sociale Zaken en Volksgezondheid. Tenslotte heeft de formateur gisteravond nog ontvangen ir J. W. G. M. Ridder de van der Schueren iK.V.P.», Commissaris der Koningin in Overijssel, die gepolst zou zqn voor Binnenlandse Zaken, om dat dr Beel die portefeuille wil neer leggen. ONZEKERHEID OVER JUSTITIE. Mej. Tjeenk Willink, die 47 jaar is, jarenlang werkzaam is geweest by de Sociale Raad in Den Haag en te Arn hem en bestuurslid is van tal van in stellingen voor sociale zorg,, beweegt zich ook op het gebied van de reclassering, kinderbescherming, gevangeniswezen, enz., dat tot het terrein van het de partement van Justitie behoort. Zij zou dus ook Staatssecretaris van Justitie kunnen worden, maar een staatssecre taris wordt altijd gevraagd in overleg met de minister van het betreffende de partement, omdat een goede samenwer king vereist is. Die ïykt het meest ver zekerd, wanneer minister en staatssecre taris geestverwanten zyn. Daarom kan wel worden aangenomen, dat mej. Tjeenk Willink staatssecretaris wordt van sociale zaken en volksgezondheid, .omdat het zeker is, dat de heer Suur- hoff (P. v. d. A.) minister wordt van dit departement, terwijl omtrent de be zetting van Justitie nog steeds onzeker heid heerst. Indien het juist is, dat de P. v. d. A. de vijf ministerzetels behoudt, die zy thans bezet, dan is er voor de kabinets formateur zélf geen plaats in het kabi net. Dat is allerminst ideaal, maar het is niets byzonders, want vorig jaar nam prof. Romme, die het kabinet had ge formeerd, er ook geen zitting in. Het is trouwens direct verondersteld, dat mr Donker geen zitting zou nemen in het kabinet en dat hy formeert voor dr Drees. Maar het behoud van de vyf zetels, die de P. v. d. A. bezet, be- De West-Duitse Bondskanselier Aden auer zegt in een brief aan de voorzitters van drie niet-toegelaten partyen in het Saargebied de Christen-Democrati- .-.che Unie, de Socialistische Party en de Duitse Party dat aan de bepaling van de definitieve status van het Saargebied een nieuwgekozen Landdag voor de Saar moet meewerken. Dit parlement diende zodanig te worden gekozen en zo stevig In zyn beslissing te zyn, dat zyn gezag door niemand in twijfel kon worden ge trokken. De Saarlandse minister-president Jo hannes Hoffmann heeft onlangs even eens verklaard, dat de bevolking van het Saargebied dient te worden gehoord. Hittegolf boven Zuid-Europa Het KNMI deelt mede: Gedurende de afgelopen week werd het weer in Midden- en Zuid-Europa gekenmerkt door een hittegolf, die zich vanuit Frankryk en Italië over Duits land en de Balkanlandcn uitbreidde. Ook tot ons land drong de warmte door, doch zy kon zich hier slechts een dag handhaven nl. op Dinsdag toen in het Zuiden van het land maxima van 29 en 30 graden werden waargenomen. Bleven de temperaturen in ons land gedurende de volgende dagen in het al gemeen beneden de 25 graden, zodat het weer afgezien van enkele verspreide buien een aangenaam karakter had, in Zuid-Europa nam de hitte nog toe en werd Donderdag een hoogtepunt bereikt toen in een groot gebied maxima van 35 graden of meer voorkwam. De grootste hitte kwam voor in de Balkan waar tal van plaatsen tempera turen van omstreeks 40 graden meldden. Deze hittegolf werd nu geleidelyk naar het Oosten verdreven door koelere luchtmassa's die langs de Zuidflank van een kleine depressie boven Engeland het continent van West-Europa binnendron gen en op gTote schaal tot onweders aan leiding gaven. Ook in de depressiekern boven Engeland kwamen zeer zware on weersbuien voor. Deze depressie beweegt nu langzaam naar de Noordzee en wordt vanuit het Westen gevolgd door een rug van hoge luchtdruk. In verband hiermee is het waarschyn iyk dat de buien-activiteit morgen zal afnemen en er flinke perioden met zon- neschyn zullen voorkomen. Volgens deze oplossing komt mr Don ker niet in het kabinet, maar het ls nog steeds onzeker, wie dan van Justitie wordt. EERDER KANS OP BREUK. Mr Donker heeft nu meegedeeld, dat hij een exlra-parlemcntair kabinet zal vormen, waarbij er dus geen afspraak is met dc Kamerfracties om het Ka binet te steunen. Maar de grondslag van het Kabinet is natuurlijk het re geringsprogram, dat dr Drees na on derhandelingen met de Kamerfracties en de leiders daarvan had opgesteld en dat door de Kamerfracties als ba sis voor een vier-partyen-kabinet was aanvaard. Alleen bestaat nu eerder dc kans. dat de partners elkaar in de komende vier jaar onderweg loslaten. Vooral omdat het kabinet toch al niet in een geest van enthousiaste samen werking tot stand kwam. NIEUWE SOVJET ONDER-MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN BENOEMD. „Tass" meldt dat Boris Federovtsj Podtserob tot onder-minister van bui tenlandse zaken der Sovjet-Unie is be noemd. Podtserob was tot nu toe als secretaris-generaal werkzaam op het Russische ministerie van buitenlandse zaken. Er zyn verscheidene Russische onder-ministers van buitenlandse zaken. Onder leiding van de poppenkast speler jan U'. Kesler uit Amsterdam en de beeldhouwer Eef van Maanen uil Vclp wordt in de Volkshoge school ..Diependaaï'in Ovcrijsel een cursus gegeven in de veredeling van de poppenkast kunst. Mensen uit onderwijskringen, jeugdleiders, werkers in speeltuin verenigingen. sanatoria enz. ont vangen hier onderricht in het zelf vervaardigen en aankleden van pop pen. het bespelen van een poppen kast en het schrijven of bewerken van voor dc poppenkast geschikte stukken. Het is de eerste cursus op dit gebied in ons land. Enige cursisten aan de arbeid. Op nieuwe besprekingen aangedrongen Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft meegedeeld, dat de Sovjet-Unie het Westeiyk voorstel voor een verkort Oostenrijk'! staatsverdrag heeft verworpen. In Maart j.l. werd dit voorstel in Mos kou ingediend. Het hield een uit aoht punten bestaand verdrag in ter vervan ging van het oorspronkelijke, uit meer Aan liet National Concours hip- pique. dat gisteren te Den Haag op het Zuid Hollands Rijcentrum is begonnen, nemen ook de Prinsessen Beatrix en Irene deel. Terwijl Prinses Beatrix het paard van haar zusje aan dc loom houdt, bevestigt een pikeur van de ko ninklijke stallen het startnummer aan de arm van prinses Irene voor de aanvang van de dressuurproeven. pen vier jaar geen overeenstemming hebben kunnen bereiken. Op 9 Mei hadden Engeland. Frankrijk en de Verenigde Staten op beantwoor ding van dit voorstel aangedrongen en dit verzoek werd Maandag jJ., 11 Aug., herhaald. Het antwoord op het verzoek van Maandag is verrassend snel ge komen. De Sovjet-Unie is van mening, dat het verkorte verdrag niet bevorderlyk is voor het herstel van een werkelijk on afhankelijk en democratisch Oostenryk en niet in overeenstemming is met de ooor de vier mogendheden aangegane overeenkomsten. In het Russische antwoord wordt ge zegd, dat het voorgestelde verkorte ver drag geen democratische rechten en vrijheden voor Oostenrijk verzekert, niet vooziet in „algemene, onpartydige en geheime verkiezingen" en evenmin „het bestaan van organisaties, die afbreuk doen aan de democratie en de zaak van ae vrede" verhindert. Voorts wordt verklaard, dat een be- iangryke kwestie als het recht van Oos tenryk om nationale strydkrachten te bezitten, die nodig zyn voor de verde diging van het land, niet in het ver korte verdrag voorkomt. De Sovjet-Unie doet in haar antwoord een beroep op de V. S. om het verkorte verdrag te laten varen en zich bereid te verklaren om de bespreking van het Oostenrijks staatsverdrag te voltooien. Gedenkteken te Hamburg onthuld VOOR OORLOGSSLACHTOFFERS Dr. Hermann Ehlers, voorzitter van de West-Duitse Bondsdag, heeft in een toespraak by de onthulling van een ge denkteken voor de 50.000 mannen, vrou wen en kinderen van Hamburg, die ten gevolge van luchtaanvallen in de jong ste oorlog het leven verloren, verklaard, dat niemand in Duitsland en sleohts enkelen ln Engeland hun stem verheven hebben tegen de totale oorlog. .Daarom moeten wy denken aan die ene man, die openiyk geprotesteerd heeft tegen dit soort oorlog de bisschop van Chiches- ter". aldus Ehlers. Volgens dr. Ehlers was het doel van de geallieerde luchtaanvallen veeleer net breken van de weerstand van de Duitse bevolking dan het behalen van de er voor. de tegenparty te snel te ver- er voor, de tegenparty te snel te ver- j oordelen en herinnerde er aan dat de j uitdrukking „totale oorlog" en ce slag zin „vaag hun steden weg" het eerst door Duitsers gebruikt werden- De pre sident van de Bondsdag wekte je Duit sers op, alle wrok tegen de tegenstander van gisteren te laten varen en hun blik op de toekomst te richten. Thans hebben wy behoefte aan een nieuw gemeenschappelyk leven van Europa, niet ten voordele van een van ae deelnemende landen, maar voor het voortbestaan van hen alle", i Gevaren in Egypte en Perzië De gang van zaken in Egypte lijkt nlei meer zo ongevaariyk als aanvankelijk mocht worden aangenomen. Het leek er immers op, dat de staatsgreep de wil van het volk weergaf, ook al mochten er dan diverse facetten zyn. Langzamerhand komt er echter reden om zich daarom trent ongerust te maken. Speciaal me# de zuivering, die de eigenlijke machtheb ber. generaal Naguib. nastreeft, vlot b-t niet naar wens. Generaal Naguib hee.o daarom reeds duidelijk doen uitkomen, dat hij desnoods niet zal terugdeinzen voor een militaire dictatuur. Voorlopig is dit nog niet nodig, omdat de premier Maher hem volledig steunt en het leger dientengevolge langs regeringswegen zyn eisen kan doorvoeren. Het gevaar schynt te schuilen in de zo machtige Wafd-partij onder leiding van Nahas, die zich gehaast heeft naar Egypte terug te keren nadat de staats greep had plaats gevonden. Weliswaar is men ook in deze party tot een zuive ring overgegaan, doch dit lijkt meer schijn dan werkelijkheid. De werkelijke machthebbers blyven op hun plaatsen in plaats van te worden weggezuiverd. Misschien, zelfs waarschijnlijk, behoort Nahas tot degenen, die niet geheel vrij uitgaan bij de terreurschandalen Byzonder te denken geeft ongetwij feld, dat de Wafd er blykbaar niet voor terugdeinst om ongeregeldheden te for ceren. gelyk bij Alexandria hebben plaats gevonden. Daaruit spreekt de duidelijke opzet om de huidige regering langs slinkse wegen moeilijkheden in de weg te leggen. Waarachter slechts de bedoe ling schuil kan gaan om de Wafd ten slotte naar de macht te voeren. Generaal Naguib schynt dit gevaar echter direct te hebben Ingezien en treedt byzonder scherp op tegen de rad draaiers. Zelfs de plaatselyke leider van de Wafd is gearresteerd. In ieder geval blijk, wel, dat er nog onrust schuilt achter de schynbare rust in het land der pharaos en de situatie nog niet is geconsolideerd. Generaal Naguib zal op zijn hoede moeten blijven, wil hij de macht in handen houden. Geen wonder, dat Egypte zich momen teel weinig bezig houdt met de buiten landse kwesties. Des te meer trekt het daarom juist de aandacht, dat tegen Israèl wordt geageerd, waar het slechts mogelyk is. Zie b.v. het vernieuwde scherpe protest tegen de overplaatsing van de regeringszetel van Israël van el Avif naar Jeruzalem. Dit geeft opnieuw voedsel aan de gedachte, dat generaal Naguib revanche-plannen koestert tegen de jonge Joodse staat Israël zelf ziet het blykbaar ook zo, want het heeft de duur van de dienst plicht van 2 op 2V- jaar gebracht en het koopt in het Westen in versneld tempo wapens! Neen, ongévaarlyk is de Egyptische staatsgreep beslist niet. Hetzelfde geldt ook voor Perzië. Schijnbaar is Mossadeq de almachtige heerser geworden, doch meer en meer blykt, dat Mossadeq wordt beheerst door de fanatieke priester Kasjani, de vurige leider van de nationalisten, die de straat tot zyn domein heeft gemaakt. Onnodig te zeggen, dat daardoor het gevaar van een vallen van Perzië in han den der Toedeh-party, dus van de com. munisten toeneemt! Dat is de reden, dat zowel in Amerika als m Engeland de geneigdheid om Per zië zo mogelyk tegemoet te komen, eerder toe dan afneemt. Hetgeen echter natuurlyk niet wil zeggen, dat speciaal Engeland voetstoots aan de eisen van Mossadeq zal voldoen. Maar er treedt toch een zekere gematigheid aan de dag. Het gevaar van een communistisch Perzië wordt echter erkend Maar hoe te handelen, waar Kasjani blykbaar de touwtjes in handen heeft en niet Mossadeq? Hoe moeilijk ook, de mogelykheid van een regeling met de premier bestaat, doch kan men dit ook zeggen ten opzichte van Kasjani? Men kan dit hoogst onwaarschyniyk noemen. Dat biykt wel zeer duidelyk uit het jongste voorstel van Mossadeq om de olie-kwestie te regeler. waaruit Kasjani's stem maar al te zeer valt te beluisteren: schijnbare concessies. Intussen wordt de economische tn finantiéle positie van Iran met de dag benauwder.... HITTE IN MIDDEN- EN ZUID EUROPA In Wenen blyft de hitte aanhouden. De temperatuur steeg gisteren opnieuw tot 37 graden Celcius. De stadsautorl- telten hebben een beroep gedaan op de bevolking om zuinig te zyn met water. In cafe's kan men per persoon slechts een halve liter bier kopen, het verbruik van wyn en limonade is dan ook enorm gestegen. Ook in vele plaatsen in West-Duits- land is de bevolking verzocht zuinig to zyn met water- In Rome en Milaan veroorzaakte de hittegolf gisteren, een nationale feest- aag. een ware uittocht. Naar schatting zocht byna de helft van de inwoners dezer steden verkoeling buiten oe stad. Speciale politiepatrouilles hielden een oogje op de talloze verlaten huizen. Prinses Anne, dochter van koningin Elizabeth II van Engeland en de Hertog van Edinburgh, viert van daag haar tweede verjaardag

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1952 | | pagina 1