LEIDSCH DAGBLAD Dodenherdenkingen en stille tochten in vele plaatsen 91ste Jaargang MAANDAG 5 MEI 1952 Rijnstreek-editie No. 27600 Directeur: J W Henny Hoofdredactie: B W Menkhorst en J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f 6 per kwartaal: f 0 47 per week Witte Singel 1. Lelden - Giro No. 57055 Telefoon Dlr en Artm25041; Red. 21507 „Zij stierven, opdat wij souden leven Plechtigheid in stemmig versierde Ridderzaal Koninklijk Paar legde krans in Baarn Eerbied zet zich om in dankbaarheid zonder heldenverering" In talrijke plaatsen van ons land zijn Zaterdag plechtige dodenherden kingen en stille tochten gehouden, ten bewijze dat de nagedachtenis aan hen, die in de tweede wereldoorlog voor onze bevrijding vielen, in hoge ere wordt gehouden. De twee-minuten „stilte" maakte overal diepe indruk en schonk een sfeer van ontroering. Zaterdagmiddag vond in de stemmig met groen en bloemen versierde Ridder zaal tte Den Haag onder grote belang stelling te nationale herdenking plaats. De zaal was gevuld met genodigden, o.w leden van de Raad van State, ver scheidene leden van het Kabinet, leden van het Corps Diplomatique, nabestaan den van gevallenen, vertegenwoordigers van Land-, Lucht- en Zeemacht, afge vaardigden van in en door de oorlog en de bezetting gegroeide organisaties en van andere verenigingen. Te ruim drie uur werd de vertegen woordiger van H.M. de Koningin, mr J. H. C'. J. baron Sweerts de Landas Wy- borgh naar zijn zetel geleid De voorzitter der Eerste Kamer, mr J. A. Jonkman sprak vervolgens de Openingsrede uit. Onze herdenking wil, aldus spreker, in de eerste plaats hen eren, die geval len zijn en hun nabestaanden de verze kering geven, dat wij het door hen gele den verlies delen. Anderzijds heeft deze nationale herdenking ten doel ons het verleden wederom voor ogen te roepen om daar lering en inspiratie uit te trek ken. opdat de gebrachte offers niet tevergeefs zullen zijn en rijkelijk vrucht zullen dragen bij de vervulling van onze taak in heden en toekomst Mr Jonkman sprak er tenslotte in het bijzonder zijn waardering over uit. dat zoveel vertegenwoordigers van andere mogendheden bij deze herdenking aan wezig hebben willen zijn, hun verzeke rend. dat de Nederlanders ervan over tuigd zijn. dat de door de bondgenoten gebrachte offers onontbeerlijk zijn ge weest voor de bevrijding van Nederland en dat vrede en vrijheid niet gewaar borgd kunnen worden dan alleen wan neer alle volkeren daartoe samenwer ken. Vervolgens werd het woord gevoerd door prof, dr Van Riessen, die een uit voerige herdenkingsrede uitsprak. Deze dag, zo zeide hij o.a.. is vooral van belang, omdat naarmate de oorlogs tijd verder achter ons komt te liggen en het leven voortgaat, de herinering aan de periode zou kunnen verflauwen. Wat weten wij nog van de heldenmoed der gevallenen, hoevelen zijn er niet ge storven in eenzaamheid? En al kennen wij de omstandigheden van hun ster ven. wat weten wij van de innerlijke be proevingen. die zij hebben doorstaan? Daarom is het goed. dat wij ons eerbe toon geven in stilte, in stilzwijgen voor het mysterie van het lijden en de dood. Er is echter iets. waarom onze her denking niet mag doodlopen in een mysterie zonder oplossing. Het gaat namelijk om de zin van dat alles, de zin van het verzet en van de strijd. Waarom moest het zo gebeuren, waar om moest het lot juist die bepaalde personen treffen? Spreker haalde hier de woorden aan van een verzetstrij der. die op de vraag waarom hij in het verzet gegaan was. beantwoordde met „Omdat ik niet anders kón". Om dit woord mag geen misverstand bestaan: God, die ons Zijn wet kenbaar maakt, heeft ons ten strijde geroepen, en zelfs indien men aan die zending zou ge hoorzamen zonder Hem te zien, die ons ermede belast, ook dan gaat het om zijn recht, dat gesehonden is. om de liefde tot de evenmens, die Hij ons voorschrijft. Aldus moeten wij met dankbaarheid ons herinneren, wat God ons volk geschonken heeft in de vorm van moedige volharding en hoe hij per slot van rekening de strijd heeft willen zegenen. Aldus zet onze eerbied zich om in dankbaarheid bij vermijding van heldenverering. Ook onze Koningin waren wij niet alleen dankbaar omdat zij ons leidde op de weg naar de overwinning, maar in de eerste plaats om haar standvastigheid als zodanig. Het woord van Clemen- ceau: „De overwinning is aan hun. die zich niet overgeven", wordt voorbij gestreefd door het gevleugelde woord: „De garde sterft, doch geeft zich niet over", aldus prof. Van Riessen. Spr. besloot met de zeggen, dat het leven en de dood van de thans her dachte landgenoten voor ons een aan sporing moet zijn in een tijd. die een gelijke situatie biedt als toen. Want nog steeds staan de rechten en vrijheden van volkeren en mensen op het speL En als het de wil van God is. dat de vol keren er niet toe zullen komen de moei lijkheden te overwinnen, dan blijft even zeer de roeping van kracht, om God te dienen in dit leven op de plaats waar wij gesteld zijn. Het Kon. Mannenkoor „Die Haghe Sanghers" onder leiding van Jos Vran- ken zong tijdens deze bijeenkomst een viertal liederen. Vooral Jan Campert's „Het lied der achttien dooden", getoon zet door Jos. Vranken Jr. maakte diepe indruk. De jonge Amerikaanse pianist Jack Abram heeft de ballade in Es-kl. t. van Chopin uitgevoerd. De pianiste Steil Andersen speelde een ballade van Grieg en Max Crolset heeft enige gedichten gezegd. „Die Haghe Sanghers" zongen ten slotte het eerste couplet van het Wilhel mus. De bijeenkomst werd besloten met het gezamenlijk zingen van het zesde couplet van ons volkslied. HERDENKING TE BAARN. Van de talrijke herdenkingen noemen wij voorts die te Baarn, welke bijge woond werd door H M. de Koningin en Z.K.H. Prins Bernhard. Terwijl door het muziekcorps Crescen do „Wenn ich einmal scheiden soil" gespeeld werd. legden H.M. de Konin gin en Prins Bernhard een grote krans WEERBERICHT Weinig verandering in temperatuur De Bilt verwacht tot morgenavond; Wisselend bewolkt met plaatselijk buien. Matige tot vrij krachtige wind tussen Zuidwest en Zuid. Weinig verandering in temperatuur. (Opgemaakt te 10 uur). 6 Mei. Zon op: 5.01 uur; onder: 2013 uur. Maan op: 16.30 uur; onder: 3 26 uur. Hoogwater te Katwijk te 0.49 en 13 09 uur. Dit nommer bestaat uit acht pagina's In aanwezigheid van de vertegen woordiger van H.M. de Koningin, luitenant ter zee eerste klasse G. Stegeman. de bevelhebber der zee strijdkrachten. vice-admiraal A. de Dooy en de directeur-generaal van de Scheepvaart, de heer W. L. de Vries, zijn Zaterdag in Den Helder de gevallenen van de Koninklijke Marine en de koopvaardij herdacht. De plechtigheid geschiedde voor het monument voor hen. die vielen. Overzicht tijdens de herdenkings toespraak van de commandant zee macht in Nederland, schout-bij- nacht C. W. Slot. in witte en rode kleuren op het monu ment der gevallenen. Onder het jube len van de vele vogels werd de plechtige stilte in acht genomen. Na het spelen van het Wilhelmus vertrok ken H.M. en Prins Bernhard, die beiden in het zwart gekleed waren. Hierna werden bloemen gelegd door verschillende deputaties, waaronder een van de Ambonnczen. STILLE TOCHT NAAR OVERVEEN Aan de Jaarlijkse stille tocht naar de ere-begraafplaats te Overveen hebben ondanks het buitengewoon slechte weer ruim 600 nabestaanden en belangstel lenden deelgenomen. De tocht, die bijna een uur duurde, werd gemaakt in een stromende regen. Het was de eerste tocht naar de begraafplaats na de al gehele voltooiing en tevens de eerste, tijdens welke de oude luidklok op de Erebegraafplaats zijn galm over de dui nen liet klinken. De stoet vertrok uit Overveen om streeks 7 uur en arriveerde om kwart voor acht op de dodenakker. De twee minuten stilte werden aan gegeven door hoorngeschal en vormden een aangrijpend ogenblik in het grote en stille duinterrein. Een schat van bloe men dekte na afloop de graven. Aan deze stille tocht, die een mani festatie betekent van eenheid in de her denking van de gevallen Nederlandse verzetsstrijders, ging een korte bijeen komst in een der gebouwen van publieke werken te Overveen vooraf. Daar werd gesproken door pater J. J. M. Bayer O.F.M. uit Haarlem, die de nabestaan den aanspoorde in navolging van Chris tus en liet omgekomen familielid het kruis moedig te dragen. Ds D. Ringnal- da. Geref. predikant te Overveen, stond stil bh de vraag, wat de dood eigenlijk betekent als deze even roemrijk is als een zonsondergang. Met het gemeen schappelijk zingen van het volkslied werd de bijeenkomst, waar vele honder den aanwezig waren, besloten. Enkele duizenden Hagenaars hebben Zaterdagavond ook door een gang naar de Waalsdoipervlakte. de begraafplaats Westduin of de fusilladeplaats aan de Parallelweg getoond dat zij nog niet het offer vergeten zijn van hen, die hun leven voor de vrijheid gaven. Langs het sobere gedenkteken op de Waalsdorpervlakte, dat omgeven was door een erewacht van militairen en oud-verzetslieden, trokken ongeveer 4 k 5000 mannen en vrouwen. OP DE GREBBEBERG. Op de begraafplaats op de Grebbeberg werd de jaarlijkse militaire herdenkings plechtigheid gehouden. Vele hoge mili taire en burgerlijke autoriteiten waren aanwezig, o.a. luitenant-generaal Has- selman, chef generale staf. Generaal Winkelman en luitenant-generaal Buur man van Vreden. De minister van Oor log en Marine, ir C. Staf, en vice- admiraal N. A. Rost van Tonningen, chef van het militaire huis van H.M., De ministers van Oorlog sprak een korte herdenkingsrede uit. De Kon. Mil. Kapel onder leiding van kapitein Rocus van Yperen speelde „Letzter Frühling" van Grieg. waarna de vice-admiraal N. A. Rost van Tonningen namens H.M. de Koningin en Z.K.H. Prins Bernhard een krans legde aan de voet van het monu ment. De Minister van Oorlog en vele ande ren legden daarna kransen. TE VUGHT. Op het fusilladeterrein bij het monu ment in de Lunetten te Vught is Zater dagmiddag een herdenking gehouden van de gefusilleerden van het kamp Vught. Burgemeester Jhr. mr F. J M. van Rijckevorsel en een aantal n: staanden legden bloemen en kransen bij het monument. De plechtigheid werd besloten met een militair défilé, waar aan ook werd deelgenomen door Am bonezen uit het woonoord Lunetten. IN INDONESIË. Evenals vorige jaren werd Zaterdag op het ereveld Menteng Poeloe te Dja karta een plechtige dodenherdenking gehouden. Na diensten in de protestant se en de katholieke kerk legde mevrouw Lamping bloemen op de in de kerk op gestelde baren. De Nederlandse Hoge Commissaris legde bloemen bij de urn van de onbekende soldaat. Ook in andere plaatsen in Indonesië werden soortgelijken herdenkingen gehouden. Ook op de Marinebasis bij Willemstad is een herdenking van de gevallenen uit de tweede wereldoorlog gehouden. De gouverneur zeide in een rede: „Zij stier ven. opdat wy zouden leven. Hun offer werd aanvaard. Wij moeten onze trouw aan de doden doen blijken door de wereld beter te maken. PROCES TEGEN HANDLANGERS VAN GIULIANO TEN EINDE. In het proces tegen 31 handlangers van wijlen de ..bandietenkoning van Si cilië' Giuliano, die er van werden be schuldigd by een overval op een één- Mei-betoging in 1947 te Portella della Ginestra in midden-Sicillë elf personen te hebben gedood. Ls Zaterdag uitspraak gedaan. Twaalf beklaagden kregen le venslange gevangenisstraf, twee twintig jaar en twee maanden. Vijf beschuldig den werden wegens gebrek aan bewys vrijgesproken, terwijl de overigen wer den vrijgesproken, omdat de rechtbank aannam, dat zij onder dwang hadden gehandeld. Onder degenen, die levens lang kregen, bevindt zich de rechter hand van Giuliano Het jwoces heeft ruim een jaar geduurd. De veroordeelden zullen, behalve de kosten van het geding, ieder een scha devergoeding van 100.000 tot 300.000 lire aan de gezinnen van de slachtoffers moeten betalen. Vluchtelingen in West-Duitsland demonstreren Amerika verlaagt bezel tings- kosten (Telefonisch van onze correspondent te Bonn). Ongeveer 6500 vluchtelingen zyn gis teren uit alle richtingen naar Bonn ge komen om cp het marktplein te protes teren tegen het wetsontwerp inzake de verdeling van de lasten, waardoor de Duitsers die door de oorlog en de geld- hervorming hun bezittingen verloren hebben van hun gelukkiger volksgeno ten compensatie zullen krijgen. Over dit wetsontwerp, welker defini tieve vorm al jaren op zloh heeft laten wachten, zal de Bondsdag van morgen af in tweede en derde lezing beraadsla gen. Het zal waarschijnlijk het langste debat worden, dat in Bonn ooit gevoerd is. Tachtig uur lang zal er gesproken worden. Meer dan 20 wijzigingen heb ben de vertegenwoordigers van het vluchtelingen-standpunt in de Bonds dag voorgesteld, opdat het wetsontwerp, dat zij onvoldoende achten, nog enigs zins met hun wensen overeenkomt. Twee weken lang zal in Bonn deze dis- cus.-'.e over de .iastenauagleich" andere problemen oversohaduwen. Twintig mil- lioen door het lot benadeelde Duitsers zullen voor de loop v. de debatten meer Interesse hebben dan voor de debatten die In Bonn aan de buitenlandse poli tiek zijn gewijd. Van de aard van het tenslotte aangenomen wetsontwerp zul len zij him oordeel over zulke belang- rijflw kwesties als de herbewapening, de waarde van de tegenwoordige West- Duitse democratie enz. laten afhangen. Theoretisch ziet de „Lastenausgleioh" er op het ogenblik zo uit, alsof de bezit tende Duitsers 50 pet van hun vermo gen aan hun bezitloze volksgenoten zul len moeten afstaan. Dit lijkt een ver mogensverschuiving van radicale afme tingen. De practyk zal echter minder radicaal b'.yken. Pas over 30 jaar zullen de vluchtelingen over de him toegezegde compensatie volledig kunnen beschik ken. Behalve op het tempo ridht zich hum critiek ook op de hoogte van de In uit zicht gestelde schadeloosstelling. Tooh stellen deze met elkaar jaarlijks een aardig bedrag voor, zy het lang niet de 1 milliard dra., die de vluchtelingen minstens eisen. De Duitsers, &.e in het leven wat meer geluk gehad hebben, achten deze som men. gezien de verdere belastingen, die zy reeds te betalen hebben, hoog ge noeg. De debatten in de Bondsdag beloven de stille klassestryd, die in de bonds republiek al lang tussen het bezittende en het door oorlog en inflatie getrof fen burgerdom aan de gang ls op pijn- lyrtce wijze aan het lioht te brengen. Een buitenlands politiek aspect zullen deze debatten bovendien krijgen door het feit dat overwegend in buitenlands bezit zynde Duitse ondernemingen gedurende zes jaar van de „Lastenausgleioh" zul len worden uitgezonderd. Het betreft fabrieken als Opel. Ford, Shell. I Vereinigte Glanzstoff en Unilever. De Duitsers achten deze voorkeursbehan deling in verband met de gemeenschap pelijke Westelijke verdediging vooral om psychologische redenen misplaatst. In aanwezigheid van vele hoge militaire en burgerlijke autoriteiten is Zaterdag op de begraafplaats op de Grebbeberg de jaarlijkse mili taire herdenkingsplechtigheid ge houden. waarvan de foto een beeld geeft. Op de voorgrond de Koninklijke Militaire Kapel. Opstand in Canadese gevangenis In de Bordeaux-gevangenis" te Mon treal (Canada) zyn gisteravond 500 ge vangenen in opstand gekomen uit protest tegen de voeding Er is naar schatting voor ruim 300.000 gulden schade aange richt. Tien bewakers en gevangenen zijn gewond. De opstandelingen sloegen ln een van de kamers der gevangenislei ding alles kort en klein en stichtten brand in cellen, de werkplaats, de can- tine, het ontspanningslokaal, de keuken en bij de gevangeniskapel. De politie kwam spoedig na het uit breken van de opstand in grote getale by de gevangenis aan, doch wachtte by- na 4 uur buiten, ln de hoop, dat de ge vangenen uit zichzelf zouden bedaren. Toen dit niet het geval bleek te zyn. betraden zy het terrein van de gevan genis. terwyl een politie-inspecteur luide te kennen gaf, dat goed voedsel, onder meer fruit, werd binnengebracht. Daarop trokken de gevangenen zich j in hun cellen terug. Koningin Juliana heeft Zaterdag een bezoek gebracht aan de Konings- school te Apeldoorn, officieel ge heten: School van Z.M. Koning Wil lem III en H.M. Koningin Emma der Nederlanden, die op 3 Mei 1852 in gebruik werd genomen en dus honderd jaar bestond. Na het gehele schoolgebouw te hebben bezichtigd, begaf de vorstin zich naar de speelplaats en nam daar deel aan het spel der leer lingen. Hier zien wé de Koningin temidden van de kinderen tijdens het echt Nederlandse spel ..In Holland staat een huis". Amerikaanse staalerises in een impasse De onderhandelingen tussen de Ame rikaanse staalindustriëlen en de ar beiders, welke op het Witte Huis ge voerd werden, zijn mislukt. In een officieel communiqué wordt dat medegedeeld. De mededeling werd gedaan door John Steelman, assistent van de president, die de besprekingen leidde. Hy zeide. dat de meningen over een aantal punten zo zeer uiteenlopen, dat thans geen over eenstemming kan worden bereikt. De regering zou echter voortgaan te pogen een oplossing te vinden De dele gaties moeten zich dan ook gereed hou den ieder moment weer byeengeroepen te kunnen worden. Men neemt aan. dat de vakverenigin gen onder meer eisen, dat alle arbeiders zyn by de unie van staalarbelders. In de staalindustrie aangesloten moeten De besprekingen werden Ingeleid door de president zelf, die verzocht dat men tot overeenstemming zou geraken „op dat de regering haar opvordering van de industrie ongedaan kan maken". De regering controleert nog steeds de staalindustrie (acht milliard dollar), zy vorderde de staalindustrie op. nadat de werkgevers weigerden een loonsverho ging toe te kennen, tegen het advies ln van de stabilisatieraad voor de lonen. Het oppergerechtshof heeft verklaard, dat de president de loonsverhoging niet mag toekennen, tenzy de industrie hier mee accoord gaat. Het hof besloot met zeven van de ne gen stemmen de kwestie van de opvor dering der staalindustrie door de rege ring in behandeling te nemen. Op 12 Mei zal het hof hiertoe bijeenkomen. Voorts schortte het hooggerechtshof het vonnis van rechter Pine op. waarin de opvor dering door de regering onwettig werd verklaard. Dit betekent, dat de regering het beheer over de bedryven behoudt, waardoor de arbeiders regerlngsem ployé's blyven, voor wie staken verbo den is. STAKING IN OLIE-INDUSTRIE LEIDT TOT BEPERKINGEN. Het Amerikaanse bureau voot brand stofvoorziening voor defensiedoeleinden heeft Zaterdag medegedeeld, dat de ben zine bevoorrading voor de burgerlucht vaart met ingang van morgen met der tig procent zal worden verminderd ten gevolge van de staking in de olle-indus- trie. De maatregel betreft zowel de lucht vaartmaatschappijen, als de particuliere toestellen. De maasehappyen zullen voor de periode van 6 Mei tot het einde van de maand 65 procent ontvangen van haar be. .zineverbruik in Maart. Het hoofdkwartier van de Ameri kaanse strijdkrachten in Europa heeft de geleidelijke opheffing bekend ge maakt van een aantal dienstverrichtin gen voor de Amerikaanse strijdkrachten in West-Duitsland, die tot dusver op kosten van West-Duitsland werden uit gevoerd. Deze maatregel hangt samen met de plannen voor oprichting van een Europese defensiegemeensohap en de afschaffing van het bezettingssta tuut. Het betreft het huishoudeiyk perso neel ten getale van 23 000 mannen en vrouwen, die voor de Amerikaanse be zetting werken en waarvoor de Duitse belastingbetaler naar schatting 40 mil- lioen inark per jaar moet opbrengen, het Duitse personeel in cantines, ont spanningscentra e.d. van ongeveer 10 000 man. het vrije reizen van militai ren voor particuliere aangelegenheden ene. De inkrimping wordt geleidelyk uitgevoerd, met dien verstande, dat zij 30 Juni a.s. voltooid is. Daar de drie Westelijke mogendheden over deze kwestie niet tot overeenstem ming konden komen, werd het raad zaam geacht dat Amerika alleen han delde. Binnenkort formeel onderzoek om Westerlings uitlevering Zaterdagmorgen heeft de waarnemend Hoge Commissaris van Indonesië, mr Soesanto Tirtoprodjo, een onderhoud gehad met mr N. S. Blom, Staatsse cretaris van Buitenlandse Zaken en nadere inlichtingen gevraagd in ver band met de berichten in de pers in zake de justitiële behandeling van de zaak-Westerling, met name over het niet-ontvankelyk verklaren van het hoger beroep na de gevangenneming en in vrijheid-stelling door de recht bank te Amsterdam. Voorts vroeg mr Soesanto inlichtingen over het bericht dat door het O. M. cassatie is ingesteld by de Hoge Raad der Nederlanden. Nadat de gewenste inlichtingen waren verstrekt, heeft mr Soesanto uitdruk king gegeven aan zyn leedwezen met betrekking tot de behandeling van deze zaak door de Rechter-Commissans te Amsterdam. Tenslotte heeft mr Soesanto in dit onderhoud medegedeeld, dat binnen kort door de Indonesische regering aan de Nederlandse regering een for meel verzoek tot uitlevering van Wes terling aan Indonesië zal worden in gediend. Eerste reis van Brits, straal vliegtuig geslaagd Het Britse passagiersvliegtuig met straalaandrijving, dat de eerste reis maakte op de lyn LondenJohannes burg, is om 14.33 uur (Ned. iyd) ln Johannesburg aangekomen, na een reis- duur van 23 uur en 33 minuten. De af stand is 6.663 myl. De „Cornet" kwam zeven minuten voor de beoogde tijd in Johannesburg aan. Er waren 36 betalende passagiers aan boord. Het toestel is door drie bemanningen van zes gevlogen. Te Beiroet en Khar toem is van bemanning gewisseld. Op een donderbui boven Afrika na was het weer goed gedurende de reis. De passa giers hadden geen hinder van lawaai of trillingen. Alleen wanneer de toerentallen van de vier straalmotoren even verschilden, was een dof gerommel hoorbaar. maar zodra zy weer gelyk waren, was het ge luid in de cabine als dat van een naai machine. De passagiers hadden geen last van vermoeidheid. De trilling van het toestel was zo gering, dat een kope ren munt in evenwicht bleef op de rand van een kopje, en een potlood rechtop kon blyven staan. De beste vlieghoogte van de Comet is 12 km. VERSNELLING VAN DE WAPEN ZENDINGEN NAAR EUROPA. Vooraanstaande functionarissen van de Amerikaanse regering hebben toege zegd. dat de wajïenzen dingen naar Fur opa aanzienlyk zullen worden ver sneld. In een rapport wordt gezegd, dat aan het einde van het vorige jaar slechts voor een negende deel van de voor militaire hulp aan Europa beschik bare fondsen was verscheept.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1952 | | pagina 1