LEIDSCH
DAGBLAD
Zweden in beroering over
vliegtuig-ineident
Churchill verwerpt voorstel tot
viermogendhedeiihesprekiiigeii
Verzetsheldin laf vermoord
in Londens hotel
91ste Jaargang
DINSDAG 17 JUNI 1952
'y. No. 27635
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.6per kwartaal: f.0 47 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro No. 57055
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
had zich een menigte verzameld, die
een dreigende houding aannam.
De Zweedse regering heeft de vol
gende protestnota aan de Sovjetrussi-
sche regering gezonden:
De Zweedse regering eist, dat de Sov-
jetrusslsche regering een onderzoek in
stelt naar de omstandigheden, waaron
der het ongeval plaatsvond, dat degenen,
die voor de aanval verantwoordelijk zijn
worden gestraft en dat maatregelen wor
den genomen om herhaling van derge
lijke incidenten te voorkomen. Zij ver
wacht. dat de Sovjet-regering zich of
ficieel uitspreekt over de maatregelen,
die zij denkt te nemen, en behoudt zich
het recht voor schadevergoeding te
WAARSCHUWING VAN GENERAAL
BRADLEY
Generaal Omar Bradley, voorzitter
van de Amerikaanse commissie van
stafchefs, heeft de waarschuwing geuit,
dat de voorgenomen vermindering van
de Amerikaanse vliegtuigproductie de
kansen van Europa om een Russische
aanval in het ..gevaarlijke" jaar 1954
te stuiten in gevaar zullen brengen.
Deze waarschuwing is vervat in een
gepubliceerde getuigenis van de gene
raal voor de Senaatscommissie, die de
gevolgen van president Truman's be-
sjuit om de totstandkoming van een
luchtmacht van 143 groepen van 1954
tot begin 1956 uit te stellen, heeft be
studeerd. Volgens een rapport van de
commissie heeft generaal Bradley ver-
klaard. dat de beraamde sterkte van de
Nato-luchtmacht in 1954. die het uiter
ste minimum voor een succesvolle ver
dediging van de Nato-gebieden werd
geacht, onder het beoogde program
aanmerkelijk geringer zal zijn dan de
eerder beraamde sterkte.
WEERBERICHT
Enkele buien
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met enkele
buien. Overwegend matige wind uit
Zuidelijke richtingen. Minder koud
's nachts, overdag dezelfde of iets
lagere temperaturen dan vandaag.
(Opgemaakt te 10 uur).
WOENSDAG 18 JUNI.
Zon op: 4.19 uur: onder: 21.03 uur.
Maan op: 1,26 uur: onder: 17.34 uur
Hoogwater te Katwhk te plm 0.07 en
12.43 uur.
Dit nummer bestaat uit zes pagina's
Aankoop van
S 14 straalvliegtuigen?
De Nederlandse regering heeft beslo
ten met de Fokker-fabrieken in onder
handeling te treden over de aankoop
van 20 straalvliegtuigen van het type
S 14 .ten behoeve van de Nederlandse
Luchtmacht
Spionnageproces in Zweden
begonnen
t° Stockholm is een proces begonnen
tegen zeven communisten, die worden
beschuldigd van spionnage voor de Sov
jet-Unie. Drie hunner, Enbom, Gjers-
wold en Wickstroem, worden van „grove
spionnage" beschuldigd, die met levens
lange dwangarbeid kan worden gestraft.
De vier anderen staan wegens mede
plichtigheid terecht.
De journalist Johan Fritjof Enbom.
heeft toegegeven, dat hy in de periode
tussen 1941 en '51 voor de Sovjet-Unie
heeft gespionneerd.
De openbare aanklager zette uiteen
hoe Enbom andere communisten voor
zijn actie wist te winnen, zoals zijn broer
Martin en zyn collega Gjerswold. Toen
laatstgenoemde wees op de gevaren, die
aan het spionneren verbonden zijn, zou
Enbom gezegd hebben: natuurlijk wor
den wjj als verraders beschouwd als wy
worden gegrepen. De Sovjet-Unie zal
echter zeker de komende oorlog winnen
en dan zullen wij worden vrijgelaten en
salarissen krijgen van 50.000 kronen per
jaar.
De openbare aanklager heeft voorts
meegedeeld, dat de verdachten Enbom
en Gjerswold gedetailleerde plannen
hadden opgesteld voor een aanslag op
de Noord-Zweedse vesting Boden in geval
van oorlog. Zij wilden het plan uitvoe
ren of tegelijk met de mobilisatie der
Zweedse strijdkrachten, of wanneer Sov
jet-troepen over Fins gebied tot de om
geving van de vesting zouden zijn door
gedrongen. Enbom rekende er op voor
de uitvoering van de aanslag een leger
tje bijeen te kunnen krijgen van twee
honderd man. gerecruteerd uit tot de
Zweedse bezetting van de vesting be
horende communisten en communisti
sche spoorwegarbeiders. De bedoeling
was. het centrale magazijn van de ves
ting te veroveren, de spoorwegverbin
ding te verbreken en de telefoon af to
snijden. Bij Enbom is een kaart ipet
volledige gegevens over het telefoonnet
van de vesting gevonden.
Toen de rechter aan Enbom vroeg
of de openbare aanklager de zaak juist
had weergegeven, antwoordde hij luid
en duidelijk: ja.
Een woordvoerder van het Zweedse
ministerie van buitenlandse zaken heeft
bijzonderheden meegedeeld over de pro
testnota. die premier Erlander aan de
Russische ambassadeur Rodionof naar
aanleiding van het proces heeft over
handigd. De Zweedse regering heeft in
deze nota uiting gegeven aan haar ern
stige bedenkingen over hetgeen in de
zaak-Enbom aan het licht is gekomen
omtrent het aandeel van functionaris
sen der Russische ambassade in spion
nage in di'. land.
Zweden verwacht, dat maatregelen zul
len worden genomen om een herhaling
van het gebeurde te voorkomen. In een
later uitgegeven communiqué wordt ge
zegd. dat geen van de diplomaten, wier
naam in het proces ter sprake is ge
komen. zich nog in het land bevindt.
STAKINGEN IN JAPAN
Ruim achthonderdduizend arbeiders
in Japan zijn gisteren van 3 tot 24 uur
in staking gegaan uit protest tegen de
wet op ondermijnende activiteit en de
herziening der arbeidswetgeving. De
electriciteitstoevoer is enkele uren afge
sloten geweest. Mijnen, scheepswerven
en chemische industrieën worden door
de staking getroffen en het openbare
vervoer ondervindt vertraging.
Ongeveer twintigduizend studenten
van 28 Universiteiten nemen deel aan de
actie door bijeenkomsten te houden en
colleges te verzuimen.
Scherp protest bij de Sovjets
De gehele dag zijn gisteren te Stock
holm demonstraties gehouden tegen het
gebeurde met de Catalina. De Russische
ambassade staat onder politiebewaking.
Er moesten versterkingen worden aan
gevoerd. toen een verbolgen menigte het
gebouw met stenen begon te bekogelen.
De commandant van de Catalina ka
pitein Vensgoest Toerngren. heeft het
volgende meegedeeld: Wjj waren mijlen
ver verwijderd van de Russische ter
ritoriale wateren, toen de twee Russi
sche jagers onverwacht neerdoken en
met machinegeweren op ons schoten.
Wij poogden weg te komen, doch de
Bussen waren viermaal zo snel als wij
en konden natuurlijk gemakkelijker ma
noeuvreren. Bij het tweede salvo werd
de radio-installatie onklaar gemaakt.
De jagers kwamen zes maal terug: de
aanval duurde In het geheel ongeveer
tien minuten. De laatste salvo's troffen
de - "ifor aan bakboordzijde, die vlam
vatte. Het toestel begon hoogte te ver
liezen en werd moeilijk bestuurbaar.
Toen wij het wateroppervlak naderden
vuurde een der Migs een salvo af in de
staart van ons toestel, als om er zeker
van te zijn dat het met ons afgelopen
was.
Wij stuurden naar een klein schip,
dat het Duitse s.s. „Muensterland" bleek
te zijn. De Russen schenen voor dit
vaartuig geen belangstelling te hebben.
Wij waren blijkbaar hun enig doel.
Sommigen van ons hielden hun adem
in, toen wij het water raakten. Geluk
kig brak het toestel niet. Wij zetten de
reddingboten uit en zwommen naar een
rubbervlot, dat wij hadden uitgegooid.
Binnen vijf minuten werden wij aan
boord van de Muensterland genomen.
Volgens de correspondent van Reuter
te Helsinki zijn de zeven inzittenden van
de Catalina te Hangoe (Zuid-West-Fin-
land) aan wal en naar het Zweedse con
sulaat aldaar gebracht en vandaar naar
Zweden.
Eén lid van de geredde bemanning is
met een dijwond naar het ziekenhuis
overgebracht.
Ook het gebouw van het communisti
sche blad Ny-dag is door de politie in
bescherming genomen. Voor dit gebouw
Tijdens een door Philips te Eind
hoven georganiseerd congres voor
Röntgen-spccialisten vond een ge
fingeerde operatie plaats, die de
deelnemers door middel van de
televisie op een scherm van drie bij
vier meter konden volgen. De be
doeling hiervan was. een indruk te
geven van de mogelijkheden van
grootbeeld televisie bij het practisch
onderricht aan studenten in univer
sitaire ziekenhuizen.
(Wij herinneren eraan dat een
dergelijke demonstratie, maar dan
..echt" enige tijd geleden ook in het
Leidse Academisch Ziekenhuis
plaats vond. - Red. L.D.).
HERVATTING BESPREKING OVER
DE LEEN- EN PACHTWET
Op verzoek van de Sovjet-Unie zijn
te Washington, tien maanden na het
afbreken, "de besprekingen hervat over
de leen- en pachtovereenkomsten.
De besprekingen betreffen goederen
ter waarde van 11.000.000.000 dollar, die
Amerika in de oorlog naar de Sovjet-
Unie zond.
De besprekingen werden het vorige
jaar afgebroken, omdat de Sovjet-Unie
300 000 000 dollar aanbood om de reke
ning te vereffenen, terwijl de Verenig
de Staten 800.000.000 dollar vroegen.
De Sovjet-Unie heeft er thans in toe
gestemd 186 Amerikaanse vaartuigen
terug te zenden van het totaal van 670,
dat z.' in de oorlog ontving.
VER. ST. BEZET ALLE VLIEGTUIG-
WAARNEMINGSPOSTEN
Het Amerikaanse ministerie van de
fensie heeft de order uitgevaardigd, dat
alle vliegtuig-waarnemingsposten in de
grensstaten met ingang van 14 Juli
doorlopend bezet zullen zijn. Dit be
sluit werd genomen na een conferentie
met hoofden van de burgerlijke verde
diging in de betrokken gebieden.
De Sovjet-Unie heeft voorts opnieuw
het voorstel ingediend om alle 14 lan
den. die op het ogenblik wachten op
toelating tot de VN. en bloc het lid
maatschap te verlenen.
Het gaat hier om twee groepen lan
den over de toelating waarvan de gro
te mogendheden nog steeds geen o'
eenstemming hebben bereikt.
De door de Sovjet-Unie gesteunde
groep omvat Albanië. Mongolië. Bulga
rije. Roemenië en Hongarije. De ande
re groep bestaat uit Finland. Italië.
Portugal. Ierland. Jordanië. Oostenrijk.
Ceylon. Nepal en Libye.
Wel een ambassadeurs
bijeenkomst?
De Britse minister-president Chur
chill heeft in het Lagerhuis een voor
stel van het Labourlid Hughe. Stalin en
de minister-presidenten van de andere
grote mogendheden uit te nodigen een
agenda op te stellen voor een spoedige
bijeenkomst, verworpen. Het is volkomen
duidelijk, dat het doen van een stap. die
de zaken alleen maar slechter zou ma
ken. op het ogenblik niet dienstig zou
zijn, lichtte Churchill toe. Iedereen zou.
zo meen ik. oprechte en welgemeende
besprekingen tussen de Westelijke grote
mogendheden en de Sovjet-regering toe
juichen .dat heb ik altijd gezegd en ik
zou de verantwoording ten zeerste op
mij voelen drukken, indien er zich wer
kelijk een gelegenheid voordeed en wjj
maakten er geen gebruik van. maar een
fout zou zeer nadelig zün. aldus Chur
chill.
Volgens berichten uit Parijs die even
wel bevestigingmissen, hebben de V.S.
aanbevelingen van Frankrijk en Enge
land voor een vier-mogendhedenconfe-
rentie met Rusland op ambassadeursni
veau aanvaard. Het Westelijke antwoord
op de jongste Russische nota inzake
Duitsland zou. het voorstel bevatten in
de nabije toekomst een bijeenkomst van
ambassadeurs der vier landen te hou
den ten einde de oprichting van een
neutrale commissie te bespreken, die
een onderzoek moet instellen naar de
mogelijkheid tot het houden van vrije
verkiezingen in geheel Duitsland.
Theodor Blank, de West-Duitse com
missaris voor defensie-aangelegenhe
den. heeft op een studentenvergadering
verklaard het toe te zullen juichen als
de grote vier bijeen zouden komen. De
Sovjet-unie zou dan haar kaarten op
tafe) moeten leggen en dan zou blij
ken, dat zij niet bereid is haar over
heersende rol in Europa op te geven.
By de Duitsers zou dit de twijfel weg
nemen over de wenselijkheid van een
herbewapening. De conferentie zou to
nen. dat de Sovjet Unie niet bereid is
vrije verkiezingen toe te staan en Duits
land het recht te geven over zijn buiten
landse aangelegenheden te beslissen.
Verschillende leden van het Zuia-
Koreaanse Parlement zijn gearres
teerd omdat zij in strijd met de
huidige grondwet directe verkiezin
gen willen doorvoeren bij de a.s.
Presidentsverkiezingen, tengevolge
waarvan Rhee voor sommige ge
deelten van het land de staat van
beleg afkondigde en een aantal
politieke tegenstanders liet arres
teren.
Parlementsleden in hun gevange
nisnaast het huis van president
Rhee.
De vergadering werd tenslotte zeer ru
moerig, toen voor- en tegenstanders van
een bewapening elkaar in de rede vie
len en het woord eisten.
Eén student zei liever tien jaar ver
deeldheid van Duitsland te zien dan een
week oorlog.
Het dorp Ochten. gelegen in de
Betuwe aan de Waal werd in de
oorlog nagenoeg geheel verwoest.
Hard is er gewerkt aan de weder
opbouw.
Het nieuwe gemeentehuis van
Ochten. dat evenals de andere
nieuwe gebouwen in het plaatsje
Qetuigenis aflegt van wat er in zeven
jaren noeste wederopbouwarbeid
bereikt is. (boven).
Gezicht op de Molendam te Ochten
(beneden).
Een hindernis als deze houten
schutting betekent niets voor ex-
generaal Dwight Eisenhower, die
een bezoek bracht aan zijn boerderij
in Gettysburg, waar hij zich als
ambteloos burger best thuis voelt.
Generaal Eisenhower had grotere
obstakels te overwinnen.
Zij durfde alles
(Telefonisch van onze Londense
correspondent).
De om haar schoonheid beroemde
vroegere 37-jarige Poolse gravin Skar-
bek. in Engeland genaturaliseerd onder
haar schuilnaam in de Europese verzets
beweging Christine Granville, is op ver
schrikkelijke wijze aan haar einde ge
komen. Zij werd Zondagavond vermoord
onder aan de trap van een hotel in het
Londense district Kensington gevonden
Gedurende de oorlog werkte zij als
geheime agente voor Engeland en werd
zij voor haar uitzonderlijke dapperheid
met de hoogste onderscheidingen be
loond.
Een 41-jarige portier van een bekende
Londense club is. verdacht van de moord,
welke met een dolkmes werd gepleegd,
gearresteerd. Hij heeft reeds bekend.
De gravin behoorde tot een van de
vooraanstaande families in Polen en
haar kennis van de Balkan-volken be
nevens haar beheersing van vreemde
talen maakten, dat zij haar missie met
succes volbrengen kon. Zij was een van
de beste Engelse spionnen op het vaste
land. Bij het uitbreken van de oorlog
woonde zij in Oost-Afrika en bood on
middellijk de Britse regering haar dien
sten aan Toen Polen ineenstortte, werd
zy naar Hongarije gezonden om de ver
bindingen te onderhouden met bezet
centraal-Europa. Te voet trok zij ver
scheidene malen over de Poolse grens
Britse genationaliseerde
transportbedrijf boekte eerste
overschot
De Transport-Commission, waarin de
Britse genationaliseerde spoorwegen en
wegvervoersondernemingen zijn onder
gebracht meldt voor het afgelopen jaar
een netto winst van 2.9 millioen pond
sterling. Deze publicatie geschiedt juist
op het tijdstip, dat de conservatieve re
gering voorbereidingen treft om de
winstgevende autovervoersbedrijven aan
de particuliere eigenaars terug te ge
ven.
Voor het eerst sinds 1947 heeft het
genationaliseerde bedrijf met winst
kunnen werken. Het Londense trans
portsysteem was de enige sector, weike
een verlies te zien heeft gegeven. De
commissie wijst er evenwel op. dat de
stijgende kosten en lonen het steeds
moeilijker maken om de kosten van het
vervoer te dekken.
Malik roept Veiligheidsraad
bijeen
MAAKT GEBRUIK VAN ZIJN
VOORZITTERSCHAP
Als voorzitter van de Veiligheidsraad
voor de maand Juni heeft de Sovjet-
Russische afgevaardigde Malik een bij
eenkomst van de raad op morgen be
legd om de beschuldigingen van bac-
terlënoorlog in Korea en de kwestie
der toelating van nieuwe leden te be
spreken.
Men verwacht, dat het Russische
voorstel om de beschuldigingen van
bacteriënoorlog in Korea op de agenda
te plaatsen sterke tegenstand zal ont
moeten. Pogingen der Sovjet-Unie om
deze kwestie in de ontwapenings-com-
missie der VN ter sprake te brengen
zijn over het algemeen op niets uitge
lopen.
De Verenigde Staten en andere Wes
telijke landen hebben te kennen gege
ven. dat zij voorstanders zijn van een
onderzoek door een neutrale commis
sie
De communistische beschuldigingen
zijn tot dusver alleen gebaseerd op ver-1
klaringen van Chinese en Noord-Kore-
aanse zijde en op het rapport dat een
groep rechtsgeleerden, van wie het me
rendeel communistisch georiënteerd, na
een bezoek aan Korea heeft uitge
bracht.
en organiseerde zij een ontsnappings
route, welke voor honderden geallieerde
soldaten de weg naar de vrijheid opende.
Tweemaal werd zij door de Gestapo
gearresteerd, maar beide keren wist zij
zonder hulp van anderen te ontsnap
pen. Toen de Duitsers revolvers op haar
richtten, en zij de armen omhoog moest
heffen, bleek zij bommen in haar han
den te houden, waarmede zij haar aan
vallers schaakmat zette.
Ten slotte bereikte zij het midden-
Oosten. Later werd zij per parachute
boven Frankrijk afgeworpen en werkte
zij samen met de Maquis. Zy nam deel
aan verwoede gevechten met de Duitsers
en eenmaal slaagde zij er in drie Britse
officieren te bevrijden, na een functio
naris op het hoofdkwartier van de
Gestapo te hebben overbluft. Zij vormde
nieuwe verzetsgroepen. Per radio hield zij
voortdurend contact met haar chefs in
Cairo en Londen. Hun instructie tot sa
botage gaf zij door.
Door haar toedoen werden bruggen
opgeblazen, treinen tot ontsporing ge
bracht en overvallen gepleegd op Duitse
hoofdkwartieren in geheel Europa- Van
Frankrijk ging zij naar Noord-Italië.
om daar het verzet te organiseren.
Christine Granville was een van de
moedigste vrouwen van de Britse ge-
heimedienst. die alles durfde. Zy redde
haar chef. luitenant-kolonel F Cam-
maerts uit de greep van de Gestapo.
De laatste tyd werkte zij als stewar
dess op een Engels schip. Voor de oor
log was de gravin ski-kampioene.
Italiaanse Nationale
Vergadering ratificeert
het plan Schuman
De Italiaanse Nationale Vergadering
heeft het plan-Sohuman goedgekeurd.
De uitslag der geheime stemming
toonde 265 voor het plan en 98 stem
men tegen
De Senaat heeft reeds eerder zijn
goedkeuring gegeven. Tot nu toe heb
ben Frankrijk. Nederland. Luxemburg,
Belgie en West-Duitsland het p'.an ge
ratificeerd.
