LEIDSCH DAGBLAD
Nieuwe kabinetsformateur
mr L. A. Donker
maai
de
Jhr. mr A. C. D. de Graeff
80 jaar
Nieuwe Zweedse protest-nota's
piste Jaargang
WOENSDAG 6 AUGUSTUS 1952 No. 27679
•ic'.eur: J. W Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte Singel l. Leiden - Giro No 57055
:ofdredactie: B. W Menkhorst en J Brouwer f.6— per kwartaal: f 0 47 per week Telefoon Dir en Adm.: 25041; Red 21507
Amboe
LTIJD wanneer wij de laatste jaren
het woord ..Ambon" horen, komt
er een gevoel van onbehagen over
i Een mengeling van individuele
macht omdat wij niet in staat zijn
Ambonese bevolking het recht te
schaffen, waarop zij naar veler me-
ig (waaronder de onze) recht heeft
van schaamte, omdat (naar ons per-
:nlijk gevoelen) de Nederlandse re-
•ïng op het geëigende tijdstip in
istige mate in gebreke is gebleven
belangen der Ambonezen te bevoeg-
plaatse met de vereiste overtui-
gskracht te bepleiten en te verde-
Mtijd en vooral in de gure winter
landen wanneer we die kleine
nboneesjes, huiverend in hun hoog-
gestoken kraag, beschutting zien zoe-
tegen de onbarmhartigheden van
Hollandse klimaat, vragen wij ons
elijdend af ..zullen die stakkers nog
hun prachtig geboorteland terug
n of zullen zij gedoemd zijn hun ver-
e leven te slijten in een omgeving,
onmogelijk de hunne kan zijn. omdat
klimatologisch en maatschappelijk,
erlijk en figuurlijk, hemelsbreed ver-
ilt van de hunne?"
'at zijn gevoelens en vragen, die met
itiek niets te maken hebben. Het
nog niet eens overwegingen, welke
resultaat zijn om een rijp, verstan-
ïjk beraad. Het zijn „slechts" spon-
e gedachten, die niet worden inge-
en door het verstand, doch spon-
n opwellen uit het hart: dingen,
i-men-meer voélt dan denkt.
Vochtans voelen wö ons voldoende
ind van deze tüd dan dat wij ons
niet volkomen helder bewust zouden
/an het feit, dat de verhoudingen
n onze eeuw niet worden bepaald door
cleële begrippen hoewel wjj de
mensheid niet zonder kunnen en willen
denken doch door de nuchtere rea-
iteit van het evenwicht tussen krach-
en en machten.
)at is enerzüds een sombere erken-
iing: het is anderzijds de koele waar-
leid en dit laatste is wellicht het som-
ierste van al
)3 tragiek van de Ambonese zaak
is dezer dagen voor de zoveelste
maal in de sfeer der publieke be-
igstelling getrokken door de officieuze
rklaring van ..doorgaans welingelichte
iderlandse kringen', die melding
lakten van het feit. dat een oproep
de „Ambonezen hier te lande om
op te -geven voor bewakingsdien-
n of vakopleidingen slechts door één
de 40 daarvoor geschikte Ambonezen
s beantwoord.
Zoals men gisteren in dit Blad heeft
nnen lezen, heeft een tweetal orga
stics van Ambonese oud-K.N.I.L-
ilitairen op deze mededeling gerea-
rd door het afleggen van een ge-
enschappelijke verklaring, waarin
rdt gesteld, dat zij niet bereid zijn in
enst te treden van een regering, die
haar beurt niet bereid is steun te
lenen aan de verwezenlijking van
Ambonese zelfbeschikkingsrecht, dat
krachtens de overeenkomsten van
iggadjati, Renville en de mantel-
solutie der R.T.C. toekomt.
Dit is ongetwijfeld principiële (en
sen reeds daarom prijzenswaardige)
i! Met volledig begrip .voor de wan-
pige positie, waarin de Ambonezen
het beleid der Nederlandse rege-
zijn geraakt" wij citeren met
.ezen. doch met instemming
inkt dit standpunt ons niettemin
leiding tot de opmerking, dat deze
bonese reactie, hoezeer uit gevoels-
erwegingen begrijpelijk, blijk geeft
in weinig begrip voor de realiteit der
rhoudingen Zelfs wanneer de toe-
imstige Nederlandse regering bereid
:a zijn hetgeen helaas nauwelijks te
•wachten is met veel meer kracht
-ótnutoe op te komen voor het zelf-
ichikkingsrecht der Ambonezen, ge
en zij dan dat in het huidige stadium
ontwikkeling van het voormalige
ederlands-Indonesische conflict een
:rgelijke actie weerklank zou vinden
.i het internationale podium?
Dit is stellig een pijnlijk-realistische
•rweging. Maar is hel bovendien
it, dat de Ambonese oud-militairen
i ioi illusoire) verwachtingen kop-
..en aan of zelfs ondergeschikt maken
in de uiterst reële mogelijkheden,
elke de Nederlandse gemeenschap hun
iedt ter verbetering van hun overigens
het zij nogmaals erkend weinig
ïijdenswaardig lot?
1 EN nuchtere beschouwing der fei-
lelijke ontw ikkeling leidt tot de con-
J Catering, dat de Ambonezen naar
ccrland zijn gekomen, omdat zij zich
■t wensten te schikken in het Indone-
che republikeinse regime. Dat was
n onaantastbaar, goede recht. Maar
kwamen per saldo vrijwillig en zelfs
eigen verlangen.
Dat hun verblijf hier te lande de Ne-
landse gemeenschap geld kost. ach-
wij een offer, dat in geen verhou-
staat tot de trouw, welke de Am-
rezen gedurende drie eeuwen aan de
"ierlandse zaak hebben betoond,
laar wij vinden het uit tactische en
etische overwegingen onjuist, dat zij
'geren medewerking te verlenen
een poging om verbetering te bren-
in hun maatschappelijke positie
ider dat daardoor, naar onze smaak.
slechts de geringste concessie wordt
Maan aan hun uiteindelijk, gerecht-
(sardigd zelfbeschikkingsrecht
Een dergelijke houding kan alleen
oaar afbreuk doen aan de sympathie,
«elke de Ambonezen
nog steeds in Drede Kringen
van het Nederlandse volk verdiend
Senieten.
HEUSS VERZOEKT OOK OM
UITSPRAAK OVER DE CONVENTIE
VAN BONN
De West-Duitse president, prof Heuss,
'wit het federale hof voor constitutio-
zaken te Karlsruhe verzocht, het
hem gevraagde advies over het
Tf"drag voor de Europese Defensie Ge-
"wnscfaap uit te breiden tot de con-
'«kie van Bonn.
Hoe komt het er uit?
H.M. de Koningin heeft aan de Rotterdamse advocaat mr L. A. Donker de
fractieleider van de P.v.d.A. in de Tweede Kamer, na hem gisteren voor de
tweede maal te hebben ontvangen eerst Maandagavond en daarna Dins
dagmiddag opdracht gegeven tot het formeren van een kabinet. Mr Don
ker heeft deze opdracht in beraad gehouden, hetgeen betekent dat hij wil
onderzoeken of hij kan slagen.
moet hieruit niet concluderen, dat mr
Donker maar een spelletje met zich
laat spelen. In de eerste plaats is er
altijd kans dat hij slaagt. En als hij
niet slaagt, dan moet er op hun beurt
gebrek aan medewerking zijn van de
andere partijen, zodat tenaanzien van
de schuldvraag bij de mislukte kabi
netsformaties de partijen weer gelijk
staan. Dan begint de volgende fase op
gelijke voet.
(Van onze parlementaire redacteur)
Het is met de aanwijzing van deze
nieuwe formateur een enigszins eigen
aardige geschiedenis geweest. Maandag
avond heeft de Koningin eerst mr Don
ker ontvangen en daarna Dinsdagmor
gen prof. Romme, de fractieleider van
de K.V.P. Bij deze mededeling van het
kabinet der Koningin werd niet ver
meld of zij al of niét een opdracht tot
kabinetsformatie hadden gekregen en
deze al of niet hadden aanvaard. Men
moest daaruit dus concluderen, dat de
Koningin beide heren eerst alleen heeft
geraadpleegd over de politieke situatie,
welke is ontstaan na de herhaalde te
genwerking van de PvdA by de forma
tiepogingen van dr Beel.
Misschien is er over gedacht een
advies wellicht van dr Beel aan H.M. de
Koningin toen hy zijn opdracht terug
gaf aan mr Djnker en prof. Romnie
een gezamenlijke opdracht te geven tot
het formeren van een»kabinet, omdat de
oplossing tenslotte van deze twee par-
tyen met geven en nemen moet komen.
WIE BREEKT, BETAALT
Het lijkt er nu op dat mr Donker ten
slotte - na het bezoek van prof.Romme by
de Koningin de opdracht heeft ge
kregen volgens de regels van het spel:
„Wie breekt, moet ae rekening betalen."
Wie succes verhindert, draagt daar
voor de verantwoordelijkheid. Prof.
Romme zal hebben geredeneerd: als de
PvdA de voorkeur geeft aan een parle
mentair kabinet, waaraan de Kamer
fracties gebonden zyn, boven een extra
parlementair kabinet, waaraan de frac
ties niet gebonden zyn, laat mr Donker
dat dan maar proberen.
Zolang de PvdA het zo juist genoemde
standpunt nog inneemt en zelf het be-
wys niet heeft geleverd van de onhoud
baarheid ervan, zal prof. Romme voor
hem de tyd nog niet ryp hebben geacht
zijn krachten te wyden aan een kabi
netsformatie. Laat eventueel eerst de
poging van mr Donker maar mislukken
om de formatie nog ryper te maken.
Prof. Romme geeft thans de voorkeur
aan een extra-parlementair kabinet
(waartegen ook de A.R. en de C.H.U.
geen bezwaar hebben) omdat hy over
tuigd is dat een parlementair kabinet
toch niet meer kan worden gevormd.
De formatie wordt aldus gespeeld
volgens de regels van het spel. Men
Hij heeft immers verklaard aan dr
Beel. dat de Pv tegenstander is van
een extra-parlementair kabinet. Boven
dien zal hy i de aigelopen weken in ie
herhaalde gesprekken met prof. Romme.
dr Schouten en de heer Tllanus over de
kabinetsformatie, de overtuiging heb
ben gekregen, dat het vier-partUen ka
binet er in zit. maar dat het alleen de
vraag is: Hoe komt het er uit?
En het accoord gaa>- van de KVP, AR
en CHU met c extra-parlementair ka
binet, zal hij hebben begrepen als een
dreigement: als de PvdA niet bereid ls
tot consessies. dan doen wy niet mee.
Dan maar een extra-parlementair ka
binet.
De daden en de offers zyn nu
aan mr Donker.
Amerikaanse communistische
leiders schuldig bevonden.
De jury van het Amerikaanse fede
rale hof van justitie te Los Angeles
heeft veertien leiders der Amerikaanse
communistische Dartil schuldie bevon
den aan samenzwering tegen de veilig
heid van de Amerikaanse staat. De be
klaagden hebben een gewelddadige om
verwerping der Amerikaanse regering
bepleit en zii hebben hun volgelingen
onderwezen in de wiize, waarop dit h.i
het best kon geschieden.
De uitspraak der 1ury kwam na een
proces, dat zes maanden van 1 Fe
bruari tot 1 Augustus 1.1. heeft ge
duurd.
De voorzitter van het hof zal m de
naaste toekomst de straffen bekend
maken.
AZIATISCH-AFRIKAANS BLOK
GEEFT HET NIET OP.
Dertien Aziatlsch-Afrikaanse landen
hebben opnieuw de secretaris-generaal
van de V.N. verzocht de ..Tunesische
kwestie" od de agenda te plaatsen van
de zevende zitting der algemene verga
dering. Deze begint 14 October as.
HET PACIFIC-PACT.
Naar van gezaghebbende zijde wordt
vernomen ziln de Verenigde Staten,
Nieuw-Zeeland en Australië het er op
de bijeenkomst van de Pacific-raad te
Honoloeloe stilzwijgend over een* ge
worden. geen andere landen tot de or
ganisatie toe te laten.
De Raad kan op grond van artikel
acht van het beveiligingsverdrag voor
het gebied van de Stille Oceaan wel
overleg Diezen met andere landen in dit
gebied
Zover is het echter nog niet en tot
zolang moet de formatiepoging van mr
Donker volkomen serieus worden geno
men. Men weet tenslotte niet wat er met
prof. Romme is besproken alvorens mr
Donker de opdracht kreeg. Misschien
heeft mr Donker in het eerste gesprek
met H M. de Koningin een oplossing
gezien ate hy daarvoor enig begrip zou
mogen verwachten by prof. Romme, by-
voorbeeld ten aanzien van de persoon
van de minister-president.
Het is nu wel duidelijk dat er voor
een oplossing van de kabinetsformatie
thans offers moeten komen van de i
PvdA, die al te star hoezeer waar-
schijnlijk in eigen ogen gerechtvaar
digd aan haar posities heeft vast- i
gehouden om een kabinetsformatie te
kunnen doen slagen. Die offers van de
PvdA kan mr Donker beter vragen
dan prof. Romme. Er zit daarom altijd
een kans van slagen in de formatie-
poging van mr Donker, vooral om
dat het hem iets waard moet zijn te
slagen, want anders komt er een ex
tra-parlementair kabinet, dat hij niet
wIL
VIER-PARTIJEN KABINET
Welk karakter mr Donker aan zijn
kabinet wil geven, viel gisteravond nog
niet te zeggen, maar het is byna zeker,
dat hy weer een parlementair kabinet
probeert te formeren op basis van de
PvdA, KVP, AR en CHU.
Oud-G.G. en oud-minister.
Morgen zal jhr. mr A. C. D. de
Graeff, oud-Gouverneur-Generaal van
Nederlands Indie en minister van
buitenlandse zaken in verschillende
kabinetten-Colyn. zyn tachtigste ver
jaardag op eigen wens in de kring
van naaste familieleden vieren.
Jhr De GraefT vertrok reeds onmid-
dellyk na de voltooiing van zyn juridi
sche studie aan de Leidse Universiteit
op 23-jarige leeftyd naar Nederlands
Indië, waar hij na tien jaar (in 1905)
secretaris van het gouvernement werd,
om in 1913, na een kort verblyf in Ne
derland, benoemd te worden tot alge
meen secretaris. Een jaar later werd
hy lid en twee jaar nadien vice-presi
dent van de Raad van Nederlands In
dië. Hy maakte de moeiiyke jaren mee,
waarin zich de nationalistische in -
heemse beweging ontwikkelde.
In 1919 volgde zyn benoeming tot
Nederlands gezant in Japan, welke di
plomatieke post hij in 1922 verwisselde
voor het gezantschap te Washington.
Jhr De Graeff keerde in 1926 naar
Indie terug, om daar de hoogste positie
te bekleden, namelijk die van Gouver
neur-Generaal als opvolger van mr D.
Fock. Vyf jaar heeft hij deze functie
uitgeoefend. Kenmerkend voor de grote
waardering voor zyn zeer belangrijke
arbeid in moeiiyke jaren, was het zeld
zame feit. dat hy reeds tydens zyn be
wind benoemd werd tot Commandeur
in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Voorts is jhr De Graeff drager van het
Grootkruis van de Orde van Oranje-
Nassau, drager van vele buitenlandse
onderscheidingen en Groot-Officier van
het Legioen van Eer.
Met zyn heengaan als G.-G. was zyn
politieke en bestuurlyke arbeid nog
geenszins beëindigd. In 1933 aanvaardde
hij het ministerschap van buitenlandse
zaken in het kabinet Colyn. In 1935
legde hy dit ambt neer, om het echter
korte tyd later in het derde Kabinet
Colyn weer op zich te nemen. In zyn
ministeriële periode vielen de mceiUJk-
heden ln verband met de Italiaans-
Abessynse oorlog en de burgeroorlog ln
Spanje. Jhr De Graeff legde in 1937
zyn ministeriële functie neer.
Jhr. De Graeff was gedurende enige
jaren lid van het College van Curatoren
van de Technische Hoogeschool te Delft.
De Leidse Universiteit heeft steeds zyn
belangstelling gehouden Zelden ont
breekt hij ln de stoet van reünisten, die
de lustra van de Universiteit opluis
teren.
Inzake vliegtuigincidenten
Oostzee.
De Zweedse minister van buitenlandse
zaken. Unden. heeft de Russische am
bassadeur in de Zweedse hoofdstad. Ro-
dinof, twee protestnota's overhandigd.
De eerste heeft betrekking op de Rus
sische weigering om het internationaal
gerechtshof te Den Haag of enig ander
internationaal lichaam te laten be-
m ddelen in het Zweeds-Russische ge
schil naar aanleiding van de vliegtuig
incidenten boven de Oostzee. De tweede
nota houdt een protest in tegen de
spionnage. die. volgens de Zweedse re
gering. door voormalige Russische di
plomaten in Zweden is bedreven. In
dit verband wordt verwezen naar het
spionnage-proces tegen Fritjof En bom
en enige anderen, die wegens het ver
kopen van militaire geheimen aan de
Sovjet-unie. zyn veroordeeld tot dwang
arbeid. Een eerder protest van Zweden
naar aanleiding van dit proces is door
de Sovjet-unie als „provocatie" van de
hand gewezen.
In de Zweedse nota wordt er opnieuw
op aangedrongen, het geschil inzake de
vliegtuigincidenten door het internatio
naal gerechtshof of een ander interna
tionaal lichaam te laten beslechten.
Do Zweedse regering herhaalt, dat de
betrokken vliegtuigen een opleidings
vliegtuig van het type Dakota en een
Catalinavliegboot, die op zoek was naar
de Dakota ongewapend waren.
Verder wordt verklaard, dat er „fun-
damentele verschillen" bestaan tussen
de Zweedse en de Russische luchtmacht
voor zover de wyze van optreden be
treft tegen buitenlandse vliegtuigen,
die boven haar grondgebied vliegen De
Zweedse opvattmg is, dat niet geschoten
wordt, indien het vreemde toestel van
koer§ verandert. De Russische opvatting
schynt daarentegen in te houden, dat er
op het buitenlandse vliegtuig geschoten
wordt, als het zich verwydert in plaats
van te landen, aldus de Zweedse nota.
Aan H.K.H. Prinses Irene zijn gis
teren ter gelegenheid van haar der
tiende verjaardag tal van geschen
ken aangeboden in de tuin van het
paleis Soestdijk.
Hier bewonderen de jarige prinses,
haar moeder en haar zusjes de
traditionele cassette met tafelzilver
als aanvulling op het in de voor
gaande jaren reeds geschonken zil
ver. aangeboden door de Zee-,
Land- en Luchtmacht.
Van rechts naar links: Prinses
Beatrix. Prinses Marijke. Prinses
Irene. Prinses Margriet en H.M. ae
Koningin.
Sovjetisering van
Oost-Duitsland.
De Oost Duitse ..Volkskamer" heeft be
sloten. dat voortaan het hoogste plaat-
selyke gezag zal berusten by de dis-
tnctsverpadering (Bezirkstag) van de
veertien Oost Duitse districten. Een dis-
tnctsraad zal de uitvoerende macht uit
oefenen.
Een en ander komt in de plaats van
de vyf landsregeringen van Branden-
j burg. Saksen. Saksen-Anhalt. Thue-
ringen en Mecklenburg.
De districtsraden tullen zo veel moge
lijk bestaan uit personen als „helden
I van de arbeid", dragers van nationale
pryzen, meesterboerenenbedryfsleiders.
ders.
Besluiten van de raad zullen geannu
leerd kunnen worden door de Oost Duit
se ministerraad en besluiten van de dis-
tnctsvergadering zullen door de Volks-
I kamer nietig verklaard kunnen worden.
De districtsraden zyn belast met het
beheer van alle ccntraal-ingestelde ln-
richtingen en het toezicht op alle eco
nomische instellingen in het district.
Als onderorganen zullen kringraden
en kringvergaderingen ingesteld worden.
De afgevaardigden naar de districts-
I vergaderingen zullen voorlichtingszalcn
oprichten, waar g sproken zal worden
en waar gelegenheid bestaat bezwaren
of voorstellen kenbaar te maken. De ver
gaderingen zullen uit 60 afgevaardigden
bestaan voor districten met ten hoogste
500 000 Inwoners. Is het inwonertal ho
ger, dan mag het aantal verhoogd wor
den en wel tot 90. Tot het houden van
verkiezingen zullen de vergaderingen
de
lh, m, A r 1) de (Irnrff in rlr bestaan ult afgevaardigden naar d(
P" 1 L U' UCJ U,ae> üc landsvergaderingen e.i door afgevaar-
rcunislcnstoet van de Leidse lus- dieden. d> door het nationale front zyn
trumfeesten tijdens zijn laatste jaar benoemd. De nieuwe staatsinrichting
u -i i i maakt deel uit van de „opbouw van de
als minister van buitenlandse zaken. socialistische staat."
Op school had Suzie Eves geleerd
dat kamelen lange tijd buiten drin
ken kunnen, maar toen de droogte
aanhield besloot zij de natuur te
hulp te komen en het aardige pro
duct van haagscheerkunst in de tuin
van haar woning in Humbcrstone.
Leicester. Engeland, voor verdro
ging te behoeden.
Voorlopig nog wisselvallig
zomerweer.
Het KNMI deelt mede:
In het huidige onvaste zomerweer met
nu eens buien en dan weer opklaringen,
komt nog maar w-.nig verandering
Op het ogenbli' ligt ons land in een
overgangszone tussen koele lucht boven
Engeland en warme lucht boven het
vaste land van Europa.
In het overgangsgebied ontwikkelde
zich gisteren boven Zuid-Frankryk en
kleine storing, die vannacht ln Noorde-
lyke richting trok en vanmorgen vroeg
reeds in België en Zuid-Limburg onweer
veroorzaakte.
Voor de ingang van het Kanaal gt
een tweede storing, die zich ook lan -
zaam naar onze o. geving beweegt.
Midden op de Oceaan ligt de derde
depressie, die eveneens een Oostelyke
koers volgt. Voor deze storing komt ech
ter een gebied met opklaringen voor.
WEERBERICHT
Kans op buien.
De Bilt verwacht tot Donderdagavond;
Half tot zwaar bewolkt met plaatse
lijk enkele regenbuien of onweer De
zelfde temperaturen als vandaag of iets
lagere. Zwakke tot matige wind hoofd
zakelijk uit richtingen tussen West en
Zuid. (Opgemaakt te 10 uur).
7 AUGUSTUS.
Zon op: 5.11 uur; onder: 20.19 uur.
Maan op: 20.56 uur; onder: 7.20 uur.
Hoogwater te Katwijk te 4.03 en 16.34
uur (Springty).
Dit nommer bestaat oit ces pagina's
