LEIDSCH
DAGBLAD
Rijksuniversiteiten en -Hogescholen
krijgen eigen vermogen
en inkomsten
Nota-wisseling over Zweeds-Sovjet-
incident voortgezet
Sovjet-gematigdheid in
Veiligheidsraad
91ste Jaargang
DONDERDAG 19 JUNI 1952
No. 27637
Directeur: J W. Henny
Hoofdredactie: B W. Menkhorst en J. Brouwei
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.6— per kwartaal: f 0 47 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro No. 57055
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Minister Rnttens onderwijsvernieuwingen
Starheid van faculteiten-systeem
zal doorbroken worden
Hij, (lie het onderwijs niet volgen kan,
moet „verdwijnen"
<ii)
(Speciale berichtgeving).
Thans is ook ingediend het door minister Rutten aangekondigde ontwerp
van een nieuwe Hoger-Onderwijswet.
Het sluit vrij nauwkeurig aan bij het voorstel der commissie-Van der Pot.
Enige punten zijn echter anders geregeld dan in dat rapport werd voorgesteld.
Door het verlenen van rechtspersoonlijkheid aan de Rijksuniversiteiten en aan
de Technische Hogeschool en de Landbouwhogeschool zullen deze instellingen
in de toekomst eigen vermogen en inkomsten hebben en uit de Rijksdienst
worden gelicht.
Ingesteld wordt een Hoge Academische Raad die nauwe samenwerking
tussen alle Universiteiten en Hogescholen zal bevorderen. Er komt verder
enige wijziging in het bestuur der Rijksuniversiteiten en -Hogescholen.
Voor collectieve voorzieningen voor de studenten (o.a. gezondheidszorg)
zullen gelden op de begroting moeten worden uitgetrokken. De student, die
blijk geeft het onderwijs niet te kunnen volgen, zal moeten verdwijnen".
Ingesteld wordt een ,,baccalaureaats-examen"Door het oprichten van inter
faculteiten en sub-faculteiten zal de starheid van het bestaande faculteiten
systeem worden doorbroken.
DOELSTELLINGEN.
Een belangrijke bepaling in de nieuwe
wet is ook die betreffende de doelstel
ling van het Hoger Onderwijs. Hierin
komt duidelijk tot uiting, dat de oplei
ding mede gericht is op het bevorderen
van maatschappelijk verantwoordelijk
heidsbesef, op de persoonlijke vorming
der studenten en op de ontwikkeling
van de wetenschap als zodanig. De
redactie der bepaling is zó ruim. dat ook
de bijzondere universiteiten er zich
mede zullen kunnen verenigen.
Minister Rutten maakte er op de pers
conferentie. waarin hij zijn nieuwe
onderwijswetten toelichtte, geen geheim
van. dat zijn nieuwe Hoger Onderwijs
wet (indien een eventuele opvolger het
ontwerp zou overnemen) in de volks
vertegenwoordiging een zware dobber
zou hebben.
Overigens bleef hij van oordeel, dat
de Universiteiten en Hogescholen zelf
standigheid moeten krijgen, omdat de
ambtenaren van het Departement, hoè
kundig ook. tegenover een wetenschap,
die zich zo snel ontwikkelt, het gehéél
niet meer kunnen beheersen. De Rijks
overheid kèn voor alles de verantwoor
delijkheid niet dragen. Daarom: rechts
persoonlijkheid.
Als gevolg hiervan zal het beheer vol
gens andere regels dan thans worden ge
voerd. Beoogd wordt aan de Rijksuni
versiteiten enerzijds een grotere mate
van zelfstandigheid te geven, en haar
te ontheffen van verschillende remmen
de bepalingen, die voor instellingen met
een zo dynamisch karakter aan het ge
centraliseerde beheer van de Rijksdienst
zijn verbonden, terwijl anderzijds een
aantal beperkende bepalingen is opge
nomen.
(Bij een en ander doet zich de vraag
voor. of dit alles binnen het raam van
de ministeriële verantwoordelijkheid
mogelijk is. met welke vraag de Kamers
zich wel grondig zullen bezighouden!)
Bepaalde bevoegdheden blijven aan de
centrale overheid voorbehouden, zoals
het benoemingsrecht van hoogleraren
en lectoren. Bepaalde besluiten betref
fende het vermogen van de universiteit
zullen aan goedkeuring worden onder
worpen. Voorts is ter vervanging van de
contróle vooraf een strenge controle
achteraf in de wet opgenomen.
INSTELLING HOGE ACADE
MISCHE RAAD.
Door middel van een Hoge Academi
sche Raad zal een nauwe samenwer
king tussen alle universiteiten en
hogescholen tot stand worden ge
bracht. Die Raad zal niet alleen
dienen als een schakel tussen die
onderwijsinstellingen onderling, maar
ook tussen deze en de maatschappij.
Zijn taak is echter in de eerste plaats
het adviseren over een door de Mi
nister van Onderwijs en zijn ambt
genoot van Landbouw (onder wie de
Landbouwhogeschool ressorteert) tel
kens voor vier jaren op te stellen ont
wikkelingsplan voor het van Rijkswege
aan Universiteiten en Hogescholen
gegeven hoger onderwijs.
WEERBERICHT
Iets warmer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Wisselende bewolking met vanavond
nog enkele verspreide buien Morgen
droog weer en Iets warmer. Overwegend
matige Westelijke tot Zuid-Westelijke
wind. (Opgemaakt te 10 uur).
VRIJDAG 20 JUNI.
Zon op: 4.19 uur; onder: 21.03 uut.
Maan op: 2.14 uur; onder: 20.03 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.41 en
14.10 uur.
Dit plan wordt aan de Staten-Gene-
raal voorgelegd. Een plan van 4 jaar,
omdat het onmogelijk is om met een
plan van één jaar te werken. Deze
plannen zullen een behoorlijke grond
slag kunnen leveren voor samenwerking
en arbeidsverdeling tussen de Rijksin
stellingen.
De minister wees er in dit verband nog
op. dat deze moeten blijven binnen de
jaarlijkse begrotingen.
Hij heeft deze Hoge Academische
Raad aan zo weinig mogelyk wettelijke
banden gelegd, teneinde hem voldoende
ruimte te laten voor ontplooiing in ver
schillende richtingen.
Met betrekking tot de wijziging
het bestuur wordt opgemerkt, dat door
de grotere zelfstandigheid van dc
Universiteit en de Hogeschool de ver
antwoordelijkheid van het College van
Curatoren zal worden verzwaard. In
verhand hiermede wordt de mogelijk
heid geopend, aan de President-Cu
rator een bezoldiging toe te kennen,
waardoor deze een groot deel van zijn
tjjd aan de vervulling van zijn functie
kan wijden.
De Rector-Magnificus en een door de
Academische Senaat aan te wijzen lid
zullen de vergaderingen van curatoren
met adviserende stem bijwonen en ook
een vertegenwoordiger van de weten
schappelijke staf kan daar worden toe
gelaten.
ZORG VOOR DE STUDENTEN.
In verband met de gewijzigde maat
schappelijke structuur en de moeilijke
financiële omstandigheden van vele
studenten is in de wet opgenomen, dat
voor collectieve voorzieningen ten be
hoeve van studenten (o.m. Bureaux voor
Studentenbelangen. Gezondheidszorg.
Lichamelijke Opvoeding en Sport) gel
den op de begroting van de Universiteit
moeten worden uitgetrokken.
De minister dacht, dat voor die col
lectieve voorzieningen wel de opbrengst
van de collegegelden in aanmerking kon
komen.
In bepaalde nader aan te wijzen stu
dierichtingen zal de studie met een
een „baccalaureaats-examcn", af te
leggen ongeveer één jaar na het can-
didaatsexamen, kunnen worden afge
sloten. Hierdoor wordt aan de be
hoefte van een korte en toch weten
schappelijke opleiding voldaan.
In het wetsontwerp is. ook een rege
ling opgenomen, waardoor studenten,
die tweemaal voor eenzelfde examen
zijn afgewezen of een examen niet
binnen tweemaal de daarvoor door de
faculteit vast te stellen normale stu
dieduur hebben afgelegd, van verder
examen doen kunnen worden uitge
sloten. Degene, wie deze harde maat
regel treft, zal ook niet kunnen ver
der gaan aan een andere Universiteit
of Hogeschool in ons land. Maar met
bepaalde omstandigheden, bijv. ziekte,
zal rekening worden gehouden. Bjj
verschillende instanties zal de student
in beroep kunnen komen.
INTERFACULTEITEN
De minister stelt er prijs op. de tra
ditionele indeling in vijf faculteiten
(waarbij er in de loop der jaren nog
twee zijn bijgekomen» te behouden. Doch
hij acht het bestaande systeem toch te
star en daarom wil hij die starheid door
breken door de instelling van inter-fa-
culteiten en sub-faculteiten, teneinde
combinaties mogelijk te maken.
Voorts deelde de minister mede. dat
wie niet gepromoveerd is, wordt ge
acht niet te zijn afgestudeerd Tenein
de de lust tot promoveren te bevorde
ren. zullen de promotiegelden worden
afgeschaft.
Anti-fascistische wet in Italië
aanvaard
De Italiaanse Nationale Vergadering
heeft een wetsontwerp van de reeenng-
Gasperi aanvaard, dat de regering vol
machten geeft, na gerechtelijke toestem
ming. neo-fascistische organisaties te
ontbinden en haar eigendommen te con-
fiskeren.
De wet voorziet in de mogelijkheid
diegenen tot een maximum van twaalf
jaar te veroordelen, die het fascisme of
zijn beginselen verheerlijken.
De communisten stemden schoorvoe
tend voor de wet. daar zij vrezen, dat de
regering niet het plan heeft zloh uit
sluitend te beperken tot maatregelen te
gen de uiterst rechtse groepen.
Zij hebben steeds da „socialistische
Italiaanse beweging", een neo-fascisti
sche groep, gehekeld.
De stemverhouding was 410 tegen 34.
De senaat heeft het wetsontwerp reeds
eerder bekrachtigd.
Reeds thans is een ruimer wetsont
werp in voorbereiding gericht tegen „to
talitarisme" in iedere vorm.
De filmster IngTid Bergman, echtge
note van de Italiaanse producer Ro
berto Rossellini. heeft gisteren het leven
geschonken aan een tweeling (meisjes).
Koningin Elisabeth en de hertog
van Edingburgh arriveren in Ascot
voor het bijwonen van de paarde-
rennen; voor de eerste maal tijdens
haar regering.
JOHN LEWIS STEUNT DE
AMERIKAANSE STAALARBEIDERS.
John Lewis, leider van het Ameri
kaanse mijnwerkersverbond 400.000 le
den met een „strijdfonds" van 10.000 000
dollar» heeft Phillip Murray, leider van
de unie van staalarbeiders. een bood
schap gezonden, waarin hij de volledige
steun van zijn verbond aan de stakende
staalarbeiders toezegt.
Sovjet-beschuldiging
teruggewezen
Gisteravond heeft Zweden geant
woord op het Russische protest, dat een
Catalma Maandag boven Russisch ge
bied gevlogen en gevuurd heeft op Rus
sische vliegtuigen. (De rollen waren
weer eens omgekeerd!).
Het Zweedse antwoord wijst het Rus
sische protest af en zegt. dat twee
Zweedse vliegtuigen beide van het
type Catalina, bestemd voor reddings
doeleinden zich Maandagochtend bo
ven de Oostzee In het gebied ten Noord-
Oosten van Gottland ten Zuiden van
de Aalandeilanden en ten Westen van
Dagoe hebben bevonden.
Beide toestellen waren volkomen on
bewapend en „geen van beide ook maar
een ogenblik dichter dan 15 zeemijl bij
Russisoh grondgebied".
De vliegtuigen, aldus het Zweedse
antwoord, zoohten naar mogelijke over
levenden of sporen van het Zweedse
toestel van het type DC3, dat sinds 13
Juni wordt vermist. Blijkens een nauw
keurig onderzoek verrichtten de twee
vliegtuigen hun opsporingen uitslui
tend boven internationale wateren. De
Zweedse regering wijst ten stelligste de
beschuldigingen, die in de nota van de
Russische regering zijn gedaan, van de
hand.
Er is een conferentie gehouden van
de leiders van alle politieke partijen,
uitgezonderd de communisten, door
premier Erlander belegd.
Een woordvoerder van de Zweedse
ambassade te Moskou heeft verklaard,
dat de ambassadeur, Rolf Sohlman.
gisternamiddag een bezoek gebracht
heeft aan het hoofd van de Scandina
vische afdeling van het Sovjet-ministe
rie van buitenlandse zaken, Platsjin, en
hem mondeling heeft medegedeeld, dat
een Zweeds reddingsviiegtuig 13 Juni in
dichte mist onopzettelyk boven Sovjet
gebied is geweest. Het toestel had zich
echter onmiddellijk teruggetrokken.
De woordvoerder zeidê, dat de am
bassadeur deze mededeling had gedaan
in opdracht van zijn regering. De op
dracht was ontvangen nog voor de ont
vangst van het Sovjet-protest op het
Zweedse ministerie van buitenlandse
zaken.
De Zweedse minister van buitenlandse
zaken, Oesten Unden, die op het ogen
blik met vacantie te Rome vertoeft,
heeft besloten heden naar Stockholm
terug te keren.
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken. Acheson, heeft op zijn
wekelijkse persconferentie verklaard,
dat hij diep geschokt is door het neer
schieten van het Zweedse vliegtuig. De
minister noemt deze daad onverdedig-
Het Deense ministerie van defensie
heeft de Deense militaire vliegeniers
order gegeven te schieten indien zij
worden aangevallen. Zij behoeven in
een dergelijk geval niet eerst instructies
af te wachten. Volgens het hoofd van de
Deense strijdkrachten, admiraal Quist-
gaard, is deze order reeds enige tijd ge
leden uitgevaardigd.
Koreaanse bacteriologische
oorlog niet ter tafel
Gisteren heeft de Veiligheidsraad het1
debat geopend over de Russische be
schuldiging. dat de strijdkrachten van
de V.N. op Korea een bacteriologische
oorlog voeren. De Russische afgevaar
digde Jacob Malik, die op het ogenblik
voorzitter is, had de vergadering belegd.
Ter tafel lag een Russische resolutie,
die alle landen verzoekt het Geneefse
protocol van 1925, houdende een ver
bod van bacteriologische oorlogvoering,
te ratificeren.
Na een twistgesprek van twee uur
over de formulering van de agenda,
werd tenslotte een agenda goedgekeurd,
die twee punten bevat:
1. Een uitnodiging aan alle landen
om het protocol van Geneve tegen het
gebruik van gas en bacteriologische
wagens te tekenen en
2. De toelating van 14 landen tot de
V.N.
De Sovjet-afgevaardigde diende zijn
voorstel in. zonder met een woord mel
ding te maken van de communistische
beschuldiging, dat de strijdkrachten der
VN. in Korea gebruik maken van
bacteriologische wapens. Tot ieders
verbazing was de toon van zijn toe
spraak gematigd.
De Amerikaanse gedelegeerde. Gross,
zeide, dat de verklaring van de Sovjet-
Unie. dat zij zich aan het protocol van
Geneve houdt „bedriegerij" is. Amerika
had geen vertrouwen in „papieren be
loften" van de Sovjet-regering. De
Sovjet-Unie had enige tijd reeds een
campagne gevoerd, waarin de strijd
krachten der V.N. beschuldigd worden
in Korea bacteriologische wapens te ge
bruiken. De Sovjet-Unie had echter
nooit het bewijs geleverd.
Gross werd door de voorzitter, Malik,
tot de orde geroepen, die zeide, dat de
resolutie niet naar de Koreaanse kwes
tie verwijst", „welk onderwerp bijgevolg
niet op de agenda staat".
Malik zei. dat de raad een belangrijke
bydrage tot de internationale vrede en
veiligheid zou kunnen leveren als hij
zich schaarde achter het Russische be
roep op alle staten tot ondertekening
van het protocol tegen het gebruik van
gas en bacteriologische wapens. Hij zei,
dat van de elf leden van de raad alleen
de Verenigde Stoten en Brazilië het
protocol niet hadden bekrachtigd.
De Amerikaanse afgevaardigde Gross
zei. dat het voornaamste bezwaar van
zijn land tegen het protocol van Geneve
was. dat het verouderd is en niet past
in de moderne politieke verhoudingen.
„De Sovjet-Unie wil een protocol be
krachtigd hebben dat zij zelf ongeldig
zou kunnen verklaren op grond van
haar eigen beschuldigingen", aldus
Gross. Het werkelijke gevaar school niet
in het type wapens dat kon worden
gebruikt, maar in het feit van t
zelf.
Dit nummer bestaat uit acht pagina's
Behalve de ellende, welke hel ge
volg is van de oorlogshandelingen
wordt de bevolking van Korea ook
nog getroffen door mislukte oogsten
en een slechte sfand van de gewas
sen; slechter dan in de laatste
zeventig jaren het geval was.
Alles wat dan ook maar enigszins
er voor in aanmerking komt wordt
als voedsel benut tot zelfs de schors
van pijnbomen.
Deze wordt zorgvuldig afgschrapt
cn daarna gekookt.
Een oud Koreaans vrouwtje is bezig
met het vergaren van het ongewone
voedsel.
Sovjet-optreden in
West-Duitse Bondsdag
veroordeeld
VERKLARING VAN ADENAUER.
7500 mensen zijn tot dusverre over de
afgesloten grens van Oost-Duitsland
naar het Westen gevlucht sedert de
volkspolitie met de verscherpte grens-
contróle 'begonnen is, zo heeft dr Ade
nauer in de Bondsdag verklaard. Vol
gens de kanselier hebben de Sovjet
machthebbers met de afsluiting twee
bedoelingen: ten eerste willen zij Oost-
DuitsJand sterker dan vroeger gaan in
sluiten in het economische en politieke
systeeim van het Sovjet-blok, terwijl
daarnaast het daartegen gerichte ver
zet der bevolking door terreur en angst
moet worden gebroken.
Volgens Adenauer zijn vele vluchte
lingen geholijjen door leden der Ooste
lijke volkspolitie, die zelf mede ges-lucht
waren! Hij zeide voorts, dat de Ooste
lijke politie bij de verdrijving van men
sen uit de grensstrook de grofste mid
delen had gebruikt om het verzet te
breken. Zo waren mensen geboeid weg
gevoerd en gezinnen uit elkaar gerukt.
Het verkeer met het Westen was vol
gens Adenauer reeds lang een doorn in
het oog van de propagandisten der
Sovjebzone De kanselier zeide voorts:
uit deze maatregelen blijkt duidelijk.dat
ae machthebbers der Sovjet-zone niet
ernstig naar een hereniging van Duits
land willen streven en slechts aanstu
ren op een volledige afscheuring van
West-Duitsland.
De West-Duitse regering heeft een
onderzoek naar de ln de grenszone ont
stane schade toegezegd en zij heeft
voorts verklaard bereid te zijn het ge
bied tot rampgebied te verklaren. Bij
zondere hulpmaatregelen zullen worden
uitgevoerd.
Het West-Duitse parlement heeft
tenslotte met algemene instemming,
uitgezonderd van de communisten,
geprotesteerd tegen „de willekeurige
en terroristische maatregelen", die de
Oost-Duitse regering tegen de bewo
ners van de vijf kilometer brede vei
ligheidszone heeft genomen. Het par
lement acht deze maatregelen „een
zinneloze veronachtzaming van de
rechten van de mens".
Adenauer over de
Saarkwestie
Dr Adenauer heeft hedenochtend ln
de West Duitse Bondsdag medegedeeld,
dat hy de Saarkwestie opnieuw in het mi
nisterscomité van de Raad van Europa
aan de orde zal stellen, „wanneer er in
de Franse houding geen verandering
komt." De kanselier zeide. dat hij reeds
aan minister Schuman en aan de voor
zitter van het ministercomité heeft me
degedeeld. dat de beweegredenen, die
hem er enkele maanden geleden toe
hadden gebracht zijn Saarmemorandum
niet bekend te maken, inmiddels zijn
weggevallen. Het memorandum wil aan
tonen. dat de politieke verhoudingen in
het Saargebied niet in overeenstemming
zijn met de vrijheidsrechten, die de
Saarregerinz in de Europese conventie
betreffende de rechten van de mens
heeft gegarandeerd
Adenauer deed zijn mededeling bij
beantwoording van een socialistische in
terpellatie. Dc socialistische woordvoer
ders verweten hem, dat hij het belang
van een millioen Saarlanders wilde op
offeren voor de Europese integratie. De
socialist Eichler sprak de vrees uit, dat
de Duitse regering in haar ijver voot de
Europese eenheid bereid zou zijn „het
zelfde te doen met de achttien millioen
bewoners der Sovjetzone."
De regeringspartijen hebben een ver
zoek der socialisten afgewezen om de re
gering te nopen een witboek uit te geven
over haar jongste mislukte besprek,ngen
met minister Schuman over „een Euro
pese oplossing van het Saarvraagstuk."
De ambassadeur van Ethiopië -
gestationneerd in Brazilië - de
lieer Tadawit Ogbazgy met zijn
gezin op doorreis naar Cairo ->
vertoefde Woensdag korte tijd op
Schiphol.
Van deze gelegenheid maakte ae
familie gebruik om de Amsterdamse
luchthaven te bezichtigen, waarbij
men gebruik maakte van het rond
rittreintje ..Bello".
Een juist passerend vliegtuig heeft
de onverdeelde belangstelling van
de Ethiopische gasten.
AMERIKANEN ERKENNEN
CORRIDOR-OVERTREDING
BIJ BERLIJN.
De Amerikaanse autoriteiten in Ber
lijn hebben toegegeven, dat een Ame
rikaans vliegtuig de voorschriften voor
het vliegverkeer in de corridors tussen
Berlijn en West-Duitsland op 21 Mei
heeft overtreden.
Een vliegtuig van het type C-47 is
per ongeluk bulten de corridor ge
raakt. Disciplinaire maatregelen zijn
genomen. Het was de eerste keer. dat
een dergelijk protest bij de Amerikanen
is ingediend. In de afgelopen twee maan
den zijn er wel twee aan de Britse en
drie aan de Franse autoriteiten gezon
den. In al deze protesten zeggen de
Russen, dat zij de westelijke geallieerden
volledig verantwoordelijk stellen voor de
gevolgen van het vliegen buiten ce
luchtcorridors.
