LEIDSCH
DAGBLAD
Zweden in beroering over
vliegtuig-ineideut
Churchill verwerpt voorstel tot
vierniogendhedenbesprekingen
Verzetsheldin laf vermoord
in Londens hotel
91ste Jaargang
DINSDAG 17 JUNI 1952
No. 27633
Directeur: J W. Henny
Hoofdredactie: B W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 6 per kwartaal; f. 0.47 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro No. 57055
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Scherp protest bij de Sovjets
De gehele dag zijn gisteren te Stock
holm demonstraties gehouden tegen het
gebeurde met de Cdtahna- De Russische
ambassade staat onder politiebewaking.
Er moesten versterkingen worden aan
gevoerd, toen een verbolgen menigte het
gebouw met stenen begon te bekogelen.
De commandant van de Catalina ka
pitein Vensgoest Toerngren. heeft het
vclgende meegedeeld: Wij waren mijlen
ver verwijderd van de Russische ter
ritoriale wateren, toen de twee Russi
sche jagers onverwacht neerdoken en
niet machinegeweren op ons schoten.
Wij poogden weg te komen, doch de
Russen waren viermaal zo snel als wij
en konden natuurlijk gemakkelijker ma
noeuvreren. Bij het tweede salvo werd
de radio-installatie onklaar gemaakt.
De jagers kwamen zes maal terug; de
aanval duurde in het geheel ongeveer
tien minuten. De laatste salvo's troffen
de -itor aan bakboordzijde, die vlam
vatte. Het toestel begon hoogte te ver
liezen en werd moeilijk bestuurbaar.
Toen wij het wateroppervlak naderden
vuurde een der Migs een salvo af in de
staart van ons toestel, als om er zeker
van te zijn dat het met ons afgelopen
was.
Wij stuurden naar een klein schip,
dat het Duitse s s. „Muensterland" bleek
te zijn. De Russen schenen voor dit
vaartuig geen belangstelling te hebben.
Wij waren blijkbaar hun enig doel.
Sommigen van ons hielden hun adem
in, toen wij het water raakten Geluk
kig brak het toestel niet. Wij zetten de
reddingboten uit en zwommen naar een
rubbervlot, dat wij hadden uitgegooid.
Binnen vijf minuten werden wij aan
boord van de Muensterland genomen.
Volgens de correspondent van Reuter
te Helsinki zijn de zeven inzittenden van
de Catalina te Hangoe (Zuid-West-Fm-
land) aan wal en naar het Zweedse con
sulaat aldaar gebracht en vandaar naar
Zweden.
Eén lid van de geredde bemanning is
met een dijwond naar het ziekenhuis
over'uc bracht.
Ook het gebouw van het communisti
sche blad Ny-dag is door de politie in
bescherming genomen. Voor dit gebouw
had zich een menigte verzameld, die
een dreigende houding aannam.
De Zweedse regering heeft de vol
gende protestnota aan de Sovjetrussi-
sche regering gezonden:
De Zweedse regering eist. dat de Sov-
Jetrussische regering een onderzoek in
stelt naar de omstandigheden, waaron
der het ongeval plaatsvond, dat degenen,
die voor de aanval verantwoordelijk zijn
worden gestraft en dat maatregelen wor
den genomen om herhaling van derge
lijke incidenten te voorkomen. Zij ver
wacht, dat de Sovjet-regering zich of
ficieel uitspreekt over de maatregelen,
die zij denkt te nemen, en behoudt zich
het recht voor schadevergoeding te
eisen.
Britse genationaliseerde
transportbedrijf boekte eerste
overschot
De Transport-Commission, waarin de
Britse genationaliseerde spoorwegen en
wegvervoersondernemingen zijn onder
gebracht meldt voor het afgelopen jaar
een netto winst van 2.9 millioen pond
sterling Deze publicatie geschiedt juist
op het tijdstip, dat de conservatieve re
gering voorbereidingen treft om de
winstgevende autovervoersbedrijven aan
de particuliere eigenaars terug te ge
ven.
Voor het eerst sinds 1947 heeft het
genationaliseerde bedrijf met winst
kunnen werken. Het Londense trans
portsysteem was de enige sector, weike
een verlies te zien heeft gegeven. De
commissie wijst er evenwel op, dat de
stijgende kosten en lonen het steeds
moeilijker maken om de kosten van het
vervoer te dekken.
WAARSCHUWING VAN GENERAAL
BRADLEY
Generaal Omar Bradley, voorzitter
van de Amerikaanse commissie van
tafchefs, heeft de waarschuwing geuit,
dat de voorgenomen vermindering van
de Amerikaanse vliegtuigproductie de
kansen van Europa om een Russische
aanval in het .gevaarlijke" jaar 1954
te stuiten in gevaar zullen brengen.
Deze waarschuwing is vervat in een
gepubliceerde getuigenis van de gene
raal voor de Senaatscommissie, die de
gevolgen van president Truman's be-
s uit om de totstandkoming van een
luchtmacht van 143 groepen van 1954
tot begin 1956 uit te stellen, heeft be
studeerd. Volgens een rapport van de
commissie heeft generaal Bradley ver-
k aard, dat de beraamde sterkte van de
Nato-luchtmacht in 1954. die het uiter
ste minimum voor een succesvolle ver
dediging van de Nato-gebieden werd
geacht, onder het beoogde program
aanmerkelijk geringer zal zijn dan de
eerder beraamde sterkte.
Een hindernis als deze houten
schutting betekent niets voor ex-
generaal Dwight Eisenhower, die
een bezoek bracht aan zijn boerderij
in Gettysburg, waar hij zich als
ambteloos burger best thuis voelt.
Generaal Eisenhower had grotere
obstakels te overwinnen.
WEERBERICHT
Enkele buien
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met enkele
buien. Overwegend matige wind uit
Zuidelijke richtingen. Minder koud
's nachts, overdag dezelfde of iets
lagere temperaturen dan vandaag.
(Opgemaakt te 10 uur).
WOENSDAG 18 JUNI.
Zon op: 4.19 uur; onder: 21.03 uur.
Maan op: 1,26 uur: onder: 17.34 uur.
Hoogwater te Katwijk te plm 0.07 en
Dit nummer bestaat uit zes pagina's
Tijdens een door Philips te Eind
hoven georganiseerd congres voor
Röntgen-specialisten vond een ge
fingeerde operatie plaats, die de
deelnemers door middel van de
televisie op een scherm van drie bij
vier meter konden volgen. De be
doeling hiervan was. een indruk te
geven van de mogelijkheden van
grootbeeld televisie bij het practisch
onderricht aan studenten in univer
sitaire ziekenhuizen.
(Wij herinneren eraan dat een
dergelijke demonstratie, maar dan
..echt" enige tijd geleden ook in het
Leidse Academisch Ziekenhuis
plaats vond. - Red. L.D.).
HERVATTING BESPREKING OVER
DE LEEN- EN PACHTWET
Qp verzoek van de Sovjet-Unie zijn
te Washington, tien maanden na het
afbreken, de besprekingen hervat over
de leen- en pachtovereenkomsten.
De besprekingen betreffen goederen
ter waarde van 11.000.000.000 dollar, die
Amerika in de oorlog naar de Sovjet
unie zond.
De besprekingen werden het vorige
jaar afgebroken, omdat de Sovjet-Unie
300 000 000 dollar aanbood om de reke
ning te vereffenen, terwijl de Verenig
de Staten 800.000.000 dollar vroegen.
De Sovjet-Unie heeft er thans in toe
gestemd 186 Amerikaanse vaartuigen
terug te zenden van het totaal van 670.
dat zl' in de oorlog ontving.
Het Amerikaanse ministerie van de
fensie heeft de order uitgevaardigd, dat
alle vliegtuig-waarnemingsposten in de
grensstaten met ingang van 14 Juli
doorlopend bezet zullen zyn. Dit be
sluit werd genomen na een conferentie
met hoofden van de burgerlijke verde
diging in de betrokken gebieden.
Malik roept Veiligheidsraad
bijeen
SLAAKT GEBRUIK VAN ZIJN
VOORZITTERSCHAP
Als voorzitter van de Veiligheidsraad
voor de maand Juni heeft de Sovjet-
Russische afgevaardigde Malik een bij
eenkomst van de raad op morgen be
legd om de beschuldigingen van bac-
teriënoorlog in Korea en de kwestie
der toelating van nieuwe leden te be
spreken.
Men verwacht, dat het Russische
voorstel om de beschuldigingen van
bacteriënoorlo.g ln Korea op de agenda
te plaatsen sterke tegenstand zal ont
moeten. Pogingen der Sovjet-Unie om
deze kwestie in de ontwapenings-com-
missie der VN ter sprake te brengen
zijn over het algemeen op niets uitge
lopen.
De Verenigde Staten en andere Wes
telijke landen hebben te kennen gege
ven. dat zii voorstanders zijn van een
onderzoek door een neutrale commis
sie
De communistische beschuldigingen
zijn tot dusver alleen gebaseerd op ver
klaringen van Chinese en Noord-Kore-
aanse ziide en op het rapport dat een
groeo rechtsgeleerden, van wie het me
rendeel communistisch georiënteerd, na
een bezoek aan Korea heeft uitge-
braoht.
De Sovjet-Unie heeft voorts opnieuw
het voorstel ingediend om alle 14 lan
den. die op het ogenblik wachten op
toelating tot de VN. en bloc het lid
maatschap te verlenen.
Het gaat hier om twee groepen lan
den over de toelating waarvan de gro
te mogendheden nog steeds geen over
eenstemming hebben bereikt.
De door de Sovjet-Unie gesteunde
groep omvat Albanië, Mongolië, Bulga
rije. Roemenië en Hongarije. De ande
re groep bestaat uit Finland. Italië,
Portugal. Ierland. Jordanië, Oostenrijk,
Oey'.on. Nepal en Libye.
Wel een ambassadeurs
bijeenkomst?
De Britse minister-president Chur
chill heeft in het Lagerhuis een voor
stel van het Labourlid Hughe, Stalin en
de minister-presidenten van de andere
grote mogendheden uit te nodigen een
agenda op te stellen voor een spoedige
bijeenkomst, verworpen. Het is volkomen
duidelijk, dat het doen van een stap, die
de zaken alleen maar slechter zou ma
ken, op het ogenblik niet dienstig zou
zijn, lichtte Churchill toe. Iedereen zou.
zo meen ik, oprechte en welgemeende
besprekingen tussen de Westelijke grote
mogendheden en de Sovjet-regering toe
juichen .dat heb ik altijd gezegd en ik
zou de verantwoording ten zeerste op
mij voelen drukken, indien er zich wer
kelijk een gelegenheid voordeed en wij
maakten er geen gebruik van. maar een
fout zou zeer nadelig zijn. aldus Chur
chill.
Volgens berichten uit Parijs die even
wel bevestiging missen, hebben de V.S.
aanbevelingen van Frankrijk en Enge
land voor een vier-mogendhedenconfe-
rentie met Rusland op ambassadeursni
veau aanvaard. Het Westelijke antwoord
op de jongste Russische nota inzake
Duitsland zou. het voorstel bevatten in
de nabije toekomst een bijeenkomst van
ambassadeurs der vier landen te hou
den ten einde de oprichting van een
neutrale commissie te bespreken, die
een onderzoek moet instellen naar de
mogelijkheid tot het houden van vrije
verkiezingen in geheel Duitsland.
Theodor Blank, de West-Duitse com
missaris voor defensie-aangelegenhe
den. heeft op een studentenvergadering
verklaard het toe te zullen juichen als
Zij durfde alles..
De om haar schoonheid beroemde
'roegere 37-jarige Poolse gravin Skar-
bek. in Engeland genaturaliseerd onder
haar schuilnaam in de Europese verzets
beweging Christine Granville, is op ver
schrikkelijke wijze aan haar einde ge
komen. Zij werd Zondagavond vermoord
onder aan de trap van een hotel in het
Londense district Kensington gevonden.
Gedurende de oorlog werkte zij als
geheime agente voor Engeland en werd
zij voor haar uitzonderlijke dapperheid
met de hoogste onderscheidingen be
loond.
Een 41-jarige portier van een bekende
Londense club is, verdacht van de moord,
welke met een dolkmes werd gepleegd,
gearresteerd. Hij heeft reeds bekend
De gravin behoorde tot een van de
ooraanstaande families in Polen en
haar kennis van de Balkan-volken be
nevens haar beheersing van vreemde
talen maakten, dat zij haar missie met
succes volbrengen kon. Zy was een van
de beste Engelse spionnen op het vaste
land. Bij het uitbreken van de oorlog
woonde zij in Oost-Afrika en bood on
middellijk de Britse regering haar dien
sten aan. Toen Polen ineenstortte, werd
zij naar Hongarije gezonden om de ver
bindingen te onderhouden met bezet
centraal-Europa. Te voet trok zij ver
scheidene malen over de Poolse grens
en organiseerde zij een ontsnappings
route, welke voor honderden geallieerde
soldaten de weg naar de vrijheid opende.
Tweemaal werd zij door de Gestapo
gearresteerd, maar belde keren wist zij
zonder hulp van anderen te ontsnap
pen. Toen de Duitsers revolvers op haar
richtten, en zij de armen omhoog moest
heffen, bleek zij bommen in haar han
den te houden, waarmede zij haar aan
vallers schaakmat zette.
Ten slotte bereikte zU het midden-
Oosten. Later werd zij per parachute
boven Frankrijk afgeworpen en werkte
zy samen met de Maquls. Zij nam deel
aan verwoede gevechten met de Duitsers
en eenmaal slaagde zy er in drie Britse
officieren te bevrijden, na een functio
naris op het hoofdkwartier van de
Gestapo te hebben overbluft. Zu vormde
nieuwe verzetsgroepen. Per radio hield zij
voortdurend contact met haar chefs in
Cairo en Londen. Hun instructie tot sa
botage gaf zy door.
Door haar toedoen werden bruggen
opgeblazen, treinen tot ontsporing ge
bracht en overvallen gepleegd op Duitse
hoofdkwartieren in geheel Europa Van
Frankryk ging zy naar Noord-Itallë.
om daar het verzet te organiseren.
Christine Granville was een van de
moedigste vrouwen van de Britse ge-
heimedienst. die alles durfde, zy redde
haar chef. luitenant-kolonel F Cam-
maerts uit de greep van de Gestapo.
De laatste tyd werkte zy als stewar
dess op een Engels schip Voor de oor
log was de gravin ski-kampioene.
de grote vier bijeen zouden komen. De
Sovjet-unie zou dan haar kaarten op
tafel moeten leggen en dan zou blij
ken, dat zij niet bereid is haar over
heersende rol ln Europa op te geven.
Bij de Duitsers zou dit de twyfel weg
nemen over de wenselijkheid van een
herbewapening. De conferentie zou to
nen. dat de Sovjet Unie niet bereid Is
vrüe verkiezingen toe te staan en Duits
land het recht te geven over zyn buiten
landse aangelegenheden te beslissen.
Verschillende leden van het Zuid-
Koreaanse Parlement zijn gearres
teerd omdat zij in strijd met de
huidige grondwet directe verkiezin
gen willen doorvoeren bij de a.s.
Presidentsverkiezingen, tengevolge
waarvan Rhce voor sommige ge
deelten van het land de staat van
beleg afkondigde en een aantal
politieke tegenstanders liet arres
teren.
Parlementsleden in hun gevange
nisnaast het huis van president
Rhee.
De vergadering werd tenslotte zeer ru
moerig, toen voor- en tegenstanders van
een bewapening elkaar in de rede vie
len en het woord eisten.
Eén student zei liever tien jaar ver
deeldheid van Duitsland te zien dan een
week oorlog.
'1--
Italiaanse Nationale
Vergadering ratificeert
het plan Schuman
De Italiaanse Nationale Vergadering
heeft het plan-Schuman goedgekeurd.
De uitslag der geheime stemming
toonde 265 voor het plan en 98 stem
men tegen
De Senaat heeft reeds eerder zyn
goedkeuring gegeven. Tot nu toe heb
ben Frankryk. Nederland, Luxemburg,
België en West-Duitsland het plan ge
ratificeerd.
Het dorp Ochten. gelegen in de
Betuwe aan de Waal werd in de
oorlog nagenoeg geheel verwoest.
Hard is er gewerkt aan de weder
opbouw.
Het nieuwe gemeentehuis van
Ochten, dat evenals de andere
nieuwe gebouwen in het plaatsje
getuigenis aflegt van wat er in zeven
jaren noeste wedcropbouwarbeid
bereikt is. (boven).
Gezicht op de Molendam te Ochten
(beneden).
Aankoop van
S 14 straalvliegtuigen?
De Nederlandse regering heeft beslo
ten met de Fokker-fabrieken in onder
handeling te treden over de aankoop
van 20 straalvliegtuigen van het type
S 14 ,ten behoeve van de Nederlandse
Luchtmacht
Spionnageproces in Zweden
begonnen
T* Stockholm is een proces begonnen
tegen zeven communisten, die worden
beschuldigd van spionnage voor de Sov
jet-Unie. Drie hunner, Enbom, Gjers-
wold en Wickstroem. worden van „grove
spionnage" beschuldigd, die met levens
lange dwangarbeid kan worden gestraft.
De vier anderen staan wegens mede
plichtigheid terecht.
De journalist Johan Fritjof Enbom,
heeft toegegeven, dat hy in de periode
tussen 1941 en '51 voor de Sovjet-Unie
heeft gespionneerd.
De openbare aanklager zette uiteen
hoe Enbom andere communisten voor
zyn actie wist te winnen, zoals zyn broer
Martin en zijn collega Gjerswold. Toen
laatstgenoemde wees op de gevaren, die
aan het spionneren verbonden zyn, zou
Enbom gezegd hebben: natuurlyt wor
den wij als verraders beschouwd als wy
worden gegrepen. De Sovjet-Unie zal
echter zeker de komende oorlog winnen
en dan zullen wij worden vrijgelaten en
salarissen krygen van 50.000 kronen per
jaar.
De openbare aanklager heeft voorts
meegedeeld, dat de verdachten Enbom
en Gjerswold gedetailleerde plannen
hadden opgesteld voor een aanslag op
de Noord-Zweedse vesting Boden in geval
van oorlog. Zy wilden het plan uitvoe
ren of tegelijk met de mobilisatie der
Zweedse strydkrachten, of wanneer Sov
jet-troepen over Fins gebied tot de om
geving van de vesting zouden zyn door-
eedrongen. Enbom rekende er op voor
de uitvoering van de aanslag een leger
tje byeen te kunnen krygen van twee
honderd man. gerecruteerd uit tot de
Zweedse bezettmg van de vesting be
horende communisten en communisti
sche spoorwegarbeiders. De bedoeling
was. het centrale magazyn van de ves
ting te veroveren, de spoorwegverbin
ding te verbreken en de telefoon af te
snyden. Bij Enbom is een kaart met
volledige gegevens over het telefoonnet
an de vesting gevonden.
Toen de rechter aan Enbom vroeg
of de openbare aanklager de zaak juist
had weergegeven, antwoordde hy luid
en duidelyk: ja.
Een woordvoerder van het Zweedse
ministerie van buitenlandse zaken heeft
bijzonderheden meegedeeld over de pro
testnota. die premier Erlander aan de
Russische ambassadeur Rodionof naar
aanleiding van het proces heeft over
handigd. De Zweedse regering heeft in
deze nota uiting gegeven aan haar ern
stige bedenkingen over hetgeen in de
zaak-Enbom aan het licht is gekomen
omtrent het aandeel van functionaris
sen der Russische ambassade in spion
nage in dit land.
Zweden verwacht, dat maatregelen zul
len worden genomen om een herhaling
van het gebeurde te voorkomen. In een
later uitgegeven communiqué wordt ge
zegd. dat geen van de diplomaten, wier
naam in het proces ter sprake is ge
komen, zich nog in het land bevindt.
STAKINGEN IN JAPAN
Ruim achthonderdduizend arbeiders
in Japan zijn gisteren van 3 tot 24 uur
in staking gegaan uit protest tegen de
wet op ondermijnende activiteit en de
herziening der arbeidswetgeving. De
clectriciteitstoevoer is enkele uren afge
sloten geweest. Mijnen, scheepswerven
en chemische industrieën worden door
de staking getroffen en het openbare
irvoer ondervindt vertraging.
Ongeveer twintigduizend studenten
in 28 Universiteiten nemen deel aan de
actie door byeenkomsten te houden en
colleges te verzuimen.
