Verruiming van kapitaalmarkt komt nog niet aan bedrijfsleven ten goede Rentegamma dient afgeschaft Het streven van de West Duitse vakverenigingen GEITENMELKER Li. 91ste Jaargang LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 9 Augustus 1952 Tweede Blad No. 27682 Komt er een milliardenlening? (Van onze financiële medewerker). men de situatie, waarin Nederland verkeert, niet op al te lange termün bekijkt, moet men wel tot de conclusie komen, dat ze heel wat beter is dan één of twee jaar geleden. De toeneming van de deviezenvoorraad by de Nederlandsche Bank, welke thans, inclusief het goud, weinig minder dan f. 3 milliard bedraagt, is wel de meest sprekende Illustratie van de ommekeer, welke sinds medio 1951 in onze betalingsbalans heeft plaats gehad. En daarmee cor respondeert onze gunstige positie in de E.B.U., die van Juli 1950 tot Juli 1951 doorgaans negatief was, zodat het tekort op laatstgenoemd tijdstip 367 millioen bedroeg, doch die thans van maand tot maand verbetert. Ook Juli gaf een over schot van 38 millioen, zodat onze vordering nu reeds 172 millioen dollar, d.i. f. 650 millioen bedraagt. e prijsdaling op de grondstoffen- markt moge dan voor vele bedrijven ver liezen hebben opgeleverd, tenslotte is zij voor een land, dat voor zijn grondstof fen grotendeels van het buitenland af hankelijk is, een voordeel, zoals wel blijkt uit de recente onwikkeling van de handelsbalans, welke veel langer in gun stige zin blijft aanhouden dan destijds mocht worden verwacht. Het is nu wel gebleken dat de credletbeperking, waar toe de regering begin 1951 overging, nauwelijks nodig is geweest en reeds sinds enige tijd is de economische posi tie van ons land dermate gewijzigd, dat op die beperking moest worden terugge komen, terwijl thans zelfs gepoogd wordt de credietverlening aan het bedrijfsle ven te stimuleren. Op 16 April 1951 werd het disconto van de Nederlandse Bank, dat sinds September 1950 3% had bedragen, tot 4% verhoogd, maar op 22 januari 1952 werd het tot 3',-!% terug gebracht en op 1 Augustus j.l. heeft een nieuwe verlaging plaats gehad tot 3%, arbij tegelijkertijd ook het disconto voor het schatkistpapier is verlaagd, voor Jaarspapier van 1 'A tot 1%, voor 3-jaarspapier van 2 tot 1%% en voor 6-jaarspapier van 2'£% tot 2%%, nadat dit laatste op 17 Mei j.l. van 2y«% tot 1 i was verhoogd. De voortdurende toevloeiing van de viezen als gevolg van de gunstige ont wikkeling van de handels- en betalings balans, zomede de vrij plotselinge be- langsteling van het buitenland voor on ze internationale aandelen, met name voor aandelen Koninklijke, heeft in de eerste plaats op de geldmarkt een aan merkelijke veiTUiming teweeggebracht en ten slotte ook de kapitaalmarkt niet onberoerd gelaten, ook al is dit laatste met enkel een bemoedigend verschijn sel. Het Is Immers zo dat de ruimere ka pitaalmarkt voornamelijk ten goede is gekomen en ook vandaag nog ten goe de komt aan de obligatiemarkt, wat wil zeggen dat men bij de belegging van vrijkomend kapitaal gereserveerd blijft ten aanzien van de risicodra gende sector cn voor de investering in het uiteraard risico-opleverende be drijfsleven geen kapitaal beschikbaar stelt. WH hebben er vroeger op gewezen dat met name de publiekrechtelijke licha. men, als gemeenten en provmcies hier* van in sterke mate hebben geprofiteerd met het resultaat dat de vlottende schuld van de gemeenten, die begin 1952 nog ca f. 1 milliard bedroeg, tot minder dan de helft is teruggebracht. Het is alleen maar jammer dat tengevolge van het nog steeds gehandhaafde, zy het enige malen gewijzigde rentegamma, by de Uitgifte van gemeenteobligaties metho den moesten worden toegepast, welke heneden de waardigheid van geldnemers en bankiers lagen. Op 27 Mei j.l. heeft de regering gepoogd daaraan een eind te maken door te bepaler, dat de provi sie welke aan bankiers mocht worden betaald, niet meer dan 2% mocht be- Heden staking in België. De secretaris van de afdeling Brussel Van het Algemeen Belgisch Vakverbond heeft tegenover de pers verklaard, dat de Belgische socialistische leiders zich deze week in verbinding hebben gesteld met de vakbonden in Frankrijk. Duits land Italië N ederland en Luxem burg'. Het resultaat van deze besprekin gen was geweest dat de socialistische arbeidersbewegingen in deze landen met betrekking tot de duur der militaire dienstplicht eenzelfde standpunt als Bel gië zullen innemen en in het bijzonder de door de Belgische arbeiders onderno men actie zouden steunen. Wij vernemen echfer bij informatie, dat het NW zich op generlei wyze met deze actie wenst in te laten, aan gezien het naar zijn inzicht een poli tieke aangelegenheid betreft. Het Belgische spoorwegpersoneel zal heden niet aan de algemene staking van 24 uur deelnemen, zodat de treinenloop normaal zal zijn. De arbeiders in het gas- en electrici- teitsbedrijf zullen het werk slechts ge deeltelijk neerleggen, teneinde een nor male gas- en electriciteitsvoorziening mo gelijk te maken. Het douanepersoneel aan de grenzen zal in plaats van te sta ken de reglementen met bijzondere nauwkeurigheid toepassen. Afvaardigingen uit alle provincies zul len by de manifestaties van het ABW te Brussel aanwezig zyn. De Luikse ar beiders zullen met autobussen naar Brus- r'l komen, terwyl alle grote plaatsen in de provincies een 100-tal afgevaardigden zullen zenden. Hedenmiddag wordt in de Vlaamse Schouwburg te Brussel een grote verga dering gehouden. De 32-jarige Franse boer Dominici is, ba voor de vierde maal door de Franse Politie te zijn ondervraagd, weer naar 2un boerdery gezonden. De laatste on- dervraging duurde vier uur. Dominici 15 de man, die het eerst de lijken van de verslagenen zag en de politie waar schuwde. De politie deelde verslaggevers Pjede dat zij een aantal sporen volgt, "die mogelijk nog tot een verrassend fcsultaat zullen leiden'1» dragen, maar ook met dit percentage was het mogelijk de institutionele be leggers grote, door het publiek niet ge nomen bedragen van de geldleningen beneden pari toe te wijzen, zodat het rendement tot boven het toegestane maximum van 4Vi% steeg. Inplaats van nu het rentegamma geheel overboord te werpen, heeft de regering opnieuw ingegrepen en is zij nu zelfs zo ver gegaan, dat de gemeen ten hun leningen niet meer tegen betaling van een plaatsingsprovisie aan de bankiers mogen overdoen, maar het plaatsingsrisico zelf moeten nemen, zodat bankiers nog enkel als z.g. guichctgantorcn kunnen optreden. Hiervoor mag dan ten hoogste lVt% provisie worden betaald. Toegegeven moet worden, dat de regering de ont wikkeling van de kapitaal- en beleg- gingsmarkt goed in het oog houdt. Want al zijn dan de meeste 4'/.% leningen of ficieel mislukt, een feit is dat de beurs koers, die aanvankelijk 1 k VA% bene den pari lag, allengs tot om en naby pari gestegen is. Aangezien de particuliere beleggingen gering blijven, ligt de con clusie voor de hand dat de institutionele beleggers ook op de beurs obligaties ko pen, waaraan zjj wegens de courante verhandeling boven onderhandse lenin gen de voorkeur geven. Trouwens, ook andere obligaties zijn belangrijk in koers gestegen. De 3% Inversteringscertifica- ten, die begin 1952 89% noteerden, zijn deze week tot 94% opgelopen, de 3% Nederl. Indië 1937 A steeg van 87ty't% tot 92%, de 3% Zuid-Holland 1948 I van 86'i tot 94'A, etc. waaruit wel blijkt dat ook de kapitaalmarkt ruimer wordt. Er is dan ook, behalve de zucht naar overheidsdirigisme. geen enkele reden meer om hei rentegamma te handhaven en de kapitaalmarkt aan zichzelf over te laten. Tenzij het waar is wat wordt ge zegd dat de regering een milliarden lening wenst te plaatsen a 4% fer con solidering van de vlottende schuld, een krachtprestatie, waarvan het nog zeer de vraag is of de kapitaalmarkt haar gal kunnen volbrengen. Maar hoe dit alles zij en hoe verblij dend het moge wezen dat de overheids lichamen hun financiële moeilijkheden te boven komen, een ander vraagstuk n.l. de financiering van het bedrijfsle ven. is daarmee niet opgelost. Het is een soort renteniersmentalltelt als het be leggend kapitaal uitsluitend of in hoofd zaak obligaties koopt en in de ontwikke ling van het bedrijfsleven terecht of ten onrechte geen voldoende vertrouwen heeft om zich daar financieel by te in- tersseren. En dit hangt weer samen met de onzekerheid tenaanzien van de eco nomische ontwikkeling welke thans veel meer dan ooit van overheidsbeleid en internationale factoren afhankelijk is. GEEN ATOOMBOMMEN IN KOREA Volgens radio Peking hebben Ameri kaanse vliegtuigen Donderdag 21 bom men op een dorp in Mandsjoerlje laten vallen en het dorp met machinegewe ren beschoten, waarbij twee Chinezen zouden zijn gewond. „Wordt er nog op aangedrongen de atoombom in Korea te gebruiken?" luidde een aan de Amerikaanse minis ter Lovett gestelde vraag. „Neen", ant woordde de minister, „het gebruik van atoombommen is niet overwogen, daar zij in Korea militair niet nodig wor den geacht". MALIK GAAT WEER NIET Jacob Malik, hoofd van de Russische delegate bij de V. N„ heeft voor de tweede maal zijn passage voor ei genomen vacantiereis naar huis afge zegd. De Holland—Amerika-Lijn maak te bekend dat Malik de passage die hij geboekt had op de Dinsdag vertrekken de Nieuw Amsterdam heeft geannu leerd. Commentaar van de geheimzin nige Rus was niet beschikbaar. Ontkenning van de waarde van het individuele bedrijf (Van onze correspondent ln Bonn) In de debatten van de West-Duitse Bondsdag aan de wet op de bedrijfsor ganisatie heeft gewijd, is van sociaal democratische zijde de opmerking ge vallen. dat de wet op de bedrijfsraden van 1920 de eerste Duitse regeling op dit gebied voor de werknemers nog gunstiger was dan wat hun nu wordt geboden. O.a. hoefde een werknemer toen slechts zes maanden ln een bedryf werkzaam te zijn jeweest om in de be- drijfsraad gekozen te kunnen worden De nieuwe wet schrijft voor dat hij daarvoor twee jaar tot het bedrijf moet behoren. De vakverenigingen zyn tegen elke termijn. Volgens hen heeft ledereen, die het vertrouwen van de vakverenigingen (Ingez. Med.-adv.) INT1EM-GEZELLIG TERRAS AAN DEMONSTRATIETUIN ENSEMBLE BILAGHER «ElUIOSINSTAllATIt^ geniet, het recht de arbeiders in de be- drijfsraad te vertegenwoordigen, ook in dien hij niet tot het personeel behoort. Dit principe wordt niet alleen verkon digd. het is op grote schaal reeds in praktyk gebracht. Vooral is dat het ge val in de steenkool- en staalbedrijven aan de Roer, waar de vakverenigingen, sedert het vorig jaar de wet op de mede zeggenschap voor deze bedrijven werd ingevoerd, een overwegende invloed uit oefenen, ja een monopolie-positie drei gen te gaan innemen, die alleen te ver gelijken is met de rol, welke de door hen zo bestreden „Roer-baronnen" eertijds aan de andere kant van de sociale scheidslijn hebben gespeeld. Een geheel nieuwe elite is langzamer hand in West Duitsland ontstaan: de ln Mercesdeswagens en met imponerende actetassen van bedrijfsraad naar be- dryfsraad, van beheersraad naar be heersraad en van directie naar directie snellende vakverenigingsfunctionarissen, die zonder deze verworvenheden van de moderne sociale strijd eenvoudig werk nemer zouden zijn gebleven. Deze functionarissen zijn niet meer in een bepaald bedrijf geworteld en vertegenwoordigen in de eerste plaats de belangen van de steeds machtiger wordende vakverenigingscentrale. Voor hen zijn alle bedrijven hetzelfde object van dezelfde uniforme vakverenigings- politiek. De nieuwe wet op de bedrijfsorgani satie, die voor alle particuliere bedrij ven. behalve de steenkool- en staalbe drijven, geldt, heeft daartegenover we derom het belang van het individuele bedrijf - dat alleen insiders naar beho ren vermogen te beoordelen op de voorgrond geplaatst. Vandaar de eis, dat alleen zij, die twee jaar aan een bedrijf verbonden zijn geweest, in de bedryfsraad over de organisatie van het bedryf mogen meepraten. Men wil op deze manier de interne harmonie tussen het werkgevers- en het werkne merselement verzekeren en de „vreem delingen" die door de vakverenigin gen binnengeloodst worden, en het „>be- AMERIKAANSE „SPION" IN TSJECHO-SLOWAKIJE ONTSNAPT? De 25-Jarige Amerikaanse burger John Hvasta, afkomstig uit de staat New Jersey, was in Tsjecho-Slowakije gevangen genomen en, op beschuldiging van spionnage voor de Verenigde Sta- 1 ten, tot tien jaar gevangenisstraf ver- I oordeeld. De Amerikaanse regering had herhaaldeiyk bij de autoriteiten te Praag aangedrongen op vrijlating van Hvasta en van de Amerikaanse journa list Oatls, die dertien maanden geleden, eveneens op beschuldiging van spion- 1 nage voor de Verenigde Staten, tot vijftien jaar gevangenisstraf was ver- oordeeld. Een te Londen verschijnend anti communistisch blad, de „Vrije Tsjecho- Slowaakse Inlichtingendienst", meldde op 27 Juni dat Hvasta er 2 Januari j.l. in was geslaagd te ontsnappen uit de Leopoldof gevangenis nabij Bratislava. Ook na deze datum deed de Amen- I kaanse regering bij de Tsjecho-Slo- waakse autoriteiten verscheidene malen stappen over Hvasta. doch Praag rea geerde niet Drie dagen geleden beves tigde het Tsjecho-Slowaakse ministerie i van Buitenlandse Zaken dat Hvasta uit I de gevangenis was ontsnapt, hieraan toevoegend dat het niet wist waar hij thans verbleef. In de V. St. wist men ook van niets. Hvasta is in Tsjecho-Slowakije gebo ren, maar is met zijn ouders in 1939 naar de V. St. vertrokken. Hij werd la ter Amerikaans staatsburger. Hij keer de in 1948 als student naar Tsjecho- Slowakye terug en werkte korte tijd voor de Amerikaanse consul-generaal te Bratislava, waar hy gearresteerd werd. drijfsklimaat" bederven weren. Het behoeft geen betoog dat hiermee aan een uitbreidmg van de centralisti sche vakverenigingsinvloed in het West- Duitse economische leven krachtig paal en perk wordt gesteld. De vakverenigin gen hebben dat zelf ook begrepen. Van daar de felheid, waarmee zy de nieuwe wet hebben bestreden. Zij raakte de kern van hun tegenwoordige en toekomstige machtspositie! Een andere kwestie is of zij ook voor de arbeiders zelf zo onvoordelig is als de vakverenigingen nu verkondigen. Op het ogenblik valt daarover zeker nog mets te zeggen. Daarvoor moet de wet eerst eens in werking treden, en vele arbei ders zijn bereid haar resultaten af te wachten. De Duitse arbeider is in het algemeen niet erg revolutionnair. Hij houdt op zijn manier van zijn bedryf en kan bij tijden vrij critisch over de vakverenigingen zijn. Ook aan de par tiële stakingen, waartoe de vakvereni gingen in de weken voor de parlemen taire behandeling van de wet op de be drijfsorganisaties opgeroepen hebben, heeft hij met weinig enthousiasme deel genomen. welke zege-zangen de vakver enigingen daar ook over hebben aange heven. Waren de vakverenigingen nog verder gegian en hadden zy een algemene sta king geproclameerd, dan zou dat onge twijfeld tot een crisis in de boezem van de vakverenigingen zelf hebben geleid en had men misschien zelfs het schouwspel kunnen zien dat de West-Duitse een heids-vakbeweging uit elkaar gevallen was. Nu is het gebleven bij individuele lidmaatschapsopzeggingen van bepaalde categoriëm van arbeiders die geen reden hebben om over de leiding in hun be drijf ontevreden te zijn. en die ge schrokken zyn van het politieke karak ter der recente vakverenigingsacties. Kijkjes in de natuur De beste tijd om in de maanden Juni en Juli een geitenmelker te hóren, is de avondschemering, wanneer de geluiden van de heide en het bos gaan verstommen en het scherpe errr errr errr eindeloos herhaald, een rechte geluidsstreep wordt in de steeds donkerder wordende avondhemel. Een hoogst merkwaardige vogel. „Een geitenmelker?" vraagt de stads bewoner, „wat is dat nou weerl Geiten melker? Nooit van gehoord!" Jammer genoeg weet ik geen betere naam voor deze zeer bijzondere en zeer merkwaardige Nederlandse vogel, die in de beboste zandstreken van ons land voor de oplettende zwervers in veld, bos duinen geen onbekende is. Kies ik de naam „nachtzwaluw", zoals de vogel ook wordt genoemd, dan ls het al niet beter want het dier heeft met zwaluwen niets uit te staan, helemaal niets. En wat moeten we zeggen van „pad uil", „vliegende pad" of „vliegende krodde". namen die ons regelrecht naar het primitiefste en domste bijgeloof voeren? „Dwaaske" vind ik wel aardig en ook toepasselijk, evenals „ratelaar" of „nacht- ratel", want de vogel kan erg vreemd doen als hij met zijn geratel te keer U 'ziet het, er is bepaald iets met deze gast. Misschien zijn er onder de lezers weL die van hun vacantie de herinnering hebben behouden aan een stille zomer avond toen er boven de toppen der bo men plotseling een flitsende vogelfiguur verscheen, een scherp profiel met hoeki ge bewegingen. Als zij toen doodstil zijn blijven staan, hebben zy misschien een vreemde roep gehoord „koewiek-koe- wiekl" of wel een langgerekt geratel. Dat was dan de stem van de geiten melker! Vroeger was het gebruikelijk, bü zo'n ontmoeting lekker te huiveren en snel door te lopen. Tegenwoordig gaan we. in gespannen aandacht en met grote belangstelling, er eerder by zitten om toch vooral niets te missen van zo'n buitenkansje. Want werkelijk, wie een geitenmelker in volle actie heeft gezien, die heeft iets beleefd, dat hy niet licht vergeet, Wy zyn er enminste verleden week ook bij gaan zitten, toen we op de geiten melker uit waren, al was het dan niet in de schemer, maar op klaarlichte dag. De late dophei en de gagelstruiken geur den en overal om ons heen waren de vele kleine zomergeluiden in het trillen de licht van de heerlik stralende mid dag. Waarom we overdag gingen zoeken naar de geheimzinnige vogel van de schemering? Wel, we zochten naar de plek, waar een week tevoren een ei en een pas uitgekomen jong waren gevon den. Een volwassen vogel heb ik al vele malen gezien en gehoord. Maar zijn broedsel.daar had ik met plezier een stevige fietstocht voor over. Ik moet zeggen dat we wel veel geluk hebben gehad die middag, hoewel het begin wat ontmoedigend was. Want op de aangeduide broedplaats lagen wel de lege eierdoppen, maar van een nest kuiken was geen spoor te ontdekken. Ik zeg expres „broedplaats" en niet „nestplaats", want de geitenmelker maakt geen nestj het wijfje legt haar grijswitte zachtgevlekte eieren open en bloot en voor iedereen zichtbaar op de grond. Heel vreemd! Nu geef ik aan de eerste de beste speurder de opgave van een geitenmel ker te vinden binnen een straal van 25 meter vanaf de plaats waar het uit zijn eierschaal is gerold! Zelfs wanneer, zoals in ons geval, de moedervogel in snelle vlucht, maar met de vreemdste zwenkingen, zich met de zaak gaat bemoeien en de zoeker dus zo'n beetje kan schatten, waar het jong zich moet bevinden. Ja! dat dacht hij maar! Zo'n heen en weer kwiekelende vogel is al net zo onberekenbaar als een ongeruste kievit, die je overal heen wil brengen, behalve naar zijn eieren of zijn kroost. Wij gaven het tenslotte maar op, en gingen op een heuveltje zitten, genietend van de wyde stilte daar aan die bosrand en van het landschap waar boven heel tn de verte de wolkenburoht groeide van een naderende onweersbui. We volgden de grillige baan van de roepende vogel en probeerden telkens de plaats te be palen. waar zij was neergestreken en door de werking van haar wonderbaar lijke kleuren, donkergrauw en brum met een mengeling van geelachtige strepen en vlekken, sneller dan een oogwenk on zichtbaar was geworden en zo volkomen opgegaan in de omgeving, dat men zou menen dat ze in de grond was verdwe nen. RODDELPRAAT Daar op dat heideheuvefltje, terwijl we de vogel scherp in het oog hielden, spraken we over allerlei, zoals mensen doen, die beschikken over tijd. Natuurlijk ook over de eigenaardighe den en bijzonderheden, waardoor deze „ratelende dwaas" van de vroegste tijden af de mensheid heeft aangetrokken en over de ongerijmdste onzin, die hem reeds door Grieken en Romeinen werd toegedicht. Zijn vermogen, zich onzicht baar te maken door zyn prachtige schut kleur. zyn ogen, die zo zijn geplaatst, dat ze niet alleen zien wat zich vóór de vogel bevindt, maar ook wat er ach ter hem voor gevaar dreigt, let wel, zon der dat de kop wordt gedraaid, hetgeen voor een onbeweeglijke vogel toch wel van belang is. En is het niet opvallend, dat een geitenmelker niet dwars op een tak of een stuk hout gaat zitten, maar in de lengte, ook alweer om maai niet op te vallen? En komt het vaak voor, dat e>-n vogeluaar aiweer een tweede legsel heeft, terwijl de jongen van het eerste broed nog moeten worden ge voerd en verzorgd? Wat zouden onze voorouders een massa interessante gegevens hebben kun. nen verzamelen, als zij een beetje we tenschappelijke belangstelling hadden getoond en zich niet hadden opgehou den met bijgelovige kletspraat. Want welk normaal mens gelooft nu toch aan dat melkgezuig in de stallen van de geiten,-die dan bovendien ook nog blind zouden worden door die Elftapperij! Och och! Toen zei een van ons, terwijl wij aan dachtig naar een graafbytje zaten te kijken: „En.... wat zegt u hiervan?" We zeiden helemaal niets, zozeer waren we met stomheid geslagen. Want ongeveer onder het bereik van onze wel voorzichtige, maar toch zwaar gelaarsde voeten, lag moederziel alleen en volstrekt onbeschermd een jong van de geitenmelker slechts enkele dagen oud. Onbeschermd ja! doordat een paar onbeschermde speurdersogen het geheim van zijn onzichtbaarheid had den doorbroken. In de volle zon lag het, 't kopje instinctief gedrukt tegen de grond, de ogen gesloten en met bet grysgeel van zijn dons volmaakt ge camoufleerd. Een snel ademend nietig hoopje vogelleven in het helle middag licht op dat warme plekje heidegrond. Nu zit ik thuis en bekyk mijn teke ning. die iets afwijkt van de beschreven situatie. Op mijn schrijftafel liggen twee vogelpootjes, die ik jaren geleden eens heb gevonden. Elk poot heeft drie kleine tenen en een lange teen en aan de bin nenzijde van deze teen tel ik vijf „tand jes". Net een kammetje. Wie verklaart dit zoveelste raadsel? S. VAN DER ZEE vdwiwwtetjf w. cluzjl weukvatoniU. Ajyna. zoncto Ï£V«:,OuAlojldiui"q<l(Lt ii. yoldcxircomcte Zonopte. i zinn r naihti)! lleStadsWwdjate van 5 Bosch dcia zijrcVxzsfc oy UidsStoJWiscaaiUn Op KapmbuxqS üuit tl Soo fcïyqöiais li vjen wn Uimscénoick; scWjffc noxVues y Oudjes wJe ixac qaari^uisda^ opwr tier... Vk wensen.'htm.vaal faziox.. D^irut<mal.Knap ödn hwn vacantia k wenwn

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1952 | | pagina 3